Ko’makchi
![Ko’makchi
Ko’makchilar
vosita,maqsad,vaqt,sabab,makon
munosabatlarini ifodalash uchun xizmat
qiladigan so’z turkumidir.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_1.png)
![Ko’makchilarKo’makchilar
Bilan,uchun,kabi,sari,sayin,qadar, toBilan,uchun,kabi,sari,sayin,qadar, to
mon,boshqa,sababli,orqali,tufayli,qarmon,boshqa,sababli,orqali,tufayli,qar
ab,qaramay,so’ng,tashqari,beri,ko’raab,qaramay,so’ng,tashqari,beri,ko’ra
,chog’li,uzra kabi so’zlar kiradi(bu ,chog’li,uzra kabi so’zlar kiradi(bu
so’zlar ot,sifat,ravish va fe’llardan so’zlar ot,sifat,ravish va fe’llardan
ko’makchiga ko’chgan so’zlardir)ko’makchiga ko’chgan so’zlardir)
Ko’makchilar dastlab ikkiga bo’linadi:Ko’makchilar dastlab ikkiga bo’linadi:
Sof ko’makchilar;Sof ko’makchilar;
Ko’makchi otlar;Ko’makchi otlar;](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_2.png)
![Sof ko’makchilar
Asl ko’makchilar
• Bu ko’makchilar leksik ma’noga ega
emas. Bular:
bilan,uchun,qadar,sari,sayin.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_3.png)
![Ot ko’makchilarOt ko’makchilar
Bular ot,ravish kabi so’z turkumlaridan Bular ot,ravish kabi so’z turkumlaridan
ko’makchiga o’tgan ko’makchiga o’tgan
so’zlardir:burun,ilgari,keyin,boshqa,tashqso’zlardir:burun,ilgari,keyin,boshqa,tashq
ari kabi.ari kabi.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_4.png)
![Fe’l ko’makchilarFe’l ko’makchilar
Fe’lning ravishdosh va sifatdosh Fe’lning ravishdosh va sifatdosh
shakllaridan ko’makchiga o’tgan shakllaridan ko’makchiga o’tgan
so’zlardir:qarab,ko’ra,qaraganda,yarashso’zlardir:qarab,ko’ra,qaraganda,yarash
a,boshlab kabi.a,boshlab kabi.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_5.png)
![Bilan ko’makchisi
•
Bu ko’makchi badiiy adabiyotda
ba’zan birlan,birla,bila,-ila,-la
shaklida
qo’llaniladi.Masalan:Qo’shinlarin
g bo’ldi yer bila yakson.
(H.Olimjon)
•
Xalqing birlan bahodirsan,yana
sen benahodirsan.(S.Abdulla)](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_6.png)
![Ko’makchi otlarKo’makchi otlar
Ko’makchi otlar asosan mustaqil ma’noli Ko’makchi otlar asosan mustaqil ma’noli
so’zlar bo’lib,ma’lum o’rinlardagina so’zlar bo’lib,ma’lum o’rinlardagina
ko’makchi sifatida qo’llaniladi. ko’makchi sifatida qo’llaniladi.
Ko’makchi otlar,odatda,jo’nalish,chiqish Ko’makchi otlar,odatda,jo’nalish,chiqish
va payt kelishigi bilan turlangan bo’lib, va payt kelishigi bilan turlangan bo’lib,
o’zidan oldin kelgan so’zlarga nisbatan o’zidan oldin kelgan so’zlarga nisbatan
qaralmish holatida bo’ladi:binoning qaralmish holatida bo’ladi:binoning
oldida,daryoning o’rtasida.oldida,daryoning o’rtasida.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_7.png)
![Ust ko’makchisiUst ko’makchisi
Ko’makchi vazifasida kelgan ust so’zi past Ko’makchi vazifasida kelgan ust so’zi past
so’zining antonimi so’zining antonimi
hisoblanadi.Masalan:Ovqat ustida Xadicha hisoblanadi.Masalan:Ovqat ustida Xadicha
xola qishloqda bo’lib o’tgan hamma katta-xola qishloqda bo’lib o’tgan hamma katta-
kichik hodisalar to’g’risida gapirib berdi.kichik hodisalar to’g’risida gapirib berdi.
