logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Foizlar va foizga doir turli matnli masalalarni yechish

Foizlar va foizga doir turli matnli masalalarni yechish

Yuklangan vaqt:

28.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

887.048828125 KB
Ko'chirib olish
Mavzu: Foizlar va foizga doir turli matnli masalalarni yechish DARSNING MAQSADI M1. Foizlar haqida umumiy tushunchani takrorlash M2. Foizga doir turli matnli masalalarning qulay usulda yechimlari bilan tanishish M3. Murakkab foizli masalalar bilan tanishish Foiz haqida umumiy tushuncha A sonini 15 % ga oshirsak, ko‘rinishida yozish mumkin. Miqdorning (sonning) yuzdan bir ulushi uning bir foizi deb ataladi. 1 kg ning 1 % i 10 g, chunki 1kg =1000 g va 1000 ning yuzdan bir ulushi => 1000 : 100 = 10. A sonning 10 % ini ko‘rinishida yozish mumkin. A sonini 25 % ga kamaytirsak, ko‘rinishida yozish mumkin. Foizli masalalar 40 soni 50 sonidan necha foiz kam? A) 20 % B) 16% C) 25 % D) 10% 1-masala 40 sonidan 50 soni necha foiz ortiq? A) 20 % B) 25 % C) 16 % D) 24%Yechish: Dastlab bu sonlar orasidagi farqni topib olamiz. 50 – 40 = 10. Javob: 20 % Yechish: 50 – 40= 10. Javob: 25 %50 100 % 10 x % Proporsiya yechsak = 25 %40 100 % 10 x % Proporsiya yechsak = 20 % Foizli masalalar Fermer 10 tonna tarvuz yig‘ishtirib olib, yuk mashinalarida shaharga jo‘natdi. Jo‘natish paytida tarvuzdagi suv miqdori 99 % ga teng edi. Tashish paytida tarvuzlar birmuncha quruqlashib, undagi suv miqdori 98 % bo‘lib qoldi. Shaharga olib kelingan tarvuzlarning vazni qanchaga teng? 2- masala Yechish : 99 % 1 % 98 % 2 % 100 kg 100 kg 2 % 100 kg 98 % x kg 100+4900 = 5000 kg Javob: 5000 kg yoki 5 tonnaProporsiyani yechsak x = 4900 kg Foizli masalalar 3 - masala Ishchining maoshi dastlab 20% ga, so‘ngra yana 20% ga oshirilgan bo‘lsa, uning maoshi necha foizga oshgan? A) 40 B) 50 C) 42 D) 44 Yechish: Ishchining dastlab maoshi A ga teng bo‘lsin. Uning maoshi 20% ga oshgandan keyin ishchi A + 0,2 A = 1,2 A miqdorda maosh oladi. Ikkinshi marta 20% ga oshgandan keyin u 1,2 A + 0,21,2 A = (1,2 + 0,24) A = 1,44 A miqdorda maosh oladi. Demak, uning maoshi jami 1,44 A - A = 0,44 A ga ortadi. Javob: 44% Foizli masalalar 4 - masala Firma mahsulotni 380 so‘mga sotib, 4 (%) foiz zarar qildi. Shu mahsulotning tannarxini toping. A) 400 B) 495 C) 395 D) 395 Mahsulotning tannarxi x bo‘lsin, u holda . bo‘ladi. Bu yerdan (so‘m) Javob: (so‘m) Foizli masalalar To‘g‘ri to‘rtburchakning bo‘yi 10 % ga, eni 20 % ga orttirildi. Uning yuzasi necha foizga o‘zgaradi? 5 - masala 10 % ga ortgan son berilgan sonning 110% iga teng bo‘ladi: 110% =1,1 20 % ga ortgan son berilgan sonning 120% iga teng bo‘ladi: 120% =1,2 1,32 ∙ 100 =132(%) 132 - 100=32 Javob: 32 % ga ortgan?????? = ?????? ∙ ?????? ?????? = ?????? ,?????? ?????? ∙?????? , ?????? ?????? ?????? ?????? 1,1 ∙ ?????? 1,2 ∙?????? 1,32 Foizli masalalar 6 - masala Yechish: Dilso‘zning jami pulini so‘m, Boburning jami pulini esa so‘m deb belgilaymiz. Masala shartiga ko‘ra, tenglamalar sistemani hosil qilamiz. Uni hadma-had qo‘shganimizda ga ega bo‘lamiz. Bundan ni topamiz. Javob: Ikkalasida 500000 so`m bo`lgan Agar Dilso‘zning 40 % puli bilan Boburning 45 % pulini qo‘shganimizda 215000 so‘m bo‘ladi. Agar Dilso‘zning 45% puli bilan Boburning 40% pulini qo‘shganimizda esa jami pul 210000 so‘m bo‘lardi. Ikkalasida jami necha so‘m pul bo‘lgan? Foizli masalalar 7 - masala Dildora opa bolalar kiyimining sotuvdagi narxini 10% ga arzonlashtirib sotganida 8% foyda ko‘rdi. U arzonlashtirmay sotganida necha foiz foyda ko‘rar edi? A) 12% B) 20% C) 25% D) 18% Yechish: Kiyimning sotuvdagi narxi b so‘m , tannarxi a so‘m . Masalada kiyimning tannarxi bilan arzonlashtirmay sotganidagi narxlarini bog‘lash kerak. => => bundan 20 % foyda ko‘rar ekan. Javob: 20 % Foizli masalalar 8 - masala Massasi 400 g va konsentratsiyasi 8% bo‘lgan eritma massasi 600 g va konsentratsiyasi 13% bo‘lgan eritma bilan aralashtirildi. Hosil bo‘lgan eritmaning konsentratsiyasini toping. Yechish: 400:100 = 4 => 4 = 32 g 1-usul: 600:100 = 6 => 6 13 = 78 g Umumiy eritmalar massasini va uning tarkibidagi jami moddalar massasini topamiz. 