logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Oʻzbekiston bronza davri yodgorliklarining oʻrganilishi va xalqaro hamkorlik.

Oʻzbekiston bronza davri yodgorliklarining oʻrganilishi va xalqaro hamkorlik.

Yuklangan vaqt:

23.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1653.4931640625 KB
Ko'chirib olish
O Z B E K I S T O N B R O N Z A D A V R I ʻ Y O D G O R L I K L A R I N I N G O R G A N I L I S H I V A ʻ X A L Q A R O H A M K O R L I K . REJA 1. JANUBIY TURKMANISTON ENEOLIT DAVRI YODGORLIKLARI 2. MURG’OB VOHASI ENEOLIT DAVRI YOGORLIKLARI 3.ZARAFSHON VA XORAZM VOHALARI BRONZA DAVRI MADANIYATLARI 4. BAQTRIYA BRONZA DAVRI YOGORLIKLARI XX ASRNI BOSHLARIGA KELIB, ANIQRO I 1904 YILI AMERIKALIK R. POMPELLI TASHABBUSI BILAN JANUBIY Ғ TURKMANISTONGA EKSPEDITSIYA UYUSHTIRILIB, ANOVTEPA YODGORLIGIDA ARXEOLOG G. SHMIDT TOMONIDAN ARXEOLOGIK QAZISH ISHLARI OLIB BORILDI. ANOVTEPA ASHXABODDAN 12 KM SHARQDA ANOV QISHLO IDA JOYLASHGAN. NATIJADA ANOVTEPANI ANOV 1, II, III VA IVKABI BOSQICHLARGA BO’LINDI. Ғ BU 4 BOSQICHDAN IBORAT XRONOLOGIK SISTEMA ROSA 50 YIL DAVOMIDA O’Z KUCHINI YO’QOTMADI.1950 YILNING BOSHLARIDA B. A. KUFTIN TOMONIDAN TURKMANISTONNING NOMOZGOH TEPA YODGORLIGIDA QAZISH ISHALRI OLIB BORILIB, ENEOLIT VA BRONZA DAVRLARI 6 TA BOSQICHGA: NOMOZGOH 1, II,III, IV, V, VI LARGA BO’LINDI. SHUNDAN SO’NG TURKMANISTONDA KO’P YILLAR DAVOMIDA QAZISH ISHLARINI OLIB BORGAN V.M. MASSON BU 6 TA BOSQICHN-I XAR BIRINI IKKITADAN BOSQICHLARGA BO’LIB O’RGANISH MUMKINLIGINI ISBOTLADI. . SHUNIIGDEK ANOV P NOMOZGOH P GA BAROBAR BO’LIB, ANOV III ESA NOMOZGOH III, IV, V VA VI GA TEN-GDIR. ANOV IV ILK TEMIR DAVRIGA MANSUBDIR. MUTAXASSISLA-RIMIZNI XULOSALARIGA KO’RA NOMOZGOH 1 ILK ENEOLIT, NOMO-GOH II O’RTA ENEOLNT VE NOMOZGOH III ESA SO’NGI ENEOLIT HI- SOBLANADI.GEOKSYUR VOXASIDAGI ENEOLIT YODGORLIKLARIDA ARXEOLOG-LARIMIZ TOMONIDAN O’TKAZILGAN ARXEOLOGIK IZLANISHLARNI NATIJALARI SHUNI KO’RSATDIKI, ILK ENEOLIT DAVRIDA URU Ғ JAMOALARI MAYDONLARI KENG BO’LGAN MAKONLARDA YASHAGANLAR. XAR BIR QISHLOQ BIR BIRIGA ZICH QILIB QURILGAN QATOR BIR XONALI UYLRADAN TASHKIL TOPGAN. XAR BIR UY JUFT OILALARGA TEGISHLA BO’LIB, UNDA ONA OILA BOSHLI I HISOBLANGAN. BOYLIK XALI UMUMJAMOANIKI HISOBLANIB, UNI Ғ YARATISHDA OILAGA BO-SHKA URU