(A.Qahhor)(A.Qahhor)](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_8.png)
![G or izont al yo’nalish G or izont al yo’nalish
bildir uvchi ko’makchilarbildir uvchi ko’makchilar
•
Bu ko’makchi otlarga old,orqa,yon,ich Bu ko’makchi otlarga old,orqa,yon,ich
tomon kabi so’zlar tomon kabi so’zlar
kiradi.Masalan:Nizomjon uning oldiga kiradi.Masalan:Nizomjon uning oldiga
jadal yurib ketdi.(S.Ahmad)jadal yurib ketdi.(S.Ahmad)](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_9.png)
![Aralash yo’nalish bildiruvchi Aralash yo’nalish bildiruvchi
ko’makchilarko’makchilar
Bular o’rta,ora,bosh kabi Bular o’rta,ora,bosh kabi
so’zlardir.Masalan:Dilnoza xola hovli so’zlardir.Masalan:Dilnoza xola hovli
o’rtasidagi supaga kelib,oppoq yostiqqa o’rtasidagi supaga kelib,oppoq yostiqqa
engashdi.(I.Rahim) engashdi.(I.Rahim)
Agar yaqin orada havo ochilmay Agar yaqin orada havo ochilmay
surunkasiga yomg’ir yog’ib bersa, nima surunkasiga yomg’ir yog’ib bersa, nima
qilasiz?(N.Safarov)qilasiz?(N.Safarov)
Asqar ota borib sag’ananing boshiga Asqar ota borib sag’ananing boshiga
o’tirdi.(A,Qahhor)o’tirdi.(A,Qahhor)](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_10.png)
![Bog’lovchilarBog’lovchilar
Gapda mustaqil so’zlarni yoki qo’shma Gapda mustaqil so’zlarni yoki qo’shma
gap qismlarini biriktirish uchun xizmat gap qismlarini biriktirish uchun xizmat
qiluvchi yordamchi so’zlarga bog’lovchilar qiluvchi yordamchi so’zlarga bog’lovchilar
deyiladi.deyiladi.
Bog’lovchilar grammatik jihatdan Bog’lovchilar grammatik jihatdan
o’zgarmaydi va u leksik ma’no ham o’zgarmaydi va u leksik ma’no ham
ifodalamaydi.ifodalamaydi.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_11.png)
![O’zbek tilida bog’lovchilar yakka yoki
takroriy qo’llaniladi. Shunga ko’ra ular
ikki turga bo’linadi:
1)Yakka bog’lovchilar .
2Takroriy bog’lovchilar.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_12.png)
![Yakka bog’lovchilarYakka bog’lovchilar
Bu bog’lovchilar uyushgan bo’laklar va Bu bog’lovchilar uyushgan bo’laklar va
ayrim gaplar orasida yakka holda ayrim gaplar orasida yakka holda
qo’llaniladi:va,hamda,ammo,lekin,biroq,qo’llaniladi:va,hamda,ammo,lekin,biroq,
balki, balki,
holbuki,vaholanki,yoki,gar,agar,agarda,bholbuki,vaholanki,yoki,gar,agar,agarda,b
asharti,chunki,garchi,go’yo,go’yoki,-ki,-asharti,chunki,garchi,go’yo,go’yoki,-ki,-
kim kabilar.Masalan:Derazam tomon kim kabilar.Masalan:Derazam tomon
qo’l uzaldi,lekin taqqillatmadi.(T.Malik)qo’l uzaldi,lekin taqqillatmadi.(T.Malik)](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_13.png)
![Takroriy bog’lovchilarTakroriy bog’lovchilar
Bular bir gapda ikki yoki undan ortiq Bular bir gapda ikki yoki undan ortiq
o’rinda takrorlanib o’rinda takrorlanib
keladi:dam…,dam,ba’zan…,ba’zan,hkeladi:dam…,dam,ba’zan…,ba’zan,h
am…,ham,yoki…,yoki,goh…,goh;am…,ham,yoki…,yoki,goh…,goh;
Masalan:Jamiyatda ham tabiiy,ham Masalan:Jamiyatda ham tabiiy,ham
hayotiy,ham siyosiy jumboqlar hayotiy,ham siyosiy jumboqlar
favqulodda ko’p sodir bo’ladi. Goh favqulodda ko’p sodir bo’ladi. Goh
kulib, goh kuldirib yurardi.kulib, goh kuldirib yurardi.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_14.png)
![Bog’lovchilar vazifasiga ko’ra ikki turga Bog’lovchilar vazifasiga ko’ra ikki turga
bo’linadi.bo’linadi.