600+400=1000 g 32+78=110 g. Bundan ko‘rinadiki hosil bo‘lgan eritmaning konsentratsiyasi 11 % ekan. 2-usul: O‘rta vazn formulasiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri murojaat qilamiz: bu yerda m 1 =400 g; m 2 =600 g; p 1 =8 %; p 2 =13 % ga teng. Javob: 11 % Foizli masalalar 9 - masala Faraz qilaylik, tadbirkor 23000 AQSh dollari miqdorida qarzdan qutulish uchun to‘lovlarni yilma− yil emas, oyma−oy teng qismlarda amalga oshirishga qaror qildi. Agar to‘lov davri 6 yil , yillik foiz stavkasi 8% bo‘lsa, u har oyi qanday miqdordagi to‘lovlarni amalga oshirishi kerak? Yechish: Foiz to‘lov miqdorini hisoblaymiz. Oshgan kapital mablag‘ miqdorini, ya’ni umumiy to‘lanadigan summani hisoblaymiz: $ 23000+ $ 11040= $ 34040 Necha oy davomida to‘lanishi kerakligini hisoblaymiz: 6 ×12 = 72 oy Demak, har oyi to‘lanadigan summa ≈ $ 472.78 ga teng. Javob: $ 472,78 Qiziqarli foizlarga oid masalalar 10 -masala Hisoblang: A) 1 % B) 10 % C) 100 % D) 0,1 % Hech o‘ylab ko‘rganmisiz ifodadagi x nimaga teng. Javob : Yechish: 8 - Masala1. (M2) 600 ni 20% ga oshirib, so‘ngra 20% ga kamaytirsa qancha bo‘ladi? A) 600 B)576 C)584 D)580 2. (M1) Mahsulot avval 25% ga, so‘ngra 40% ga qimmatlashdi. Uni dastlabki narxiga tushurish uchun necha foizga arzonlashtirish kerak? A) 65 % B) 47 % C) 42% D) 38% 3. (M3). 20 litr tuzli suvning tarkibida 12% tuz bor. Bu eritmada tuz miqdori 15% bo‘lishi uchun necha litr suv bug‘lantirilishi kerak? A) 4 B) 5 C) 4,8 D) 3,8 4. (M2). Maktab o‘quvchilarining 56% i o‘g‘il bolalar. O‘g‘il bolalar qizlardan 84 taga ko‘p bo‘lsa, qizlarning jami soni qancha? A) 308 B)284 C)336 D)380 MUSTAQIL BAJARISH UCHUN TOPSHIRIQLAR 13 - Masala5. (M2) Bir ishchi 14 soat ishlab butun ishning 42% ni, ikkinchi ishchi 15 soat ishlab butun ishning 30%ni, uchinchi ishchi 18 soat ishlab butun ishning 45% ni bajara oladi. Shu ishni uchalasi birga necha soatda uddalay oladi? A) 12 soat B) 13 soat C) 12 soat D) 13 soat 6. (M3) Massasi 36 kg bo‘lgan mis va rux qotishmasining tarkibida 45% mis bor. Qotishma tarkibida 60% mis bo‘lishi uchun unga yana necha kg mis qo‘shish kerak? A) 13,5 B) 14 C) 12 D) 15,3 7. (M1) Sement va qumdan iborat 30 kg qorishmaning 60 % ini sement tashkil qiladi. Qorishmaning 40 % i sementdan iborat bo‘lishi uchun qorishmaga qancha qum solish kerak? A) 15 kg B) 22 kg C) 10 kg D) 7 kg MUSTAQIL BAJARISH UCHUN TOPSHIRIQLAR 8. (M2) Ikki son yig‘indisi 2490 ga teng. Birinchi sonning 8,5 % miqdori, ikkinchi sonning 6,5 % miqdoriga teng bo‘lsa, bu sonlarni toping? A) 1079 va 1411 B) 1200 va 1290 C) 1179 va 1311 D) 979 va 1511 9. (M3) Kreditor 4000 AQSh dollari miqdorida qarz berib 3 yilda 900 AQSh dollar daromad oldi. Yillik foiz stavkasi nechaga teng? A) 10 % B) 12,5 % C) 15 % D) 7,5 % 10. (M3) ni hisoblang. A) 4 % B) 40 % C) 16 % D) 0,4 %MUSTAQIL BAJARISH UCHUN TOPSHIRIQLAR DARSNI YAKUNLASH Bugungi darsimizda foizga doir hayotiy masalalarni qiziqarli yo‘llar bilan yechishni, foiz qatnashgan nostandart misollarni yechish yo‘llarini o‘rgandik. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI 1. B. Q. Haydarov Matematika 5 -sinf. Umumiy o‘rta ta’lim maktablari 5 -sinfi uchun darslik. –T.: “O‘qituvchi”, 201 5 y. 2. Matematika 2019-yil test topshiriqlari, Davlat test markazi, Toshkent, 2019 y. ARALASHMAGA OID MASALALAR TAQDIMOTNI TAYYORLAGANLAR: T.Umirzakov – Samarqand viloyati Ishtixon tumanidagi 1-IDUM matematika fani o‘qituvchisi; Taqdimot Toshkent shahar XTXQTUMOHM professori B.Xaydarov umumiy tahriri ostida tayyorlandi. ARALASHMAGA OID MASALALAR E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMATMatematika

