logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. ANTROPOGONEZ DAVRLASHTIRISH VA XRONOLOGIYASI

ANTROPOGONEZ DAVRLASHTIRISH VA XRONOLOGIYASI

Yuklangan vaqt:

16.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5400.302734375 KB
Ko'chirib olish
ANTROPOGONEZ DAVRLASHTIRISH VA XRONOLOGIYASI REJA: • KI RISH • ANTROP OGONEZ JARAYONI • ASOSIY QISM • INSONIYATNING VU J U DGA KELISHI • GOMI NIDLAR EVOLU TSI YASI • SAP IENSLARNING VU J U DGA KELI SHI • X U LOSA • ANTROP OGONEZ AHAMIYATI ANTROPOGONEZ JARAYONI An t ropog en ez - b iolog ik ev oly u t siy an in g bos h qa gom in idlar, y irik m ay m un lar va plat s en t a s ut em iz u v ch ilardan ajral gan h om o s ap ien s (lot . Hom o sap ien s ) p ayd o b o li sh ig a ʻ olib k elg an qis m i, in s on jis m on iy t ip in in g t arix iy va evoly u t s ion s h ak llan is h jarayon i, bos h lan g ich . un in g m eh n at f aoliyat in i, n u t qin i ʻ rivojlan t iris h . An t rop ogen ez n i o rg an is h b ilan ʻ k o p lab f an lar , x us u san , an t ropologiya, ʻ paleoan t rop olog iya, arx eolog iya, ge n et ik a, t ils h u n os lik s h ug u llan ad i. ʻ Ev oly ut sion k on t ek s t d a "odam " at am as i n af aq at t ir ik od am larg a, balk i h om o jin s in in g yo'q olib k et g an t u rlarin in g vak illarig a h am t egis h li. Bu n dan t as h qari, an t ropog en ez t ad qiq ot lari av s t ralop it ek k abi b osh q a h om in idlarga h am t aallu q lidir. Hom o jin s i t ax m in an 2 m illion y il av val Af rik ad a av s t ralopit ek lard an y ok i s h un g a o'x s h as h h om in in lard an ajralib ch iq q an . Bir n e ch a t urd ag i odam lar bo'lg an , u larn in g ak sariyat i yo'q bo'lib k et g an .Bu larg a, x us u san , erek t u s va n ean der t allar k irad i. An t ropog en ez m u am m olari 18-as rda o rg an ila bos h lan di. ʻ Sh u vaqt g ach a in s on va t abiat h ar doim X u do u larn i yarat g an yo'l bo'lg an v a s h u n day bo'lg an de g an g 'oya h u k m ron lik qilg an . Biroq, as t a-s e k in f an , m adan iyat , jam oat ch ilik on g ida r iv ojlan is h , ev oly u t s iy a, s h u ju m ladan in s on g a n is bat an g 'oy a t as diqlan di. 18-as r o rt alarida ʻ K.Lin n e y in s on n in g k e lib ch iqis h i h aqidag i ilm iy g oyan i v u ju dg a ʻ k e lt irdi. ANTROP OGONEZ JARAYONI P it e k an t rop (m ay m u n -odam ), u n in g qoldiqlari 1891 y ilda Yava orolida t opilg an (E. Dy u bois ). Sh u n g a o'x s h as h qoldiqlar bos h qa joy larda h am t opilg an . Ot a-bobolari bilan s olis h t irg an da, pit ek an t roplar m iya h ajm in in g o's is h in i va on g n in g yan ada riv ojlan is h in i bos h dan k e ch irdilar. Ular ibt idoiy as boblardan (k lu blar, en g il y oy ilg an t os h lar) f oy dalan g an lar. Biroq, bu jon z ot lar o'z larin in g ajdodlar i bilan ju da k o'p o'x s h as h lik larg a eg a e dilar (pas t pe s h on a, k at t a qos h t iz m alari, m o'l-k o'l s och ch iz ig 'i). Sin an t rop (x it oy lik odam ), u n in g qoldiqlari 1927-1937 y illarda t opilg an . P ek in yaqin ida. Sin an t roplar k o'p jih at dan pit e k an t roplarg a o'x s h ay di. Ular olov n i qan day is h lat is h va s aqlas h n i allaqach on bilis h g an . - INSONIYATNING VUJUDGA KELISHI In s on e r y u z ida qan day paydo bo'lg an ? In s on n in g k e lib ch iqis h i h aqidag i s avol ibt idoiy , qadim g i dav r larda odam lar n in g on g in i h ayajon ga s olgan va h oz irg i z am on olim lar in i h ayajon lan t ir is h dan t o'x t