Umumta'lim maktablarda “Umid nihollari” sport musobaqasini tashkil qilish, siniflar kesimida
![Umumta'lim maktablarda “Umid nihollari” sport musobaqasini tashkil qilish, siniflar
kesimida
Reja
1. “Umid nihollari” sport musobaqasini tashkil qilish
2. “Umid nihollari” sport musobaqasi turlari.
3. O’zbekiston respublikasi vazirlar maxkamasining qarori.](/data/documents/82372d64-a75e-4017-b4ea-3882296be7f6/page_1.png)
!["UMID NIHOLLARI" SPORT O‘YINLARI - O‘zbekistonning umumiy o‘rta ta lim vaʼ
bolalar-o‘smirlar sport maktablari o‘quvchilari o‘rtasida o‘tkaziladigan ommaviy sport
musobaqalari.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining "O‘zbekiston Respublikasi
mustaqilligining 10 yilligini nishonlashga tayyorgarlik ko‘rish va o‘tkazish to‘g‘risida"gi (2001-
y. 19-yanvar) qarori asosida tashkil etilgan hamda "O‘quvchi va talaba yoshlarni sportga jalb
qilishga qaratilgan uzluk-siz sport musobaqalari tizimini tashkil etish to‘g‘risida"gi (2003-y. 3-
iyun) qaroriga binoan bu o‘yinlarning respublika final bosqichlari 3 yilda bir marta o‘tkazilishi
belgilangan.
Maqsadi — umumiy o‘rta ta lim va bolalar-o‘smirlar sport maktablari o‘quvchilarini
ʼ
jismonan yetuk, axloqan barkamol hamda vatanga sadoqat ruhida tarbiyalash, iqtidorli sportchi
yoshlarni nufuzli musobaqalarga tayyorlash, yoshlar o‘rtasida jismoniy tarbiya va sportni yana-
da ommalashtirish.
"Umid nihollari sport o‘yinlari" s.o‘.da badiiy gimnastika, basketbol. voleybol, gandbol,
yengil atletika, sport gimnastikasi. stol tennisi, suzish, tennis, futbol kabi olimpi-ada o‘yinlari
dasturiga kirgan va shax-mat, belbog‘li kurash, kurash singari ommalashgan sport turlari
bo‘yicha musobaqalar o‘tkaziladi.
Saralash muso-baqalari umumiy o‘rta ta lim va bolalar-o‘smirdar sport maktablari,
ʼ
tuman, shahar va viloyatlarda, respublika final bosqichi bitta hududda tantanali ravishda tashkil
etiladi.
Birinchi "Umid nihollari sport o‘yinlari" s.o‘.ning respublika final bosqichi Farg‘ona
(2002), ikkinchisi Xorazm (2003) viloyatlarida bo‘lib o‘tdi. Ikkinchi "Umid nihollari sport
o‘yinlari" s.o‘. saralash musobaqalarida 4 mln.dan ziyod, uning final bosqichida 2114 nafar
o‘quvchi qatnashdi (2003).
– “Umid nihollari” sport musobaqasi 7-18 yoshgacha, ya’ni umumiy o‘rta ta’lim maktablari va
akademik litseylarning I-II kurslari o‘quvchilari o‘rtasida o‘tkaziladi
- Jumladan, 1-bosqich sentyabr oyida bo‘lib, har bir sinf va kursning sport turlari bo‘yicha
jamoasini shakllantirish, sentyabr-oktyabr oylarida sinf va kurs jamoalari o‘rtasida
musobaqaning ta’lim muassasasi bosqichini o‘tkazish hamda g‘olib jamoalardan ta’lim
muassasasining sport turlari bo‘yicha terma jamoasini shakllantirishdan boshlanadi.
Musobaqaning quyi bosqichini o‘tkazishga ta’lim muassasasi direktori va tuman, shahar xalq
ta’limi bo‘limi, jismoniy tarbiya va sport bo‘limlari mas’ul etib belgilangan.
2-bosqich noyabr oyida tashkil etilib, ta’lim muassasalarining terma jamoalari o‘rtasida
musobaqaning tuman, shahar, bosqichini o‘tkazish va g‘olib jamoalarni aniqlash hamda shahar
va tumanlarning sport turlari bo‘yicha terma jamoasini shakllantirishdan iborat.
3-bosqich mart-aprel oylarida o‘tkaziladi. Unda musobaqaning 2-bosqichida g‘olib bo‘lgan
terma jamoalar o‘rtasida musobaqaning Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent
shahar bosqichi o‘tkaziladi. Folib jamoalardan Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va
Toshkent shahrining sport turlari bo‘yicha terma jamoasi shakllantiriladi.
4-bosqich may oyida bo‘lib o‘tadi. Unda musobaqaning 3-bosqichida g‘olib bo‘lgan terma
jamoalar o‘rtasida musobaqaning respublika final bosqichi o‘tkaziladi va g‘olib jamoalar
aniqlanadi .
2019 yilda bo‘lib o‘tadigan “Barkamol avlod” va “Universiada” sport musobaqasining futbol,
gandbol, suzish hamda stol tennisi final bosqichiga viloyatimizdagi “Dinamo” stadioni, SamDU
qoshidagi akademik litsey sport zali, “Delfin” suv sport saroyi va yengil atletikaga
ixtisoslashtirilgan bolalar-o‘smirlar sport maktabi tayyor holga keltirilmoqda.](/data/documents/82372d64-a75e-4017-b4ea-3882296be7f6/page_2.png)
![Unda sportning 12 ta turi stol tennisi, basketbol, stritbol, voleybol, gandbol, futbol, kurash,
shaxmat, badminton, badiiy va sport gimnastikasi uzoq va yaqin masofaga yugurish, balandlikka
va uzunlikka sakrash bo‘yicha yigit-qizlar o‘zaro estafetalarda bellashdi.
