Axborotlarning kompyuterda tasvirlanishi
![Логотип Axborot larning k ompy ut erda
t asv irlanishi](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_1.png)
![A xborot ni ik k it a belgi y ordamida k odlash
Belgilar signalning
ik k it a
(magnit langan
y ok i
magnit lanmagan;
t ok bor y ok i t ok
y o‘q
v a h.k .) qiy mat i
bilan ifodalanadi.](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_2.png)
![Shart li rav ishda bu
signalning
birinchisini 1 raqami bilan,
ik k inchisini esa 0 raqami
bilan belgilash
qabul qilingan bo‘lib,
bunday k odlash axborot ni
ik k it a belgi
y ordamida k odlash
(qisqacha, ik k ilik da
k odlash ) nomini olgan.](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_3.png)
![Ik k ilik da k odlash
orqali barcha
axborot ik k it a
belgidan iborat , y a’ni
quv v at i 2 ga
t eng bo‘lgan alifbo
t ilida xabar
k o‘rinishida y oziladi.](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_4.png)
![Odat da, k om py ut erda t ek is k odlash usuli
qo‘llanadi, y a’ni axborot ning belgilari 0 v a 1
raqamlarining bir xil miqdordagi k et ma-
k et ligi k o‘rinishida ifodalanadi.
Kodning uzunligi
k odlash uchun
zarur bo‘lgan
v ariant larning
miqdori bilan
aniqlanadi.](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_5.png)
![Ik k ilik k odlari asosida jahon andazalaridagi
quy idagi k odlash jadv ali – ASCII (Am erican
St andard Code for Informat ion Int erchange)
jadv ali qabul qilingan.
ASCII KODLA SH J A DVA LI](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_6.png)
![Axborot dagi belgilar ik k ilik raqamlari
asosida k odlangani sababli k odning bit t a
razry adi (xonasi) uchun bit at amasi
qo‘llaniladi.
Bu at ama « ik k ilik raqamlari» iborasining ingliz
t ilidagi « binary digit » ifodasidagi harfl ar
asosida hosil qilingan.K g b it
K g b a y t](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_7.png)
![Alifboli y ondashuv da axborot hajmini o‘lchash
uchun axborot da isht irok et gan harf, raqam v a
boshqa belgilar 256 t a belgili (quv v at i 256 t a
belgidan iborat bo‘lgan alifbo) ASCII k odlash usuliga
asoslanib, 0 v a 1 raqamlaridan iborat k od bilan
almasht iriladi.](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_8.png)
![Axborot ning bit dan k at t aroq o‘lchov
birligi sifat ida bay t qabul qilingan, y a’ni
1 bay t = 8 bit .
Masalan:
11011011 da 1 bay t
axborot mav jud,
chunk i unda 8 t a bit ,
1011010100100011 da
esa 2 bay t axborot
mav jud, chunk i unda
16 t a bit
qat nashmoqda.](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_9.png)
![Um uman olganda,
axborot da qat nashgan
har qanday belgi
1 bay t hajm li, axborot
hajmining eng k ichik
o‘lchov birligi esa bay t
deb
hisoblanadi.](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_10.png)
![M a ’lu m k i, a x b o ro t u s tid a
u z a tis h a m a li b a ja rilis h i
m u m k in .
A x b o r o t n in g v a q t b ir lig i
ic h id a u z a t ilg a n
h a jm i a x b o r o t n i u z a t is h
t e z lig i d e b a t a la d i. A x b o ro tn i k o m
p y u te r y o rd a m id a
u z a tis h d a s a rfl a n a d ig a n v a q t a x b o ro t
h a jm ig a b o g ‘liq b o ‘la d i.](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_11.png)
![Grafi k ax borot ni ik k it a belgi y ordamida
k odlash
Paint dast urida rasm chizib, so‘ng uni k at t alasht irganingizda
rasm k v adrat lardan t ashk i l t opganini k o‘rgansi z (quy ida
chapdagi rasm).
