O’simliklarning noqulay omillarga ta’siri
![O’simliklarning noqulay
omillarga ta’siri
1. Noqulay omillarning tasiriga
o’simliklarning moslashuvi;
2. Spetsifik va nospetsifik javobiy
reaksiyalarni isboti
3. O’simliklarning stress reaksiyalari;](/data/documents/b39a0141-0e0b-4efa-8db8-3f33ebbdaaf3/page_1.png)
![O’simliklarga noqulay sharoitga tasirlari
masalan ayrim gullarning yomgir so’ngida
yopilib qolishi hamda yorug’lik va
qorong’ulik tasirida ochilib yopilishi…….](/data/documents/b39a0141-0e0b-4efa-8db8-3f33ebbdaaf3/page_2.png)
![Organizimlarning rivojlanish siklining
qayta qurilishi unda ular noqulay davrini
tinim holatida utkazadi. Masalan
cho’llardagi efimerlar va efimeroitlar.](/data/documents/b39a0141-0e0b-4efa-8db8-3f33ebbdaaf3/page_3.png)
![O'simliklarning hayotga moslashishining eng
yorqin misoli cho'ldir. Bu erda yonma-yon o'sadi
va efemer o'simlik lar , va kaktuslar va. Har bir
o‘simlik turi esa cho‘lda hayotga o‘ziga xos
tarzda moslashgan. Efemera - hayot aylanishi
juda qisqa bo'lgan bir yillik o'simliklar. Ularning
hayoti may oyida faqat bir oy davom etadi.
Bunday o'simliklar efemera haşhaş, don kabi,
uyg'otish erta bahorda va issiqlik
boshlanishidan bir oy oldin ular so'nib, urug'
berishga vaqtlari bor. Bahorda, esa yuqori
qatlam tuproq suv bilan yaxshi ta'minlangan,
efemera uni tuproqdan faol ravishda
o'zlashtiradi, lekin juda ko'p bug'lanadi.](/data/documents/b39a0141-0e0b-4efa-8db8-3f33ebbdaaf3/page_4.png)
![Ba'zi efemerlarning barglari deyarli erga
yotib, uni o'zlari bilan qoplaydi va
quyosh uni tezda quritib yubormaydi.
shunga o'xshash g'ayrioddiy tarzda
efemer oʻsimliklar choʻlda yashashga
moslashgan. Hayotiy davrning oxiriga
kelib, efemer o'simliklar butunlay, hatto
ildizi ham nobud bo'ladi. Bir oylik
vegetatsiya davrida ular keyingi
vegetatsiya davrida hayotni qayta
tiklash uchun faqat urug'larni
qoldirishga muvaffaq bo'lishadi.](/data/documents/b39a0141-0e0b-4efa-8db8-3f33ebbdaaf3/page_5.png)
![](/data/documents/b39a0141-0e0b-4efa-8db8-3f33ebbdaaf3/page_6.png)
![Noqulay omillar ta’siridan organizmda
paydo bo‘ladigan nospetsifik o‘zgarishlar
yig‘indisi-stress bo‘lib, bu o‘zgarishlarni
ro‘yobga keltiradigan kuchli ta’sir etuvchi
omillar stressorlar deyiladi. O‘simliklar
tanasida stressni ro‘yobga keltiruvchi
omillarni uchta asosiy guruhga ajratish
mumkin:](/data/documents/b39a0141-0e0b-4efa-8db8-3f33ebbdaaf3/page_7.png)
![1. Fizikaviy - suv etishmasligi yoki
ortiqligi,yorug‘lik va haroratlarning
o‘zgarishi, radioaktiv nurlar va mexanik
ta’sirlar.
2. Kimyoviy - har xil tuzlar, gazlar,
ergbitsidlar , fungitsidlar, sanoat
chiqindilari va boshqalar.
3. Biologik - shikastlovchi hasharotlar,
patogen mikroorganizmlar , parazitlar,
boshqa o‘simliklar bilan konkurensiya
va boshqalar.](/data/documents/b39a0141-0e0b-4efa-8db8-3f33ebbdaaf3/page_8.png)
![Fizikaviy - suv etishmasligi yoki
ortiqligi,yorug‘lik va
haroratlarning o‘zgarishi,
radioaktiv nurlar va mexanik
ta’sirlar. Kimyoviy - har xil tuzlar, gazlar,
gerbitsidlar , fungitsidlar, sanoat
chiqindilari va boshqalar.](/data/documents/b39a0141-0e0b-4efa-8db8-3f33ebbdaaf3/page_9.png)
![](/data/documents/b39a0141-0e0b-4efa-8db8-3f33ebbdaaf3/page_10.png)
![E’TIBORINGIZ
UCHUN
RAXMAT](/data/documents/b39a0141-0e0b-4efa-8db8-3f33ebbdaaf3/page_11.png)
O’simliklarning noqulay omillarga ta’siri 1. Noqulay omillarning tasiriga o’simliklarning moslashuvi; 2. Spetsifik va nospetsifik javobiy reaksiyalarni isboti 3. O’simliklarning stress reaksiyalari;
O’simliklarga noqulay sharoitga tasirlari masalan ayrim gullarning yomgir so’ngida yopilib qolishi hamda yorug’lik va qorong’ulik tasirida ochilib yopilishi…….
Organizimlarning rivojlanish siklining qayta qurilishi unda ular noqulay davrini tinim holatida utkazadi. Masalan cho’llardagi efimerlar va efimeroitlar.
O'simliklarning hayotga moslashishining eng yorqin misoli cho'ldir. Bu erda yonma-yon o'sadi va efemer o'simlik lar , va kaktuslar va. Har bir o‘simlik turi esa cho‘lda hayotga o‘ziga xos tarzda moslashgan. Efemera - hayot aylanishi juda qisqa bo'lgan bir yillik o'simliklar. Ularning hayoti may oyida faqat bir oy davom etadi. Bunday o'simliklar efemera haşhaş, don kabi, uyg'otish erta bahorda va issiqlik boshlanishidan bir oy oldin ular so'nib, urug' berishga vaqtlari bor. Bahorda, esa yuqori qatlam tuproq suv bilan yaxshi ta'minlangan, efemera uni tuproqdan faol ravishda o'zlashtiradi, lekin juda ko'p bug'lanadi.
Ba'zi efemerlarning barglari deyarli erga yotib, uni o'zlari bilan qoplaydi va quyosh uni tezda quritib yubormaydi. shunga o'xshash g'ayrioddiy tarzda efemer oʻsimliklar choʻlda yashashga moslashgan. Hayotiy davrning oxiriga kelib, efemer o'simliklar butunlay, hatto ildizi ham nobud bo'ladi. Bir oylik vegetatsiya davrida ular keyingi vegetatsiya davrida hayotni qayta tiklash uchun faqat urug'larni qoldirishga muvaffaq bo'lishadi.