logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. O‘RTA OSIYONING KICHIK O‘LKALARI VA TABIIY RAYONLARI

O‘RTA OSIYONING KICHIK O‘LKALARI VA TABIIY RAYONLARI

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5618.2626953125 KB
Ko'chirib olish
O‘RTA OSIYONING KICHIK O‘LKALARI VA TABIIY RAYONLARI • 1. O‘rta Osiyo tabiiy o‘lkasining o‘ziga xos tabiiy xususiyatlari nimalardan iborat? • 2. Turon va Qozog‘iston kichik o‘lkalarini ajratib turuvchi tabiiy chegaraning qayerlardan o‘tganini xaritadan ko‘rib chiqing. Т uron kichik o‘lkasiga g‘arbda Kaspiy dengizi sohillaridan sharqda Farg‘ona va Ko‘kshag‘altog‘ tizmalari tutashgan yergacha, shimolda Qizilo‘rdadan janubdan 34° shimoliy kenglikkacha yoyilgan juda katta hudud kiradi. 3 4 21 Shimoliy chegaralari Ustyurtning janubiy chinklari va Qizilqumning shimolidagi tekisliklar orqali o‘tsa, sharqiy va janubiy chegaralari Qoratov, Talas Olatovi, Farg‘ona, Sariko‘l, Hindukush, Safedko‘h, Nishopur, Elbrus tog‘larining suvayirg‘ichlaridan o‘tadi. 1 8 75432 911 10 Kichik o‘lka hududining taxminan yarmini tashkil etadigan shimoli-g‘arbiy qismi yer yuzasi dengiz sathidan 200 m gacha baland bo‘lgan pasttekisliklardan iborat. Kaspiy dengizi sohillari esa dengiz sathidan ham past. 1 2 Qizilqum Qoraqum Yer yuzasi sharqqa tomon ko‘tarilib borib, Hindukush tog‘larida 7690 m ( Т irichmir cho‘qqisi)ga yetadi. TirichmirHindikush Yer yuzasi balandligida farqlar katta bo‘lishiga qaramay, butun kichik o‘lka hududida iqlimdagi subtropiklarga xos xususiyatlar saqlanib qoladi. Iqlim quruq bo‘lganligidan cho‘l va chalacho‘l land- shaftlari ancha balandlikka (900—1000 m) ko‘tariladi, yanada balandga ko‘tarilsa, tabiiy landshaftlar o‘zgaradi. Badxiz-Qorabel chalacho‘l landshafti Shuning uchun tekislik landshaftlari bilan tog‘ landshaftlari orasidagi chegarani shimolda 600—700 m, janubda 900—1000 m balandlikdan o‘tkazgan ma’qul. Ugom tog‘lariKopetdog‘ Т uron tabiiy geografik kichik o‘lkasi hududida ikki guruh tabiiy geografik rayonlar ajratiladi: 1. Т og‘li tabiiy rayonlar guruhi — G‘arbiy Т yanshan, Janubiy Т yanshan, Pomir va Badaxshon, janubiy yosh tog‘lar. 1 2 3 4 2. Т ekislik tabiiy rayonlar guruhi — Qoraqum cho‘li , Qizilqum cho‘li, Kaspiybo‘yi tekisligi, Xorazm tekisligi (Quyi Amudaryo), Badxiz-Qorabel qirlari, 98 7 6 5 tog‘oldi va tog‘ oralig‘i tekisliklari (Mirzacho‘l, Farg‘ona, Zarafshon, Qashqadaryo vodiylari), Yuqori Amudaryo vodiysi (Surxondaryo, Vaxsh vodiylari, Shimoliy Afg‘oniston). 10 10 10 11 Qozog‘iston kichik o‘lkasiga g‘arbda Ustyurt yassi qirlarining Kaspiybo‘yi tekisliklaridan sharqda Savir tog‘ining Muztog‘ cho‘qqisigacha, 2 1 shimolda Qozog‘iston past tog‘larining shimoliy chekkasidagi Ayirtovdan janubda Ustyurtning janubiy chinklari va Qizilqumning shimolidagi tekisliklargacha keng yoyilgan hudud kiradi. 1 3 2 Kichik o‘lka hududining taxminan to‘rtdan bir qismini dengiz sathidan 200 m baland bo‘lgan yerlar — Orolbo‘yi qum tekisliklari, Т o‘rg‘ay supasimon o‘lkasi, Kaspiybo‘yi tekisliklari egallagan. 2 1 3 Orolbo‘yi tekisliklari Kaspiybo‘yi tekisliklari Hududning katta qismi past tog‘lar, qirlardan iborat. Janubi-sharqiy va sharqiy qismlarida yoshargan baland tog‘lar ( Т yanshan, Jung‘oriya Olatovi) joylashgan. Tyanshan Jung‘oriya Olatovi Balandliklar Т yanshan tog‘ida 7439 m (G‘alaba cho‘qqisi) gacha yetadi. G‘alabaMarkaziy Tyanshan Qirlar, past tog‘lar va tekisliklarda yog‘in Т uron kichik o‘lkasidagiga nisbatan ko‘proq yog‘ishiga qaramasdan, chalacho‘l va cho‘l landshaftlari eng ko‘p uchraydi. Qumli cho‘llar ham katta maydonlarni egallagan. Qozog‘iston tabiiy geografik kichik o‘lkasi hududida ham Т uron tabiiy geografik kichik o‘lkasidagiga o‘xshab ikki guruh tabiiy geografik rayonlar ajratiladi: 1. Т og‘li tabiiy rayonlar guruhi — Sharqiy Qozog‘iston tog‘lari, Shimoliy Т yanshan, Markaziy Т yanshan, Qozog‘iston past tog‘lari. 4 32 1 2. Т ekislik tabiiy rayonlar guruhi — Ustyurt platosi va Mang‘ishloq yarimoroli, Т o‘rg‘ay supasimon o‘lkasi, Orolbo‘yi qumli cho‘llari, Janubiy Qozog‘iston cho‘llari. 87 6 5 8 © Foydalanilgan adabiyotlar: • P.Baratov, M. Mamatqulov –Geografiya (O‘rta Osiyo tabiiy geografiyasi. O‘zbekiston tabiiy geografiyasi) – umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7- sinfi uchun darslik — Toshkent; „O‘qituvchi“ NMIU, 2017 / www.eduportal.uz • Atlas (O‘rta Osiyo va O‘zbekiston tabiiy geografiyasi), 7-sinf, O‘zbekiston Yer resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri qo‘mitasi, Toshkent 2017

