logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Muhammad Rizo Ogahiy. G`azallar

Muhammad Rizo Ogahiy. G`azallar

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

804.9384765625 KB
Ko'chirib olish
Muhammad Rizo Ogahiy (1809-1874) • Ogahiy 1809- yili 17- dekabrda Xiva yaqinidagi Qiyot qishlog'ida Erniyozbek mirob oilasida tavallud topdi. • Shu yerda boshlang'ich ma'lumotni oladi. Yoshligida otasi vafot etib, adabiyotimizning yana bir yorqin siymosi bo'lmishamakisi Munisning tarbiyasida bo'ldi. Mirob shoir • Muhammad Rizo maktab, keyinchalikmadrasa tahsili davomida arab va fors tillarini, tarix ilmini puxta o'rgandi. 1829- yilda Munis vafot etgach, hukmdor Olloqulixon uning o'rniga Ogahiyni mirob etib tayinlaydi. Mirob - suv ishlari boshqaruvchisi.Bilasizmi? Tarixnav is olim • Saroy tarixchisi vazifasini ham olib borayotgan Ogahiy 1839- yilda Munis boshlab qo'ygan "Firdavs ul-iqbol" (Iqbol bog'i) asarini davom ettirib, Xiva xonligining 1825- yilgacha bo'lgan tarixini yozib tugatdi. 1844- yilda xonlik tarixini shu yilgacha bo'lgan voqealarini o'z ichiga olgan "Riyoz ud-davla" (Saodat bog'lari) kitobini tamomladi. • 1846- yilda "Zubdat ul-tavorix" ("Tarixlar qaymog'i"); • 1847-1855- yillarda esa "Jome’ ul- voqeoti sultoniy" ("Sultonlik voqealarining yig'indisi") tarixiy asarlarini yozdi. • XIX asrning 60-yillarida "Gulshani davlat" va "Shohidi iqbol" ("Baxt shohidi") tarixiy asarlarini yozdi. Mohir t arjimon • «Ravzat us-safo» (Mirxond) ; • «Tarixi jahonkushoyi Nodiriy» (Muhammad Maxdiy Astrobodiy) ; • «Badoe’ ul-vaqoe’» (3. Vosifiy) ; • «Miftoh ut-tolibin» (Mahmud binni SHayx Ali G‘ijduvoniy) ; • «Tabaqoti Akbarshohiy» (Muhammad Muqim Hirotiy) ; • «Tazkirai Muqimxoniy» (Muhammad YUsuf Munshiy) ; • «Ravzat us-safoyi Nosiriy» (Rizoqulixon Hidoyat) ; • «Axloqi Muhsiniy» (Koshifi y ) ; • «Qobusnoma» (Kaykavus); • «Zubdat ul-hikoyot» , «SHarhi daloil ul-hayrat» (Muhammad Voris) ; • «Guliston» (Sa’diy) ; • «Y u suf va Zulayho» (Jomiy) ; • «S h oh va gado» (Hiloliy) ; • «Haft paykar» (Nizomiy) va b oshqa tarixiy-badiiy asarlarni fors tilidan o‘zbekchaga tar-jima qilgan. " Ta'v iz ul-oshiqin" dev oni• " T a 'v iz u l- o s h iq in " — " O s h iq la r t u m o r i" d e g a n i. D e v o n m a 'r if a t p a r v a r s h o h v a s h o ir F e r u z — M u h a m m a d R a h im x o n I I n in g t a k lifi v a t a la b i b ila n 1 8 7 2 - y ild a t u z ilg a n . Devon hajmi • Devon an’anaviy tartibda tuzilgan : • 470 g‘azal, 3 mustazod, 89 muxammas, 5 musaddas, 2 murabba, 4 musamman, 4 tarje’band, 7 qit’a, 80 ruboiy, 10 tuyuq, 1 mulamma, 4 chiston, 2 muammo, 4 masnaviy, 1 bahri tavil, 1 munojot, 1 oshiq va ma’shuq savol-javobi, 20 ta’rix, 19 qasida — jami 18000 misradan iborat. • Devonga «Ash’ori forsiy» nomi b ilan O gahiy ning fors tilidagi 1300 misra she’ri ham kiritilgan. • Devondagi asarlar mazmun- mundarijasi markazida ishq mavzui turadi. «Ash’ori forsiy» IJ ODDA YAN GI LI K • S h oir o‘zi yashab ijod etgan murakkab davrni mahorat b ila n badiiy umumlashtirganda, zamon va uning ahliga munosabat bildirganda, baqo berganda, insonparvarlik, xalqparvarlik nuqtai nazaridan yondashgan. • O gahiy janr imkoniyatlariga ijodiy yondashib, ularni takomillashtirgan: o‘zigacha bo‘lgan 7 - 8, 10 - 12 baytli g` azal yozish tartibini 23 baytgacha etkazgan ; • M ustazod janrining qo‘sh orttirma misrali yangi shaklini kashf etgan: • Uning g‘azallari «S h ashmaqom»ning hamma kuylariga tushadi, X o razm xalq ohanglariga mos keladi. • Qizg‘in ijtimoiy-siyosiy mehnat b ilan mashg‘ul bir paytda otdan yiqilib, oyog‘i «shakarlang» (shol) bo‘lib qolgan (1845). • 1857 - y il dan miroblik vazifasidan iste’fo bergan. • Umrining oxirigacha moddiy muhtoj, g‘amgin, kasalmand ahvolda kun kechirgan. • Ogahiy 1874- yili vafot etdi. OG` IR DAMLAR «Qasidai nasihat» • O gahiy ning «Qasidai nasihat» asari Feruz ga bag‘ishlangan. U o‘z nasihatlarida saltanatni boshqarishning yo‘l-yo‘riqlarini ko‘rsatadi, mamlakat va xalqni adolat b-n idora etish yo‘llarini belgilab beradi. Qasida masnaviy janrida yozilgan bo‘lib, unda shoirning siyosiy-ma’rifiy qarashlari yorqin aks etgan. • "Qasidai nasihat" adabiyotimiz tarixidagi siyosiy-didaktik lirikaning yorqin namunasi bo'lib qoldi. E’t irof • O‘zbekistonda ko‘chalar, maktablar, Xorazm viloyati musiqali drama va komediya teatri, istirohat bog‘i va b oshqa muassasalarga O gahiy nomi berilgan. Qiyot qishlog‘ida O gahiy bog‘i tashkil etilib, shoirning uy- muzeyi ochilgan; muzey oldida O gahiy ga haykal o‘rnatilgan. OGAHIY G`AZALYOTI • Musov iy at t arafay n Ul Sho'xki Ochildi Xat-u Ruxsori Ochildi rayohinda yuzi gulnori Xat-u yuzi besabr-u qarori man-man Ruxsori gulnori man man zori Ilohi, har kuning navro'z bo'lsun… • Ilohi, har kuning navro'z bo'lsun, • Hamisha tole'ing feruz bo'lsun. • Bo'lub ayyomi navro'zing muborak, • Zamiring inbisot anduz bo'lsun. • Qilib partav fikanlik ayni adling • Quyoshoso jahon afruz bo'lsun. • Sango doyim bo'lub davlat qushi rom, • Shikor andoz-u dastomuz bo'lsun... USTIN A Mushkin qoshining hay'ati ul chashmi jallod ustina, Qatlim uchun "nas" kelturur "nun" eltibon "sod" ustina. Qilg'il tamosho qomati zebosi birla orazin, Gar ko'rmasang gul bo'lg'onin payvand shamshod ustina. Noz-u adou g'amzasi qasdim qilurlar dam-badam, Vah, muncha ofatmu bo'lur bir odamizod ustina. Man xastag'a jon asramoq emdi erur dushvorkim, Qotil ko'zi bedod etar har lahza bedod ustina... Bilimingizni sinang! • 1. O`z ijodining ko`lami, she’riyatining ko`rkamligi va badiiy salmog’I bilan Navoiydan keyingi o`rinda turuvchi sermahsul va serqirra ijodkor kim? • 2. Ogahiy qachon, qayerda tug’ilgan? • 3. Ogahiy kimning tugallanmay qolgan asarini nihoyasiga yetkazdi? • 4. Ogahiyning tarixiy asarlari? • 5. Ogahiyning tarjimonlik faoliyati? • 6. Ogahiyning she’riy merosi haqida? • 7. Ogahiy kimning topshirig’iga ko`ra devon tuzgan? • 8. “Ta’viz ul-oshiqin” devoni hajmi? • 9. Qaysi shoir dunyoni suv ustiga qurilgan o`ta omonat binoga, mehr-u vafosi yo`q, jafokor • makkora ayolga o`xshatadi? • 10. Ogahiyning “Ogohnoma” qasidasi qanday munosabat bilan yozilgan? TASHXIS nima? • Mumtoz she'riyatimizda keng qo'llangan badiiy tasvir vositalardan biri tashxisdir. "Tashxis" arabcha so'z bo'lib, "shaxs" o'zagidan hosil bo'lgan. O'zbek tiliga tarjima qilsak, "shaxslantirish" degan ma'noni anglatadi. • Demakki, tashxis faqat insongagina xos bo'lgan jismoniy va ruhiy holatlarni tabiat manzaralari, jonzotlar, borliqdagi narsa-buyumlar hamda hayotdagi tushunchalarga ko'chirish san'atidir. E’TI BORING IZDAN XUR SAND MIZ!

