logo

O’zbek tilining tarixini davrlashtirish

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

248.12109375 KB
O’ZBEK TILI TARIXI
Mavzu:O’zbek 
tilining tarixini 
davrlashtirish                 O’ZBEK ADABIY TILI TARIXI OLIMLAR 
TOMONIDAN TURLICHA DAVRLASHTIRILGAN:S
.E
.M
a
lo
v
 o
’z
b
e
k
 a
d
a
b
iy
 tili 	
ta
rix
in
i 3
 d
a
v
rg
a
 b
o
’lib
 	
o
’rg
a
n
g
a
n
1. Uyg’ur adabiy tili
2. CHig’atoy adabiy tili
3.Uyg’ur  adabiy tili                 A.N.Samoylovich 
ham o’zbek 
adabiy til 
tarixini 3 davrga 
bo’lgan1. Qoraxoniylar 
davri adabiy tili 
(X-XI)
3. 
O’rta 
Osiyo 
turkiy 
adabiy 
tili 
(XIV-
XX)2. 
O’g’iz-
qipcho
q 
adabiy 
tili (XII-
XX)                 A.M.Shcherbak 
o’zbek adabiy tilini 4 
davrga bo’lib 
o’rgandi
2. O’zbek adabiy tilining 
o’rta chig’atoy tili davri 
(XIV-XVII) 3. O’zbek adabiy tilining 
yangi davri (XVII-XVIII)  4. O’zbek adabiy tilining 
eng yangi davri (XIX-XX)1. O’zbek adabiy tilining 
eng qadimgi davri (X-XII)                 O.Usmonov o’zbek 
adabiy tilining 
tarixini 5 davrga  
bo’ladi. 1. Qadimgi turkiy 
tili davri (VI-IX)  3. Eski  o’zbek tili 
davri (XII-XIV)
4. Eski o’zbek tili 
(XIV-XIX)
2. Qdimgi o’zbek 
tili davri (IX-XII) Hozirgi zamon 
o’zbek adabiy tili                 .. 
Yuqoridagi fikrlarni umumlashtirgan holda 
quyidagicha davrlashtirish mumkin
1. Qadimgi turkiy 
adabiy til davri (VII 
asrdan –XIII 
asrgacha)
2. Eski o’zbek adabiy 
tili (XIII-XIX asrlar)
3. Hozirgi o’zbek 
adabiy tili (XIX- XX 
asrlar)                 1. Qadimgi turkey tili 
– miloddan avvalgi x 
asrgacha qo’llanilgan 2.Eski turkiy tili – XI 
–XII asrlarda amalda 
bo’lgan
3. Eski o’zbek 
adabiy tili – XII- XIII 
asrlardan XX asr 
boshlarigacha 
qo’llanilgan 4. Hozirgi o’zbek 
adabiy tili – XX asr 
boshlaridan hozirgi 
kungacha 
qo’llanilmoqdaO’zbek 
adabiy 
tilining 
taraqqiyot 
bosqichlari                          Qadimgi turkiy tiliga oid so’zlar
1. 
Budun 
- xalq
2. 
Bilig - 
bilim
3. 
Ingek - 
sigir4. 
Yag’i – 
yov, 
dushma
n5. 
Batsiq 
– g’arb 6. 
Ko’ch – 
urug’, 
zot
7. 
O’kush 
– ko’p
8. 
O’z- 
urug’, 
zot9. Art – 
tepa,d
ovon10. 
Erik – 
mard, 
botir                           Eski tukiy adabiy tilga oid parchalar
                   “ Devonu lug’otit-turk” 
Erik erni yag’lig’, ermagu bashi 
qanlig’. Tirishqoqning labi yog’lig’, erinchoq, 
dankasaning boshi qonlik.
Ermak ekinda qolmas. Mehnat bekorga ketmaydi.
O’kuz azaqi bo’lg’incha buzag’u bashi 
bo’lsa yik. Ho’kizning oyog’i bo’lguncha buzoqning 
boshi bo’lgan yaxshiroq.
Uma kelsa, qut kelur. Mehmon kelsa, baraka keladi.
Erdamsizdan qut chertilur. Dankasadan baxt ketadi.
Kichikda qatig’lansa, ulg’azu sevnur. Yoshlikda mashaqqat cheksa, 
ulg’ayganda sevinadi.
Erdam boshi til.  Odobning boshi til.                 “ Qutadg’u bilig”
Qayg’u yerda bo’lsa 
uqush birla o’g’,
Ani er atagil, necha 
o’gsa o’g.
Uqush, o’g, bilig kimda 
bo’lsa tugal,
Yavuz ersa kaz te, 
kichik ersa o’g. Qaysi odamda zehn va 
aql bo’sa, uni eratab, 
qancha bo’lsa-da 
maqta. Kishida aql, 
zehn, bilim mukammal 
bo’sa, yomon bo’sa 
ham odam, kichik bo’sa 
ham odam ulug’, katta 
de.                 “ Hibbat ul – haqoyiq”
Aya do’st, biliklik yizin izlagil, 
Qali so’zlasang so’z, bilibso’zlagil. Ey do’st, bilimli kishi izidan yurur, 
agar so’zlasang o’ylab so’zlagin.
Tiling bekta tutgil, tishing 
sinmasun,
Qali chiqsa bekta, tishingni siyur. Tilingni tiy, tishing sinmasin, agar 
tiymasang, u tishingni sindiradi.
Ko’ni bo’l, kop’ni qil, 
Ko’ni teyu bisin xaloyiq seni. To’g’ri bo’l, to’g’ri ish qil, to’g’ri 
deb atal, odamlar seni to’g’ri deb 
bilsin.                 Eski turkiy tilga oid so’zlar
1
ko’rnamak nara tortmoq
2
sandilach sa’va
3
qirg’ilach qaldirg’och
4
sandug’ach bulbul
5
elig hukmdor
6
bo’g’u dono
7
al qizil
8
ko’ni to’ri, rost, haqqoniy                 O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus 
Ta’lim Vazirligi
Samarqand Davlat Universiteti Filologiya 
fakulteti sirtqi ta’lim 3-bosqich 330-guruh talabasi 
Abdunazarova Barnoning O’zbek tili tarixi 
fanidan tayyorlagan
 