1) Teng bog’lovchilar1) Teng bog’lovchilar
2) Ergashtiruvchi bog’lovchilar2) Ergashtiruvchi bog’lovchilar](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_15.png)
![Teng bog’lovchilar
Bunday bog’lovchilar gap bo’laklari va
ayrim sodda gaplar orasidagi teng
munosabatlarni ifodalaydi.Gapning
uyushgan bo’laklarini va qo’shma gap
tarkibidagi gaplarni bog’lashga xizmat
qiladi.Masalan:Havo sokin va iliq edi.
Unutilmas damlar yetib keldi va biz o’z
qahramonlarimz betiga dadil
qaramoqdamiz.(Oybek)](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_16.png)
![Biriktiruvchi bog’lovchilarBiriktiruvchi bog’lovchilar
•
Bu bog’lovchilar gapning uyushiq
bo’laklarini,qo’shma gap tarkibidagi ayrim
gaplarni bir-biriga bog’laydi.O’zbek tilida
bunday bog’lovchilarning eng aktiv
qo’llanuvchisi va
bog’lovchisidir.Masalan:Uni yosh va
bo’ronli qalbi olib ketdi,olis shaharlarga.
(A.Oripov)](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_17.png)
![Zidlovchi bog’lovchilarZidlovchi bog’lovchilar
Bunday bog’lovchilarga Bunday bog’lovchilarga
lekin,ammo,biroq,balki,holbuki kabi so’zlar lekin,ammo,biroq,balki,holbuki kabi so’zlar
kiradi. Bu bog’lovchilar sodda gaplar va kiradi. Bu bog’lovchilar sodda gaplar va
bog’langan qo’shma gaplarda bog’langan qo’shma gaplarda
qo’llanib,hodisa,ish –harakat yoki biror qo’llanib,hodisa,ish –harakat yoki biror
predmetni boshqasiga zid qo’yadi va ular predmetni boshqasiga zid qo’yadi va ular
orasidagi qarama-qarshi munosabatni orasidagi qarama-qarshi munosabatni
bildiradi.Masalan:Havo bulut bo’ldi,lekin bildiradi.Masalan:Havo bulut bo’ldi,lekin
yomg’ir yog’madi.yomg’ir yog’madi.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_18.png)
![Ayiruvchi bog’lovchilarAyiruvchi bog’lovchilar
Bu bog’lovchilar uyushgan gap bo’laklarini Bu bog’lovchilar uyushgan gap bo’laklarini
yoki qo’shma gaplarning qismlarini bog’lash yoki qo’shma gaplarning qismlarini bog’lash
uchun xizmat qiladi.Ayiruvchi uchun xizmat qiladi.Ayiruvchi
bog’lovchilarga :yo,yoki(yoinki),yoxud,yo…,yo,bog’lovchilarga :yo,yoki(yoinki),yoxud,yo…,yo,
dam…,dam,bir…,bir,xoh…,xoh kabi dam…,dam,bir…,bir,xoh…,xoh kabi
bog’lovchilar kiradi.Masalan:Bir-ikki she’r bog’lovchilar kiradi.Masalan:Bir-ikki she’r
yoxud bir drama asar yozib adabiyotning yoxud bir drama asar yozib adabiyotning