Muhammad Rizo Ogahiy (1809-1874)

• Ogahiy 1809- yili 17- dekabrda Xiva yaqinidagi Qiyot qishlog'ida Erniyozbek mirob oilasida tavallud topdi. • Shu yerda boshlang'ich ma'lumotni oladi. Yoshligida otasi vafot etib, adabiyotimizning yana bir yorqin siymosi bo'lmishamakisi Munisning tarbiyasida bo'ldi.

Mirob shoir • Muhammad Rizo maktab, keyinchalikmadrasa tahsili davomida arab va fors tillarini, tarix ilmini puxta o'rgandi. 1829- yilda Munis vafot etgach, hukmdor Olloqulixon uning o'rniga Ogahiyni mirob etib tayinlaydi. Mirob - suv ishlari boshqaruvchisi.Bilasizmi?

Tarixnav is olim • Saroy tarixchisi vazifasini ham olib borayotgan Ogahiy 1839- yilda Munis boshlab qo'ygan "Firdavs ul-iqbol" (Iqbol bog'i) asarini davom ettirib, Xiva xonligining 1825- yilgacha bo'lgan tarixini yozib tugatdi. 1844- yilda xonlik tarixini shu yilgacha bo'lgan voqealarini o'z ichiga olgan "Riyoz ud-davla" (Saodat bog'lari) kitobini tamomladi.

O'xshashlar

Muhammad Rizo Ogahiy
Muhammad Rizo Ogahiy hayoti va ijodi
Furqat. G`azallar
Muhammad Yusuf
XORAZIMNING XVII-XIX VA XX ASR BOSHLARI TARIXNAVISLIGI