logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Mirzo Ulug'bek

Mirzo Ulug'bek

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1292.2060546875 KB
Ko'chirib olish
Mirzo Ulug'bek 1397-1449 Reja: 1. Alloma hayot faolyati. 2. Mirzo Ulug'bekning geografiya faniga qo'shgan hissasi. 3. Ulug'bek ilmiy merosi. 4. Ulug'bek apservatoryasi. Buyuk olim va davlat arbobi, temuriylar sulolasining yorqin namoyondasi Mirzo Ulug‘bekning nomi dunyo fani sahifalariga zarhal harflar bilan bitilgan. Uning astronomiya, matematika, geometriya, geografiya va boshqa qator fanlar rivojiga qo‘shgan ulkan hissasi, 0 ‘rta asrlarda amalga oshirgan hisob-kitoblarining aniqligi hozirgi zamon ilm ahlini hamon lol qoldirib kelmoqda Quyosh bir yilda bir marta aylanib chiqadigan fazoviy doira - ekliptikaning og‘ishi qiymatini aniqlashda Mirzo Ulug‘bek dunyo astronomiya fanida eng oldingi o‘rinlarda turadi. Uning 1437-yilda amalga oshirgan hisob-kitoblariga ko‘ra, ekliptikaning og‘ishi 23°30'17" ga teng va bu qiymat hozirgi zamondagi hisob-kitoblardan bor-yo‘g‘i 0'32" ga farq qiladi. Shuning uchun ham Ulug‘bek tomonidan hisoblangan bir astronomik yil 365 kun 6 soat 10 minut 8 sekundga teng va bu hozirgi zamon ma’lumotlaridan atigi 58 sekundga farq qiladi. U “Ziji jadidi K o‘ragoniy” (“Ko‘ragoniyning yangi astronomik jadvali”) va “To‘rt ulus tarixi” kabi mashhur asarlami yaratgan. “ Ziji jadidi Ko‘ragoniy” asarida 1018 ta harakatlanmaydigan yulduzning koordinatalari hayron qolarli darajadagi aniqlikda ko‘rsatib berilgan. Mutaxassislaming tan olishicha, ushbu yulduzlar jadvali yunon olimlaridan miloddan aw algi II asrda yashagan Gipparx va milodiy I-II asrlarda ijod qilgan Ptolemey tuzgan jadvallardan keyingi davrda yaratilgan eng aniq astronomik manba hisoblanadi. Ulug bek farmoyishi bilan 1428 — 29 yilda Ko hak (Cho ponota) tepaligida ulkan ʻ ʻ ʻ silindr shaklida bunyod etilgan; ayrim qo lyozmalar ("Boburnoma")ga ko ra, ʻ ʻ bal. 30,4 m dan iborat 3 qavatli qilib qurilgan. Unda o ndan ortiq turli ʻ astronomik qurilma va asboblar bo'lgan. Ulardan eng asosiysi radiusi 40,2 m li qo shaloq yoydan iborat kvadrant (yoki sekstantga yaqin) qurilma hisoblanadi. ʻ Kvadrantning jan. qismi yer ostida, qolgan qismi shim. tomonda yer sathidan 30 m cha balandda joylashgan. Asbob aylanasida bir gradus yoy 701,85 mm va bir minut yoy 11,53 mm ga to g ri keladi. Rasadxona o rta asrlarda asbob ʻ ʻ ʻ uskunasi jihatdan ham beqiyos bo lgan. Asbob astronomiyaning asosiy ʻ doimiyliklari — ekvator va ekliptika orasidagi burchakni o lchash, yillik ʻ pretsessiya doimiysini, tropik yil davomiyligini va boshqa fundamental astronomik doimiyliklarni aniqlashga imkon bergan. Rasadxonada kichik o lchamli asboblar: armillyar sfera, 2, 4 va 7 halqadan iborat o lchov asboblari, ʻ ʻ triangula, quyosh hamda yulduz soatlari, asturlob va boshqalar bo lgan. Bu ʻ ilmiy uskunalar yordamida Quyosh, Oy, sayyoralar va alohida yulduzlar kuzatilgan.

Mirzo Ulug'bek 1397-1449

Reja: 1. Alloma hayot faolyati. 2. Mirzo Ulug'bekning geografiya faniga qo'shgan hissasi. 3. Ulug'bek ilmiy merosi. 4. Ulug'bek apservatoryasi.

Buyuk olim va davlat arbobi, temuriylar sulolasining yorqin namoyondasi Mirzo Ulug‘bekning nomi dunyo fani sahifalariga zarhal harflar bilan bitilgan. Uning astronomiya, matematika, geometriya, geografiya va boshqa qator fanlar rivojiga qo‘shgan ulkan hissasi, 0 ‘rta asrlarda amalga oshirgan hisob-kitoblarining aniqligi hozirgi zamon ilm ahlini hamon lol qoldirib kelmoqda

Quyosh bir yilda bir marta aylanib chiqadigan fazoviy doira - ekliptikaning og‘ishi qiymatini aniqlashda Mirzo Ulug‘bek dunyo astronomiya fanida eng oldingi o‘rinlarda turadi. Uning 1437-yilda amalga oshirgan hisob-kitoblariga ko‘ra, ekliptikaning og‘ishi 23°30'17" ga teng va bu qiymat hozirgi zamondagi hisob-kitoblardan bor-yo‘g‘i 0'32" ga farq qiladi. Shuning uchun ham Ulug‘bek tomonidan hisoblangan bir astronomik yil 365 kun 6 soat 10 minut 8 sekundga teng va bu hozirgi zamon ma’lumotlaridan atigi 58 sekundga farq qiladi.

O'xshashlar

Mirzo Ulug`bek madrasalari
Mirzo Ulug’bekning geografiyaga oid ta’limotlari
Iqbol mirzo sheriyatida lirik kechinma
registon me'moriy majmuasi tarixi
“To’rt ulus tarixi” asari