logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. BOSHLANG’ICH SINF O’QUVCHILARIGA EKOLOGIK TARBIYA BERISH METODIKASI

BOSHLANG’ICH SINF O’QUVCHILARIGA EKOLOGIK TARBIYA BERISH METODIKASI

Yuklangan vaqt:

16.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

753.5 KB
Ko'chirib olish
Samarqand 2019 yil May “ BOSHLANG’ICH SINF O’QUVCHILARIGA EKOLOGIK TARBIYA BERISH METODIKASI” MAV ZUSIDAGI •   Malaka ishi mazmunining bayoni 4 -bet • Ilovalar 32 -bet • Tinglovchining malaka oshirish davrida o’z-o’zini rivojlantirishi va mustaqil bilim orttirishi bo’yicha bajarilgan ishlari 49 -bet • Tinglovchining o’z kasbiy mahoratini uzluksiz oshirib borishga qaratilgan yo’l xaritasi 53 -bet • Taqdimot slaydlari 54 -bet • REJA: • I KIRISH • II ASOSIY QISM: • 2 . 1 . Boshlang’ich sinflar o’quvchilariga ekologik tarbiya berish metodikasini shakllantirishning ilmiy-pedagogik asoslari • 2.2. Boshlang’ich sinf o’quvchilarida ekologik tarbiya berish metodikasini i shakllantirish imkoniyatlari • 2 . 3 . Boshlang’ich sinf o’quvchilariga ekologik tarbiya berish metodikasini shakllantirish texnologiyasi • Xulosa • Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. • Ilovalar KIRISH Mamlakatimizda jismoniy sog’lom, ma’naviy yetuk, har tomonlama uyg’un va barkamol rivojlangan, mustaqil fikrlaydigan, intellektual salohiyatga, chuqur bilim va zamonaviy dunyoqarashga ega, Va tanimizning taqdiri va kelajagi uchun mas’uliyatni o’z zimmasiga olishga qodir bo’lgan yosh avlodni tarbiyalab voyaga etkazish vazifasini izchil davom ettirish uchun aniq maqsadga qaratilgan keng ko’lamdagi kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish, davlat va jamiyatning barcha kuch va imkoniyatlarini shu yo’lda safarbar etish maqsadida 2014 yil «Sog’lom bola yili» deb e’lon qilini. Bu yilda amalga oshirilajak ishlardan eng muhimi insonlarning sog’ligi bolalarimizning sof toza havodan erkin bahramand bo’lishlari, mavjud ekologik muammolarni bartaraf etishdir. U esa juda kichik yoshidan boshlab bolalarda ekologik madaniyatni tarbiyalashni taqoza etadi. Shuning uchun ham, birinchi prezidentimiz I.Karimov manaviyat sohasidagi ishlarimizning pirovard maqsadi “mustaqil dunyoqarashga ega, ajdodlarimizning bebaho merosi va zamonaviy tafakkurga tayanib yashaydigan barkamol shaxs – komil insonni tarbiyalashdan iborat” – degan edi. Barkamol inson shaxsi ma’naviy qiyofasidagi ekologik madaniyat alohida ahamiyat kasb etadi. Darhaqiqat bu holatlarning ildizi chuqur bo’lganligi sababli hozirgi kungacha ham asoratlari tugagan emas. Sanoat korxonalarining chiqindilari, turli ahlatlarning chiqarilayotganligi ekologik muvozanatning buzilishiga sabab bo’lmoqda. Mavzuning dolzarbligi : Nega ekologik muammoga bu darajada katta e’tibor qaratilmoqda? Chunki tabiat bilan inson bir butun bo’lib, u har bir odam va jamiyat uchun yashash manbalaridir. Insoniyat yaralibdiki, bu ko’hna zamin ona tabiat ham unga hamohangdir. Shuning uchun inson tashqi muhitda vujudga kelgan bog’lanishlarning buzulishiga yo’l qo’ymasligi lozim. Muammoning