logo

KICHIK MAKTAB YOSHIDAGI BOLALAR PSIXOLOGIYASI

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1277.60546875 KB
KICHIK MAKTAB  YOSHIDAGI 
BOLALAR PSIXOLOGIYASI         REJA
1.  Kichik  maktab  yoshi  davri  haqida 
tushuncha.
2.  Kichik  maktab  yoshi  o`quvchilarining 
jismoniy taraqqiyoti. 
3.  Kichik maktab yoshi davrida o`quvchilarda 
bilish jarayonlarining rivojlanishi.         Odatda kichik 
maktab yosh davr  
6 yoshdan 
10 yoshgacha 
bo’lgan 
boshlang’ich sinf 
(I-IV) o’quvchilar 
kiritiladi. Ammo bu 
yosh davrga 
ajratish prinsipi 
qat’iy va mutlaq 
degani emas. 
Chunki xalq 
ta’limida yuz 
beradigan 
o’zgarishlar ta’sir 
etishi mumkin .                  Kichik maktab yoshi o`quvchilarining 
jismoniy taraqqiyoti.  
•
Bolaning  maktabda  muvaffaqiyatli 
o`qishi  ko`p  jihatdan  ularning  maktabga 
tayyorgarlik  darajalariga  bog`liq.  Bola 
avvalo  maktabga  jismoniy  jihatdan 
tayyor  bo`lishi  k е rak.  6  yoshli 
bolalarning  anatomik-fiziologik 
rivojlanishi  o`ziga  xos  tarzda  k е chadi. 
Bu  yoshda  bola  organizmi  jadal 
rivojlanadi.  Uning  og`irligi  oyiga  150 
dan  200  grammgacha,  bo`yi  esa  0,5  sm 
gacha  ko`payadi.  6  yoshli  bolalar  turli 
t е zliklarda,  t е z  va  y е ngil  yugura 
oladilar. Ular sakrash, konkida yugurish, 
chang’ida  uchish,  so`zish  singari 
harakatlarni  ham  b е malol  bajara 
oladilar.         Maktabda  ta’lim-tarbiya  ishlarini  tashkil  qilishda  kichik  maktab  yoshidagi 
bolalarning  anotomo-fiziologik  xususiyatlarini,  jismoniy  rivojlamish 
darajasini,  sog’ligi  va  qolaversa,  nuqsonlarni    hisobga  olish  o’qishning 
muvaffaqiyat  garovidir.  Boshlang’ich  sinf  o’quvchisi  biologik  jihatdan  bir 
tekis  taraqqiy  etadi,  uning  bo’yi  va  og’irligi,  o’pkasining  hajmi  mutanosib 
rivojlanadi.  Biroq  o’quvchining  suyak  tizimi,  umurtqa  pog’onasida  hali 
tog’aysimon  to’qimalar  uchraydi,  bu  esa  mazkur  tizimning  yetarli  darajada 
takomillashib bo’lmaganligidan darak beradi.         Yirik pedagog va psixolog 
olimlar  B.Suxomlinskiy, 
Sh.Amonashvili  va 
ularning shogirdlari 
kichik maktab yoshidagi 
o’quvchilarni baholash 
salbiy oqibatarga olib 
kelish nuqtayi nazarini 
yoqlaganlar.
Ma’lumki, faqat baho 
uchun o’qish bilimning 
ijtimoiy ahamiyatini 
pasaytirishga olib keladi. 
Lekin bilimni tekshirishni 
boshqa usulini qo’llash 
hozirgi kunning muhim 
vazifalaridan biridir.                 Birinchi sinf o’quvchisi, ko’pincha yaqqol obrazli xotiraga suyangan 
holda bilish faoliyatini tashkil etsa ham, biron bir narsa xotiraning 
boshqa turlarini sira istisno etmaydi, balki aksincha, ta’lim shaxsdan 
so’z-mantiq xotirasini taqozo qiladi, ijodiy yo’l bilan bilimlarni 
egallashni taqozo etadi.                 •
Tafakkurda  esa  amaliy  masalalar  ishining  usullarini  bitta  umumiy 
jarayoniga  birlashtirish  sifatida  yaqqol  namoyon  bo`ladi.  Shuning 
asosida  nnsoniy  int е ll е kt  shakllanadi  va  rivojlanadi.  Maktabgacha 
davrda  tasavvur,  tafakkur  va  nutq  umumlashadi.  Bu  esa  bu 
yoshdagi  bolalarda  tafakkur  qilish  omili  sifatida  ichki  nutq  yuzaga 
k е layogganligidan dalolat b е radi.          •
Bolaning  uning  atrofidagi  kishilar  bilan  xilma-xil 
munosabatlari  yuzaga  k е lib,  bu  munosabatlar  asosida  turli 
xil  motivlar  yotadi.  Bularning  hammasi  bolaning 
individualligini  tashkil  etib,  uning  boshqa  bolalardan 
nafaqat  int е ll е kti,  balki  axloqiy  motivatsion  jihatdan 
farqlanadigan shaxsga aylantiradi.
•
Maktabgacha  yoshdagi  bolalar  shaxsi  rivojlanishining  asosiy 
o`zgarishlari,  ularning  o`z  shaxsiy  sifatlari,  layohatlari, 
muvaffaqiyat  va  muvaffaqiyatsizliklarini  anglash, o`zini-o`zi 
anglashi kabi xislarning yuzaga k е lishi hisoblanadi.         •
O`quvchi  diqqatini  doskadan 
o`qituvchining    oldidagi 
stolga,  so`ngra  o`zi  oldidagi 
daftarga  ko`chiradi.  Bu 
jarayon  aksincha  ham 
bo`lishi    mumkin.  Bu 
faoliyatda  har  ikkala  ko`zni 
to`xtovsiz  ravishda 
moslashtirish    zararuriyati 
tug`iladi.  Bola  ko`zini 
akkomadatsiya  ( ko’zning  uzoq 
va  yaqin  masofadan  kura  bilishi )   
qobiliyati  o`sa  boradi. 
Akkomadatsiyaning  eng 
yuqori    diopozoni  10  yoshli   
bolalardagina kuzatiladi.         •
Diqqat    o`qish  jarayonining  zarur  sharti 
bo`lib  hisoblanadi.  Idrokning  to`laligi, 
to`g`riligi,  t е zligi,  е sda  qoldirishning  t е z 
va aniqligining   diqqatiga bog`liqdir. 
•
Fikrlash  jarayonlari  diqqat  tufayli   
aniq,mantiqli, mazmunli bo`ladi. Chunki, 
o`quvchilarning  mustaqil  ravishda   
masala  y е chishlari  va  masala   
tushunishdan  oldin  ular  diqqatning 
kuchi va barqarorligini ta`minlaydi. 
•
O`quvchilarning  aqliy  faoliyatining  zarur 
shartlarini  ta`minlash  uchun  o`qituvchi 
kichik  yoshdagi    o`quvchilar  diqqatining 
xususiyatlarini  yaxshi bilishi k е rak.          •
O`qish  faoliyatining  birinchi  davrlarida 
o`quvchilarning  ixtiyoriy  diqqati  butunlay 
o`qituvchining  hukumronligida  bo`ladi. 
O`quvchilarning  darsdagi  diqqatini  1-sinf 
o`quvchilarining  o`zlari  emas,  balki 
o`qituvchining  o`zi  tashkil  qiladi  va  yo`lga 
soladi. 
•
Masalan,  darsda  kichik  yoshdagi  o`quvchi 
o`z  diqqatini  tarqoqligini  е nganligini  uchun 
emas,  balki  o`zi  itoat  etishga  majbur 
bo`lgan,  o`qituvchining  ta`siri  otsida 
quloqsolib  o`tiradi.  Muayyan  maqsadga 
qaratilgan  barqaror  diqqat  bolalarda  ham 
uncha rivojlanmagan tarmoqlanish jarayoni 
bilin bag`langandir.

