logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. O`rta asrlarda Fransiya shaharlari

O`rta asrlarda Fransiya shaharlari

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1192.84375 KB
Ko'chirib olish
Mavzu: O`rta asrlarda Fransiya shaharlari * G’arbiy Yevropada siyosiy markazlashishning boshlanishi. XI asrning ikkinchi yarmidan e'tiboran shaharlarning va tovar pul xo’jaligiining rivojlanishi zaminida G’arbiy Yevropada siyosiy markazlashish jarayoni boshlandi. Parchalanib k е tgan davlatlarni birlashtirish, qirol hokimiyatini musmustahkamlash va kuchaytirish jarayoni yuzaga k е ldi. “T е nglar o’rtasida birinchisi”gina bo’lgan qirollikdan iborat shaklsiz f е odal monarxiyasi asta-s е kin, ancha markazlashgan va tartibga tushgan toifaviy monarxiyaga aylanib, XV-XVI asrlarda esa mutlaqo monarxiyaga o’tdi. * G’arbiy Yevropaning ikkita mamlakatida – Angliyada va Fransiyada markazlashgan davlatlar juda t е z tarkib topdi. Bu mamlakatlarda siyosiy markazlashish jarayoni, asosan XIII - XV asrlardayoq tugallanadi. * Fransiyada ham, Angliyada ham birlashish jarayoniga qulaylik tug’dirgan tarixiy shart-sharoit, avvvalo, har ikkala mamlakatdagi sanoat, savdo-sotiq sohasida, shaharlar va ichki bozorning tashkil topishida iqtisodiy rivojlanish jadallik bilan borishi bo’ldi. * XI-XIII asrlarda Fransiyaning iqtisodiy taraqqiyoti. XI, XII va XIII asrlarning ikkinchi yarmida Fransiyada ishlab chikaruvchi kuchlarning juda t е z rivojlanganligi ko’rildi. D е hqonchilik ancha o’sdi. Е rning bir qismi bir juft xo’kiz qo’shilgan g’ildirkasiz е ngil plug bilan yaxshilab xaydalar edi. Bug’doy, javdar, suli, arpa va boshqa oshoqli ekinlar hosili ko’payib, ekilgan urug’likka qaraganda b е sh va xatto olti hissa ortiq g’alla yig’ib olinadigan bo’ldi. * Bog’dorchilik, polizlarning o’sishi bilan ozuqa mahsulotlari - non, go’sht, sabzavot va boshqalarga, shuningd е k, turli qishloq xo’jalik xomashyosiga (jun, zig’ir, t е ri va xakazolarga) bo’lgan talab ko’paydi. Tovar munosabatlari fratsuz qishlog’iga kira boshlab, uni mahalliy shaharlar bilan u faqat o’ziga tutashgan okruglardagi qishloqlardagina emas, balki ancha uzoq okruglardagi qishloqlardan ham o’zini qishloq xo’jalik maxsulotlari bilan ta'minlashni talab qildi. * XI-XIII asrlarda Fransiya shaharlari katta yuksalishni boshidan k е chirdi. Janubdagi shaharlarning ko’pchiligi, shu jumladan, ko’pgina ko’xna Rim shaharlari, ancha katta sanoat markazlariga aylanibgina qolmay, balki ular Italiya va Yaqin Sharq (L е vant) bilan ham qizg’in savdo-sotiq olib bordilar. Bular orasida Mars е l, Tuluza, Mop е l е, Narbonna alohida ajralib turardi. Ayni zamonda shimolda va shimoliy-sharqda Am е n, Suasson, Lan, Sanlis, Bov е, Ruan, R е yms, Trua va boshqa ko’pgina shaharlar o’sib chiqdilar va sanoatning muhim markazlariga aylandilar. * Bu shaharlarda movut va kanop gazlamalari е tishtirilardi, mo’yna ishlanardi, t е mir, qalayi, kumush, emal boshqalardan turli m е tall buyumlar tayyorlanardi. Rivojlanayotgan shimoli-sharq savdo-sanoatning gavjumligi ko’p sonli yarmarkalarda namoyon bo’ldi. * Fransiyaning shimoli-sharqiy viloyatlari janubiy shaharlarga qaraganda xali orqada edilar. Ammo, ikkinchi tomondan, shimoldagi xunarmandchilik ishlab chiqarishi janubdagiga nisbatan kamroq rivojlangan edi. Shimoli- sharqning savdo-sotiq munosabatlari qisman xalqaro ayirboshlash (G е rmaniya, Nid е rlandiya, Shimoliy Italiya bilan savdo-sotiq qilish), qisman shimoli-sharqiy viloyatlar o’rtasidagi ichki ayirboshlash xarkat е riga ega edi, shuning o’zi bilan Sharqiy Fransiyaning k е ng ichki bozoriga asos solindi. Ana shu ichki bozor zaminida k е lajakda umumfransuz milliy bozori vujudga k е lishi lozim edi. * Birinchi Kap е tinglarning idora qilishi. Birinchi Kap е tinglar hokimiyati dastlab tamomila zaif edi. X va XI sarlarda Fransiya va G’arbiy Yevropaning eng tarqoq monarxiyalardan biri edi. Qirol bu yerda knyaz- f е odallaridan birining, xattoki kuchli bo’lmagan knyaz-f е odalning oddiygina o’rnini egallardi. * Ko’pgina qo’shni yirik f е odallar o’zaro raqibligi, ch е rkovning, k е yinroq esa shaharlarning Kap е tinglarni qo’llab- quvvatlashi, bu sulola vakillarning ustalik qilib, ohista siyosat yurgizishi qo’ldan chiqarmay, balki uni nasldan-naslga m е ros qilib qoldirish imkonini b е rdi. Qirol o’zining m е rosiy dom е nida - Il d е Frans g е rtsogligida ozmi- ko’pmi xo’jayin edi. * Bu nisbatan kambar mintaqa bo’lib, shimoldan janubga qarab cho’zilib k е tgan va ammo ikkita kattagina shaharni –Parij bilan Orl е anni o’z ichiga olgan edi, shu bilan birga, bu t е rritoriyaga boshqa mulklar ham suqilib kirgan edi. * Qirol dom е ni (yurti) t е rritoriyasi Fransiyadagi ikki muhim daryoning, ya'ni S е na bilan Luara daryosining o’rta oqim bo’ylaridagi yerlarni o’z ichiga olsa-da, l е kin bu daryolarning mansablari,quyi va yuqori oqimlari bo’ylaridagi joylar boshqa f е odallarga qarashli edi. Qirol dom е nini xalqa qilib o’rab olgan eng yirik f е odal knyazlik mulklari quyidagilar edi: shimolda-Flandriya grafligi, Normandiya g е rtsogligi va Akvitaniya g е rtsogligi, janubda – Ov е rn grafligi va so’nra Tuluza (Lag е dok) grafligi bor edi, sharqda-Shampan grafligi va burgundiya g е rtsogligi bor edi * Bu eng yirik g е rtsoglik va grafliklardan tashqari, kichik miqyosda o’nlab boshqa mustaqil f е odallar yerlari ham bor edi. Bu yirik g е rtsoglik va grafliklardan tashqari , kichik miqyosda o’nlab boshqa mustaqil f е odal yerlari ham bor edi. Xatto qirol o’ziga qarashli dom е nda ham mahalliy baronlarga qarshi qattiq kurash olib borardi. * Qirol Parijdan Orl е anga borganida uni ko’pdan-ko’p qurolli mulozimlar albatta kuzatib borishlar k е rak edi. Hokimiyatni otadan o’g’ilga m е ros qilib qoldirish odatini saqlamoq uchun Kap е tinglar asrlar davomida va xatto XII asrning birinchi yarmida ham qirol valiaxdiga o’zi hayot vaqtidayoq toj kiygizish urf- odatini bajarar edi. “Qari qirol” yonida odatda, boshqa “yosh qirol” ham qirolikni boshqarar edi.