butun masalasini tushundim,deb da’vo butun masalasini tushundim,deb da’vo
qiluvchi kishilar ham yo’q emas.(N.Safarov)qiluvchi kishilar ham yo’q emas.(N.Safarov)](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_19.png)
![Ergashtiruvchi bog’lovchi
Ergashtiruvchi bog’lovchilar –ki(-
kim),chunki,shuning
uchun,go’yo,go’yoki,toki,agar,garchi(agarchi),
basharti,ya’ni kabilar bo’lib,qo’shma gap
tarkibidagi sodda gaplarni bog’lash uchun
xizmat qiladi.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_20.png)
![
Ergashtiruvchi bog’lovchilar grammatik Ergashtiruvchi bog’lovchilar grammatik
aloqalarni ifodalashi va ma’nolariga aloqalarni ifodalashi va ma’nolariga
qarab quyidagi turlarga bo’linadi:qarab quyidagi turlarga bo’linadi:
1)Aniqlov bog’lovchilari;1)Aniqlov bog’lovchilari;
2)Sabab bog’lovchilari;2)Sabab bog’lovchilari;
3)Chog’ishtiruv bog’lovchilari3)Chog’ishtiruv bog’lovchilari
4)Maqsad bog’lovchilari4)Maqsad bog’lovchilari
5)Shart va to’siqsizlik bog’lovchilari5)Shart va to’siqsizlik bog’lovchilari](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_21.png)
![Aniqlov bog’lovchilariAniqlov bog’lovchilari
Bular ya’ni,-ki,-kimBular ya’ni,-ki,-kim
Aniqlov bog’lovchilari ergash gaplarni bosh Aniqlov bog’lovchilari ergash gaplarni bosh
gapga bog’lash uchun ishlatilib, bosh gapda gapga bog’lash uchun ishlatilib, bosh gapda
ifodalangan fikrni aniqlab, izohlab ko’rsatadi.ifodalangan fikrni aniqlab, izohlab ko’rsatadi.
Tilagimiz shuki,yaxshi ishlab obro’ orttirsin.Tilagimiz shuki,yaxshi ishlab obro’ orttirsin.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_22.png)
![Sabab bog’lovchisi
Bular chunki,shuning
uchun,negaki,zeroki,nainki
kabilardir.Bu bog’lovchilar,
asosan,sabab ergash fapni bosh
gapga bog’lashga xizmat
qiladi:Samimiy aytilgan so’z sodda
bo’ladi,chunki dilning hukmronligi
tildan ustun bo’ladi.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_23.png)
![Chog’ishtiruvchi bog’lovchilariChog’ishtiruvchi bog’lovchilari
Bular go’yo,go’yoki kabilardir.Bular go’yo,go’yoki kabilardir.
Bu bog’lovchilar voqea- hodisa va narsalarni Bu bog’lovchilar voqea- hodisa va narsalarni
o’zaro o’xshatish,chog’ishtirish yo’li bilan o’zaro o’xshatish,chog’ishtirish yo’li bilan
turli grammatik aloqalarni bildiradi.turli grammatik aloqalarni bildiradi.
