logo

Protagor, uning notiqlik sohasidagi xizmatlari

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4839.197265625 KB
Protagor, uning notiqlik 
sohasidagi  xizmatlari
Qadimgi Afina (yunon) notiqligi
Antik dunyoning mashhur faylasuf 
va sofist-ritori                                                              ProtagorInson barcha narsalarning: 
mavjud narsalarning 
mavjudligini va nomavjud  
narsalarning 
nomavjudliginibelgilovchi 
omildir.                     Sinfiy kurash Gretsiyada notiqlik san’atining rivojlanishiga asosiy 
sabab bo‘ldi. Siyosiy arboblar yig‘inlarda o‘zlarining sinfiy 
manfaatlarini ochiq  himoya qilishgan. Gapira olish, nutq so‘zlash 
mahorati ularning siyosiy taqdiriga aylangan edi. Shu tarzda quldorlik 
jamiyati siyosiy notiqlikning rivojlanishiga olib kelgan. 
Antik davrda maishiy notiqlik ham rivojlangan. Birovlarga nutq yozib 
beruvchi logograflar paydo bo‘lgan. Maqtov nutqlari rivojlangan. 
Bezak epitetlar maqtov nutqlarida ko‘p qo‘llangan. Maxsus notiqlik 
san’ati maktablari vujudga kelgan. Notiqlik san’ati nazariyasi ¬– 
ritorika yaratilgan.
     Urug‘chilik davrlarida harbiylar oldida chiqishlar qilish boshlangan 
paytlardan so‘z san’ati qadrlana boshlagan. Gomer «Iliada»sidagi 
Odissey va Menelay kabi dohiylar notiq bo‘lishgan. Birinchisi, batafsil 
va shiddat bilan gapirgan. Ikkinchisi kam, ammo mantiqli so‘z 
aytgan.Juda ko‘p notiqlar notiqlik san’atida o‘chmas iz qoldirishgan.                                            Demosfen
     
      Protagor                                     Aristotel                                                                    Perikl
        Isokrat               
                                           Protagor 
                                               (e.a 481-411)
Antik  dunyoning  mashhur 
faylasuf  va  sofist-ritori.  Qirq 
yildan  ko‘proq  ritorlik  qilgan, 
notiqlik  maktabi  ochgan. 
Protagor  shogirdlarini    yaxshi 
so‘zlay  olish    san’atiga 
o‘rgatgan.  Protagor  o’zini 
“sofistlar  va  odamlarning 
ustozi”  deb  atagan  Asarlari 
bizgacha yetib kelmagan              Nutqni 4 
toifaga 
ajratganiltimos
javob
buyruqsavol                   Asarlari:
“ Tangrilar haqida”
“ Bahs ilmi”
“ Narsalarning ibtidoiy 
tartibi to‘g‘risida” “ Davlat to‘g‘risida”
“ Buyuk so’z”
“ Mohiyat haqida”                       U notiqlik maktabi ochgan. Maktabda talabalarga falsafa, notiqlik va 
  bahs san’ati (eristika) dan saboq bergan              Qadimgi yunon 
faylasufi, falsafachi 
Platon Protagorga 
bag‘ishlab mashhur 
“ Protagor” asarini 
yozgan                                   Mana bu naql faylasuf  Protagor tafakkurining mevasidir: “ Timsoh bir ayolning 
bolasini o‘g‘irlab ketdi. Onaizor timsohdan jigarbandini qaytarib berishni so‘radi. 
Shunda timsoh:
    -Mayli bolangni qaytarib beraman. Faqat bir shartim bor. Sen menga haqiqatni 
aytishing kerak!- dedi.
     Ayol biroz o‘ylanib, dedi: 
     -Lekin, baribir, sen menga bolamni qaytarmaysan.
     -Demak, so‘zingdan ko‘rinadiki, haqiqatni aytish-aytmasligingdan qat’I nazar, 
bolangni qaytarolmayman. Negaki, agar sening hozirgina og‘zingdan chiqqan so’zlar 
haqiqat bo‘lsa, unga muvofiq bolangni senga qaytarmasligim kerak. Bordi-yu, so‘larning 
haqiqatligini inkor etsang ham farzandingni qaytarib berolmayman. Cnunki sen mening 
shartimni bajarmagan bo‘lasan.              Aflotunning fikricha, 
Protagor g‘ayrioddiy shaxs 
bo’lgan, u kuchli jozibaga 
ega, aqlli gapirgan va 
boshqalarni uni hurmat 
qilishga undagan. Protagor 
notiqlik san’atida 
shunchalik muvaffaqiyat 
qozonki, u buyuk yunon 
haykaltaroshi Fidiyadan 
ham ko‘proq daromad 
olgan.                    Protagor umrining  ko‘p qismini Italiya, Sitsiliyada sayohat qilib, 
Afinada o‘tkazdi                                    
                                           
         Afina   
Italiya                                                       Sitsiliya              Protagorni 411-yilda dahriylikda ayblashadi, 
uning “Tangrilar haqida” deb nomlanuvchi 
kitobi  yoqib yuboriladi. O‘zini o‘lim jazosiga 
mahkum etishadi. Ammo hukm bekor qilinib, 
Protagor avf etiladi va Afinadan badarg‘a 
qilinadi. U  410- yilda Janubiy Italiyadan 
Sitsiliyaga ketayotib, Messin bo‘g‘ozida 
suvga cho‘kib halok bo‘ladi .              Protagorning  eng mashhur fikri:  
“ Inson dunyoni hislar 
orqali o‘rganadi, lekin 
aqli bukilmas va abadiy 
haqiqatni idrok etishga 
qodir emas”.              Inson- 
hamma 
narsaning 
o‘lchovidir .              E’TIBORINGIZ UCHUN 
RAHMAT!

Protagor, uning notiqlik sohasidagi xizmatlari Qadimgi Afina (yunon) notiqligi Antik dunyoning mashhur faylasuf va sofist-ritori

ProtagorInson barcha narsalarning: mavjud narsalarning mavjudligini va nomavjud narsalarning nomavjudliginibelgilovchi omildir.

Sinfiy kurash Gretsiyada notiqlik san’atining rivojlanishiga asosiy sabab bo‘ldi. Siyosiy arboblar yig‘inlarda o‘zlarining sinfiy manfaatlarini ochiq himoya qilishgan. Gapira olish, nutq so‘zlash mahorati ularning siyosiy taqdiriga aylangan edi. Shu tarzda quldorlik jamiyati siyosiy notiqlikning rivojlanishiga olib kelgan. Antik davrda maishiy notiqlik ham rivojlangan. Birovlarga nutq yozib beruvchi logograflar paydo bo‘lgan. Maqtov nutqlari rivojlangan. Bezak epitetlar maqtov nutqlarida ko‘p qo‘llangan. Maxsus notiqlik san’ati maktablari vujudga kelgan. Notiqlik san’ati nazariyasi ¬– ritorika yaratilgan. Urug‘chilik davrlarida harbiylar oldida chiqishlar qilish boshlangan paytlardan so‘z san’ati qadrlana boshlagan. Gomer «Iliada»sidagi Odissey va Menelay kabi dohiylar notiq bo‘lishgan. Birinchisi, batafsil va shiddat bilan gapirgan. Ikkinchisi kam, ammo mantiqli so‘z aytgan.Juda ko‘p notiqlar notiqlik san’atida o‘chmas iz qoldirishgan.

Demosfen Protagor Aristotel

Perikl Isokrat