864 25.10.2018 O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VAZIRLAR MAHKAMASINING
QARORI
O‘QUVCHI VA TALABA YOSHLAR O‘RTASIDA O‘TKAZILADIGAN RESPUBLIKA
SPORT MUSOBAQALARI TIZIMINI YANADA TAKOMILLASHTIRISH
TO‘G‘RISIDA
Yoshlarda sportga bo‘lgan havas va intilishni, jamiyatda sog‘lom turmush tarzi
tamoyillarini yanada kuchaytirish, yosh iqtidorli sportchilarni tanlab olish, ularda professional
mahorat va ko‘nikmalarni rivojlantirish, sport turlari bo‘yicha mamlakat terma jamoalariga sport
zaxirasini tayyorlash, o‘quvchi va talabalarni sport mashg‘ulotlariga uzluksiz jalb etishga
qaratilgan sport musobaqalari tizimini yanada takomillashtirish maqsadida Vazirlar Mahkamasi
qaror qiladi:
1. O‘zbekiston Respublikasi Jismoniy tarbiya va sport vazirligi, Xalq ta’limi vazirligi,
Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, O‘zbekiston Milliy olimpiya qo‘mitasi, Qoraqalpog‘iston
Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklarining:
a) umumiy o‘rta ta’lim maktablari hamda akademik litseylar o‘quvchilari o‘rtasida
“Umid nihollari” sport musobaqalarining final bosqichini har uch yilda bir marta
Qoraqalpog‘iston Respublikasining Nukus shahrida, viloyat markazlarida hamda Toshkent
shahrida o‘tkazish;
a) “Umid nihollari” sport musobaqalari O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi
hamda Jismoniy tarbiya va sport vazirligi, O‘zbekiston “Yoshlik” jismoniy tarbiya va sport
jamiyati Markaziy kengashiga jismoniy tarbiya va sport tadbirlariga ajratiladigan budjet
mablag‘lari doirasida, shuningdek xomiylik xayriyalari va budjetdan tashqari mablag‘larini jalb
etgan holda o‘tkazilishi, g‘oliblikni ko‘lga kiritgan ishtirokchilarni 1, 2 va 3-darajali diplom,
medal, kubok, esdalik sovg‘alari bilan taqdirlash hamda musobaqalarning final bosqichida g‘olib
bo‘lgan jamoalarga “Prezident sovg‘asi” sifatida respublikada ishlab chiqarilgan yengil
avtomobil sovg‘a qilish;](/data/documents/82372d64-a75e-4017-b4ea-3882296be7f6/page_3.png)
![Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 25-oktabrdagi 864-son qaroriga
1-ILOVA
“Umid nihollari” sport musobaqalarini o‘tkazish
SXEMASI
“Umid nihollari”, “Barkamol avlod”, “Universiada” sport musobaqalarida o‘tkaziladigan
sport turlari
RO‘YXATI
T/r “Umid nihollari”
sport musobaqalariga
kiritilgan sport turlari nomi “Barkamol avlod” sport
musobaqalariga
kiritilgan sport turlari
nomi “Universiada”
sport musobaqalariga
kiritilgan sport turlari
nomi
1 ― 4
sinflar 5 ― 11 sinflar
1. Mini-futbol Badminton Badminton Badminton
2. Yengil
atletika Basketbol Basketbol Basketbol
3. Shaxmat Voleybol Voleybol Voleybol
4. Shashka Gandbol Gandbol Gandbol
5. Badiiy
gimnastika Futbol Futbol Futbol
6. Yengil atletika Yengil atletika Yengil atletika
7. Stol tennisi Stol tennisi Stol tennisi
8. Shaxmat Shaxmat Shaxmat
9. Shashka Shashka Shashka
10. Kurash Kurash Kurash
11. Sport gimnastikasi Belbog‘li kurash Belbog‘li kurash
12. Badiiy gimnastika Dzyudo Dzyudo](/data/documents/82372d64-a75e-4017-b4ea-3882296be7f6/page_4.png)
![Tayanch iboralar: davlat dasturi, soatlar setkasi, choraklarga tasdiklash, yillik reja, har bir
darsga tuziladigan o’quv ishchi reja kengaytirlgan dars konspekt, kambutlangan maktablarda
o’quv ishlarini rejalashtirish, Prezidentimizning 2002 yil 24 oktyabrdagi «Bolalar sportini
rivojlantirish va jamgarmasini tuzish to’g’risida»gi farmoish maqsadi.
Maktab oldida turgan jismoniy tarbiya soxasidagi vazifalarni muvafakiyatli hal etishda
mazkur ishni to’g’ri rejalashtirish va hisobga olish muhim ahamiyatga ega. To’g’ri rejalashtirish
barchao’quv ishlarni, maktabning ommaviy jismoniy tarbiya va sport ishlarlni anik tashkil
etishga yordam beradi.
Maktabda quydagi rejalar tuziladi:
a) maktabning bir yilga mo’ljallangan jismoniy tarbiya va
sportga oid umumiy ish rejasi.
b) har bir sinf uchun jismoniy tarbiya bo’yicha o’quv ishlari rejasi.
Bir yilga mo’ljallangan umumiy ishreja jismoniy tarbiya o’qituvchisi, u bo’lmaganida maktab
o’qituvchilarining biri tomonidan tuziladi.
Ish reja pedagogik kengashda muxokama qilinadi, va tasdiqlanadi.
Ilmiy yillik reja maktabdagi jismoniy tarbiya ishi bilan bog’lik bo’lgan barcha masalalar
ko’zda tutiladi: o’quv ishlari, o’quv kuni rejimidagi jismoniy tarbiya tadbirlari sinfdan
tashkari ish va jismoniy tarbiya tadbirlarini o’tkazish shifokor nazorati, moddiy ta’minlash
jismoniy tarbiya va sportni targ’ib qilish.
Umumiy yillik ish rejada o’quv ishi masalalari faqat umumiy tarzda aks etadi.