Chirildoqlarning mayin musiqasi hamma Chirildoqlarning mayin musiqasi hamma
yoqni to’ldirgan,go’yoki kechaning o’zi yoqni to’ldirgan,go’yoki kechaning o’zi
kuylaydi.kuylaydi.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_24.png)
![Maqsad bog’lovchisiMaqsad bog’lovchisi
Bu toki bog’lovchisi bo’lib, maqsad Bu toki bog’lovchisi bo’lib, maqsad
ergash gapni bosh gapga ergash gapni bosh gapga
bog’laydi.Qo’shiqni bahuzur aytib ishlay bog’laydi.Qo’shiqni bahuzur aytib ishlay
ber,toki hamma bahramand bo’lsin.ber,toki hamma bahramand bo’lsin.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_25.png)
![Shart va to’siqsizlik
bog’lovchilari
• Bular
agar,agarda,modomiki,mabodo,basharti,gar
chi,agarchi,garchand kabilardir. Bu
bog’lovchilar shart va to’siqsiz ergash
gaplarni bosh gapga bog’laydi.Masalan:Agar
kishining hayoti biror maqsad,biror g’oya
uchun kurash bilan o’tsa,bunday hayotga
hech afsus qilmaslik kerak.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_26.png)
![YuklamaYuklama
Ayrim so’z yoki gapda qo’shimcha ma’no Ayrim so’z yoki gapda qo’shimcha ma’no
berish uchun xizmat qiladigan yordamchi berish uchun xizmat qiladigan yordamchi
so’zlar yuklamalar deyiladi. Yuklamalar so’zlar yuklamalar deyiladi. Yuklamalar
tuzilishiga ko’ra ikki xil bo’ladi:tuzilishiga ko’ra ikki xil bo’ladi:
1) Affiks yuklama(affiks holiga kelib 1) Affiks yuklama(affiks holiga kelib
qolgan yuklamalar);qolgan yuklamalar);
2)So’z yuklama (so’z holidagi 2)So’z yuklama (so’z holidagi
yuklamalar).yuklamalar).](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_27.png)
![•
Hozirgi o’zbek tilida gapga yoki ayrim so’zlarga Hozirgi o’zbek tilida gapga yoki ayrim so’zlarga
beradigan qo’shimcha ma’nolariga ko’ra beradigan qo’shimcha ma’nolariga ko’ra
yuklamalarni quyidagi guruhlarga bo’lamiz:yuklamalarni quyidagi guruhlarga bo’lamiz:
•
1) So’roq va taajjub yuklamalari;1) So’roq va taajjub yuklamalari;
•
2) Kuchaytiruv va ta’kid yuklamalari;2) Kuchaytiruv va ta’kid yuklamalari;
•
3) Ayiruv va chegaralov yuklamalari;3) Ayiruv va chegaralov yuklamalari;
•
4) Aniqlov yuklamasi;4) Aniqlov yuklamasi;
•
5) Gumon yuklamasi;5) Gumon yuklamasi;
•
6) Inkor yuklamasi;6) Inkor yuklamasi;](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_28.png)
![So’roq va taajjub yuklamalari
(-mi,-chi,-a,-ya,) so’zlarga yoki gaplarga
qo’shilib kelib asosan gapni so’roq gapga
aylantiradi va emotsional ma’no
qo’shadi: bugun uchrashuv bo’ladimi?
Bugun uchrashuvga chiqmaysizmi?](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_29.png)
![Kuchaytiruv va ta’kid yuklamalariKuchaytiruv va ta’kid yuklamalari
(nahotki,nihoyat,-ku,ham,-u(yu),-da,-oq,-(nahotki,nihoyat,-ku,ham,-u(yu),-da,-oq,-
yoq,-kim,-ki).yoq,-kim,-ki).
So’z ma’nosini kuchaytirish va ta’kidlash So’z ma’nosini kuchaytirish va ta’kidlash
uchun xizmat qiladi:Baxt so’zi shunchalik uchun xizmat qiladi:Baxt so’zi shunchalik
azizki,unga mehnat ahli inqilob tufayli azizki,unga mehnat ahli inqilob tufayli
erishdi.(G’.G’ulom)erishdi.(G’.G’ulom)](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_30.png)
![Ayiruv va chegaralov yuklamalariAyiruv va chegaralov yuklamalari
(-gina,-kina,-qina,faqat) turli so’z (-gina,-kina,-qina,faqat) turli so’z
turkumlari bilan kelib, ularni turkumlari bilan kelib, ularni
chegaralab ko’rsatish va ma’no chegaralab ko’rsatish va ma’no
jihatidan ajratish uchun xizmat jihatidan ajratish uchun xizmat
qiladi:Hamma keldi,faqat Dilmurod qiladi:Hamma keldi,faqat Dilmurod
kelmadi.Yolg’iz ugina odamlarga kelmadi.Yolg’iz ugina odamlarga
qo’shilmas edi.(A.Oripov)qo’shilmas edi.(A.Oripov)](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_31.png)
![Aniqlov yuklamalari
Xuddi,naq yuklamalari o’zi mansub
bo’lgan so’zning ma’nosini aniqlab
ko’rsatish uchun xizmat qiladi.
