logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Oʻrta Osiyoning tabiiy holati va yer osti suvlarining zaxiralari

Oʻrta Osiyoning tabiiy holati va yer osti suvlarining zaxiralari

Yuklangan vaqt:

23.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4812.4169921875 KB
Ko'chirib olish
Mavzu: Oʻrta Osiyoning tabiiy holati va yer osti suvlarining zaxiralari Reja: I.Kirish. 1.1.O'rta Osiyo tabiatining tavsifi II.Asosiy qism 2.1.O'rta Osiyoning iqlimi 2.2.Yer osti suvlari 2.3.Yer osti suvlarining joylashishi O‘rta Osiyo tabiatining tavsifi O‘rta Osiyo tabiatining tavsifi O‘rta Osiyo iqlimi Yilning salqin faslida Sharqiy Sibir va Markaziy Osiyo hududida atmosferada yuqori bosimli Markaziy Osiyo (Sibir) antisikloni vujudga keladi. O‘rta Osiyo iqlimi Bu antisiklon ning juda katta g‘arbiy tarmog‘i Qozog‘istonning markaziy va shimoliy qismlarini egallaydi. Bu vaqtda havo ochiq bo‘lib, kechalari yer yuzasi yanada soviy d i, kunduzlari esa quyosh nurlari uni biroz ilitadi . S ovuq havo massasini Eron, Afg‘oniston hududidagi iliq tropik havodan ajratib turadigan qutb fronti O‘rta Osiyoning janubiy chekkasi ustida joylashadi . Havo frontining ikki tomonida havo massalari haroratidagi tafovut katta bo‘lganligi sababli front atrofida siklonlar harakati kuchayadi . O‘rta Osiyo iqlimi Siklonlar Kaspiy dengizining janubidan, Murg‘ob va T ajan daryolari vodiylaridan yoki Amudaryoning yuqori oqimlaridan boshlanib, O‘rta Osiyo hududiga janubi -g‘arb va janubdan kirib keladi hamda shimoli -sharq tomonga qarab yo‘naladi . O‘rta Osiyo iqlimi + 10+20 °C O‘rta Osiyo iqlimi Siklonlar natijasida O‘rta Osiyo hududiga kirib kelgan iliq havo massalari sharqqa tomon harakat qilganda ular ketidan g‘arbdan mo‘tadil mintaqa havosi kirib keladi . G‘arbdan ke ladigan bu iliq va sernam havo massalari Atlantika okeani, O‘rta dengiz, Qora dengiz ustida tarkib topganligidan ancha yog‘in beradi . O‘rta Osiyo hududiga shimoli - g‘arb yoki shimoldan Arktika va mo‘tadil kengliklarning sovuq havo massasi kirib kelganda harorat ( –10 –20 °C gacha) pasayib, qattiq sovuq bo‘ladi. Arktika havo massasi o‘lka hududida uzoq muddat turib qol adi . O‘rta Osiyo iqlimi -10 -20 °C -35 -45 °C Yilning iliq davrida, ayniqsa, yoz oylarida O‘rta Osiyoda havo massalarining almashinuvi mutlaqo boshqacha ko‘rinishga ega. O‘lkada uzoq davom etadigan yoz oylarida havo juda isib, mahalliy T uron kontinental tropik havosi tarkib topadi. Bu havo massasi harorati jihatidan Eron, Afg‘onistondagi havodan deyarli farq qilmaydi. Qish faslida O‘rta Osiyodagi havoni Eron va Afg‘onistondagi havodan ajratib turadigan qutb fronti yoz oylarida shimolga, Qozog‘istonning shimoli, Ural, G‘arbiy Sibirga ko‘chadi. O‘rta Osiyo iqlimi Yozda +3 0°C O‘rta Osiyo tekislik qismida yoz oylarida havo bosimi pasayadi, ya’ni termik depressiya vujudga keladi . Havo bosimining pasayib ketishi shimoldan, g‘arbdan va shimoli -g‘arbdan O‘rta Osiyo hududiga havo oqimlarining kuchayishiga sabab bo‘ladi . T ekisliklarda qum bo‘ronlari avj oladi . Termik depressiya O‘rta Osiyoning juda katta qismida havo fronti bo‘lmagan bir xil ob - havo sharoiti vujudga keladi. Yoz oylarida O‘rta Osiyoga salqin havoning kirib kelishi haroratni qisqa vaqtga biroz, bor -yo‘g‘i -3 -10 °C ga pasaytirishi mumkin . O‘rta Osiyo iqlimi Qish oylariga nisbatan yozda o‘lkamizga salqin havo oqimi ikki hissa ko‘p kirib kelsa ham, uning mahalliy ob -havoga ta’siri unchalik sezilmaydi, chunki kirib kelayotgan havoning pastki qatlamlari yer betiga tegib tezda isiydi, nisbiy namligi kamayadi, yog‘in bermaydi . O‘rta Osiyo iqlimiga xos bo‘lgan eng muhim sifatlar : Quyoshli kunlarning ko‘pligi Iqlimning issiqligi To‘rt faslning almashinishi Q urg‘oqchilik Kontinentallik Yerusti tuzilishi ( relyef ) omili Shamol yo‘nalishi km YEROSTI SUVLARINING KELIB CHIQISHI VA AHAMIYATI 1 2 3 4 Atmosfera yogʻinlari , daryo va sugʻorish suvlarining shimilishi natijasida hosil bo‘ladi . Aholi , sanoat va chorva mollarini suv bilan taʼminlashda foydalaniladi . Yerlarni sugʻorishda , tibbiyotda (mineral suvlar ), issiqlik bilan taʼminlashda (issiq suvlar ) ishlatiladi . Har xil tuz va kimyoviy elementlar (yod , bor , brom va boshqalar ) olishda ahamiyati katta . GIDROGEOLOGIYA Qoraqum , Qizilqum , Ustyurt platosi hududlari yerosti suvlariga boy. O‘rta Osiyo hududida 150 dan ortiq yirik yerosti suvlari havzalari aniqlangan .Ularning har yili tiklanib turadigan ekspluatatsion zaxirasi 1500 m3/s dan ortiq, chuchuk suvlar hissasi 1000 m3/s yaqin, qolgan qismi esa turli darajada (2 — 3 dan 15 g/l gacha) minerallashgan. YEROSTI SUVLARI O‘rta Osiyo hududida tabiiy geografik va geologik xususiyatiga ko‘ra bir - biridan keskin farq qiladigan 2 ta gidrogeologik kichik o‘lkaga ajratiladi : Janubi - sharqiy burmali tog‘lar Platformadagi artezian suvlari bo‘lgan tekisliklar JANUBI - SHARQIY BURMALI TOG‘LAR O‘LKASI 1 2 3 4 Bu yerdagi yerosti suvlarining asosiy qismi tog‘ jinslari yoriqlaridan va karst yo‘laklaridan chiqadigan suvlardir . Ularning manbai yog‘in -sochin suvlari hisoblanadi . Bu suvlar tog‘larda ko‘pincha buloqlar tarzida oqib chiqadi . Bu suvlar tog‘larning o‘rta va yuqori qismlarida daryo suvlariga qo‘shiladi , qisman , sug‘orishda foydalaniladi . PLATFORMADAGI ARTEZIAN SUVLARI BO‘LGAN TEKISLIKLAR Bu suvlarning manbai daryo o‘zanlaridan shimilgan va tog‘ yonbag‘irlaridagi suvlarning shimilishi natijasida vujudga kelgan suvlardir . Yerosti suvlari chuqurda , yer yoriqlarida joylashgan bo‘lsa , ko‘pincha issiq , tarkibida turli mineral moddalar erigan bo‘ladi va bunday suvlar termal ( issiq ) suvlar deyiladi . Xulosa O‘rta Osiyo iqlimi quruq va issiq iqlim ta ʼsiri da bo ʻladi . O ʻrta Osiyoning tabiiy sharoiti tog'li va tekislik o'lkalarda hamda mavsumiy tarzda Oʻrta Osiyo yer osti suvlariga ham juda boy hisoblanadi. © Foydalanilgan adabiyotlar : • Sh. M. Sharipov , V. N. Fedorko , N. I. Safarova , V. A. Rafiqov – Geografiya – O‘rta ta’lim muassasalarining 10 -sinfi va o‘rta maxsus,kasb -hunar ta’limi muassasalarining o‘quvchilari uchun darslik , Toshkent Davlat ilmiy nashriyoti , 2017/ www.eduportal.uz © Internet manbalari : • www.wikipedia.org • www.kun.uz • www.pinterest.com • www.worldofschool.ru • www.mozaweb.com • www.kitobxon.com • www.yaklass.ru • www.studfile.net • www.redaer.lecta.rosuchebnik.ru • www.natworld.info • www.farbitis.ru • www.arboblar.uz