am aydi. Tar ix davom ida k o'plab t ax m in lar ilg ar i s u rilg an - af s on alardan t or t ib t o as os li n az ar iyalarg ach a. Am m o, qan ch alik f an t as t ik yok i ju da as os li f araz lar t ak lif qilin m as in , u lar n in g barch as in i s h ar t li rav is h da u ch t oif ag a bo'lis h m u m k in : din iy ; f als afi y ; ilm iy . INSON QANDAY PAYDO BO'LGAN Un in g k on t s e pt s iy as idag i din iy n u qt ai n az ar du n yon in g k o'plab x alqlari oras ida o'x s h as h dir. Ko'p parallellik lar m av ju dk i, u lar n i e 't ibors iz qoldirib bo'lm ay di. Din n in g in s on n in g pay do bo'lis h i h aqidag i qaras h i X u dog a bo'lg an m u s t ah k am is h on ch g a as os lan adi va s h u n in g u ch u n is bot n i t alab qilm ay di. Mu qaddas Bit ik larda ay t ilis h ich a, bu m as ala e't iborg a loy iq em as , ch u n k i odam n in g o'z i u n in g y arat ilis h ida bo'lm ag an v a s h u n in g u ch u n h e ch n ars an i bilm ay di. Fals afi y g ipot e z alar das t labk i ak s iom alarg a as os lan adi, ak s iom alardan m u loh az a y u rit is h n at ijas ida t ax m in v u ju dg a k e ladi. Fay las u fl ar “ on g ” t u s h u n ch as in i ajrat ib k o‘rs at adilar. Ularn in g fi k rich a, biz n i h ay v on lardan ajrat ib t u radig an n ars a s h u . Bu an iq qach on s odir bo'lg an ? Fay las u fl ar 2,5 m in g y il dav om ida bu t opis h m oqn i y e ch is h g a h arak at qilis h g an . Ilm iy t adqiqot olim lar t adqiqot va ek s pe rim e n t lar dav om ida oladig an f ak t larg a as os lan adi. Us h bu m a'lu m ot lardan g ipot e t ik t ax m in lar t u g 'iladi. Ular, o'z n av bat ida, olib t as h lan adi yok i k e y in g i k u z at is h lar jaray on ida t as diqlan adi. Ag ar g ipot e z a t as diqlan s a, u n az ar iyag a ay lan adi. Bu n dan t as h qari, u t as diqlan g an yok i rad et ilg an . Ik k in ch i h olda, jav ob t opilm ag u n ch a, yan g i f araz lar ilg ari s u riladi v a h ok az o. GOMINIDLAR EVOLUTSIYASI Gom in idlar (lot . Hom in idae) — pr im at lar oilas i, ju m ladan , odam va y ir ik m ay m u n lar. Gibbon lar bilan birg alik da g om in oidlar n in g s u pe r oilas in i h os il qiladi. Ilgari f aqat odam lar va u larn in g yo'qolib ke tgan ajdodlari gom in idlar, oran gu tan lar, gorillalar va s h im pan z elar es a pon gidlarn in g aloh ida oilas i s if atida tas n ifl an gan . Biroq, bu ta'rif bilan P on gidlar oilas i parafi letik bo'lib qoladi (ya'n i, u en g yaqin u m u m iy ajdodidan ke lib ch iqqan barch a tu rlarn i o'z ich iga olm aydi), z am on av iy biologiya es a m on ofi letik tak s on larga m oy il bo'ladi. Sh u s ababli, k o'pch ilik biologlar h oz irda oran gu tan larn i h om in in oilas iga P on gin ae k en ja oilas i s if atida k ir itis h adi. Bu n dan tas h qari, gor illalar va s h im pan z elar k o'pin ch a odam lar bilan birga h om in in s u bf am iliyas iga (Hom in in ae ) k iradi. Us h bu tas n if qu y ida ko'rs atilgan . Yo'qolgan gom in idlarn i, s h u ju m ladan in s on ajdodlarin i tas n ifl as h m as alas i och iqligich a qolm oqda, m as alan , yo'q bo'lib ketg an oila a'z olari oras ida k im lar odam lar jin s iga k iritilis h i k erak , m as alan , Hom o h abilis va bos h qalar. GOMINI DLARGORILLA SHIMPANZ E ODAM PARANTRO P AVSROLOP I TEK ARDINI P ITE K HOMO SAPIENSLARNING VUJUDGA KELISHI Lot in t ilida h om o s o'z i " odam " deg an m a'n on i an g lat adi va Lin n ey tom on idan tas n ifl as h u ch u n tan lan g an . Lot in tilida u P rot o-I.e dan k eladi. *d ĝ em - "yer ".