LARDAN VAQTI- VAQTI BILAN KELIB TURUVCHI ERKAK-LARNI Ғ KO’MAKLASHUVI SALMOQLI O’RIN EGALLAGAN.ANOV 1 VA NOMOZGOH 1 LARNING KOMPLEKSLARI ILK ENEO- LIGA MNSUB BO’LIB, V MING YILLIKNI O’RTALARIDAN IV MING YILLIKNI O’Z ICHIGA OLADI NAMOZGOH YADGORLIGI ARXEOLOG OLIMLARIMIZ A. ASQAROV VA M. JO’RAQULOVLARNI BAYONLARIGA KO’RA MO’LALI TEPA YODGORLIGI ADABIYOTLARDA KO’PINCHA MULLA-LI TEPA DEB NOTO’ RI YOZILADI, CHUNKI BU Ғ YODGORLIK MULLALI EMAS BALKI MO’LALI, YA`NI BURJLI DEMAKDIR DEB TUZATISH KI-RITILADI. NOMOZGOH II DAVRINING XARAKTERLI HUSUSIYATLARI-DAN BIRI MILLION YILLAR DAVOMIDA AJDODLARIMIZ XO’JALI-GIDA XUKMRONLIK QILIB KELGAN TOSH QUROLLARNI SONI SEZI-LARLI DARAJADA KAMAYADI. SOPOL IDISHLARNI SHAKLLARI ASOSAN YARIMSHAR VA KONUS SHALIDAGI KOSALARDAN IBORAT BO’LIB, ULRA XAR XIL RANGLAR BILAN NAQSHLANGANLAR. • NOMOZGOH III BOSQICHIDA KO’P XONALI XO’JALIK KOMPLEKSLDARI A. ASQAROV VA M. JO’RAQULOVLARNING XULOSALARIGA KO’RA, KENG RAVISHDA RASMIYLASHADI VA ULAR ALOXIDA MAXALLARGA BIRLASHTIRILADI, BU MAXALLALAR BIR BIRLARI BILAN TOR KO’CHALAR YOKI XOVLILARNING MAYDONLARI BILAN AJRATILADI. BU O’ZGARISHLAR O’Z NAVBATIDA YIRIK QISHLOQLARNING ASTA SE-KIN SHAHARLAR QIYOFASIGA O’TA BOSHLAGANLIGIDAN DALOLAT BE-RUVCHI ENG DASTLABKI QADAMLAR BO’LADI. SHUNING UCHUN ARXEO-LOGLAR MARKAZIY OSIYO TARIXIDA BU DAVRNI «PROTOGOROD» (SHAHAR) MADANIYATMINIG ILK BELGILARI DEB HISOBLAYDILAR. BU BELGILARNING AKSARIYAT KO’PCHILIGI GEOKSYUR I YODGORLIGIDA KENG KO’LAMDA O’RGANILGANLIGI TUFAYLI ENEOLIT ASRINING SO’NGGI BOSQICHI GEOKSYUR NOMI BILAN YURITILADI. NOMOZGOH IV DAVRI NOMOZGOH IV DAVRI G’ARBDA QIZIL ARVATDAN SHARQDA TEJEN DARYOSIGA QADAR BO’LGAN XUDUDLARDAGI NOMOZGOHTEPA, OLTINTEPA, XOVUZTEPA, OQTEPA KABI KO’P QATLAMLI YODGORLIKLARDA O’RGANILGAN. NAMOZGOHTEPA QISHLOG’INING MAYDONI 70 GEKTARLAR ATROFIDA BO’LIB, KAHKA TEMIR YO’LI STANSIYASIDAN 7 KILOMETRLAR CHAMASI G’ARBDA JOYLASHGAN. UNING BALANDLIGI 20 METRLAR ATROFIDA BO’LIB, BU YODGORLIKDAGI KO’P XONALI UYLARNING BARCHASI XOM G’ISHTLARDAN QURILGAN. ULARNI YONLARIDA XO’JALIK XONALARI HAM MAVJUD BO’LGAN. BU QURILISH XONALARINING HOVLILARI HAM BO’LIB, HOVLILARGA UY-JOY XONALARINING ESHIKLARIDAN KIRILGAN. MANZILGOH MAYDONIDAN METALLURGIYA VA KULOLCHIIKKA OID QOLDIQLAR TOPILGAN. SHUNI