logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Materik iqlimining xususiyatlari

Materik iqlimining xususiyatlari

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

9974.837890625 KB
Ko'chirib olish
Materik iqlimining xususiyatlari Iqlimning tarkib topishi. Afrika deganda dastlab jazirama issiqda chiniqqan, qora tanli, jingalak sochli odamlar ko‘z o‘ngimizda gavdalanadi. Haqiqatan ham Afrikaga „issiq materik“ nisbati bejiz berilmagan. Tropiklar oralig‘ida Quyosh ufqdan juda balandda va har yili ikki marta zenitda bo‘ladi. Shuning uchun uning juda katta qismida xohlagan oyning o‘rtacha harorati +20°C dan ortiq. Hatto eng shimoliy va janubiy qismlarida qish oyining o‘rtacha harorati +10 +15 °C dan pastga tushmaydi. Afrika iqlimining tarkib topishida uning geografik o‘rni, havo bosimi va massalari, relyefi, okean oqimlari kabi omillar kuchli ta’sir ko‘rsatadi. Ekvatorga yaqin joylashgan o‘rniga ko‘ra juda katta miqdorda quyosh radiatsiyasini (yiliga bir kv sm ga 160 — 200 kkal) oladi. Ekvatorial hududlarda past bosimli mintaqalar, tropik kengliklarda esa yuqori bosimli mintaqalarning tarkib topishi Quyoshning balandligiga bog‘liq. Yil fasllari yog‘in miqdoriga qarab farqlanadi. Shunga binoan materik ustida ekvatorial, tropik va mo‘tadil havo massalari harakatlanadi. Materik iqlimining shakllanishida doimiy shamollar — passatlarning ta’siri kuchli. Shimoliy-sharqiy passatlar materikka yog‘in keltirmaydi. Aksincha, Hind okeanidan esadigan janubiy-sharqiy passatlar ko‘p yog‘in keltiradi. Subtropik kengliklarga qish oylarida yog‘in-sochinni mo‘tadil havo massalari Atlantika okeanidan keltiradi (yomg‘ir, ba’zan qor). Yil davomida Atlantika okeanidan esadigan nam havo massalari Gvineya qo‘ltig‘i sohillari va ekvatorial zonalarga juda ko‘p yog‘in keltiradi. Masalan, Gvineya qo‘ltig‘i sohilidagi Debunja hududiga yiliga 10 000 mm gacha yomg‘ir yog‘adi. Yog‘inlar taqsimotiga relyef shakllari ta’sir etadi. Nam havo massalarining yo‘nalishiga ro‘para turgan tog‘ yonbag‘irlariga ko‘p yog‘in tushadi. Masalan Sharqiy Afrika yonbag‘irlariga, Madagaskar orolining sharqiy qismlariga 3000-5000 mm yog‘in tushadi. Okean oqimlari materik iqlimini tubdan o‘zgartirib yuboradi. Agar sohil bo‘yida sovuq oqim bo‘lsa, yog‘in yog‘maydi va cho‘l iqlimi tarkib topadi (masalan, Namib, Somali). Kanar, Bengela sovuq oqimlari ustidan esadigan shamollar materikka sovuq havo olib keladi. Lekin yuqoridagi havo iliq bo‘lishiga qaramasdan, qirov va tumanlar hosil bo‘lsa-da, yog‘in yog‘maydi. Natijada qurg‘oqchil cho‘llar tarkib topadi. Iqlim xususiyatlari. Afrika — eng issiq materik. Bu uning katta qismi yoritilish mintaqasida joylashganligidandir. Sayyoramizdagi eng issiq harorat shu yerda kuzatilgan ( 1922-yil 13-sentyabr Tripoli shahri yaqinida +58 °C). Lekin eng baland tog‘larda doimiy qor va muzliklar bor. Afrika iqlimining o‘ziga xos xususiyatlari iqlim mintaqalarida yaqqol namoyon bo‘ladi. © Foydalanilgan adabiyotlar: • A. Soatov, A. Abulqosimov, M. Mirakmalov. – Geografiya (Materiklar va okeanlar tabiiy geografiyasi), umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6- sinfi uchun darslik – Toshkent: „O‘qituvchi“, 2017/ www.eduportal.uz • A. Soatov, A. Abulqosimov – Geografiya (Materiklar va okeanlar tabiiy geografiyasi), umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6- sinfi uchun darslik – Toshkent: „O‘qituvchi“, 2005 va 2009

Materik iqlimining xususiyatlari

Iqlimning tarkib topishi.

Afrika deganda dastlab jazirama issiqda chiniqqan, qora tanli, jingalak sochli odamlar ko‘z o‘ngimizda gavdalanadi.

Haqiqatan ham Afrikaga „issiq materik“ nisbati bejiz berilmagan. Tropiklar oralig‘ida Quyosh ufqdan juda balandda va har yili ikki marta zenitda bo‘ladi.

Shuning uchun uning juda katta qismida xohlagan oyning o‘rtacha harorati +20°C dan ortiq. Hatto eng shimoliy va janubiy qismlarida qish oyining o‘rtacha harorati +10 +15 °C dan pastga tushmaydi.

O'xshashlar

Materik iqlimining xususiyatlari. Iqlim mintaqalari
Materik va Okeanlarning paydo bo'lishi
Materik aholisi va uning tabiatga ta’siri
MATERIK AHOLISI VA UNING TABIATGA TA’SIRI.tarqatmalar
Tabiiy geografik o‘lkalari. Materik tabiatiga insonning ta’siri