O‘RTA OSIYONING KICHIK O‘LKALARI VA TABIIY RAYONLARI

• 1. O‘rta Osiyo tabiiy o‘lkasining o‘ziga xos tabiiy xususiyatlari nimalardan iborat? • 2. Turon va Qozog‘iston kichik o‘lkalarini ajratib turuvchi tabiiy chegaraning qayerlardan o‘tganini xaritadan ko‘rib chiqing.

Т uron kichik o‘lkasiga g‘arbda Kaspiy dengizi sohillaridan sharqda Farg‘ona va Ko‘kshag‘altog‘ tizmalari tutashgan yergacha, shimolda Qizilo‘rdadan janubdan 34° shimoliy kenglikkacha yoyilgan juda katta hudud kiradi. 3 4 21

Shimoliy chegaralari Ustyurtning janubiy chinklari va Qizilqumning shimolidagi tekisliklar orqali o‘tsa, sharqiy va janubiy chegaralari Qoratov, Talas Olatovi, Farg‘ona, Sariko‘l, Hindukush, Safedko‘h, Nishopur, Elbrus tog‘larining suvayirg‘ichlaridan o‘tadi. 1 8 75432 911 10

Kichik o‘lka hududining taxminan yarmini tashkil etadigan shimoli-g‘arbiy qismi yer yuzasi dengiz sathidan 200 m gacha baland bo‘lgan pasttekisliklardan iborat. Kaspiy dengizi sohillari esa dengiz sathidan ham past. 1 2 Qizilqum Qoraqum

O'xshashlar

O‘RTA OSIYONING HAYVONOT DUNYOSI
Janubiy Amerikaning tabiiy-geografik o‘lkalari
O‘RTA OSIYONING GEOGRAFIK O‘RGANILISH TARIXI
Tabiiy geografik o‘lkalari. Materik tabiatiga insonning ta’siri
O‘RTA OSIYONING EKOLOGIK MUAMMOLARI VA TABIATINI MUHOFAZA QILISH