AYTISH KERAKKI KULOLCHILIKDA ISHLATILADIGAN TUPROQ JAHONNING HAMMA ERIDA HAM BORLIGI DEYARLI BARCHA XALQLARDA KULOLCHILIKNING KENG TARQALISHIGA IMKON BERGAN. DASTLAB KULOLCHILIK BILAN AYOLLAR SHUG’ULLANGANLAR DEGAN FIKRLAR HAM MAVJUD • SHUNI HAM AYTISH KERAKKI, MUTAXASSIS OLIMLARIMIZNING XULOSALARIGA KO’RA NOMOZGOH IV DAVRI HAMMA JOYDA HAM BIR XIL BO’LGAN EMAS. BU DAVRNI XARAKTERLI HUSUSIYATLARIDAN YANA BIRI SHUKI AYRIM ODAMLARNING QO’LIDA OR-TIQCHA MAHSULOTLAR TO’PLANIB QOLA BOSHLAYDI. NATIJADA MULKKA EGALIK QILISHDA TENGSIZLIK ALOMATLARI YUZAGA KELA BOSHLAYDI. BUNDAY XODISALAR NOMOZGOH IV DAVRINING OXIRLARIGA TO’G’RI KELADI. XUDDI SHU DAVRGA OID MADANIY QATLAMLARDAN TOSH VA LOYLARDAN YASALGAN MUXRLARNI TOPILISHI HAM TENGSIZLIK BELGILARINI PAYDO BO’LA BOSHLAGANIDA DALOLAT BERADI. SHUNI ALOHIDA TA`KIDLASH JOIZKI, NOMOZGOH IV QATLAMIDA «ZIKKURAT» - POG’ONALI MINORA KO’RINISHIDAGI IBODATXONA QURILISHINING QOLDIQLARI TOPILGAN. • TA’KIDLASH JOIZKI, BRONZA DAVRIDA ISHLAB CHIQARISH JAMOALARINING YETAKCHILARI BORASIDA FANDA BAHSLI HOLATLAR MAVJUD. V.M. MASSON ILK BRNOZA DAVRIDA, YA`NI NOMOZGOH IV BOSQICHIDA OTALAR JAMOADA O’Z USTUNLIKLARINI TIKLADILAR. ISHLAB CHIQARISH JAMOALARINI BOSHQARISH AYOLLAR QO’LIDAN ERKAKLAR QO’LIGA O’TDI DEGAN FIKRNI BERDI. A. ASQAROV BU FIKRNI E`TIROF ETGAN HOLDA, NOMOZGOH IV VA V QATLAMLARI ASHYOLARIDA HAMDA SHU DAVR AYOLLAR MOZORLARIDA ONA MA`BUDALARINI KO’PLAB UCHRASHINI HISOBGA OLIB ISHLAB CHIQARISH BOYLIGINI YARATISH ERKAKLARNING ASOSIY VAZIFASIGA AYLANGAN BO’LSADA JAMOANI BOSHQARISHDA HALI ONALAR USTVOR BO`LGANI HAQIDAGI FIKRNI BILDIRGAN. SHU BOIS, NOMOZGOH IV VA AYNIQSA NOMOZGOH V DAVRIDA JAMOANI BOSHQARISHDA HALI ONALARNI ROLI BUTUNLAY YO’QOLMAGAN, AMMO HUKMRONLIK OTALAR QO’LIGA O’TA BOSHLAGAN DAVR DEB HISOBLASH TO`G`RIROQ BO`LADI. • NOMOZGOH VI YODGORLIKLARI XRONOLOGIK JIHATDAN MIL.AVV. 1850- 1100 YILLARNI O’Z ICHIGA OLADI. MAYDONI 70 GA LIK NOMOZGOHTEPADA XUDDI OLTINTEPADAGI KABI O’ZGARISHLAR YUZ BERIB, FAQAT UNI SHIMOLIY XUDUDIDAGINA «CHO’QQI» DEB ATALGAN KICHIK BIR QISMIDAGINA HAYOT DAVOM ETADI. UNING BEQIYOS MAYDONI, MAHALLALARI, MARKAZIY MAYDONI BO’SHAB QOLADI VA NOMOZGOH VI DAVRI QABRISTONIGA AYLANIB QOLADI. 