O’quv ishi dars olib boruvchi o’qituvchi tomonidan har bir sinf uchun alohida
tuzilganda, batafsil rejalashtiriladi. Maktabning umumiy yillik rejasida o’quv kuni rejimidagi
jismoniy tarbiya tadbirlari aks ettiriladi. Masalan: gimnastika mashg’uloti o’tkaziladigan
bo’lsa, mashg’ulotlarigacha o’tkazish o’rni davom etish vaqti o’tkazish tartibi mashg’ulotni
boshqarish kompleksi, tuzuvchi shaxs bu tadbirda maktab pedagogika jamoasining ishtiroki
ko’zda tutiladi.
Tanafuslarni tashkil etishda dam olish bolalarning ovqatlanishi tartibi ommaviy jismoniy
tarbiya tadbirlari belgilanadi, tanafuslarni tashkil etish va o’tkazishga javobgar shaxslar
tayinlanadi, rejada shuningdek darslarda jismoniy tarbiya minutlarini tashkil etish va o’tkazish
tartibi ko’zda tutiladi va nomunali dasturlarni kim tayyorlashi ko’rsatiladi.
Sinfdan tashqari ish bo’yicha rejada avvalo tugarak yoki jismoniy tarbiya jamoasiga
aloqodor bo’lgan barcha narsa sinflarda jismoniy tarbiya tashkilotchisi va maktab kengashi
qachon saylanishi jismoniy tarbiya to’garagini kim boshqarish qanday to’garaklar tashkil etishi,
to’garak mashg’ulotlari qayerda va qachon bo’lishi aks etadi, rejada sport musobaqalari sayrlar,
ekskursiyalar, o’yinlar ko’zda tutiladi. Ularni o’tkazish muddati va bu tadbirlarni o’tkazishga
javobgar shaxslar ko’rsatiladi. Rejada turistik poxodlarning mashg’ulotlari va muddati ularga
tayyorgarlik ishlari ham aks etgan bo’ladi. Maktabning jismoniy tarbiyaga oid yillik ish rejaida
o’quvchilarni medisina ko’rigidan o’tkazish muddati va tartibi belgilab kuyiladi.
Ko’rikdan dastlab birinchi sinf o’quvchilari sung esa utgan o’quv yilida jismonan zaif deb
topilgan bolalar hamma sinfda utadilar.
Keyin ikkinchi va uchinchi sinf o’quvchilari tekshiriladi. Mazkur rejada sog’ligining
yomonligi tufayli maxsus medisina gruppaga o’tkazgan bolalarni qayta ko’rikdan o’tkazish
muddatlari belgilangan bo’lishi kerak. Shifokor medisina ko’rigi natijalari haqida maktab
pedagogika soveti va ota-onalar majlisida maruza qiladi.
Maktabdagi to’laqonli jismoniy tarbiya ishi mashg’ulot o’rnining yaxshi jihozlanishi zarur.
Sport jixozlarini sotib olish va tayyorlashni talab qilada. Shuning uchun ish rejaida byudjet
mablag’i hisobiga sport sport jixozlari va jihozlar sotib olib, ularni o’quvchilar, ota-onalar va
otaliqqa oluvchilar kuchi bilan tayyorlash ko’zda tutilgan.
Maktabning yillik umumiy rejasida jismoniy tarbiya va sportni targ’ibot tashviqot qilishi
ham aks etadi. Maktabning yangi o’quv yili uchun jismoniy tarbiya bo’yicha umumiy ish rejasi](/data/documents/82372d64-a75e-4017-b4ea-3882296be7f6/page_5.png)
![o’quv yili tugashi arafasida ishlab chiqiladi. Yozgi tatil paytida maktabni ishlab chiqilgan
rejasiga muvofik yangi o’quv yiliga tayyorlash ishlari amalga oshiriladi.
O’quv ishi rejasini o’qituvchi o’quv yili oldidan tuzada, rejalashtirishda zarur bo’ladigan
asosiy hujjatlar quyidagilar hisoblanadi.
Rejani ishlab chiqishda o’qituvchi turli metodlar qo’llanmalardan maktabning konkret
sharoitiga qarab foydalanishi mumkin. Chunonchi mashg’ulot o’rni jihoz va sport jixozlarning
mavjudligi va albatta bolalarning jismoniy tayyorgarligi darajasini hisobga oladi.
«Jismoniy tarbiya» predmeti o’ziga xos xususiyatlariga ega programma materiali
o’quvchilar bilan o’rganiladigan tartibda o’tadi, balki jismoniy mashqlar bo’limlari va turlari
bo’ycha bayon yetilgan. Bundan tashqari materialni rejalashtirishda mavsumiylikka ham ta’sir
qiladi. Shuning uchun o’qituvchi rejalashtirishda chorak davomida o’rganiladigan ta’limni
yetakchi vazifalari va jismoniy mashqlar turlarini aniqlab olishi va har bir dars uchun reja
tuzilishi zarur.
Ta’lim vazifalari va o’quv choragiga mo’ljallangan o’quv reja materialni aniklash xolatlar
ko’zda tutiladi.
1. Har bir chorakda mashqlar yig’idisi bolalar organizmiga har
tomonlama ta’sir qilishi ta’minlash zarur iloji boricha ko’proq
mashq turlardan kirish lozim.
2. U yoki bu chorakka mo’ljallangan programma materiali mavsumiga muvofik bo’lishi
kerak.
Birinchi chorak davomida ko’pchilik darslar ochik havoda o’tkaziladi. Shuning uchun
rejada yugurish, uzunlikka sakrash uzoqqa otish argamchi bilan bajariladigan mashqlar, kengroq
maydon talab qiladigan o’yinlar (yuguradigan otiladigan mashqlarni ko’zda tutish zarur).
Ikkinchi chorakda ko’pgina darslar binoda o’tkaziladi. Bu vaqt uchun o’qituvchi to’plar,
tayoqlar bilan bajariladigan mashqlar tirmashish muvozanat saqrash, nishonga urish uzoqlikka
va balandlikka sakrash, akrobatik mashqlari, to’p va argamchi bilan bajariladigan mashqlar
o’tkazilish uncha ko’p joy talab qilmaydi. Shu kabilar rejalashtiriladi.