Bunga k ompy ut er ek ranidagi t asv irlar rast r deb at aluv chi
chiziqlar y ordamida bo‘l ingan pik sel (ingl. pixe l – pict ure e le me nt
– rasm el ement i ) deb at aluv chi j uda may da k v adrat lardan i borat
sat rlardan t ashk il et il ishi sababchidir](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_12.png)
![Kompy u t erda ixt iy oriy
rangni ifodalash
uchun qizil , y ashil va k o‘k
ranglardan
foy dalaniladi v a rang hosil
qilish qurilmasi
RGB (Red, Green, Blue)
modeli deb nomlanadi.](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_13.png)
![575
yuzlik O’nlik birlik](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_14.png)
![Qo’shishni bajaring.
A)101+111=1100
B)1101+110=10011
D)1011+110=10001](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_15.png)
![Axborot miqdorining qanday o’lchov
birliklari bor?
Axborot uzatish tezligining qanday
o’lchov birliklari bor?](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_16.png)
![](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_17.png)
![1.Internet deganda nimani
tushunasiz?
2.Qanday internet brauzerklarni
bilasiz?
3.World Wide Web haqida nimalarni
bilasiz?](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_18.png)
![](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_19.png)
![](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_20.png)
![Qishloq, taraqqiyot,farovon so’zlaridan yangi so’zlar hosil
qiling?
“ INFORMATIKA”
1.forma 16. tanka 31. karomat
2.tikan 17. kir 32. karam
3. kama 18. kar 33. tik
4.tor 19. tom 34. tikka
5.kamar 20. rom 35. fakt
6. fikr 21. nom 36. akt
7. ritm 22. noma 37. or
8. Tokio 23. kino 38. nor
9. on 24. mator 39. orom
10. ot 25. nok 40. farmon
11. aka 26. fan 41. taktika
12. arra 27. marra 42. mato
13. amma 28. Rim 43. minora
14. in 29. Arktika 44. Anora
15. tinka 30. Ark 45. anor](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_21.png)
![Guruhlardan bugungi dars
“Kompyuter qiroli”ni aniqlab olish.
(3 ta qatordan eng faol
o’quvchilarni chiqarib 3tadan
savollar beriladi, har bir savol 5 ball
bilan baholanadi,15 ball to’plagan
o’quvchi “Kompyuter qiroli”deb
e’lon qilinadi.)](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_22.png)
![Sav ol v a t opshiriqlar
1. N ima uchun axborot ik k ilik da k odlanadi?
2. Sak k iz bit orqali necht a belgini k odlash mumk in?
3. A SCI I jadv ali haqida ma’lumot bering.
4. A SCI I jadv alidan foy dalanib, « 7sinf» jumlasini
k odlang.
5. A xborot ning qanday o‘lchov birlik lari bor?
6. A xborot hajmining o‘lchov birlik lari haqida ma’lumot
bering.
7. A xborot uzat ish t ezligi deganda nimani t ushunasiz?
8. A xborot uzat ish t ezligining o‘lchov birlik lari haqida
ma’lumot bering.](/data/documents/989617d9-05d4-4bf7-9f37-ed8d33b90a09/page_23.png)
Логотип Axborot larning k ompy ut erda t asv irlanishi
A xborot ni ik k it a belgi y ordamida k odlash Belgilar signalning ik k it a (magnit langan y ok i magnit lanmagan; t ok bor y ok i t ok y o‘q v a h.k .) qiy mat i bilan ifodalanadi.
Shart li rav ishda bu signalning birinchisini 1 raqami bilan, ik k inchisini esa 0 raqami bilan belgilash qabul qilingan bo‘lib, bunday k odlash axborot ni ik k it a belgi y ordamida k odlash (qisqacha, ik k ilik da k odlash ) nomini olgan.
Ik k ilik da k odlash orqali barcha axborot ik k it a belgidan iborat , y a’ni quv v at i 2 ga t eng bo‘lgan alifbo t ilida xabar k o‘rinishida y oziladi.
Odat da, k om py ut erda t ek is k odlash usuli qo‘llanadi, y a’ni axborot ning belgilari 0 v a 1 raqamlarining bir xil miqdordagi k et ma- k et ligi k o‘rinishida ifodalanadi. Kodning uzunligi k odlash uchun zarur bo‘lgan v ariant larning miqdori bilan aniqlanadi.