TAQDIMOTI
Mavzu: O’zbek tili tarixini davrlashtirish
Bajardi: B.Abdunazarova
Tekshirdi: O.Yusupova
Samarqand – 2022.

O’ZBEK TILI TARIXI Mavzu:O’zbek tilining tarixini davrlashtirish

O’ZBEK ADABIY TILI TARIXI OLIMLAR TOMONIDAN TURLICHA DAVRLASHTIRILGAN:S .E .M a lo v o ’z b e k a d a b iy tili ta rix in i 3 d a v rg a b o ’lib o ’rg a n g a n 1. Uyg’ur adabiy tili 2. CHig’atoy adabiy tili 3.Uyg’ur adabiy tili

A.N.Samoylovich ham o’zbek adabiy til tarixini 3 davrga bo’lgan1. Qoraxoniylar davri adabiy tili (X-XI) 3. O’rta Osiyo turkiy adabiy tili (XIV- XX)2. O’g’iz- qipcho q adabiy tili (XII- XX)

A.M.Shcherbak o’zbek adabiy tilini 4 davrga bo’lib o’rgandi 2. O’zbek adabiy tilining o’rta chig’atoy tili davri (XIV-XVII) 3. O’zbek adabiy tilining yangi davri (XVII-XVIII) 4. O’zbek adabiy tilining eng yangi davri (XIX-XX)1. O’zbek adabiy tilining eng qadimgi davri (X-XII)

O.Usmonov o’zbek adabiy tilining tarixini 5 davrga bo’ladi. 1. Qadimgi turkiy tili davri (VI-IX) 3. Eski o’zbek tili davri (XII-XIV) 4. Eski o’zbek tili (XIV-XIX) 2. Qdimgi o’zbek tili davri (IX-XII) Hozirgi zamon o’zbek adabiy tili