o’rganilganlik darajasi: Tabiat muhofazasiga oid tarbiya g’oyalari O’rta asrlarda yashab ijod etgan buyuk mutaffakkirlar Muhammad Muso al – Xorazmiy, Abu Nasr Farobiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Amur Temur, Alisher Navoiy, Mirzo Ulug’bek, Zahriddin Muhammad Bobur, asarlarida tabiat va jamiyat birligi, o’zaro aloqadorligi, tabiatni muhofaza qilish, uning boyliklarini asrab avaylash, saqlash va ko’paytirish, tashqi muhitning tirik organizmlarga ta’siri kabi masalalar asoslab berilgan. Ilmiy adabiyotlar tahlilidan malum bo’ldiki, so’ngi yillarda ekologik ta’lim va tarbiyaga oid muammolarni hal etish bo’yicha ko’pgina tatqiqot ishlari amalga oshirilgan:ekalogik talimning nazariy asoslari akademik I.D.Zvered,ekologik talimning biologik asoslari prof.A.N.Zaxlebning ekologik talimning pedagogik asoslari prof. I.T. Suravegina, oily o’quv urti talabalariga ekologik talim berish prof. I. Ponomarevalar tomonidan ishlab chiqilgan bo’lsa tabiiy o’quv fanlarini o’qitishda o’quvchilarga ekologik talim berishning mazmuni, uni o’rganishning shakl metodlari hamda uzluksiz ekologik talim konsepsiyasi, ekologiyadan Davlat talim standarti, I-XI sinf o’quvchilari bilishlari zarur bo’lgan ekologik bilimlar mazmunini ishlab chiqishdek muhim pedagogik muammolar prof. E.O.Turdiqulov tadqiqotlarida o’z ifodasini topgan. Malaka ishining predmeti maqsadi va obyekti: Boshlang’ich sinf o’quvchilarida ekologik tarbiyani shakllantirishning mazmuni va shakllari, boshlang’ich sinf o’quvchilariga ekologik tarbiyani shakllantirish texnologiyasining nazariy va amaliy asoslarini ishlab chiqish va boshlang’ich sinf o’quvchilariga ekologik ta’lim-tarbiya berish orqali ekologik madaniyatni shakllantirish jarayoni. Malaka ishi maqsadiga erishish uchun quyidagi vazifalarni amalga oshirishga harakat qildik: O’quvchilarning ekologik tarbiyasini shakllantirishda ta’lim-tarbiya ta’rixi tajribalarini tahlil qilish; O’quvchilarda ekologik tarbiya berish metodikasini shakllantirish imkoniyatlarini aniqlash. Ekologik talim-tarbiya orqali boshlang’ich sinf o’quvchilarida ekologik madaniyatni shakllantirish texnologiyasini ishlab chiqish. Boshlang’ich sinf o’quvchilarida ekologik madaniyatni shakllantirishning shakllari, metodlari, vositalarini belgilash va pedagogik shart-sharoitlarni aniqlash; Malaka ishi natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati : “ Boshlang’ich talim pedagogikasi va metodikasi” kurslari, ekologik madaniyatni shakllantirishga doir ilmiy – pedagogik malumotlar bilan boyitildi. O’quvchida ekologik madaniyatni shakllantirishning mazmuni, shakli, metodlari, vositalari belgilab berildi. Tadqiqot ishida ilgari surilgan ilmiy - nazariy g’oyalar o’quvchida ekologik madaniyatni shakllantirishga imkon beradi. Ilmiy - metodik tavsiyalardan esa boshlang’ich sinf o’qituvchilarini, malaka oshirish va qayta tayyorash kurslari tinglovchilarini yangi ma’lumotlar va metodlar bilan qurollantirishda foydalanish mumkin. Malaka ishining ilmiy yangiligi : boshlang’ich sinf o’quvchilarilarning