Uchunchi mavsum qishki paytga to’g’ri keladi. Bu paytda ko’pchilik darslar ochik havoda
o’tkaziladi. Shuning uchun changida yurish, kor otish chanada yurish kabi o’yinlar rejalashtiradi.
Uncha chorak oxirida oraliq nazorati bo’ladi.
To’rtinchi chorokni birinchi oy darslari ko’pchiligi binoda o’tkaziladi. Bu oyda ikkinchi
chorakda qo’llanilgan mashqlar aktorbatik, tirmashish, uloqtirish, muvozanat saklash, nishonga
otish, argamchida sakrash, balandlikka sakrash o’yinlari va boshqalar.
To’rtinchi chorakni yarimida kupchyushk darslar maydonda o’tkaziladi. Bu paytda birinchi
va uchunchi chorakda o’tilgan quyidagi mashq turlarini o’rganish davom ettiriladi. Yugurish,
uzunlikka sakrash balandlikka sakrash uzoqqa shu kabi murakkab o’yinlar. Gimnastik saflanish
va kayta saflanish va predmetdarsiz bajariladigan mashqlar va qomatni shakillantiruvchi
mashqlar o’quv yilini har bir choragi uchun rejalashtirish lozimdir.
Shuningdek har bir chorakda yurish yugurish bilan almashtirib bajariladigan yugurish
mashqlari ham ko’zda tushish kerak. Raqs elementlarini to’rtinchi chorakda rejalashtirish zarur.
Butun programma materiallash har bir maqsh turida qiyinchilik ortib boradigan qilib
taqsimlash lozim. Birinchi sinfda muvozanat saqlash mashqlari birinchi chorakda yerda yoki
polda bajariladi, ikkinchi chorakda skameykada bajarkladigan mashqlar, uchunchi chorakni
ohirida – yog’och ustida muvozanat saqlash.
Birinchi sinfda sakrashlar birinchi chorakda ichkariga oshira, bir oyoqda arg’amchida
oddiy sakrash kabilar ikkinchi chorakda balandlikdan sakrab yumshok tushish. Uchinchi
chorakda o’tganda balandlikka sakrab qo’lni tekkizish, to’g’ridan yugurib kelib balanlikka
sakrash. To’rtinchi chorakda esa yugurib kelib balandlikka va uzunlikka sakrash.
Shuni ham hisobga olish kerakki mashqlarni ba’zi turlari o’rganish uchun ko’p, ba’zmlar
oz vaqt talab qiladi. Misol uchun I-sinfda sakrash programma o’tish programmasiga qaraganda
ancha keng predmetlar bajariladigan mashqlar programmasi esa to’plar bilan bajaridadigan
mashqlarligiga qaraganda kengroq.](/data/documents/82372d64-a75e-4017-b4ea-3882296be7f6/page_6.png)
![O’quv chorakli vaqtiga ko’ra har xil shunday darslar miqdori va programma
materialiyaning hajmi ham turiga bo’ladi. Odatda birinchi yarim yillikda o’rganiladigan material
ikkinchi yarim yillikda takrorlananadi va takomillashtirish maqsadida programma materjalini
choraklar bo’yicha taxminan taqsimlab chiqilgach birinchi chorak uchun dars rejai tuziladi.
Bunda siniksa o’quvchilarning o’zlashtirshi hisobga olish imkonini beruvchi chorakda
asosiy xisoblanadigan mashq turlarini darsga bir necha (5-8) marta to’g’ri bo’lsa turkum holda
ketma-ket kiritish zarur: bu materialni o’quvchilar yaxshirok va tezroq o’zlashtirishga yordam
beradi.
Organizmga iloji boricha har tomonlama ta’sir qilishni taminlash maqsadida har dars
rejaiga jismoniy mashqlarni bir necha turini kiritish kerak. Barcha o’quv choraklari uchun dars
rejalarini badaniga tuzish joiz emas, chunki belgilangan rejalarni albatta bajarilishni oldindan
bilib bo’lmaydi.
Navbatdagi o’quv choragiga mo’ljallangan dars rejai avvalgi choraklar ohirida tuziladi.
Programma materialini choraklarga darslar bo’yicha rejalashtirish tuzishni ikki usuli mavjud:
- birinchi usuli bilan reja tuzilganda navbatdagi o’quv kuniga barcha o’ljallangan barcha
predmetlyarga oid gshanlar kagta daftarga dars jadvalida belgilangan tartibda tuziladi.
O’qituvchi bunday reja tuzganda 1U-bobda keltirilgan jismoniy tarbiya darslari rejalari
farmalaridan foydalanish zarur,
- Ikkinchi usul bilan reja tuzganda har bir predmet uchun dars rejalari uchun aloxida daftar
yuritiladi. Bunday holda jismoniy tarbiya darslarni rejalapggarish uchun quyidagi formani taklif
etish mumkin.
Tajriba almashinish maqsadida dars rejalarini metodik birlashmalar muhokama etish zarur.
Maktabda jismoniy tarbiyani to’g’ri amalga oshirishda, Yaxshi uyushtirilgan hisobga olish katta
ahamyata ega hisobga olish o’quv va sinfdan tashqari ishlarni rejalashtirish va o’tkazishning
to’g’riligini o’quvchilarning o’zlashtirishiga yordam beradi, Maktab tajribasida hisobga
olishning uch turi mavjud, bular dastlabki hisobga olish, kundaligi yakuniy hisobga olishdir.
Daslabki hisobga olishda o’ q uvchilarning sog’ligi va jismoniy tayyorgarligi qayd etiladi. Bunda
shaxsni delodagi hujjatlari ota-onalardan olingan ma’lumotlarga medisina ko’rigi natijalari va
o’ qituvchilarning ko’zatishlariga asoslanadi. Bu ma’lumotlarga o’qituvchiga bolalarning turli
o’quv va sinfdan tashkari ishlarda qatnashish darajasi shifokor bilan kelishilgan holda belgilash
imkonini beradi.
O’quvchilarni jismoniy tayyorgarligini hisobga olish yiliga ikki marotaba o’tkaziladi.