26 GA MAYDONGA EGA BO’LGAN OLTINTEPADA ESA NOMOZGOH V OXIRLARIDAYOQ UNI BUTUN SHARQIY QISMI - MAFKURAVIY MARKAZ ASLZODALAR KVARTALI BO’LIB QOLADI. UNING G’ARBIY QISMIDAGINA HAYOT BIROZ DAVOM ETADI. MIROB VOHASI • QADIMGI DEHQONCHILIK JAMOALARINING YANGI RAYONI – MURG’OB VOHASI BO’LIB, V.I. SARIANIDI VA I.S. MAKSIMOVLARNING KEYINGI YILLARDA OLIB BORGAN DALA QAZILMA ISHLARI NATIJASIGA KO’RA, U NAMOZGOH V DAVRIDANOQ «METROPOLIYA» DEHQONLARI TOMONIDAN O’ZLASHTIRILA BOSHLANDI. NATIJADA BRONZA DAVRIDA MURG’OB VOHASIDA AVVALDAN MA’LUM BO’LGAN OVCHIN VA TOHIRBOY IRRIGASION RAYONLARIDAN TASHQARI KELELI, GONUR, TUG’ALOQ, TAIP KABI DEHQONCHILIK VOHALARI TASHKIL TOPGANLIGI ANIQLANDI. V.I. SARIANIDNING FIKRICHA, KELELI VA GONUR IRRIGASION RAYONLARI MURG’OB VOHASINING BOSHQA DEHQONCHILIK MARKAZLARIGA NISBATAN ANCHA AVVAL, NAMOZGOH V ETAPINING ILK BOSQICHIDA O’ZLASHTIRILGAN. HAR BIR IRRIGASION RAYONDA BIR NECHTADAN DEHQONCHILIK QISHLOQLARI BO’LGAN. ULARDAN ENG KATTASI RAYONNING MARKAZIY YIRIK AHOLI PUNKTI BO’LGAN. • DARHAQIQAT, NAMOZGOH VI DAVRINING SO’NGGI BOSQICHIDA JANUBIY TURKMANISTON DEHQON JAMOALARINING BIR NECHA YODGORLIKLARIDA SHIMOLIY CHORVADOR QABILALARINING MADANIY IZLARI PAYDO BO’LADI. V.I. SARIANIDINING MURG’OB VOHASIDA OLIB BORGAN DALA KUZATUV TADQIQOTLARIGA QARAGANDA, QADIMGI DEHQONCHILIK ZONALARI DOIRASIDA SHIMOL CHORVADORLARINING MANZILGOHLARI PAYDO BO’LGAN. BU VOQEALAR, ALBATTA MILODDAN AVVALGI II MING YILLIKNING OXIRGI CHORAGIDA SODIR BO’LIB, ULAR ANOPTEPA MISOLIDA G. SHMIDT KUZATGAN «VARVARLAR» ISTILOSINING NATIJALARI EDI. V.M. MASSON 1950- YILLARIDA MURG’OB VOHASIDA BIRINCHI BOR ARXEOLOGIK ISHLAR OLIB BORIB, VOHANING NAMOZGOH VI DAVRIGA OID OVCHIN VA TOHIRBOY DEB NOMLANGAN IKKITA MIKROVOHASINI O’RGANGAN. • I.S. MAKSIMOVNING FIKRICHA, MURG’OB VOHASIDA 60 DAN ORTIQ NAMOZGOH VI DAVRI YODGORLIKLARI MA’LUM. ULAR MURG’OB DARYOSINING KO’P IRMOQLI O’ZANLARI BO’YLAB O’NGA YAQIN MIKROVOHALARNI BARPO ETDI. BU JOYLARDA YASHAGAN QADIMGI DEHQONLAR O’Z DAVRIDA BIR TOMONDAN QADIMGI SHARQNING ILG’OR SVILIZATSIYALI OBLASTLARI BILAN, QADIMGI HIND YERIDAN TORTIB TO MESOPOTAMIYAGACHA BO’LAGAN ZONA AHOLISI BILAN, IKKINCHI TOMONDAN SHIMOLI- SHARQNING CHO’L ZONASI QABILALARI BILAN IQTISODIY, MADANIY VA ETNIK ALOQADA BO’LGANLAR. NAMOZGOH VI DAVRIDA MURG’OB VOHASI VA BAQTRIYADA