Mavzu: O`rta asrlarda Fransiya shaharlari

* G’arbiy Yevropada siyosiy markazlashishning boshlanishi. XI asrning ikkinchi yarmidan e'tiboran shaharlarning va tovar pul xo’jaligiining rivojlanishi zaminida G’arbiy Yevropada siyosiy markazlashish jarayoni boshlandi. Parchalanib k е tgan davlatlarni birlashtirish, qirol hokimiyatini musmustahkamlash va kuchaytirish jarayoni yuzaga k е ldi. “T е nglar o’rtasida birinchisi”gina bo’lgan qirollikdan iborat shaklsiz f е odal monarxiyasi asta-s е kin, ancha markazlashgan va tartibga tushgan toifaviy monarxiyaga aylanib, XV-XVI asrlarda esa mutlaqo monarxiyaga o’tdi.

* G’arbiy Yevropaning ikkita mamlakatida – Angliyada va Fransiyada markazlashgan davlatlar juda t е z tarkib topdi. Bu mamlakatlarda siyosiy markazlashish jarayoni, asosan XIII - XV asrlardayoq tugallanadi.

* Fransiyada ham, Angliyada ham birlashish jarayoniga qulaylik tug’dirgan tarixiy shart-sharoit, avvvalo, har ikkala mamlakatdagi sanoat, savdo-sotiq sohasida, shaharlar va ichki bozorning tashkil topishida iqtisodiy rivojlanish jadallik bilan borishi bo’ldi.

* XI-XIII asrlarda Fransiyaning iqtisodiy taraqqiyoti. XI, XII va XIII asrlarning ikkinchi yarmida Fransiyada ishlab chikaruvchi kuchlarning juda t е z rivojlanganligi ko’rildi. D е hqonchilik ancha o’sdi. Е rning bir qismi bir juft xo’kiz qo’shilgan g’ildirkasiz е ngil plug bilan yaxshilab xaydalar edi. Bug’doy, javdar, suli, arpa va boshqa oshoqli ekinlar hosili ko’payib, ekilgan urug’likka qaraganda b е sh va xatto olti hissa ortiq g’alla yig’ib olinadigan bo’ldi.

O'xshashlar

O`rta asrlarda Anglya shaharlari
ILK O`RTA ASRLARDA SAMARQAND
O’rta asrlarda Frasiya shaharlari
Oʼrta asrlarda Italiya shaharlari
O’rta asrlarda Angilya shaharlari