O’simliklarning turli ekologik guruhlarning suv rejimi sharoitiga moslashishi

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2264.169921875 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: O’simliklarning turli
ekologik guruhlarning suv rejimi
sharoitiga moslashishi

REJA:
1.O’SIMLIKLARNING NAMLIKKA NISBATAN
MOSLANISHLARI.
2. GIDROFITLAR VA ULARNING AHAMIYATI.
3. KSEROFITLAR VA ULARNING AHAMIYATI.
4. MEZOFITLAR VA ULARNING AHAMIYATI.

O’simliklarning quruqlikka chiqishi, namlik yetishmasligiga
moslanishi muhim evolutsion o’zgarish bo’lib, namlikka bo’lgan
talabiga ko’ra o’simliklar quyidagi ekologik guruhlarga bo’linadi:
Gidrofi
t Ksero
fit Mezo
fit

GIDROFIT O’SIMLIKLAR
•
Gidrofitlar (gidro. Va yun. Phyton —oʻsimlik) —suvda
oʻsadigan oʻsimliklar. Pastki qismi suvda, ustki qismi
suvdan koʻtarilib oʻsadi (mas, qamish). Baʼzi gidrofitlar
Daryo, dengiz, koʻl qirgʻoqlarida va suvi qurib qolgan nam
yerlarda ham oʻsaveradi. Ularda ildiz boʻlmaydi yoki juda
kuchsiz rivojlangan boʻladi. Bargi tuksiz. Poyasi va
barglarining hujayraaro boʻshliqlari katta, havoga toʻla
boʻladi. Shu sababli gidrofit o’simliklar suvda qalqib
turadi. Koʻpchilik turlari torf hosil qiladi. Baʼzilari ayniqsa
bir yilliklari chorva mollari uchun ozuqadir.

KSEROFIT O’SIMLIKLAR
•
Kserofitlar(yunon. “xerox”-quruq, “phyton” –o’simlik)-
namlik kam bo’lgan muhitda o’sishga moslashgan o’simliklar
sanaladi. Bularga dasht,cho’l, yarim cho’l, savana, baland tog’
o’simliklari kiradi. Kserofitlar uzoq vaqt namlik
yetishmasligiga chidamli o’simliklar hisoblanadi. Ular nam
tanqis muhitga yashashga bir qator transpiratsiyaning
kamyishi, tuproqdan suv so’rilishining kuchayishi, to’qima va
organlarda suvni zaxiralash kabi moslashuvlar mavjud.
Moslashuviga ko’ra kserofitlar ikki guruhga bo’linadi.

Sukkulentlar (lotincha “succulentus”-sersuv)- ular
o’z to’qimalarida va organlarida suvni zaxiralashda
saqlash va so’ngra tejab sarflash kuzatiladi.
Agava, aloy, molodilo(barg sukkulentlar) kabi
o’simliklar suvni qalin barglarda saqlaydi,
sutlamalar,kaktuslar(poya sukkulentlar)ning
poyasida suvni zaxirada saqlovchi to’qimlar mavjud.
Sukkulentlarning epidermis to’qimasi qalin mum
qavat yoki mayda tuklar bilan qoplangan bo’ladi.
Barglarida barg og’izchalari kam va kunduzi yopiq
bo’ladi. Poya sukkulentlarda barglar mayda yoki
tikanga aylangan bo’ladi(kaktuslar). Fotosintez
jarayoni yashil poyalarda amalga oshadi.

Sklerofitlar(yunon.”scleros”- qattiq, “phyton”-o’simlik)-tuproqda namlik
yetarli bo’lmagan sharoitda ham o’sadi. Ular suvni zaxirada saqlab
turolmaydi, lekin sklerofitlar sitoplazmasi yuqori yopish qoqlikka ega
bo’lganiuchun suvni ushlab tura oladi.bu hujayra shirasining yuqori
osmotik bosimini yaratadi. Shu bosim tufayli sklerofitlar tuproqdan
suvni shimadi. Shuning uchun ularni “nasos o’simliklar” deb ham
atashadi. Sklerofitlar ildizi yerga chuqur kirib boradi(sakasvul, yantoq).

O’simliklarda transpiratsiyani kamaytirish hisobiga suvni
tejaydigan bir qator morfologik moslanishlar: kichik sathli
barglar(yantoq), mayda bo’laklarga
qirqilganbarglar(shuvoq),tangacha shaklidagi
barglar(saksavul, archa), barglarining mum yoki tuklar bilan
qoplanishi, barg og’izchalarining chuqur joylashuvi kabilar
paydo bo’lgan.

MEZOFIT O’SIMLIKLAR
Mezofit(yunoncha “mesos”-o’rtacha, “phyton”-o’simlik) –
mo’tadil nam sharoitda osadigan o’simliklar sanaladi. Ular
qosqa muddat namlik yetishmovchiligiga chiday oladi. Ildiz
tizimi o’rtacha rivojlangan bo’lib, ildiz tukchakariga ega,
barg og’izchalari ochilishi va yopilishi mumkin. Adir, o’tloq
o’simliklari, shuningdek, mo’tadil zonadagi deyarli barcha
madaniy o’simliklar mezofit bolib, ular o’simliklarning
boshqa ekologik guruhlariga nisbatan keng tarqalgan.

Mavzu: O’simliklarning turli ekologik guruhlarning suv rejimi sharoitiga moslashishi

REJA: 1.O’SIMLIKLARNING NAMLIKKA NISBATAN MOSLANISHLARI. 2. GIDROFITLAR VA ULARNING AHAMIYATI. 3. KSEROFITLAR VA ULARNING AHAMIYATI. 4. MEZOFITLAR VA ULARNING AHAMIYATI.

O’simliklarning quruqlikka chiqishi, namlik yetishmasligiga moslanishi muhim evolutsion o’zgarish bo’lib, namlikka bo’lgan talabiga ko’ra o’simliklar quyidagi ekologik guruhlarga bo’linadi: Gidrofi t Ksero fit Mezo fit

GIDROFIT O’SIMLIKLAR • Gidrofitlar (gidro. Va yun. Phyton —oʻsimlik) —suvda oʻsadigan oʻsimliklar. Pastki qismi suvda, ustki qismi suvdan koʻtarilib oʻsadi (mas, qamish). Baʼzi gidrofitlar Daryo, dengiz, koʻl qirgʻoqlarida va suvi qurib qolgan nam yerlarda ham oʻsaveradi. Ularda ildiz boʻlmaydi yoki juda kuchsiz rivojlangan boʻladi. Bargi tuksiz. Poyasi va barglarining hujayraaro boʻshliqlari katta, havoga toʻla boʻladi. Shu sababli gidrofit o’simliklar suvda qalqib turadi. Koʻpchilik turlari torf hosil qiladi. Baʼzilari ayniqsa bir yilliklari chorva mollari uchun ozuqadir.

O'xshashlar

O’simliklarning noqulay omillarga ta’siri

EKOLOGIK MUAMMOLAR

ekologik muammolar

Suv-hayot manbayi

Suv omborlari geografiyasi