ekologik madanyatini shakillantirish dolzarb pedagogik muammo sifatida ilmiy – nazariy jihatdan asoslash; boshlang’ich ta’lim xususiyatlarini hisobga olgan holda, beriladigan ekologik bilimlar mazmuni boyitish va kengaytirish; boshlang’ich sinf o’quvchilarilarida ekologik madaniyatni shakllantirishning shakllari, metodlari, vositalari belgilab berish va pedagogik shart – sharoitlari aniqlash; boshlang’ich sinf o’quvchilarilarida ekologik madaniyatni shakillantirishga yo’naltirilgan ilmiy – metodik tavsiyalar ishlab chiqilib, ularning samaradorlik darajasi aniqlash. 2.1 Boshlang’ich sinflar o’quvchilarida ekologik tarbiya berish metodikasini shakllantirishning ilmiy pedagogik asoslari Ekologiya hozirgi zamonning keng miqyosidagi keskin ijtimoiy muammolardan biridir. Uni hal etish barcha xalqlarning manfaatlariga mos bo’lib, sivilizasiyaning hozirgi kuni va kelajagi ko’p jihatdan ana shu muammoning hal qilinishiga bog’liqdir. Bugun dunyoda, shu bilan birga respublikamizda ham juda tez sur’atlar bilan fan va texnika taraqqiy etmoqda. Natijada davlatlarimizning qudrati yildan-yilga oshmoqda, kishilarning yashash sharoiti yaxshilanmoqda, ammo tabiyatni o’zgartirish bo’yicha amalga oshirayotgan ishlar har doim ham sosial ahamiyatli bo’lmas ekan. Bugungi kunda er yuzida yuz berayotgan ekologik vaziyat shundan dalolat bermoqda. “Asrlar tutash kelgan pallada butun insoniyat, mamlakatimiz aholisi juda katta ekologik xavfga duch kelib qoldi. Buni sezmaslik, qo’l qovushtirib o’tirish o’z-o’zini o’limga mahkum etish bilan barobardir. Ekologik xavfsizlik muammosi allaqachonlar milliy va mintaqaviy doiradan chiqib, butun insoniyatning umumiy muammosiga aylangan”. 2. 2 . Boshlang’ich sinf o’quvchilarida ekologik tarbiya berish metodikasini shakllantirish imkoniyatlari O’rta maktabni bitirib, mustaqil hayotga qadam qo’ygan har bir yosh qanday ixtisos egasi bo’lishidan qat’iy nazar, unda avvalo ekologik madaniyat shaklllangan bo’lishi va bu sohada nazariy va amaliy bilimlarga ega bo’lishi kerak. Ekologik madaniyat ekologik ta’lim- tarbiyaning tarkibiy qismi bo’lib, maktabda barcha fanlarni o’qitish jarayonida amalga oshiriladi. Ekologik ta’lim-tarbiya deganda o’quvchilarga muayyan maqsadda pedagogik ta’sir ko’rsatish tushuniladi. Olamdagi narsalarning hammasi, butun borliq, mavjudod, tevarak-atrof, dala, tog’, adir, o’rmon, er, suv, havo,daryo, tabiat pokligi va ifloslanishi, yer tarkibining buzilishi, yerning sho’rlanishi – hamma- hammasini muhofaza etish ekologik ta’lim mazmunini tashkil etadi. Ekologik tarbiya vazifalariga jonli va jonsiz tabiatni asrash, yerning zahlanishi, so’lim maskanlar, qushlar va hayvonlarning yo’q bo’lib ketishining oldini olish, ariqqa mag’zavalar va har xil iflos narsalarni to’kishning oldini olish, xonadon, ko’cha va maydonlarning tozaligi uchun kurash kabilar kiradi. O’quvchilarning avvalo uyda ota-onalaridan, bog’chada tarbiyachilaridan, maktabda o’qituvchilaridan ekologik ta lim-tarbiya olishi reja asosida tashkil ‟ etiladi. 2 . 