O’quv yili boshida va oxirida, qontril sinovlar-quyidagi mashq turlari bo’yicha o’tqazilishi,
yuqori standart 30 metrga yugurish, joyidan turib uzunlikka sakrash 2 kg to’ldirma to’pni ikki
kudlab utirgan holda boshdan oshirib, otish kichik to’pni uzoqqa otish, kichik to’pni nishonga
otish, Bundan tashkari Sh-sinf o’quvchilari uchun o’zunlikka va yugurib kelib balandlikka
sakrash bo’yicha sinovlar ham o’tkaziladi.
Yuqori stanlart 30 metrga yugurishning kurish yo’lagida va yopik binoda ham o’tkazish
mumkin. Vaqt sekundamer bo’yicha hisoblanadi. Joyidan turib uzunlikka sakrash sport
maydonida sakrash xandagida o’tkaziladi. Bu mashqni yopiq binoda ham o’tkazish mumkin.
Bunday holda sarkash chizikdan gimnastika gilami tomon amalga oshiriladi Natijada
santimetrlar hisobga olinadi. Har bir o’quvchi uch martadan sakragach, eng yaxshi ko’rsatkich
qayd etiladi.
To’ldirma to’pni ikki qo’llab boshdan oshirib otish mashqi ochiq va yopiq binoda ham
o’tkazilishi mumkin. O’quvchi to’pni oyoqlarini oldinga yuqoriga uzatadi. Kichik to’pni uzoqqa
otish maydonda 10 metr kenglikdagi yo’lakdan o’tkaziladi. Tennis to’pi turgan joydan otiladi.
Uch urinishdan eng yaxshisi hisobga olinadi. Natijalar 50 sm gacha aniqlikda belgilab chiqilgan
yo’lakda o’lchanadi. Kichik to’pni nishonga otishda tennis to’rlaridan va 2 metr shit markazi
balandlikka joylashgan shitdan foydalaniladi, shitda diometri 100, 80, 60, 40 20 smli ichkarima
ichkari joylashgan aylanmalar belgilangan. Har bir o’quvchi 3 metr masofadan bitta to’p otadi.
Natijalar ochkolar bo’yicha hisobga olinadi, eng kichkina aylanaga teqqizilsa 5 ochko, undan
kattaroqlari uchun esa 4, 3, 2, 1 tartibida ochko beriladi. Yugurib kelib uzunlikka sakrash sport](/data/documents/82372d64-a75e-4017-b4ea-3882296be7f6/page_7.png)
![maydonchasiga sakrash sektorida o’tkaziladi. Uch urinishdan eng yaxshisi hisobga olinadi.
Natija 1 sm gacha aniqlikdagi ruletka bilan o’lchanadi.
Yugurib kelib balandlikka sakrash sport maydoni va binoda sport maydonida sakrash
sektorida binoda esa gimnastika zalida o’tkazidadi. Sakrash ustunlariga rejaga o’rnatish zarur,
dastlabki balandlik 60 sm. Har bir balandlikdan oshib o’tish uchun o’quvchiga uch marta sakrash
huquqi beriladi. Eng yaxshi natija hisobga olinadi.
Barcha sinov natijalari o’zida o’quvchilarning jismoniy tayyorgarligi ko’rsatkichlarini
uning dinamikasini aks ettiruvchi vedomost qayd etiladi. Jismoniy tayyorgarlikni sinash
o’quvchilar o’zlashtirishini hisobga olish metodi emas.
Hisobga olingan asosiy turi kundalik hisobga olishdir. Buncha jismoniy tarbiyaga oid
umumiy ish rejasini bojarilishi hisobga olish va o’quv ishni hisobga olish kiradi. O’zlashtirishni
hisobga olish dars paytida o’tkaziladi. U bolalarning darslarga, doimiy mustaqil mashg’ulotlarga
yaxshi munosabatda bo’lishlariga o’quvchilarning malaka va ko’nikmalarni egallash sohasidagi
yutuqlarini oshirishga yordam beradi. Bahoning tasiri katta muvoffakiyatlardan darak beruvchi
yuqori ball o’quvchilarni xursand tetik qiladi ularni rag’batlantiradi. Quyi ball bolalarni xafa
qiladi, ularni yomon o’zlashtirishni hisobga olish bolalarni o’qitishning amaliy vositasi bo’lishi
uchun ham uni sistemali ravishda va metodik jihatdan to’g’ri o’tkazish lozim. O’zlashtirishni
hisobga olishni izchil rejalashtirgan holda o’quvchilarning bilimi malaka va ko’nikmalarini
sinfdayoq muntazam boholab borishi zarur.
O’zlashtirishda hisobga olish darslarda kuzatish va so’rash metodlari bilan o’tkaziladi.
O’qituvchi o’quvchilarni kuzatishi amalga oshirib borib ayniqsa mashqning uch-to’rtta o’quvchi
bajarishni diqqat bilan kuzatadi. U o’quvchilarga buni ma’lum qiladi. Dars ohirida esa yakun
chiqarayotganda kuzatish natijalarini e’lon qiladi va o’zi alohida diqqat bilan kuzatgan
o’quvchilarni baholaydi. Butun dars davomida uch-to’rt o’quvchini kuzatish va ularga umumiy
bahoni e’lon qilish mumkin.
Ayrim o’quvchilarni mashqlarni biror turini bajarayotganda boshqa bir gruppa bolalarni
esa boshqa mashq turi bilan shug’ullanayotganda kuzatish mumkin. Maktabning konkret
sharoitidan kelib chiqqan holda jismoniy mashqlarning boshqa turlari ham ko’zda tutilishi
mumkin.
O’qituvchi so’rash metodidan foydalanib talabalarning darslarga javob berishini to`g`ri
baholay olishi lozim. Darslarni 1-sinfning birinchi choragidan tashkari barcha choraklar va
sinflarda o’tkaziladi. Iloji bo’lsa, hisobga olinadigan mashqlar boshqa mashq turlari ichida 5, 8-
darsda takrorlangani ma’qul. O’qituvchi hisobga olishning bu formasiga faqat o’quvchilarni
o’zlashtirishni aniqlash vositasi emas balki o’z ishini tekshirish imkoniyati sifatida ham qarash
lozim.
