logo

O’simliklarning noqulay omillarga ta’siri

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1216.1455078125 KB
O’simliklarning noqulay 
omillarga ta’siri
1. Noqulay omillarning tasiriga  
o’simliklarning moslashuvi;
2. Spetsifik va nospetsifik javobiy 
reaksiyalarni isboti
3. O’simliklarning stress reaksiyalari;                   O’simliklarga noqulay sharoitga tasirlari  
masalan ayrim gullarning yomgir so’ngida 
yopilib qolishi hamda yorug’lik va 
qorong’ulik tasirida ochilib yopilishi…….                   Organizimlarning rivojlanish siklining 
qayta qurilishi unda ular noqulay davrini 
tinim holatida utkazadi. Masalan 
cho’llardagi efimerlar va efimeroitlar.                   O'simliklarning hayotga moslashishining eng 
yorqin misoli cho'ldir. Bu erda yonma-yon o'sadi 
va  efemer o'simlik lar , va kaktuslar va. Har bir 
o‘simlik turi esa cho‘lda hayotga o‘ziga xos 
tarzda moslashgan.  Efemera - hayot aylanishi 
juda qisqa bo'lgan bir yillik o'simliklar. Ularning 
hayoti may oyida faqat bir oy davom etadi.
Bunday o'simliklar  efemera  haşhaş, don kabi, 
uyg'otish  erta   bahorda  va issiqlik 
boshlanishidan bir oy oldin ular so'nib, urug' 
berishga vaqtlari bor. Bahorda, esa  yuqori  
qatlam  tuproq suv bilan yaxshi ta'minlangan, 
efemera uni tuproqdan faol ravishda 
o'zlashtiradi, lekin juda ko'p bug'lanadi.                   Ba'zi efemerlarning barglari deyarli erga 
yotib, uni o'zlari bilan qoplaydi va 
quyosh uni tezda quritib yubormaydi. 
shunga o'xshash  g'ayrioddiy   tarzda
 efemer oʻsimliklar choʻlda yashashga 
moslashgan. Hayotiy davrning oxiriga 
kelib, efemer o'simliklar butunlay, hatto 
ildizi ham nobud bo'ladi. Bir oylik 
vegetatsiya davrida ular keyingi 
vegetatsiya davrida hayotni qayta 
tiklash uchun faqat urug'larni 
qoldirishga muvaffaq bo'lishadi.                                      Noqulay omillar ta’siridan organizmda 
paydo bo‘ladigan nospetsifik o‘zgarishlar 
yig‘indisi-stress bo‘lib, bu o‘zgarishlarni 
ro‘yobga keltiradigan kuchli ta’sir etuvchi 
omillar stressorlar deyiladi. O‘simliklar 
tanasida stressni ro‘yobga keltiruvchi 
omillarni uchta asosiy guruhga ajratish 
mumkin:                   1. Fizikaviy - suv etishmasligi yoki 
ortiqligi,yorug‘lik va haroratlarning 
o‘zgarishi, radioaktiv nurlar va mexanik 
ta’sirlar.
2. Kimyoviy - har xil tuzlar, gazlar, 
ergbitsidlar , fungitsidlar, sanoat 
chiqindilari va boshqalar.
3. Biologik - shikastlovchi hasharotlar,  
patogen   mikroorganizmlar , parazitlar, 
boshqa o‘simliklar bilan konkurensiya 
va boshqalar.                   Fizikaviy - suv etishmasligi yoki 
ortiqligi,yorug‘lik va 
haroratlarning o‘zgarishi, 
radioaktiv nurlar va mexanik 
ta’sirlar. Kimyoviy - har xil tuzlar, gazlar, 
gerbitsidlar , fungitsidlar, sanoat 
chiqindilari va boshqalar.                                      E’TIBORINGIZ 
UCHUN 
RAXMAT

O’simliklarning noqulay omillarga ta’siri 1. Noqulay omillarning tasiriga o’simliklarning moslashuvi; 2. Spetsifik va nospetsifik javobiy reaksiyalarni isboti 3. O’simliklarning stress reaksiyalari;

O’simliklarga noqulay sharoitga tasirlari masalan ayrim gullarning yomgir so’ngida yopilib qolishi hamda yorug’lik va qorong’ulik tasirida ochilib yopilishi…….

Organizimlarning rivojlanish siklining qayta qurilishi unda ular noqulay davrini tinim holatida utkazadi. Masalan cho’llardagi efimerlar va efimeroitlar.

O'simliklarning hayotga moslashishining eng yorqin misoli cho'ldir. Bu erda yonma-yon o'sadi va  efemer o'simlik lar , va kaktuslar va. Har bir o‘simlik turi esa cho‘lda hayotga o‘ziga xos tarzda moslashgan.  Efemera - hayot aylanishi juda qisqa bo'lgan bir yillik o'simliklar. Ularning hayoti may oyida faqat bir oy davom etadi. Bunday o'simliklar  efemera  haşhaş, don kabi, uyg'otish  erta bahorda  va issiqlik boshlanishidan bir oy oldin ular so'nib, urug' berishga vaqtlari bor. Bahorda, esa  yuqori qatlam  tuproq suv bilan yaxshi ta'minlangan, efemera uni tuproqdan faol ravishda o'zlashtiradi, lekin juda ko'p bug'lanadi.

Ba'zi efemerlarning barglari deyarli erga yotib, uni o'zlari bilan qoplaydi va quyosh uni tezda quritib yubormaydi. shunga o'xshash  g'ayrioddiy tarzda  efemer oʻsimliklar choʻlda yashashga moslashgan. Hayotiy davrning oxiriga kelib, efemer o'simliklar butunlay, hatto ildizi ham nobud bo'ladi. Bir oylik vegetatsiya davrida ular keyingi vegetatsiya davrida hayotni qayta tiklash uchun faqat urug'larni qoldirishga muvaffaq bo'lishadi.