ʰ ʰ Zam on av iy t ak s on om iyada Hom o s apien s h om o jin s in in g yag on a s aqlan ib qolg an tu r i bo'lib, Hom o s apien s n in g k elib ch iqis h i bo'y ich a olib bor ilayot g an t adqiqotlar bos h qa Hom o t u r lar i h aq ida k o'proq va k o'proq m a'lu m ot beradi, am m o bu tu r lar n in g barch as i allaqach on yo'q bo'lib k et g an . Bu t u r lar n in g ba'z ilar i z am on av iy odam lar n in g ajdodlar i bo'lg an bo'lis h i m u m k in , am m o k o'plar i f aqat "am ak ivach ch alar " bo'lib, biz n in g tu r im iz dan u z oqlas h g an   Sh u bilan birg a, u lar n in g qay s i bir i aloh ida tu r , qay s i bir i f aqat bitt a tu rn in g irqi ek an lig i h aqida m u n oz aralar davom et m oqda. Ba'z i h ollarda k elis h m ovch ilik n in g s ababi z ar u r m a'lu m otlar n in g ch ek lan g an yok i to'liq yo'qlig i, bos h qalar ida t as n ifl as h yon das h u v lar idag i f arqlardir. HOMO SAPIENS Odam y ok i h om o s apien s [K 1] (lat. Hom o s apien s [K 2]) — pr im atlar n in g en g k o p va k en g ʻ tarqalg an tu r i. U g om in in lar oilas in in g Hom o j in s ig a (s u per f am ila - an trop oid) t eg is h li bo'lib, t ik y ur is h [K 3], t u rn in g bos h qa a'z olar i bilan m u loqot qilis h uch u n n u t qdan f oydalan is h , as boblardan f oy dalan is h , s h u n in g de k , juda riv ojlan g an lig i bilan ajralib tu radi. Kog n it iv qob iliyatlar , bu s iz n in g m iyan g iz n in g k atta h aj m i va tiz im li x u s u s iy atlar ig a bog 'liq. SAP IENSLARHom o s apie n s Hom o s apie n s idalt u Hom o s apie n s s apie n s Hom o h abilis Hom o ru dolf e n s isHom o e rg as t e r Hom o den is ov e n s is Hom o n ale di HOMO ERGASTER Hom o ergas te r (lot in ch a - "is h ch i odam ") - Af r ik ada 1,8 m illion y il oldin Hom o h abilis yok i Hom o r u dolf e n s is ev oly u t s iyas i n at ijas ida pay do bo'lg an odam lar n in g qaz ilm a t u r i. Av s t ralop it e k va Hom o e re ct u s o'r t as idagi or aliq bo'g'in s if at ida qaraladi, b a'z an t as v ir lan gan . P it ek an tropn in g (lat. Hom o e rectu s e rgas t er ) af r ik alik k e n ja t u r i s if at ida, am m o t adqiqot ch ilar s on i or t ib bor m oqda, u lar n i 1,8-1,5 m illion y il av val - oraliq da yas h agan in s on iyat n in g af r ik alik bo'lm agan vak illar id an ajr at is h ga m oy ildir lar. Hom o ergas te r n in g m av ju dligi ANTROPOGONEZ AHAMIYATI • In s on n i an t ropog en e z da s h ak llan g an t u rli t abiat dag i (biolog ik va ijt im oiy ) qon u n iy at larn in g “ t u s h is h i” orqali an iqlas h g a h arak at qilis h m u m k in . Sh u n day qilib, in s on r iv ojlan ayot g an m at er iy adag i bos h qa t abiat qon u n lari (an iqrog 'i, biolog ik qon u n lar m av ju d v a ijt im oiy qon u n lar pay do bo'ladi) m av ju d bo'lg an h u du d bilan bog 'liq. Tabiat da aralas h , g ibrid t abiat qon u n lar i m av ju d e m as . Gom in idlarn in g riv ojlan is h idag i biolog ik v a ijt im oiy qon u n iyat lar o'z ig a x os lig in i s aqlab qolg an h olda bir x il ob'e k t larg a t a's ir qiladi. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR •   .  .  : Капица С П Общая теория роста человечества Сколько , .  .: , людей жило живёт и будет жить на Земле М Наука 1999. ISBN 5-02-0082 99-6Re ich , • Dav id. Wh o We Are An d How We Got He re - An cie n t DNA an d t h e New Scien ce of t h e Hu m an P as t Et ibor in g iz u ch u n rax m at