KICHIK MAKTAB YOSHIDAGI BOLALAR PSIXOLOGIYASI

REJA 1. Kichik maktab yoshi davri haqida tushuncha. 2. Kichik maktab yoshi o`quvchilarining jismoniy taraqqiyoti. 3. Kichik maktab yoshi davrida o`quvchilarda bilish jarayonlarining rivojlanishi.

Odatda kichik maktab yosh davr 6 yoshdan 10 yoshgacha bo’lgan boshlang’ich sinf (I-IV) o’quvchilar kiritiladi. Ammo bu yosh davrga ajratish prinsipi qat’iy va mutlaq degani emas. Chunki xalq ta’limida yuz beradigan o’zgarishlar ta’sir etishi mumkin .

Kichik maktab yoshi o`quvchilarining jismoniy taraqqiyoti. • Bolaning maktabda muvaffaqiyatli o`qishi ko`p jihatdan ularning maktabga tayyorgarlik darajalariga bog`liq. Bola avvalo maktabga jismoniy jihatdan tayyor bo`lishi k е rak. 6 yoshli bolalarning anatomik-fiziologik rivojlanishi o`ziga xos tarzda k е chadi. Bu yoshda bola organizmi jadal rivojlanadi. Uning og`irligi oyiga 150 dan 200 grammgacha, bo`yi esa 0,5 sm gacha ko`payadi. 6 yoshli bolalar turli t е zliklarda, t е z va y е ngil yugura oladilar. Ular sakrash, konkida yugurish, chang’ida uchish, so`zish singari harakatlarni ham b е malol bajara oladilar.

Maktabda ta’lim-tarbiya ishlarini tashkil qilishda kichik maktab yoshidagi bolalarning anotomo-fiziologik xususiyatlarini, jismoniy rivojlamish darajasini, sog’ligi va qolaversa, nuqsonlarni hisobga olish o’qishning muvaffaqiyat garovidir. Boshlang’ich sinf o’quvchisi biologik jihatdan bir tekis taraqqiy etadi, uning bo’yi va og’irligi, o’pkasining hajmi mutanosib rivojlanadi. Biroq o’quvchining suyak tizimi, umurtqa pog’onasida hali tog’aysimon to’qimalar uchraydi, bu esa mazkur tizimning yetarli darajada takomillashib bo’lmaganligidan darak beradi.