MUDOFAA DEVORLARI BILAN O’RALGAN QAL’A – QO’RG’ONLARGA KELSAK, BU IBTIDOIY JAMIYAT ZAMINIDA IJTIMOIY- IQTISODIY VA MADANIY TARAQQIYOT BILAN BOG’LIQ BO’LGAN HODISADIR. • QADIMGI BAQTRIYA ARXEOLOGIYASI SOHASIDA YIRIK KASHFIYOTLAR, YA’NI BRONZA DAVRI QADIMGI SHARQ SIVILIZATSIYASINING TARKIBIY QISMI HISOBLANUVCHI BAQTRIYA SIVILIZATSIYASI TADQIQOTIDA A.A. ASQAROV (SOPOLLI MADANIYATI) VA V.I. SARIANIDI (DASHLI MADANIYATI) NING ILMIY IZLANISHLARI MUHIM HISOBLANADI. XUSUSAN, A.A. ASQAROV SOPOLLITEPA, JARQO’TON, BO’STON KABI YODGORLIKLARDA KENG ARXEOLOGIK QAZISH ISHLARI O’TKAZIB, O’ZBEKISTONNING JANUBIY SARHADLARI MILODDAN AVVALGI II MINGINCHI YILLIKDA QADIMGI SHARQ SIVILIZATSIYASI TIZIMIGA KIRISHINI ISBOTLADI. • MUTAXASSISNING YOZISHICHA, QADIMGI BAQTRIYANING SOPOLLITEPA VA DASHLI TIPIDAGI YODGORLIKLARIDA OLIB BORILGAN ILMIY ARXEOLOGIK TADQIQOTLAR NATIJALARIGA KO’RA, MAZKUR JOYLARNING BRONZA DAVRI SIVILIZATSIYASINING SHAKLLANISHIDA JANUBIY TURKMANISTON DEHQON JAMOALARI MUHIM O’RIN TUTGAN. QADIMGI DEHQON JAMOALARI BAQTRIYA YERLARIGA BEVOSITA MURG’OB VOHASIDAN KELGAN. SOPOLLITEPA. • SOPOLLITEPA. O’ZBEKISTON HUDUDIDAGI ENG QADIMGI PROTOSHAHAR HISOBLANADI. 1969-1974 YILLAR DAVOMIDA SOPOLLITEPADA OLIB BORILGAN KENG ARXEOLOGIK QAZISHMALAR VAQTIDA YODGORLIK TO’LIQ OCHILDI, UNING TURAR-JOY KOMPLEKSLARI, QADIMGI QISHLOQNI O’RAB OLGAN MUDOFAA TIZIMI VA QISHLOQ DOIRASIDA JOYLASHGAN JAMOA XILXONALARI KENG O’RGANILDI. SOPOLLITEPA YODGORLIGI SHEROBOD TUMANIDAGI ULANBULOQSOYDA JOYLASHGAN (TERMIZ SHAHRIDAN 70 KILOMETRLAR CHAMASI SHIMOLIY- G’ARBDA) . • SOPOLLITEPA YODGORLIGIDAN 150 DAN ORTIQ 8 TA KVARTALLARGA BO’LINGAN UY-JOY QOLDIQLARI VA 138 TA MOZOR KOMPLEKSLARI OCHILGAN. YODGORLIKNING QAL’A QISMI KVADRAT SHAKLIDA BO’LIB, MAYDONI 82X82 M, ATROFI UCH QATOR MUDOFAA DEVORLARI BILAN O’RAB OLINGAN. • SOPOLLITEPA AHOLISI OTASHPARASTLAR BO’LGAN. OLOV ULARDA ASOSIY SIG’INISH, TOPINISH OBYEKTI BO’LGAN. ZARDUSHTIYLIKDA (UNING ILDIZI OTASHPARASTLIKDA) OLOV QATORIDA YER, ONA ZAMIN MUQADDAS BO’LGANI BOIS, OTASHPARAST KOHINLAR MURDASI DASTLAB XUMLARGA SOLIB KO’MILGAN. ULARNING FARZANDLARI ESA, XUMCHALARGA SOLIB KO’MILGAN. • XULLAS, SOPOLLITEPANING TARIXIY TOPOGRAFIYASI, U YERDAN TOPILGAN ASHYOVIY DALILLAR, QALA MAYDONIDA JOYLASHGAN ODDIY