ANTROPOGONEZ DAVRLASHTIRISH VA XRONOLOGIYASI

REJA: • KI RISH • ANTROP OGONEZ JARAYONI • ASOSIY QISM • INSONIYATNING VU J U DGA KELISHI • GOMI NIDLAR EVOLU TSI YASI • SAP IENSLARNING VU J U DGA KELI SHI • X U LOSA • ANTROP OGONEZ AHAMIYATI

ANTROPOGONEZ JARAYONI An t ropog en ez - b iolog ik ev oly u t siy an in g bos h qa gom in idlar, y irik m ay m un lar va plat s en t a s ut em iz u v ch ilardan ajral gan h om o s ap ien s (lot . Hom o sap ien s ) p ayd o b o li sh ig a ʻ olib k elg an qis m i, in s on jis m on iy t ip in in g t arix iy va evoly u t s ion s h ak llan is h jarayon i, bos h lan g ich . un in g m eh n at f aoliyat in i, n u t qin i ʻ rivojlan t iris h . An t rop ogen ez n i o rg an is h b ilan ʻ k o p lab f an lar , x us u san , an t ropologiya, ʻ paleoan t rop olog iya, arx eolog iya, ge n et ik a, t ils h u n os lik s h ug u llan ad i. ʻ Ev oly ut sion k on t ek s t d a "odam " at am as i n af aq at t ir ik od am larg a, balk i h om o jin s in in g yo'q olib k et g an t u rlarin in g vak illarig a h am t egis h li. Bu n dan t as h qari, an t ropog en ez t ad qiq ot lari av s t ralop it ek k abi b osh q a h om in idlarga h am t aallu q lidir. Hom o jin s i t ax m in an 2 m illion y il av val Af rik ad a av s t ralopit ek lard an y ok i s h un g a o'x s h as h h om in in lard an ajralib ch iq q an . Bir n e ch a t urd ag i odam lar bo'lg an , u larn in g ak sariyat i yo'q bo'lib k et g an .Bu larg a, x us u san , erek t u s va n ean der t allar k irad i.

An t ropog en ez m u am m olari 18-as rda o rg an ila bos h lan di. ʻ Sh u vaqt g ach a in s on va t abiat h ar doim X u do u larn i yarat g an yo'l bo'lg an v a s h u n day bo'lg an de g an g 'oya h u k m ron lik qilg an . Biroq, as t a-s e k in f an , m adan iyat , jam oat ch ilik on g ida r iv ojlan is h , ev oly u t s iy a, s h u ju m ladan in s on g a n is bat an g 'oy a t as diqlan di. 18-as r o rt alarida ʻ K.Lin n e y in s on n in g k e lib ch iqis h i h aqidag i ilm iy g oyan i v u ju dg a ʻ k e lt irdi.

ANTROP OGONEZ JARAYONI P it e k an t rop (m ay m u n -odam ), u n in g qoldiqlari 1891 y ilda Yava orolida t opilg an (E. Dy u bois ). Sh u n g a o'x s h as h qoldiqlar bos h qa joy larda h am t opilg an . Ot a-bobolari bilan s olis h t irg an da, pit ek an t roplar m iya h ajm in in g o's is h in i va on g n in g yan ada riv ojlan is h in i bos h dan k e ch irdilar. Ular ibt idoiy as boblardan (k lu blar, en g il y oy ilg an t os h lar) f oy dalan g an lar. Biroq, bu jon z ot lar o'z larin in g ajdodlar i bilan ju da k o'p o'x s h as h lik larg a eg a e dilar (pas t pe s h on a, k at t a qos h t iz m alari, m o'l-k o'l s och ch iz ig 'i). Sin an t rop (x it oy lik odam ), u n in g qoldiqlari 1927-1937 y illarda t opilg an . P ek in yaqin ida. Sin an t roplar k o'p jih at dan pit e k an t roplarg a o'x s h ay di. Ular olov n i qan day is h lat is h va s aqlas h n i allaqach on bilis h g an . -

O'xshashlar

Ibtidoiy tarixni davrlashtirish
O’zbek tilining tarixini davrlashtirish
Jadid dramaturgiyasini davrlashtirish masalasi
O‘zbekiston tarixini o‘rganishda xironologiya. O‘zbekiston tarixini o‘qitishda vaqt hisobi muommosi
Antropogenez xaqida zamonaviy nazariyalar