O‘tish va tarmoqlanish operatorlari
![](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_1.png)
![O’tilgan mavzuni takrorlash uchun
savollar
1. Nishon nima uchun qo‘llaniladi?
2. O‘tish operatorining umumiy
ko‘rinishi qanday?
3. O‘tish operatori ishlatilgan dasturda
nishonlar ishlatilmasligi mumkinmi?
4. Tarmoqlanish operatori nima uchun
qo‘llaniladi?](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_2.png)
![O’tilgan mavzuni takrorlash
uchun savollar
Tarmoqlanish operatorida operatorlar ketma-
ketligi ishtirok etsa, ular qanday xizmatchi
so‘zlar orasida yoziladi?
Tarmoqlanish operatorining qisqa va to‘liq
ko‘rinishlari haqida nimalar bilasiz?
Qaysi operatordan keyin nuqtali vergul
yozilmaydi?](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_3.png)
![Bularni eslab qoling
O‘tish operatori quyidagi
ko‘rinishga ega:
GOTO <nishon>; ,
bu yerda GOTO (ing.– o‘tilsin)
operatori boshqarishni
dasturning oldiga nishon
qo‘yilgan operatoriga uzatadi.](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_4.png)
![
Tarmoqlanish operat ori ning umumiy shakli
quyidagicha:
If < shart > Then < operator yoki operatorlar >
Else < operator yoki operatorlar >;
If (if) – “agar”, Then (zen) – “u holda”, Else (elz)
– “aks holda”. Odatda, <shart> rost yoki yolg‘on
qiymatlardan birini qabul qiluvchi mantiqiy
ifoda; <operator yoki operatorlar> Paskalning
ixtiyoriy operatori yoki operatorlari ketma-
ketligidir.
Shuni yodda tutingki, Else xizmatchi so‘zidan
avval yozilgan operatordan keyin “ ; ” (nuqtali
vergul) qo‘yilmaydi.
](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_5.png)
![Mashqlar
1. Berilgan qiy mat asosida shart
qiy mat ini aniqlang.
a) a:=10; b:=a*3; shart: “a<b/3”;
b) a:=10; b:=a*3; shart:
“a<=b/3”;
d) a:=10; b:=a; shart: “a+b=2*b”;
e) a:=10; b:=a+3; shart:
“a+3>=b–3”;](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_6.png)
![Yechimi
a:=10; b:=a*3; shart: “a<b/3”;
y olg` on
б) b) a:=10; b:=a*3; shart: “a<=b/3”;
rost
d) a:=10; b:=a; shart: “a+b=2*b”;
rost
e) a:=10; b:=a+3; shart: “a+3>=b–3”;
rost](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_7.png)
![2- mashq
Tarmoqlanish natijasida hosil bo’ladigan
qiymatlarni aniqlang.
a) aa:=7; bb:=6.6; if aa=round(bb) then mm:=’Ha‘
else mm:=’Yo`q‘;
Ha
b) ag:=true; if ag then aa:=21 else aa:=7;
a:=a+1963;
1994
e) ms:=50; aa:=10; if ms div aa = aa*5 then
ms:=trunc(ms/3) else aa:= ms mod aa;
0](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_8.png)
![3- mashq
Ik k it a a v a b sonlar berilgan. A gar b
son a dan k ichik bo’lsa, u holda b ni nol
bilan almasht iruv chi, ak s holda b ni
o’zgarishsiz qoldiruv chi dast ur t uzing.
Var a,b: real;
Begin
Writ e(‘a v a b ni k irit ing ’); readln(a,b);
I f b<a t hen b:=0; Readln;
End.](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_9.png)
![4- mashq
Uchta a, b, c sonlar berilgan. Bu sonlardan
faqat musbatlarini kvadrat ildizini hisoblab
chiqaruvchi dastur tuzing.
Var a,b,c: real;
Begin
Write(‘a va b ni kiriting ’); readln(a,b);
If a>0 then writeln(sqrt(a));
If b>0 then writeln(sqrt(b));
If c>0 then writeln(sqrt(c));
Readln; End.](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_10.png)
![5- mashq
Tenglamaning ildizini a, b ning quy idagi qiy mat larida
hisoblash dast urini t uzing.
a) a= –1, b=1; b) a=0, b=4; d) a=1, b=0; e) a=1, b= –5.
Var a,b: real;
Label Tamom ;
Begin
Writ e(‘ a v a b ni k irit ing ’); readln(a,b);
If a=0 t hen begin w rit eln(‘ Tenglama
y echimga ega emas.’); got o t amom; end;
Writ eln(‘x=’,b/a;2;1);
Tamom: Readln;
End.](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_11.png)
![7- mashq
Ucht a a, b, c sonlar berilgan. Agar a 2
+b 2
=c 2
shart bajarilsa, bu sonlarning y ig‘indisini, ak s
holda ularni modullari k o‘pay t masini
hisoblov chi dast ur t uzing.
Var a,b,c : real;
Begin
Writ e(‘a ,b v a c ni k irit ing ’); readln(a,b,c);
If a 2
+b 2
=c 2
t hen Writ eLn (a+b+c) Else Writ eLn
abs(a*b);
Readln;
End.](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_12.png)
![7- mashq
Ucht a a, b, c sonlar berilgan. Agar a 2
+b 2
=c 2
shart bajarilsa, bu sonlarning y ig‘indisini, ak s
holda ularni modullari k o‘pay t masini
hisoblov chi dast ur t uzing.
Var a,b,c : real;
Begin
Writ e(‘a ,b v a c ni k irit ing ’); readln(a,b,c);
If a 2
+b 2
=c 2
t hen Writ eLn (a+b+c) Else Writ eLn
abs(a*b);
Readln;
End.](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_13.png)
![Uyga vazifa . 6-
mashq](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_14.png)
![](/data/documents/fabffd7e-1a66-4e68-8cab-4f459fa6392a/page_15.png)
O’tilgan mavzuni takrorlash uchun savollar 1. Nishon nima uchun qo‘llaniladi? 2. O‘tish operatorining umumiy ko‘rinishi qanday? 3. O‘tish operatori ishlatilgan dasturda nishonlar ishlatilmasligi mumkinmi? 4. Tarmoqlanish operatori nima uchun qo‘llaniladi?
O’tilgan mavzuni takrorlash uchun savollar Tarmoqlanish operatorida operatorlar ketma- ketligi ishtirok etsa, ular qanday xizmatchi so‘zlar orasida yoziladi? Tarmoqlanish operatorining qisqa va to‘liq ko‘rinishlari haqida nimalar bilasiz? Qaysi operatordan keyin nuqtali vergul yozilmaydi?
Bularni eslab qoling O‘tish operatori quyidagi ko‘rinishga ega: GOTO <nishon>; , bu yerda GOTO (ing.– o‘tilsin) operatori boshqarishni dasturning oldiga nishon qo‘yilgan operatoriga uzatadi.
Tarmoqlanish operat ori ning umumiy shakli quyidagicha: If < shart > Then < operator yoki operatorlar > Else < operator yoki operatorlar >; If (if) – “agar”, Then (zen) – “u holda”, Else (elz) – “aks holda”. Odatda, <shart> rost yoki yolg‘on qiymatlardan birini qabul qiluvchi mantiqiy ifoda; <operator yoki operatorlar> Paskalning ixtiyoriy operatori yoki operatorlari ketma- ketligidir. Shuni yodda tutingki, Else xizmatchi so‘zidan avval yozilgan operatordan keyin “ ; ” (nuqtali vergul) qo‘yilmaydi.