3 . Boshlang’ich sinf o’quvchilariga ekologik tarbiya berish metodikasini shakllantirish texnologiyasi. Tabiatni asrash, uni muhofaza qilishga o’rgatish, umuman, ekologik tarbiya berish bugungi kunning dolzarb masalasidir. Shu bois boshlang’ich sinf o’quvchilariga barcha predmet darslarida ushbu tarbiya elemenlarini o’quvchilarga singdirish orqali ularda ekologik madaniyatni shakllantirish mumkin. Bunday o’qitishda pedagogik texnologiyalardan foydalanish yaxshi samara beradi. O’qituvchi o’quvchilarning bilish faoliyatini tashkil etishda ularning xohishiga ko’ra individual tarzda, juftlikda yoki kichik guruhlarda ishlash shakllaridan foydalanish yaxshi samara beradi. Shuningdek, uy vazifalari ham hamma uchun yagona va majburiy bo’lmasdan, bir necha variantda tayyorlanishi va o’quvchilar o’z xohishiga ko’ra tanlashlari mumkin. Masalan, 1-variantda yangi mavzu yuzasidan o’quv materialini tayyorlash, savollarga javob topish, obektning rasmini chizish; 2-variantda o’quv materiali mazmunidagi atama va tushunchalardan foydalanib krossvord tuzish; 3- variantda qo’shimcha adabiyotlardan foydalanib, tabiat haqida hikoya tayyorlash. Uy vazifalarining bunday shaklda berilishi o’quvchilarga o’z imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda avval uy vazifasining yengilroq variantini, keyin murakkabroq variantini bajarishga o’tish, o’z kuchi va bilimini sinab ko’rish imkonini beradi. XULOSALAR Insonlarda ekologik madaniyatni shakllantirish tizimli jarayon bo’lib, u insonning tug’ilganidan boshlanadi. Bu tarbiyani amalga oshirishda otaonalar, bog’cha tarbiyachilari, boshlang’ich sinf o’qituvchilarining samarali mehnatlari tufayli amalga oshirilishi mumkin. Boshlang’ich sinf o’quvchilarida ekologik madaniyatni shakllantirish uchun bor imkoniyatlardan samarali foydalanish yo’llarini izlash va ulardan samarali foydalanish kutgan natijani berishi mumkin. Boshlang’ich sinf o’quvchilarida ekologik madaniyatni shakllantirishda barcha o’quv predmetlarida imkoniyatlar mavjud. Faqat ta lim jarayonini pedagogik ‟ texnologiyalar asosida tashkil etish, o’quvchilar faoliyatini faollashtirish bunda yaxshi samara beradi. Boshlang’ich sinf o’quvchilarida ekologik madaniyatni shakllantirishda fanlararo bog’lanishlarni hisobga olib, darslarni tashkil etish yaxshi samara beradi. O’quvchilarda ekologik madaniyatni tarbiyalashda sinfdan tashqari mashg’ulotlarning o’rni beqiyosdir. Sinfdan tashqari mashg’ulotlar darslarda olingan bilimlarni kengaytirish, chuqurlashtirish va konkretlashtirish, tabiatni o’rganishga qiziqish uyg’otish, o’quvchilar faolligi va mustaqilligini rivojlantirish, vaqtdan tejamli foydalanish imkoniyatlarini beradi. Shuning uchun ham bunday mashg’ulotlarni integratsiyalashtirib tashkil qilish katta samara beradi. O’quvchilarda ekologik madaniyatni shakllantirishda oilaviy tarbiyaning o’rni beqiyosdir. Shuning uchun ham bu ishlarni amalga oshirishda ota-onalar bilan hamkorlik qilish zarur. TAV SIYA LAR: Ekologik madaniyat duyo ahamiyatiga molik sifat bo’lib, uni shakllantirishga insonning juda kickiligidanoq e