Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi predmeti, tadqiqot doirasi, maqsadi va vazifalari
![
1828 yil da - mochevinani (NH
4 OCN) -
ammoniy sianat ning suvli eritmasini
bug’lash yo’li bilan oldi.C N
C N + 4 H
2 O C O O H
C O O H + 2 N H
3
o k s a l a t k i s l o t aK C N + [O ] K O C N
2 K O C N + (N H 4 )2 S O 4 2 N H 4 O C N
N H 4 O C N (N H 2 )2 C O
Fridrix Vyoler
1824 yil dа Bertseliusning shоgirdi nеmis
kimyogаri F.Vyollеr lаbоrаtоriya shаrоitidа
disiаndаn o’simliklarda uchrаydigаn оksаlаt
kislоtа ni sintez qildi.Buy uk k imy ogar olimlar va ularning y ut uqlari
ammoniy sianat
mochevina
C N
C N
+ 4 H 2O
C O O H
C O O H
+ 2 N H 3
o k sa la t k islo ta
K C N + [O ] K O C N
2 K O C N + (N H 4 )2 S O 4 2 N H 4O C N
N H 4 O C N (N H 2 )2 C O](/data/documents/c01f6ea2-f962-4cf2-9821-3282a02bcd3e/page_19.png)
![1842 yildа rus оlimi N.N.Zinin nitrоbеnzоldаn аnilin ni оl di
1845 yildа nеmis оlimi Kоlbе sirkа
kislоtаni sintеz qil di. N .N .ZininN O 2 N H 2
[H ]
N itrоbеnzоl A nilinBuy uk k imy ogar olimlar va ularning y ut uqlari
C
6 H
5 NO
2 + 3(NH
4 )
2 S → C
6 H
5 NH
2 + 3S↓ + 6NH
3 + 2H
2 O
N O 2 N H 2
[H ]](/data/documents/c01f6ea2-f962-4cf2-9821-3282a02bcd3e/page_20.png)
Mavzu: Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi \ predmeti, tadqiqot doirasi, maqsadi va vazifalari Reja: Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi fanini o‘rganishdan maqsad Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi fanini vazifalari Tadqiqot doirasi Organik kimyoning rivojlanish tarixi Dastlabki nazariyalar
- organik birikmalarning ko’pligi va xilma-xilligini uglerod atomining elementlar davriy sistemasidagi o’rni bilan ilmiy asoslash; - organik birikma molekulasi xossalarining uning tarkibiga kiruvchi atomlarning tabiatiga, ularning miqdoriga, molekulaning kimyoviy, elektron hamda fazoviy tuzilishiga bog’liqligini ko’rsatish; - organik birikma xossalari bilan uning tarkibidagi kimyoviy bog’larning tabiati orasidagi bog’liqlikni tushuntirish; - organik birikmalarning kislotalilik, asoslilik va amfoterlik xossalarining muhitga bog’liqligini ko’rsatish; - organik kimyodagi reaksiyalarning turlari bilan tanishtirish; - organik reaksiyalarning sharoitlari va mexanizmlari o’rtasidagi bog’liqlikni ochib berishdan iborat. Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi f anning vazifasi:
ORGANIK KIMYO TARAQQIYOTINING ASOSIY BOSQICHLARI Organik kimyo taraqqiyotining asosiy bosqichlari to‘rt davrga bo’linadi: 1. Empirik davr — insonning organik moddalar bilan ilk bor tanishuvi, ularni ajratib olish va qayta ishlash usullarini o‘rgangan vaqtdan organik kimyo fan sifatida shakllangan XVIII asming oxirigacha bo‘lgan davr. 2. Analitik davr — XVIII asr oxiridan XIX asrning 60-yil- larigacha. Bu bosqichda dastlabki nazariyalar yaratilib, organik kimyo fan sifatida shakllana boshlagan. 3. Tuzilish nazariyasi davri — XIX asrning 60-yillaridan hozir- gacha. 4. Organik kimyo rivojlanishining hozirgi zamon molekulyar atomistik hamda ilmiy takomillashuv davri.
ORGANIK KIMYO TARAQQIYOTINING ASOSIY BOSQICHLARI Inson organik moddalar bilan juda qadimdan tanish va ulardan o‘zining amaliy ehtiyojlari maqsadida foydalangan. Kishilarga dastavval ma’lum bo‘lgan birikma sirka kislotadir , ilk bor tanishgan kimyoviy reaksiya esa yonish bo‘lgan. 1. Sirka kislotani ishqorga ta’sir ettirib, tuz hosil qilingan. 2. Qadimgi xalqlar uzum shirasining bijg‘ishini bilishgan. 3. Galliya va Germaniyada sovun pishirishni, pivo tayyorlashni, 4. Slavyan xalqlari asalni bijg‘itib ichimlik tayyorlashni, 5. Hindiston, Gresiya va Misrda organik moddalardan foydalanib matolarni bo‘yashni bilishgan.
Kiyim, oziq hammasi organik tabiatdan Tayyor moddalardan foydalanishDav riy