Har-bir chorakda ikki, to’rt mashq bo’yicha ikki to’rt hisobga olish darslari o’tkaziladi.
Agar har bir chorakda ikkita hisobga amiq mashqlari rejalashtirilsa unda hisobga olish
darslarning soni uchta bo’ladi. Har bir mashq uchun bittadan hisobga olish darsi o’tkaziladi.
Keyin birinchilardan bo’lmagan yoki past baho olgan o’quvchilardan takror surash uchun yana
bir dars uyushtiriladi. Bolalar bunday darslarda hisobga olish mashqlarini indiv i dual tarzda
bajaradilar.
Quyidagilar hisobga olish mashqlari sifatida ko’proq qo`llaniladi. Yugurish, sakrash,
uloqtirish va muvozanat saqlash, tirmashish va oshib o`tish akrobatik mashqlari va ko`tarilish,
katta va kichik to’plar bilan bajariladigan mashqlar, umumrivojlantiruvchi mashqlar va
boshqalar. Hisobga olishni asosiy talablaridan biri bu o’quvchilarning javob berishi va
mashqlarni bajarish uchun qulay sharoit yaratishdan iboratdir. Bu yerda o’qituvchining jiddiy
talablariga qaratish va albatga yaxshi texnik sharoit maydonga hal interval mavjud bo’lishi
lozim.
Bolalar faolligini oshirish uchun quyidagilardan foydalanish mumkin, o’quvchilarga o’z
o`rtoqlari bajaradigan mashqlar xa q idagi fikrni aytish taklif etiladi. Bolalar bunday
topshiriqlarga qattiyan ma’suliyat bilan karashadi. Sinfdoshlari bergan javoblar va bajargan
mashqlarni xolol va abektiv baholaydi. Bu esa l-II-III-sinflarda muvoffaqiyat bilan](/data/documents/82372d64-a75e-4017-b4ea-3882296be7f6/page_8.png)
![yakunlaniladi. Bu usul o’quvchilarga mashqlarni bajarishga qo`yiladigan baholar mezonini
tushuntirishdan oldin qo`llash lozim. Bunda ularning diqqati mashqlarni bajarish sifati va qanday
baholanishiga qaratish lozim.
O’quvchilar har bir chorak so’ngida jismoniy tarbiyadan Baho olishlari kerak. Choraklik
Baho har bir o’quvchiga kundalik hisobga olish natijalariga qarab qo’yiladi. Imkoni bo’lsa har
bir o’quvchi chorak davomida besh olti marta baholansin. Bu baholar hisobga olish mashqlarini
bajarish ikki uchta baho individual topshiriklar bunda ham ikki-uchta Baho qo’yiladi. Chorak
davomida egallangan bilimlar biri ikkita Baho uchun qo’shiladi. Chorak davomida o’quvchilarga
qo’yilgan Baholar chorak yakuniy Baholar chikarishda e’tiborga olinadi. Lekin bunda avvalo
asosiy hisobga olish mashqlarini bajarish uchun qo’yilgan Baholar asos bo’ladi. Barcha
Baholarni qo’shib, o’rtachasini chiqarishga yo’l qo’yilmaydi. yillik Baho choraklik Baholar
asosida umumpedagogik talablarga muvofik kuyiladi. Baholar o’quvchilar uchun tushunarli
bo’lishi kerak. Bolalar o’z oldilariga kuyiladigan talablardan xabardor bo’lishlari lozim. Shu
maksadda o’qituvchi materiali o’rganish paytda bolalarni ular nimani kaysi vaqtda o’rganishlari
bilan tanishtiradi. Baholar mezonini va yuqori o’zlashtirishga erishish usullarini ma’lum qiladi](/data/documents/82372d64-a75e-4017-b4ea-3882296be7f6/page_9.png)
Umumta'lim maktablarda “Umid nihollari” sport musobaqasini tashkil qilish, siniflar kesimida Reja 1. “Umid nihollari” sport musobaqasini tashkil qilish 2. “Umid nihollari” sport musobaqasi turlari. 3. O’zbekiston respublikasi vazirlar maxkamasining qarori.
"UMID NIHOLLARI" SPORT O‘YINLARI - O‘zbekistonning umumiy o‘rta ta lim vaʼ bolalar-o‘smirlar sport maktablari o‘quvchilari o‘rtasida o‘tkaziladigan ommaviy sport musobaqalari. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining "O‘zbekiston Respublikasi mustaqilligining 10 yilligini nishonlashga tayyorgarlik ko‘rish va o‘tkazish to‘g‘risida"gi (2001- y. 19-yanvar) qarori asosida tashkil etilgan hamda "O‘quvchi va talaba yoshlarni sportga jalb qilishga qaratilgan uzluk-siz sport musobaqalari tizimini tashkil etish to‘g‘risida"gi (2003-y. 3- iyun) qaroriga binoan bu o‘yinlarning respublika final bosqichlari 3 yilda bir marta o‘tkazilishi belgilangan. Maqsadi — umumiy o‘rta ta lim va bolalar-o‘smirlar sport maktablari o‘quvchilarini ʼ jismonan yetuk, axloqan barkamol hamda vatanga sadoqat ruhida tarbiyalash, iqtidorli sportchi yoshlarni nufuzli musobaqalarga tayyorlash, yoshlar o‘rtasida jismoniy tarbiya va sportni yana- da ommalashtirish. "Umid nihollari sport o‘yinlari" s.o‘.da badiiy gimnastika, basketbol. voleybol, gandbol, yengil atletika, sport gimnastikasi. stol tennisi, suzish, tennis, futbol kabi olimpi-ada o‘yinlari dasturiga kirgan va shax-mat, belbog‘li kurash, kurash singari ommalashgan sport turlari bo‘yicha musobaqalar o‘tkaziladi. Saralash muso-baqalari umumiy o‘rta ta lim va bolalar-o‘smirdar sport maktablari, ʼ tuman, shahar va viloyatlarda, respublika final bosqichi bitta hududda tantanali ravishda tashkil etiladi. Birinchi "Umid nihollari sport