Mavzu: Mifalogik va t arix iy ant r oponimlar va ular ning uslubiy zususiyat larini yor it ish

R E J A :  Mifologik obrazlarda yaxshilik va yomonlik, yorug`lik va zulmat, do`st va dushman kuchlarining ifodalanishi.  «Avesto», «Shohnoma», «Devoni lug`otit turk» asarlarida, yunon va xind tarixchilari asarlarida keltirilgan tarixiy-badiiy ma’lumotlar.  Mitra, Anaxita, Kayumars, Jamshid, Siyovush, v..b. afsonalar.  To`maris, Shiroq-qaxramonlik afsonasi sifatida.

Mif  “ mif... — koinot va hayotning paydo bo‘lishi, tabiat hodisalari, xudolar va afsonaviy qahramonlar haqida ibtidoiy zamon kishilari tushunchalari ning badiiy ifodasi” — deb belgilab qo‘yilgan. Shunday qilib, mif deganda, eng qadimgi afsona, rivoyat, hikoyalarni tushu nish mumkin. O‘rta Osiyoda yashaydigan xalqlarning o‘tmish hayoti bilan bog‘liq miflarnnig dastlabki namunalari “Avesto” kitobida uchraydi. Bu kitobda yaxshilik va yomonlik kuchlari Mitra, Anaxita, Kayumars, Yima (Jamshid), Gershasp (Elikbek) timsollarida namoyon bo‘lgan.

Mifologiyada 3 ta asosiy tushuncha muhim hisoblanadi. 1. To tem. 2. Fetish. 3. Anima.

Tot em  deganda, biz dunyodagi turli xalqlar hozirgi paytgacha o‘zlariga homiy deb bilgan hayvonlarni tushunamiz. Jumladan, burgut, sher, yo‘lbars, bo‘ri, ilon (ajdar), humo kabi hayvonlar va qushlar ko‘p xalqlarda alohida e’zozlanadi. O‘zbek xalqi hozirgi paytda ham yo‘lbars, ilon, bo‘ri, ayiq, tuya, ot, qo‘y, qaldirg‘och, burgut, baliq kabi qushlar va hayvonlarga hamisha hurmat bilan qaraydilar. Ularning yashash joylarini sababsiz buzish, o‘zlarini biron ehtiyoj sezilmagan paytda bezovta qilish, o‘ldirish gunoh hisoblangan. Ayni paytda, safardagi odamning bo‘rini, burgutni, oq tuyani uchratishi yaxshilik belgisi hisoblangan. Hatto bu mavjudotlarni tushda ko‘rishni ham yaxshilikka yo‘yganlar. Ma’lum bo‘ladiki, totemizm belgisi o‘zbek xalqining maishiy hayotida shu paytgacha o‘z ta’siriga ega.