Mavzu: Oʻrta Osiyoning tabiiy holati va yer osti suvlarining zaxiralari Reja: I.Kirish. 1.1.O'rta Osiyo tabiatining tavsifi II.Asosiy qism 2.1.O'rta Osiyoning iqlimi 2.2.Yer osti suvlari 2.3.Yer osti suvlarining joylashishi

O‘rta Osiyo tabiatining tavsifi

O‘rta Osiyo tabiatining tavsifi

O‘rta Osiyo iqlimi Yilning salqin faslida Sharqiy Sibir va Markaziy Osiyo hududida atmosferada yuqori bosimli Markaziy Osiyo (Sibir) antisikloni vujudga keladi.

O‘rta Osiyo iqlimi Bu antisiklon ning juda katta g‘arbiy tarmog‘i Qozog‘istonning markaziy va shimoliy qismlarini egallaydi. Bu vaqtda havo ochiq bo‘lib, kechalari yer yuzasi yanada soviy d i, kunduzlari esa quyosh nurlari uni biroz ilitadi .

O'xshashlar

’’Oqmachit qishlog’i yer osti suvlarining ichishga yaroqlilik xususiyatlarini analitik baholash
Ko‘l va muzliklar. Yer osti suvlari
O‘RTA OSIYONING KICHIK O‘LKALARI VA TABIIY RAYONLARI
Inson hayotida suvning ahamiyati. Sanoat chiqindi suvlarining sanitar gigienik holati
O’rta osiyoning mintaqasi tabiiy, iqtisodiy va siyosiy geografik o’rni