Mavzu: Foizlar va foizga doir turli matnli masalalarni yechish

DARSNING MAQSADI M1. Foizlar haqida umumiy tushunchani takrorlash M2. Foizga doir turli matnli masalalarning qulay usulda yechimlari bilan tanishish M3. Murakkab foizli masalalar bilan tanishish

Foiz haqida umumiy tushuncha A sonini 15 % ga oshirsak, ko‘rinishida yozish mumkin. Miqdorning (sonning) yuzdan bir ulushi uning bir foizi deb ataladi. 1 kg ning 1 % i 10 g, chunki 1kg =1000 g va 1000 ning yuzdan bir ulushi => 1000 : 100 = 10. A sonning 10 % ini ko‘rinishida yozish mumkin. A sonini 25 % ga kamaytirsak, ko‘rinishida yozish mumkin.

Foizli masalalar 40 soni 50 sonidan necha foiz kam? A) 20 % B) 16% C) 25 % D) 10% 1-masala 40 sonidan 50 soni necha foiz ortiq? A) 20 % B) 25 % C) 16 % D) 24%Yechish: Dastlab bu sonlar orasidagi farqni topib olamiz. 50 – 40 = 10. Javob: 20 % Yechish: 50 – 40= 10. Javob: 25 %50 100 % 10 x % Proporsiya yechsak = 25 %40 100 % 10 x % Proporsiya yechsak = 20 %

Foizli masalalar Fermer 10 tonna tarvuz yig‘ishtirib olib, yuk mashinalarida shaharga jo‘natdi. Jo‘natish paytida tarvuzdagi suv miqdori 99 % ga teng edi. Tashish paytida tarvuzlar birmuncha quruqlashib, undagi suv miqdori 98 % bo‘lib qoldi. Shaharga olib kelingan tarvuzlarning vazni qanchaga teng? 2- masala Yechish : 99 % 1 % 98 % 2 % 100 kg 100 kg 2 % 100 kg 98 % x kg 100+4900 = 5000 kg Javob: 5000 kg yoki 5 tonnaProporsiyani yechsak x = 4900 kg

O'xshashlar

Yuzaga doir masalalarni yechish
Harakatga doir masalalarni yechish
Harakatga doir masalalarni yechish metodikasi
Masalalarni tenglamalar yordamida yechish
MASALALARNI KOMPYUTERDA YECHISH BOSQICHLARI