UY-JOYLAR QOLDIQLARIGA TAYANGAN HOLDA A.ASQAROV, B. ABDULLAYEV, T.SHIRINOVLAR SOPOLLITEPA HALI SHAHAR DARAJASIGA O’SIB CHIQMAGAN PROTOSHAHAR DEGAN XULOSAGA KELISHGAN. SABABI, YODGORLIKNING HUDUDIY DOIRASIDA HUKMDOR QARORGOHI JOYLASHGAN ARKI A’LO HALI SHAKLLANMAGAN BO’LGAN. JARQO’TON YODGORLIGI • SOPOLLI MADANIYATI TADQIQOTIDA JARQO’TON, BO’STON, KULTEPA, MO’LALI , KO’ZALI YODGORLIKLARI HAM MUHIM AHAMIYAT KASB ETADI. ULAR SHEROBOD, SHO’RCHI TUMANLARIDA JOYLASHGAN. XUSUSAN, JARQO’TON YODGORLIGI SHEROBOD DARYOSINING QUYI IRMOG’I-BO’STONSOYDA JOYLASHGAN. YODGORLIKDA ASOSAN A.A. ASQAROV, B. ABDULLAYEVLAR TADQIQOT ISHLARINI OLIB BORISHGAN. XUSUSAN, B. ABDULLAYEV 1974-1977 YILLARDA QAZILMA ISHLARINI O’TKAZGAN. 3 TA ARXEOLOGIK KOMPLEKSGA EGA BO’LGAN 719 TA MOZOR OCHIB O’RGANILGAN. BU YODGORLIKLAR MATERIALLARI ASOSIDA ULARNING QUYIDAGICHA XRONOLOGIK DAVRIY SISTEMASI ISHLAB CHIQILGAN: SOPOLLI, JARQO’TON, KO’ZALI, MO’LALI, BO’STON. JARQO’TON YODGORLIGIDA TADQIQOT ISHLARINI AMALGA OSHIRGAN. • O’RTA OSIYODA, JUMLADAN O’ZBEKISTON HUDUDLARIDA ANA SHU UCH OMILGA A.ASQAROVNING FIKRICHA SOPOLLITEPA, JARQO’TON MATERIALLARI IJOBIY JAVOB BERISHI MUMKIN. • MA’LUMKI, JAHON FANIDA QABUL QILINGAN ILMIY NAZARIYAGA KO’RA, BIR AHOLI PUNKTINI SHAHAR DEB ATASH UCHUN QATOR OMILLARNI YETILISHI TALAB ETILADI. ULAR QUYIDAGILAR: TERRITORIYASI 5-6 GA VA UNDAN KAM BO’LMAGAN MAYDONDA AHOLINING ZICH JOYLASHGAN BO’LISHI, AHOLI ZICH JOYLASHGAN MAYDONNING CHOR ATROFI QALIN MUDOFAA DEVORLARI BILAN O’RAB OLINGAN BO’LISHI, SHAHAR YUQORI TABAQA VA XOKIMLARINIG TUROR JOYLARI ODDIY FUQORALAR TUROR JOY MASSIVLARIDAN FARQ QILISHI, SHAHAR HOKIMINING BALAND FUNDAMENT (PLATFORMA) USTIGA QURILGAN MONUMENTAL QASRI, YA’NI SHAHAR O’RDASI BO’LISHI, SHAHAR MAYDONIDA, YA’NI SHAHRISTONDA SHAHAR AHOLISINING BARCHA QATLAMLARI UCHUN XIZMAT QILUVCHI MUQADDAS DINIY MARKAZ-MAHOBATLI IBODATXONA MAJMUASI TASHKIL TOPGAN BO’LISHI, SHAHAR IQTISODIY ASOSINI KO’P TARMOQLI HUNARMANDCHILIK VA SAVDO- SOTIQ TASHKIL ETGAN BO’LISHI, SHAHAR RAMZI VA BELGISI HISOBLANMISH SHAHAR MUHRI VA TUG’ROSINING MAVJUDLIGI VA BOSHQALAR. • CHO’L ZONASI QABILALARIGA TEGISHLI YODGORLIKLAR, AYNIQSA FARG’ONA VODIYSIDA BIR QADAR KENG O’RGANILGAN. SHULAR JUMLASIGA FARG’ONA HUDUDIDAN TOPILGAN VODIL VA KORAMKO’L