O’rta Osiyo muzliklari

Yuklangan vaqt:

16.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1013.9091796875 KB

Ko'chirib olish

Muzliklar. O’rta Osiyo muzliklari
Reja:
1. Muzlik haqida tushuncha.
2. Muzlik turlari

MUZLIKLAR
Muzlik yillab, asrlab qor yig ilishi uning ʻ ablatsiyasidan (erish va sublimatsiya )
oshib ketgan yerlarda shakllanadigan doimiy katta muz jismidir. Muzlik yuzasi
kamida 0.1
km², qalinligi esa 50 m bo ladi, u bunday vazn ostida asta-sekin ʻ
deformatsiyalanadi va oqadi, unda darz va teshiklar paydo bo ladi. Muzlik
ʻ
oqishi natijasida kar va morenalar yuzaga keladi. Muzliklar quruqlikda vujudga
keladi, suv havzalaridagi katta muz bo laklari esa
ʻ dengiz muzi deyiladi.
Muzliklarni o rganuvchi fan sohasi
ʻ glatsiologiya deyiladi. Muzliklar global
kriosfera uchun muhimdir.
manbadir. Ba zan siljib borib, vodiylarni to sib qo yadi va suv toshqinlariga
ʼ ʻ ʻ
sabab bo ladi.
ʻ
XXR bir necha yil o tib Antarktidada muntazam ravishda tadqiqot
ʻ
ekspeditsiyalari va turistik guruhlarni qabul qiluvchi birinchi aeroportni
qurmoqchi.
Bo lajak xab infratuzilmasi tarkibidan uchish-qo nish yo lagi va havo terminali
ʻ ʻ ʻ
o rin oladi.
ʻ

Muzliklar — siljib turadigan tabiiy muz to plamlari. Bir sutkada bir ʻ
necha sm dan o nlab m gacha siljiydi. M. ko p yillar davomida
ʻ ʻ
to plangan krrlardan paydo bo ladi. Qutb o lkalarida (Antarktida,
ʻ ʻ ʻ
Grenlandiya va shim. orollarda) kalinligi 2 –3
km ga yetadigan muz
qatlamlari hosil bo ladi. M. morfologik jihatdan 3 turga: yer usti
ʻ
muzligi, tog muzligi va qirg okdagi dengizga tomon yastanib yotgan
ʻ ʻ
shelf turidagi muzlikka bo linadi. Tog muzligining yiriklari:
ʻ ʻ
Alyaskadagi Bering (170
km), Pomirdagi Fedchenko (77 km),
Qoraqurumdagi Siachen (75
km) va boshqa Eng yirik tog muzligi ʻ
O rta Osiyo tog larida. Yer yuzidagi M.ning umumiy maydoni 16,1
ʻ ʻ
mln. km² dan ko proq (quruklikning taxminan 11%), hajmi taxminan
ʻ
30 mln. km 3
. Shundan 15 mln. km² kugb muzligi hisoblanadi.
Tyanshanda 8622
km², Pomirda 8400 km², Kata Kavkazda
1430
km², Frans-Iosif yerida 13735 km², Novaya Zemlyada
22423
km². Severnaya Zemlyada 12472 km², Kamchatkada
866
km², Oltoyda 800 km² dan ko proq muzlik bor. ʻ
Perito Moreno muzligi, g arbiy
ʻ Patagonia , Argentina .

Muzlik turlari
Muzlik turlari. Ye r sharidagi barcha muzliklarniig 99,5%
qutblarga va qutb yaqinidagi o’lkalarga (materik qoplama
muzligi), faqat 0,5% o’rtacha va tropik mintaqalardagi baland
tog’li hududlarga to’g’ri keladi. Yer yuzasidagi barcha muzliklar
shakliga va harakatning xarakteriga ko’ra uchta guruhga
bo’linadi. Bular - materik muzliklari yoki qoplama muzliklar, tog’
muzliklari hamda vodiy muzliklaridir.
Materik muzliklari - qutb o’lkalarida tarqalgan bo’lib, ular
tog’larni ham, tekislik va pasttekisliklarni ham yoppasiga qoplab
yotadi. Bunga sabab qutblarda va qutb atrofidagi joylarda
haroratning yil bo’yi juda past bo’lishidir. Antarktikani va
Grenlandiyani qoplab yotgan muz qalqoni bunga misoldir

MUZLIK SHIDAT BILAN ERISHI
Muz faoliyatini geologik omil sifatida o’rganish yer yuzasining hozirgi holatini
ancha to’liq bilib olishga, shu bilan birga u paydo bo’lganidan beri turli davrlarda
qanday o’zgarib kelganligini aniqlashga yordam beradi.
Muzlik asosan uch xil geologik ish bajaradi:
- tog’ jinslarini yemiradi.
- yemirilgan jinslarni tashiydi.
- tashib kelinayotgan jinslarni to’playdi. Ushbu jarayonlarning majmuasini tog’li
o’lkalardagi muzliklar faoliyatida ko’rish mumkin.
Tog’ jinslarini bir joydan ikkinchi joyga ko’chiruvchi hamda ularni yotqizuvchi, ya’ni
yer yuzasida harakatlanuvchi eng kuchli agentlardan biri muzlikdir. Muzliklar yo
baland tog’larda, yoki qutblarga yaqin yerlarda uchraydi. Muzlik odatda qor
chizig’idan yuqorida , rel ь efning yassi va pastkam joylarida vujudga kelishi asosan
iqlim sharoitiga bog’liq. Tog’li o’lkalarda muzlikning qalinligi chetlariga qaraganda
markaziy qismida katta bo’ladi.

Muzliklar. O’rta Osiyo muzliklari Reja: 1. Muzlik haqida tushuncha. 2. Muzlik turlari

MUZLIKLAR Muzlik yillab, asrlab qor yig ilishi uning ʻ ablatsiyasidan (erish va sublimatsiya ) oshib ketgan yerlarda shakllanadigan doimiy katta muz jismidir. Muzlik yuzasi kamida 0.1 km², qalinligi esa 50 m bo ladi, u bunday vazn ostida asta-sekin ʻ deformatsiyalanadi va oqadi, unda darz va teshiklar paydo bo ladi. Muzlik ʻ oqishi natijasida kar va morenalar yuzaga keladi. Muzliklar quruqlikda vujudga keladi, suv havzalaridagi katta muz bo laklari esa ʻ dengiz muzi deyiladi. Muzliklarni o rganuvchi fan sohasi ʻ glatsiologiya deyiladi. Muzliklar global kriosfera uchun muhimdir. manbadir. Ba zan siljib borib, vodiylarni to sib qo yadi va suv toshqinlariga ʼ ʻ ʻ sabab bo ladi. ʻ XXR bir necha yil o tib Antarktidada muntazam ravishda tadqiqot ʻ ekspeditsiyalari va turistik guruhlarni qabul qiluvchi birinchi aeroportni qurmoqchi. Bo lajak xab infratuzilmasi tarkibidan uchish-qo nish yo lagi va havo terminali ʻ ʻ ʻ o rin oladi. ʻ

O'xshashlar

O’rta Osiyo sivilizatsiyasi

O’rta osiyo daryolari

Klavixoning O’rta Osiyo haqidagi ma’lumotlari

O’RTA OSIYO MADANIYATI TARIXIDA NUTQ MADANIYATI

IX-XII asrlarda O’rta Osiyo sivilizatsiyasi.