o‘yinlari" s.o‘.ning respublika final bosqichi Farg‘ona (2002), ikkinchisi Xorazm (2003) viloyatlarida bo‘lib o‘tdi. Ikkinchi "Umid nihollari sport o‘yinlari" s.o‘. saralash musobaqalarida 4 mln.dan ziyod, uning final bosqichida 2114 nafar o‘quvchi qatnashdi (2003). – “Umid nihollari” sport musobaqasi 7-18 yoshgacha, ya’ni umumiy o‘rta ta’lim maktablari va akademik litseylarning I-II kurslari o‘quvchilari o‘rtasida o‘tkaziladi - Jumladan, 1-bosqich sentyabr oyida bo‘lib, har bir sinf va kursning sport turlari bo‘yicha jamoasini shakllantirish, sentyabr-oktyabr oylarida sinf va kurs jamoalari o‘rtasida musobaqaning ta’lim muassasasi bosqichini o‘tkazish hamda g‘olib jamoalardan ta’lim muassasasining sport turlari bo‘yicha terma jamoasini shakllantirishdan boshlanadi. Musobaqaning quyi bosqichini o‘tkazishga ta’lim muassasasi direktori va tuman, shahar xalq ta’limi bo‘limi, jismoniy tarbiya va sport bo‘limlari mas’ul etib belgilangan. 2-bosqich noyabr oyida tashkil etilib, ta’lim muassasalarining terma jamoalari o‘rtasida musobaqaning tuman, shahar, bosqichini o‘tkazish va g‘olib jamoalarni aniqlash hamda shahar va tumanlarning sport turlari bo‘yicha terma jamoasini shakllantirishdan iborat. 3-bosqich mart-aprel oylarida o‘tkaziladi. Unda musobaqaning 2-bosqichida g‘olib bo‘lgan terma jamoalar o‘rtasida musobaqaning Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar bosqichi o‘tkaziladi. Folib jamoalardan Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrining sport turlari bo‘yicha terma jamoasi shakllantiriladi. 4-bosqich may oyida bo‘lib o‘tadi. Unda musobaqaning 3-bosqichida g‘olib bo‘lgan terma jamoalar o‘rtasida musobaqaning respublika final bosqichi o‘tkaziladi va g‘olib jamoalar aniqlanadi . 2019 yilda bo‘lib o‘tadigan “Barkamol avlod” va “Universiada” sport musobaqasining futbol, gandbol, suzish hamda stol tennisi final bosqichiga viloyatimizdagi “Dinamo” stadioni, SamDU qoshidagi akademik litsey sport zali, “Delfin” suv sport saroyi va yengil atletikaga ixtisoslashtirilgan bolalar-o‘smirlar sport maktabi tayyor holga keltirilmoqda.
Unda sportning 12 ta turi stol tennisi, basketbol, stritbol, voleybol, gandbol, futbol, kurash, shaxmat, badminton, badiiy va sport gimnastikasi uzoq va yaqin masofaga yugurish, balandlikka va uzunlikka sakrash bo‘yicha yigit-qizlar o‘zaro estafetalarda bellashdi. 864 25.10.2018 O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VAZIRLAR MAHKAMASINING QARORI O‘QUVCHI VA TALABA YOSHLAR O‘RTASIDA O‘TKAZILADIGAN RESPUBLIKA SPORT MUSOBAQALARI TIZIMINI YANADA TAKOMILLASHTIRISH TO‘G‘RISIDA Yoshlarda sportga bo‘lgan havas va intilishni, jamiyatda sog‘lom turmush tarzi tamoyillarini yanada kuchaytirish, yosh iqtidorli sportchilarni tanlab olish, ularda professional mahorat va ko‘nikmalarni rivojlantirish, sport turlari bo‘yicha mamlakat terma jamoalariga sport zaxirasini tayyorlash, o‘quvchi va talabalarni sport mashg‘ulotlariga uzluksiz jalb etishga qaratilgan sport musobaqalari tizimini yanada takomillashtirish maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi: 1. O‘zbekiston Respublikasi Jismoniy tarbiya va sport vazirligi, Xalq ta’limi vazirligi, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, O‘zbekiston Milliy olimpiya qo‘mitasi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklarining: a) umumiy o‘rta ta’lim maktablari hamda akademik litseylar o‘quvchilari o‘rtasida “Umid nihollari” sport musobaqalarining final bosqichini har uch yilda bir marta Qoraqalpog‘iston Respublikasining Nukus shahrida, viloyat markazlarida hamda Toshkent shahrida o‘tkazish; a) “Umid nihollari” sport musobaqalari O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi hamda Jismoniy tarbiya va sport vazirligi, O‘zbekiston “Yoshlik” jismoniy tarbiya va sport jamiyati Markaziy kengashiga jismoniy tarbiya va sport tadbirlariga ajratiladigan budjet mablag‘lari doirasida, shuningdek xomiylik xayriyalari va budjetdan tashqari mablag‘larini jalb etgan holda o‘tkazilishi, g‘oliblikni ko‘lga kiritgan ishtirokchilarni 1, 2 va 3-darajali diplom, medal, kubok, esdalik sovg‘alari bilan taqdirlash hamda musobaqalarning final bosqichida g‘olib bo‘lgan jamoalarga “Prezident sovg‘asi” sifatida respublikada ishlab chiqarilgan yengil avtomobil sovg‘a qilish;
Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 25-oktabrdagi 864-son qaroriga 1-ILOVA “Umid nihollari” sport musobaqalarini o‘tkazish SXEMASI “Umid nihollari”, “Barkamol avlod”, “Universiada” sport musobaqalarida o‘tkaziladigan sport turlari RO‘YXATI T/r “Umid nihollari” sport musobaqalariga kiritilgan sport turlari nomi “Barkamol avlod” sport musobaqalariga kiritilgan sport turlari nomi “Universiada” sport musobaqalariga kiritilgan sport turlari nomi 1 ― 4 sinflar 5 ― 11 sinflar 1. Mini-futbol Badminton Badminton Badminton 2. Yengil atletika Basketbol Basketbol Basketbol 3. Shaxmat Voleybol Voleybol Voleybol 4. Shashka Gandbol Gandbol Gandbol 5. Badiiy gimnastika Futbol Futbol Futbol 6. Yengil atletika Yengil atletika Yengil atletika 7. Stol tennisi Stol tennisi Stol tennisi 8. Shaxmat Shaxmat Shaxmat 9. Shashka Shashka Shashka 10. Kurash Kurash Kurash 11. Sport gimnastikasi Belbog‘li kurash Belbog‘li kurash 12. Badiiy gimnastika Dzyudo Dzyudo
Tayanch iboralar: davlat dasturi, soatlar setkasi, choraklarga tasdiklash, yillik reja, har bir darsga tuziladigan o’quv ishchi reja kengaytirlgan dars konspekt, kambutlangan maktablarda o’quv ishlarini rejalashtirish, Prezidentimizning 2002 yil 24 oktyabrdagi «Bolalar sportini rivojlantirish va jamgarmasini tuzish to’g’risida»gi farmoish maqsadi. Maktab oldida turgan jismoniy tarbiya soxasidagi vazifalarni muvafakiyatli hal etishda mazkur ishni to’g’ri rejalashtirish va hisobga olish muhim ahamiyatga ega. To’g’ri rejalashtirish barchao’quv ishlarni, maktabning ommaviy jismoniy tarbiya va sport ishlarlni anik tashkil etishga yordam beradi. Maktabda quydagi rejalar tuziladi: a) maktabning bir yilga mo’ljallangan jismoniy tarbiya va sportga oid umumiy ish rejasi. b) har bir sinf uchun jismoniy tarbiya bo’yicha o’quv ishlari rejasi. Bir yilga mo’ljallangan umumiy ishreja jismoniy tarbiya o’qituvchisi, u bo’lmaganida maktab o’qituvchilarining biri tomonidan tuziladi. Ish reja pedagogik kengashda muxokama qilinadi, va tasdiqlanadi. Ilmiy yillik reja maktabdagi jismoniy tarbiya ishi bilan bog’lik bo’lgan barcha masalalar ko’zda tutiladi: o’quv ishlari, o’quv kuni rejimidagi jismoniy tarbiya tadbirlari sinfdan tashkari ish va jismoniy tarbiya tadbirlarini o’tkazish shifokor nazorati, moddiy ta’minlash jismoniy tarbiya va sportni targ’ib qilish. Umumiy yillik ish rejada o’quv ishi masalalari faqat umumiy tarzda aks etadi. O’quv ishi dars olib boruvchi o’qituvchi tomonidan har bir sinf uchun alohida tuzilganda, batafsil rejalashtiriladi. Maktabning umumiy yillik rejasida o’quv kuni rejimidagi jismoniy tarbiya tadbirlari aks ettiriladi. Masalan: gimnastika mashg’uloti o’tkaziladigan bo’lsa, mashg’ulotlarigacha o’tkazish o’rni davom etish vaqti o’tkazish tartibi mashg’ulotni boshqarish kompleksi, tuzuvchi shaxs bu tadbirda maktab pedagogika jamoasining ishtiroki ko’zda tutiladi. Tanafuslarni tashkil etishda dam olish bolalarning ovqatlanishi tartibi ommaviy jismoniy tarbiya tadbirlari belgilanadi, tanafuslarni tashkil etish va o’tkazishga javobgar shaxslar tayinlanadi, rejada shuningdek darslarda jismoniy tarbiya minutlarini tashkil etish va o’tkazish tartibi ko’zda tutiladi va nomunali dasturlarni kim tayyorlashi ko’rsatiladi. Sinfdan tashqari ish bo’yicha rejada avvalo tugarak yoki jismoniy tarbiya jamoasiga aloqodor bo’lgan barcha narsa sinflarda jismoniy tarbiya tashkilotchisi va maktab kengashi qachon saylanishi jismoniy tarbiya to’garagini kim boshqarish qanday to’garaklar tashkil etishi, to’garak mashg’ulotlari qayerda va qachon bo’lishi aks etadi, rejada sport musobaqalari sayrlar, ekskursiyalar, o’yinlar ko’zda tutiladi. Ularni o’tkazish muddati va bu tadbirlarni o’tkazishga javobgar shaxslar ko’rsatiladi. Rejada turistik poxodlarning mashg’ulotlari va muddati ularga tayyorgarlik ishlari ham aks etgan bo’ladi. Maktabning jismoniy tarbiyaga oid yillik ish rejaida o’quvchilarni medisina ko’rigidan o’tkazish muddati va tartibi belgilab kuyiladi. Ko’rikdan dastlab birinchi sinf o’quvchilari sung esa utgan o’quv yilida jismonan zaif deb topilgan bolalar hamma sinfda utadilar. Keyin ikkinchi va uchinchi sinf o’quvchilari tekshiriladi. Mazkur rejada sog’ligining yomonligi tufayli maxsus medisina gruppaga o’tkazgan bolalarni qayta ko’rikdan o’tkazish muddatlari belgilangan bo’lishi kerak. Shifokor medisina ko’rigi natijalari haqida maktab pedagogika soveti va ota-onalar majlisida maruza qiladi. Maktabdagi to’laqonli jismoniy tarbiya ishi mashg’ulot o’rnining yaxshi jihozlanishi zarur. Sport jixozlarini sotib olish va tayyorlashni talab qilada. Shuning uchun ish rejaida byudjet mablag’i hisobiga sport sport jixozlari va jihozlar sotib olib, ularni o’quvchilar, ota-onalar va otaliqqa oluvchilar kuchi bilan tayyorlash ko’zda tutilgan. Maktabning yillik umumiy rejasida jismoniy tarbiya va sportni targ’ibot tashviqot qilishi ham aks etadi. Maktabning yangi o’quv yili uchun jismoniy tarbiya bo’yicha umumiy ish rejasi