QABRISTONLARI, XO’JAND ATROFIDA O’RGANILGAN QAYROQQUM HAMDA DAHANA QABRISTONLARINI KIRITISH MUMKIN. FARG’ONA VODIYSINING G’ARBIY QISMINI TASHKIL ETGAN QAYROQQUMDA A.P.OKLADNIKOV VA B.A. LITVINSKIYLAR 1950-YILLARNING O’RTALARIDA TAQIR USTIDA JOYLASHGAN 60 DAN ORTIQ XONALARNI TOPIB O’RGANDILAR. BU MAKONLARIDAN KATTA HAJMDA SOPOL BO’LAKLARI, BRONZA VA TOSH QUROLLARI HAYVON SUYAKLARINING PARCHALARI TOPILDI. B.A. LETVINSKIYNING YOZISHICHA, QAYROQQUMDAGI QADIMGI QISHLOQLAR ASOSAN UNING UCH DAHASIGA MARKAZLASHGAN. MASALAN, QAYROQQUMNING G’ARBIY QISMI – SHO’RKO’L ATROFIDA, TAQIR YAGONA DEB ATALGAN MARKAZIY VA SHARQIY QISMIDA KENG TARQALGAN. QADIMGI QISHLOQLARNING DEYARLI HAMMASIDAMADANIY QATLAM SAQLANMAGAN. SHUNING UCHUN BUTUN MATERIYALLAR TAQIR VA QUM USTIGA CHIQIB YOTIBDI. BA’ZI BIR MADANIY QATLAMI BOR MAKONLARDAN HAM MADANIY QATLAM 10-35 SANTIMETRDAN OSHMAYDI. BA’ZI BIR MAKONLARDA, O’CHOQ, GULXAN IZLARI VA LOY SUVOQLARI UCHRASA-DA LEKIN BIROR JOYDA TO’LIQ TURAR-JOY, KULBA QOLDIQLARI UCHRAMAYDI. E TIBOR ʼ UCHUN RAXMAT TUZUVCHI: RAXMONQULOV SHAXZOD

O Z B E K I S T O N B R O N Z A D A V R I ʻ Y O D G O R L I K L A R I N I N G O R G A N I L I S H I V A ʻ X A L Q A R O H A M K O R L I K .

REJA 1. JANUBIY TURKMANISTON ENEOLIT DAVRI YODGORLIKLARI 2. MURG’OB VOHASI ENEOLIT DAVRI YOGORLIKLARI 3.ZARAFSHON VA XORAZM VOHALARI BRONZA DAVRI MADANIYATLARI 4. BAQTRIYA BRONZA DAVRI YOGORLIKLARI

XX ASRNI BOSHLARIGA KELIB, ANIQRO I 1904 YILI AMERIKALIK R. POMPELLI TASHABBUSI BILAN JANUBIY Ғ TURKMANISTONGA EKSPEDITSIYA UYUSHTIRILIB, ANOVTEPA YODGORLIGIDA ARXEOLOG G. SHMIDT TOMONIDAN ARXEOLOGIK QAZISH ISHLARI OLIB BORILDI. ANOVTEPA ASHXABODDAN 12 KM SHARQDA ANOV QISHLO IDA JOYLASHGAN. NATIJADA ANOVTEPANI ANOV 1, II, III VA IVKABI BOSQICHLARGA BO’LINDI. Ғ BU 4 BOSQICHDAN IBORAT XRONOLOGIK SISTEMA ROSA 50 YIL DAVOMIDA O’Z KUCHINI YO’QOTMADI.1950 YILNING BOSHLARIDA B. A. KUFTIN TOMONIDAN TURKMANISTONNING NOMOZGOH TEPA YODGORLIGIDA QAZISH ISHALRI OLIB BORILIB, ENEOLIT VA BRONZA DAVRLARI 6 TA BOSQICHGA: NOMOZGOH 1, II,III, IV, V, VI LARGA BO’LINDI. SHUNDAN SO’NG TURKMANISTONDA KO’P YILLAR DAVOMIDA QAZISH ISHLARINI OLIB BORGAN V.M. MASSON BU 6 TA BOSQICHN-I XAR BIRINI IKKITADAN BOSQICHLARGA BO’LIB O’RGANISH MUMKINLIGINI ISBOTLADI.