tibor qaratish ‟ zarir. Boshlang’ich sinf o’quvchilarida ekologik madaniyatni shakllantirishga barcha fanlarning imkoniyatlaridan to’liq foydalanilgan holda, fanlararo bog’liqlikni hisobga olib, integratsiyalashgan darslar tashkil qilish yaxshi samara beradi. Boshlang’ich sinf o’quvchilarida ekologik madaniyatni shakllantirishga dars va sinfdan tashqari mashg’ilotlardan tizimli foydalanish yaxshi samara beradi. O’quvchilarida ekologik madaniyatni shakllantirishda ajdodlarimiz merosi va milliy qadriyatlarimizdan unumli foydalanish zarur. O’quvchilarida ekologik madaniyatni shakllantirishda ota- onalar bilan hamkorlikni yo’lga qo’yish muhim. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. - T.: O’zbekiston, 2003. -36 b. O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi Qonuni. // Barkamol avlod-O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. –T: 1997. 20-29 b. Karimov I.A. Yu ksak ma’naviyat – y engilmas kuch. – Toshkent: 2008. Mirziyoev SH.M. Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. T.: “O’zbekiston” 2016 “ Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”. Toshkent 1997 y. “ Ta’lim to’g’risida” O’zbekiston Respublikasining Qonuni. Toshkent 1997 y. “ Sog’lom bola yili» davlat dasturi to’g’risida” O’zbekiston Prezidentining qarori. (O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami,2014 y., 9-son, 87- modda) Karimov I.A. “Barkamol avlod O’zbekiston taraqqiyotining poydevori”. Toshkent 1997 y. Karimov I.A. “O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari”. Toshkent, “O’zbekiston” 1997 y. 110 – 133 bet. Karimov I.A. Ozod va obod Va tan, erkin va farovon hayot – pirovard maqsadimiz. Tom 8. – T: O’zbekiston, 2000. 341 b. Karimov I. A. Yu ksak ma naviyat ‟ – yengilmas kuch. –T.: Ma naviyat, 2008. – 176 b. ‟ ADABIYOTLAR RO’YIXATI Bozorova N. Barkamol avlod tarbiyasida ekologik talimning ahamyati. Ilm – fan va taraqqiyot. Ilmiy – amaliy konferensiya materallari. – Qarshi QDU, 2005. 170-172 Bozorova N. Uzluksiz ta lim jarayonida masofaviy o„qitish metodi asosida ‟ talabalarda ekologik madaniyatni shakllantirishning ahamiyati. //Uzluksiz ta lim j.2006. № 3. 34-39 b. ‟ Bozorova N. Talabalarda ekologik madaniyatni shakllantirishda mahaliy manbalarning ahamiyati. // Xalq talimi j. 2006. № 3. 32-36 b. “ Boshlang’ich ta’lim jurnali” 3. X.XI. 1997 y. Jabborov A. “Ekologiyadan to’garak ishlari”. “Xalq ta’limi” 3-4 son 1994 y. Raxmatov N. “Ekologiya”. “Fan va turmush” jurnali, dalil va raqamlar. 1996 y. 7-son 14-bet. “ Orol taqdiri – odamlar taqdiri” Saodat jurnali. 1989 y. 9 – son 16 – 17 betlar. Seyitmurotova F. “Ekologik bilim va tarbiya” “Boshlang’ich ta’lim”. 1992 y. 1- son. Grigoryans. A.G. “Tabiatshunoslikni o’qitish”. Toshkent “O’qituvchi” 1992 y. R.Mavlonova va b.. “Pedagogika”. Toshkent, “O’qituvchi”. 2000 y. Yu supova P. “Maktabgacha yoshdagi bolalarga ekologik tarbiya berish”. Toshkent. “O’qituvchi” 1995 y. Sanobar Jumanova “Ozon qatlami ta mirlanayapti(mi?)” Ma rifat gazetasi ‟ ‟ 2013 qbk 13-noyabr . E’TIBORINGIZ UCHUN TASHAKKUR!