O’g’li otasining xuddi o’zi.Majlisda naq
ko’ngildagi gaplar gapirildi.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_32.png)
![Gumon yuklamasi
Bu –dir yuklamasi
bo’lib,gumon,noaniqlik ma’nosini
ifodalaydi:Hozir u shaharga kirib
borgandir.](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_33.png)
![Inkor yuklamasiInkor yuklamasi
Inkor yuklamasi (na…,na) uyushiq Inkor yuklamasi (na…,na) uyushiq
bo’laklar va qo’shma gap tarkibidagi ayrim bo’laklar va qo’shma gap tarkibidagi ayrim
gaplar oldidan kelib, ularning mazmunini gaplar oldidan kelib, ularning mazmunini
inkor etadi, bo’lishsizga aylantiradi. Inkor inkor etadi, bo’lishsizga aylantiradi. Inkor
gapli gap bo’laklari va gaplar oldidan gapli gap bo’laklari va gaplar oldidan
kelganda, bo’lishsizlik kuchaytiriladi, kelganda, bo’lishsizlik kuchaytiriladi,
ta’kidlanadi: Na ufq o’ramay yotiq –zar,na ta’kidlanadi: Na ufq o’ramay yotiq –zar,na
bulut silkinmay oltin par,Tong kulmasdan bulut silkinmay oltin par,Tong kulmasdan
burun Jontemir, Quyuq bir zavq bilan burun Jontemir, Quyuq bir zavq bilan
turadi.(Uyg’un)turadi.(Uyg’un)](/data/documents/cb3997f2-ef6b-44a0-9fcc-fa35a0446813/page_34.png)
Ko’makchi Ko’makchilar vosita,maqsad,vaqt,sabab,makon munosabatlarini ifodalash uchun xizmat qiladigan so’z turkumidir.
Ko’makchilarKo’makchilar Bilan,uchun,kabi,sari,sayin,qadar, toBilan,uchun,kabi,sari,sayin,qadar, to mon,boshqa,sababli,orqali,tufayli,qarmon,boshqa,sababli,orqali,tufayli,qar ab,qaramay,so’ng,tashqari,beri,ko’raab,qaramay,so’ng,tashqari,beri,ko’ra ,chog’li,uzra kabi so’zlar kiradi(bu ,chog’li,uzra kabi so’zlar kiradi(bu so’zlar ot,sifat,ravish va fe’llardan so’zlar ot,sifat,ravish va fe’llardan ko’makchiga ko’chgan so’zlardir)ko’makchiga ko’chgan so’zlardir) Ko’makchilar dastlab ikkiga bo’linadi:Ko’makchilar dastlab ikkiga bo’linadi: Sof ko’makchilar;Sof ko’makchilar; Ko’makchi otlar;Ko’makchi otlar;
Sof ko’makchilar Asl ko’makchilar • Bu ko’makchilar leksik ma’noga ega emas. Bular: bilan,uchun,qadar,sari,sayin.
Ot ko’makchilarOt ko’makchilar Bular ot,ravish kabi so’z turkumlaridan Bular ot,ravish kabi so’z turkumlaridan ko’makchiga o’tgan ko’makchiga o’tgan so’zlardir:burun,ilgari,keyin,boshqa,tashqso’zlardir:burun,ilgari,keyin,boshqa,tashq ari kabi.ari kabi.
Fe’l ko’makchilarFe’l ko’makchilar Fe’lning ravishdosh va sifatdosh Fe’lning ravishdosh va sifatdosh shakllaridan ko’makchiga o’tgan shakllaridan ko’makchiga o’tgan so’zlardir:qarab,ko’ra,qaraganda,yarashso’zlardir:qarab,ko’ra,qaraganda,yarash a,boshlab kabi.a,boshlab kabi.