. SHUNIIGDEK ANOV P NOMOZGOH P GA BAROBAR BO’LIB, ANOV III ESA NOMOZGOH III, IV, V VA VI GA TEN-GDIR. ANOV IV ILK TEMIR DAVRIGA MANSUBDIR. MUTAXASSISLA-RIMIZNI XULOSALARIGA KO’RA NOMOZGOH 1 ILK ENEOLIT, NOMO-GOH II O’RTA ENEOLNT VE NOMOZGOH III ESA SO’NGI ENEOLIT HI- SOBLANADI.GEOKSYUR VOXASIDAGI ENEOLIT YODGORLIKLARIDA ARXEOLOG-LARIMIZ TOMONIDAN O’TKAZILGAN ARXEOLOGIK IZLANISHLARNI NATIJALARI SHUNI KO’RSATDIKI, ILK ENEOLIT DAVRIDA URU Ғ JAMOALARI MAYDONLARI KENG BO’LGAN MAKONLARDA YASHAGANLAR. XAR BIR QISHLOQ BIR BIRIGA ZICH QILIB QURILGAN QATOR BIR XONALI UYLRADAN TASHKIL TOPGAN. XAR BIR UY JUFT OILALARGA TEGISHLA BO’LIB, UNDA ONA OILA BOSHLI I HISOBLANGAN. BOYLIK XALI UMUMJAMOANIKI HISOBLANIB, UNI Ғ YARATISHDA OILAGA BO-SHKA URU LARDAN VAQTI- VAQTI BILAN KELIB TURUVCHI ERKAK-LARNI Ғ KO’MAKLASHUVI SALMOQLI O’RIN EGALLAGAN.ANOV 1 VA NOMOZGOH 1 LARNING KOMPLEKSLARI ILK ENEO- LIGA MNSUB BO’LIB, V MING YILLIKNI O’RTALARIDAN IV MING YILLIKNI O’Z ICHIGA OLADI

NAMOZGOH YADGORLIGI ARXEOLOG OLIMLARIMIZ A. ASQAROV VA M. JO’RAQULOVLARNI BAYONLARIGA KO’RA MO’LALI TEPA YODGORLIGI ADABIYOTLARDA KO’PINCHA MULLA-LI TEPA DEB NOTO’ RI YOZILADI, CHUNKI BU Ғ YODGORLIK MULLALI EMAS BALKI MO’LALI, YA`NI BURJLI DEMAKDIR DEB TUZATISH KI-RITILADI. NOMOZGOH II DAVRINING XARAKTERLI HUSUSIYATLARI-DAN BIRI MILLION YILLAR DAVOMIDA AJDODLARIMIZ XO’JALI-GIDA XUKMRONLIK QILIB KELGAN TOSH QUROLLARNI SONI SEZI-LARLI DARAJADA KAMAYADI. SOPOL IDISHLARNI SHAKLLARI ASOSAN YARIMSHAR VA KONUS SHALIDAGI KOSALARDAN IBORAT BO’LIB, ULRA XAR XIL RANGLAR BILAN NAQSHLANGANLAR.

O'xshashlar

O‘zbekiston bronza davri yodgorliklarining o‘rganilishi va xalqaro hamkorlik
O‘zbekistonda antik davr yodgorliklarining o‘rganilishi va xalqaro hamkorlik
Bronza davri
O‘zbekiston mezolit-neolit davri yodgorliklarini o‘rganilishi va xalqaro hamkorlik
O‘ZBEKISTONNING ILK O‘RTA ASRLAT DAVRI YODGORLIKLARINI O‘RGANOSHDA XALQARO HAMKORLIK