Мавзу : Хоразм маъмун академиясида фалсафий қарашлар ривожи .

 Режа:  1. “Маъмун академияси” илк уйғониш даврининг пойдевори.  2.Ал-Ҳасан ибн ал-Хаммор таълимоти  3.Исо ал-Масиҳий фалсафий қарашлари

 1.“Маъмун академияси” илк уйғониш даврининг пойдевори.   IX-XII асрларда юз берган кучли маданий кўтарилиш жараёни асрлар бўйи тўпланган маданиятга асосланган эди. Марказий Осиёда жумладан, Хоразмда табиий-илмий тафаккур, бу ердаги ижтимоий ҳаётнинг инъикоси сифатида, қадим замонлардан бери ривожланиб келади. Ислом дини эса Мовароуннаҳр ва Хоразм халқлари ҳаётининг барча жабҳаларига кириб борди. Ислом дини ва араб тилидан фойдаланиш эса Мовароуннаҳр ва Хоразм халқлари ҳаётининг ва илм-фанининг халқаро аҳамият касб этишига олиб келди.

 IX-XII асрлардаги Хоразм айтарлик катта давлат бўлмаган бўлса ҳам, унинг дунёга маданий, иқтисодий таъсири ва бу дунёда тутган мавқеи анча катта эди. Маъмуний хоразмшоҳлар даврида мамлакатда ўрнатилган осойишталик, деҳқончилик, ҳунармандчилик ва халқаро савдонинг ривожланиши туфайли Хоразмда шаҳар ҳаёти ривожланади, шаҳарлар сон жиҳатдан кўпайиб, уларнинг мавқеи ва аҳамияти кучаяди. Х аср араб муаллифи ал- Муқаддасий Хоразмнинг 30 та шаҳарлари номларини эслатади. Маъмуний хоразмшоҳлар даврида Хоразмда шаҳарларнинг кўп бўлганлигини бошқа муаллифлар ҳам қайд қилган. Хоразм шаҳарларининг энг йирикларидан бири Гурганч бўлганлигини барча ўрта аср муаллифлари эътироф этган. Абу Саъд ас-Самъонийнинг (1113-1167) айтишича, шаҳарни Гурганжия ёки араб тилида, ал- Журжония ҳам дейилган

 Агар мўғул истилоси юз бермай, XIII асрнинг биринчи чорагидаги Хоразм сақланиб қолганида ҳам, хоразмликлар мамлакатнинг қадимги аҳолиси сақланмаган, балки, туркийлашган бўлиб, фақат эски Хоразм эмас, бутун Марказий Осиё Хоразм деб аталарди. Албатта, у хоразмликларнинг менталитети ва тафаккур даражаси бутунлай бошқача бўларди. Каспий денгизи эски анъанага кўра, Муҳаммад ал-Хоразмий “Китоб сурат ал-арз” асарида айтганидек, “Хоразм” денгизи деб аталарди. Мамлакат ҳудудлари жанубда Ироққача ва шимолда Волга бўйигача чўзилган бўларди.  Бағдодда бўлганидек, XI аср бошида Хоразм пойтахти Гурганчда йирик илм ўчоғи вужудга келдики, кейинчалик бу тарихда “Маъмун академияси” номи билан бутун Шарқда машҳур ва маълум бўлди. Маъмун академияси қисқа вақт яъни 1004-1017 йилларда фаолият кўрсатган бўлса-да, буюк сиймоларни етиштирди.