Samarqand 2019 yil May “ BOSHLANG’ICH SINF O’QUVCHILARIGA EKOLOGIK TARBIYA BERISH METODIKASI” MAV ZUSIDAGI

•   Malaka ishi mazmunining bayoni 4 -bet • Ilovalar 32 -bet • Tinglovchining malaka oshirish davrida o’z-o’zini rivojlantirishi va mustaqil bilim orttirishi bo’yicha bajarilgan ishlari 49 -bet • Tinglovchining o’z kasbiy mahoratini uzluksiz oshirib borishga qaratilgan yo’l xaritasi 53 -bet • Taqdimot slaydlari 54 -bet

• REJA: • I KIRISH • II ASOSIY QISM: • 2 . 1 . Boshlang’ich sinflar o’quvchilariga ekologik tarbiya berish metodikasini shakllantirishning ilmiy-pedagogik asoslari • 2.2. Boshlang’ich sinf o’quvchilarida ekologik tarbiya berish metodikasini i shakllantirish imkoniyatlari • 2 . 3 . Boshlang’ich sinf o’quvchilariga ekologik tarbiya berish metodikasini shakllantirish texnologiyasi • Xulosa • Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. • Ilovalar

KIRISH Mamlakatimizda jismoniy sog’lom, ma’naviy yetuk, har tomonlama uyg’un va barkamol rivojlangan, mustaqil fikrlaydigan, intellektual salohiyatga, chuqur bilim va zamonaviy dunyoqarashga ega, Va tanimizning taqdiri va kelajagi uchun mas’uliyatni o’z zimmasiga olishga qodir bo’lgan yosh avlodni tarbiyalab voyaga etkazish vazifasini izchil davom ettirish uchun aniq maqsadga qaratilgan keng ko’lamdagi kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish, davlat va jamiyatning barcha kuch va imkoniyatlarini shu yo’lda safarbar etish maqsadida 2014 yil «Sog’lom bola yili» deb e’lon qilini. Bu yilda amalga oshirilajak ishlardan eng muhimi insonlarning sog’ligi bolalarimizning sof toza havodan erkin bahramand bo’lishlari, mavjud ekologik muammolarni bartaraf etishdir. U esa juda kichik yoshidan boshlab bolalarda ekologik madaniyatni tarbiyalashni taqoza etadi. Shuning uchun ham, birinchi prezidentimiz I.Karimov manaviyat sohasidagi ishlarimizning pirovard maqsadi “mustaqil dunyoqarashga ega, ajdodlarimizning bebaho merosi va zamonaviy tafakkurga tayanib yashaydigan barkamol shaxs – komil insonni tarbiyalashdan iborat” – degan edi. Barkamol inson shaxsi ma’naviy qiyofasidagi ekologik madaniyat alohida ahamiyat kasb etadi. Darhaqiqat bu holatlarning ildizi chuqur bo’lganligi sababli hozirgi kungacha ham asoratlari tugagan emas. Sanoat korxonalarining chiqindilari, turli ahlatlarning chiqarilayotganligi ekologik muvozanatning buzilishiga sabab bo’lmoqda.

Mavzuning dolzarbligi : Nega ekologik muammoga bu darajada katta e’tibor qaratilmoqda? Chunki tabiat bilan inson bir butun bo’lib, u har bir odam va jamiyat uchun yashash manbalaridir. Insoniyat yaralibdiki, bu ko’hna zamin ona tabiat ham unga hamohangdir. Shuning uchun inson tashqi muhitda vujudga kelgan bog’lanishlarning buzulishiga yo’l qo’ymasligi lozim.

O'xshashlar

BOSHLANG’ICH SINF ONA TILI DARSLARIGA UMUMDIDAKTIK TAVSIFNOMA
Boshlang’ich sinf matematika darslarida tenglamalar yechish yo’llari.
Boshlang’ich sinf o’quvchilari uchun matematika fanidan TIMSS testlari
1-sinf atrofimizdagi olam darsida o'quvchilarning estetik va ekologik madaniyatini shakillantirish
EKOLOGIK MUAMMOLAR