Mavzu: “O`zbekistonda matematika fanini o`qitishda Finlyandiya tajribasining ahamiyati” .

O‘zbekistonda M atematika fanini o‘qitishning maqsadi O quvchilarning kuzatuvlar orqali ʻ amaliy faoliyatlarini bog lagan holda ʻ ijodkorligini tarbiyalash, tanqidiy fikrlash va mantiqiy tahlil qilish qobiliyatini rivojlantirishdan iborat. Finlandiya da M atematika fanini o‘qitishning maqsadi Matematik fikrlashni rivojlantirish hamda matematik tushunchalar va muammolarni yechish usullarini o‘rganish imkoniyatlarini taqdim etishdan iborat.

 Umumiy o rta ta lim maktablarida matematika o qitishni takomillashtirish, maktab o quvchilariga ‟ ‟ ‟ ‟ tushuntirishda turli metodlardan foydalanish va hayotiy tadbiqlarini ko rsatib berish shu kungacha ‟ bo lgan asosiy masalalardan biri bo lib hisoblanadi. O„zbekiston respublikasi prezidentining PQ-4708 ‟ ‟ sonli 07.05.2020 kungi “Matematika sohasidagi ta lim sifatini oshirish va ilmiy-tadqiqotlarni ‟ rivojlantirish chora-tadbirlari to„g„risida” gi qaroriga ko ra, ‟  birinchidan, matematika ta limotining ta lim olish bosqichlari o„rtasidagi uzviylik to„liq ‟ ‟ ta minlanmagan; ‟  ikkinchidan, umumta lim maktablarida matematika darsliklari o„quvchilarning yoshiga nisbatan fanni ‟ o„zlashtirishni qiyinlashtiruvchi murakkab masalalardan iborat va boshqa fanlarda o„tiladigan mavzular bilan uyg„unlashtirilmagan;  uchinchidan, matematikaga qiziquvchan, xalqaro olimpiadalar g„oliblari bo„lgan aksariyat iqtidorli yoshlarimiz hududlardan bo„lishiga qaramasdan ularning kelgusi rivojlanishi uchun oliy ta lim va ilm- ‟ fan sohasida zarur shart-sharoit yaratib berilmagan;  to„rtinchidan, matematika sohasidagi ilmiy-tadqiqotning amaliyot va ishlab chiqarish bilan bog„liqligi zaifligicha saqlanib qolmoqda;

 ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA  Kabi bandlarida bir qator fanning va umumiy o rta ta lim va oliy ta limning bir qator ‟ ‟ ‟ muammo hamda kamchiliklari keltirib ketilgan. Yuqoridagi qaror bandlarida keltirilgan ba zi ‟ kamchiliklar sifatida shuni aytish mumkinki, birinchi bandda keltirilganidek matematika fanini o qitishda uzviylik ta minlanmagan. Sababai shundaki ba zi mavzular boshlang ich ‟ ‟ ‟ ‟ tushunchalari keltirilmay turib asosiy tushunchalar keltirilgan va misol, masalalardagi tadbiqlari qiyinlilik darajasi yuqori tartibdagi misollar berilgan. Ikkinchi banddagi aytib o„tilganidek maktab matematika kursi darsliklari maktab o„quvchilarining yosh jixatdan o„zlashtirish darajalari inobatga olinmasdan ishlab chiqilgan. Ammo maktab matematika kursining mavzulari va boshqa fanlar bilan o„zaro bog„liqligi ko„pam taxlil qilinmagan. Xozirgi kunda har bir fanning fanlararo bog„liqligi hamda hayotiy tadbiqlarini o„rgatish xar bir fanning zamonaviy muammolaridan bo„lib hisoblanmoqda. Shularni inobatga olib qarasak, Finland ta lim tizimi bir qator qulay va umumiy o„rta ta lim maktab o„quvchilarini ‟ ‟ faqat formulalar bilan emas balki mantiqiy fikrlashga tayangan holda yechim topishga o„rgatishga qaratilgandir. Bundan tashqari finlandiya ta lim tizimi asosan xalqaro baxolash ‟ tizimiga asoslangan bo„lib, Finlandiya umumiy o„rta ta lim maktablarining ematematika ‟ kursi darsliklari (PISA, TIMS) kabi bir qator baxolash tizimining dasturlariga asosan ishlab chiqilgandir. Biz quyida Finlandiya umumiy o„rta ta lim maktablarining 9- sinf o„quvchilari ‟ uchun matematika fanining darsliklari va darslikda mavjud misol va masalalarni taxlil qilamiz

• Sonlar va hisob lashlar • Algebra • Geometriya • O lchashlarʻ • Ma’lumotlarni qayta ishlash va statistikaMATEMATIKADA BO LIMLAR (I-IV SINF) ʻ • Sonlar va amallar • Algebra • Geometriya va o lchashlar ʻ • Statistika va ehtimollik larningboshlang‘i chtushunchalariFinlandiya O zbekiston ʻ