logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Qadimgi Rimda xalqaro aloqalar koʻrinishlari va diplomatik organlari

Qadimgi Rimda xalqaro aloqalar koʻrinishlari va diplomatik organlari

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1536.7333984375 KB
Ko'chirib olish
QADIMGI RIMDA XALQARO ALOQALAR KO RINISHLARI VA ʻ DIPLOMATIK ORGANLARI • 1.PODSHOHLIK DAVRI DIPLOMATIYASI • 2.RESPUBLIKA DAVRI DIPLOMATIYASI • 3.IMPERIYA DAVRI DIPLOMATIYASI REJA • Fesiallar -qabilalar va qabilaviy ittifoqlar o‘rtasida vujudga kelishi mumkinbo‘lgan bahslar va tushunmovchiliklarni nazorat qilishgan. Shu bilan birga, xalqarobitimlarni himoya qilish, urush e’lon qilish va tinchlik sulhini imzolash ularningvakolati doirasiga kirardi. Fesiallar fuqarolik vazifalarini bajaruvchi kohinlar kollegiyasi bo‘lib, hech bir muhim tadbir ularning roziligi va ishtirokisizboshlanmagan va nihoyalanmagan. • Kollegiya 20 nafar taniqli va qadimda ajdodlari shu yerda yashab kelgan kishilardan tashkil topgan bo‘lib, ularning faoliyati qattiq sir saqlangan. Junli matodan tikilgan libos, o‘t hamda verbena o‘simligi ildizlari va kesak solingan bog‘ich fesiallarning asosiy libosi hisoblangan. Bunday libosda kollegiya vakili bo‘lmish “muqaddas ota” qo‘shni davlat chegarasiga ziddiyatli muammoni hal qilish yoki urush e’lon qilish uchun borardi. Har qanday bahsli masalani avvalo tinchlik yo‘li bilan hal qilishga harakat qilishgan. Aks holda qurol kuchiga tayanishga majbur bo‘lishgan. Qadimgi Rimda urush e’lon qilish murakkab diplomatik jarayonning eng oliy bosqichi sanalgan. PODSHOHLIK DAVRI DIPLOMATIYASI "MUQQADAS OTA" BOSHCHILIGIDAGI KOMISSIYA VAZIFA BAJARILGACH JAVOB KELMASA VA BUZILISHINI OLDIN OLISH UCHIN QUYDAGI ISHLARNI BAJARGAN. Javob kelmagan taqdirda fesiallar Senat va xalqni bu holatdan ogoh qilardi Xalqaro huquqni buzgan tomonga nisbatan qattiq ovozda sehrli so‘zlar va la’natlar aytilardi "Muqaddas ota” so‘nggi marta dushman shahar chegarasiga borib, ularning yeriga uchi yondirilgan va qonga belangan drotik (nayza) tashlab qaytardi. QADIMGI RIM DIPLOMATIK ORGANLARIANTIK RIMDA DIPLOMATIK ORGANLAR TUZILMASI UNING SIYOSIY HOLATIGA BEVOSITABO‘LIQ BO‘LGAN. AGAR KLASSIK DAVR YUNONISTONDA TASHQI SIYOSATDA XALQ MAJLISLARIASOSIY ROL O‘YNAGAN BO‘LSA, RIMDA QULDORLAR ORGANI SANALMISH- SENAT TASHQISIYOSATNING SIYOSIY RAHBARI SANALGAN ELCHILARGA OID ATAMALAR Elchilik-Legasiy Elchilar- Legatlar Notiqlar- Aso ko‘tarib yuruvchilar • 2. Hamkorlik davlatlari elchiligi - Ikkinchi guruh elchiligiga munosabat tamoman o‘zgacha bo‘lgan. Birinchidarajali davlatlar delegasiyasini odatda davlat xazinaboni – kvestor kutib olardi. • Elchilar Italiyada bo‘lgan vaqtda ularga to‘liq e’tibor qaratilgan va shaharning engyaxshi binosi bo‘lmish Grekostasisga joylashtirishgan. Elchilar bayram, teatr va sirktomoshalarini ko‘rishga taklif etilar va bu tadbirlarda ularga faxriy joy ajratilardi. Rimda elchilarga sovg‘a tortiq qilish odati mavjud bo‘lgan. Hatto ayrim e’tiborlishaxslar haykalini Kapitoliy ostonasiga o‘rnatganlar. R I M G A TA S H R I F B U Y U R G A N X O R I J I Y D AV L AT E L C H I L A R I I K K I K AT E G O R I YA G A B O ‘ L I N G A N• 1. Rim bilan dushmanlik munosabatida bo‘lgan davlatlar elchiligi- Birinchi kategoriyadagi elchilik shaharga kiritilmagan, ularni shahar tashqarisidagi Mars maydonida qurilgan alohida villaga joylashtirganlar. Bu yerda ular Senatdan audiyensiya taklifi kelishini kutishgan. Urush ilohasi sanalmish Bellona ibodatxonasida audiyensiya o‘tkazilardi. Ba’zi hollarda bunday elchilarniqabul qilishdan bosh tortishgan. Bunday holat yuz bersa, ular belgilangan muddat ichida Italiya hududini tark etishi va rasmiy ruxsatsiz kelmasliklari lozim bo‘lgan. MILODDAN AVVALGI 215-YIL TINCHLIK SHARTNOMASIMIL.AVV. 215-YILDA FILIPP VA GANNIBAL O‘RTASIDA DO‘STLIK SHARTNOMASIGA IMZO CHEKILDI. UMUMIY QOIDAGA KO‘RA, SHARTNOMA IKKI TOMONLAMA ABADIY DO‘STLIK, BIRODARLIK VA SADOQATGA CHORLOVCHIVA’DALAR VA QASAMYODLAR BILAN BOSHLANARDI. QASAMYOD QUYOSH, OY VA YER, SHUNINGDEK, BARCHA ILOHLAR NOMINI KELTIRGAN HOLDA QAYD ETILGAN. SHUNDA SO‘NGSHARTNOMA BANDLARIDA TOMONLAR MUDOFAA VA BIRGALIKDA HARAKAT QILISH YUZASIDAN ITTIFOQ TUZISHLARINI MA’LUM QILIB, RIMLIKLAR IKKI TOMONDAN BIRIGA HUJUM QILGANTAQDIRDA IKKINCHI TOMON YORDAM BERISHI VA BU ITTIFOQCHILIK ILOHLAR TOMONIDANKARFAGENLIKLARGA TO‘LIQ G‘ALABA KELTIRMAGUNCHA DAVOM ETAJAGI BELGILANGAN EDI. • Ushbu ittifoqqa qarshi kurashda rimliklar ittifoq ichidagi ijtimoiy ziddiyatlardan ustalik bilan foydalanishdi. Axeya zodagonlari, yirik quldorlari ko‘magiga tayangan rimliklar erkin va ozodlikka chiqarilgan hunarmandlar ko‘pchilikni tashkil qiluvchi demokratik kuchlarga qarshikurash boshladilar va oxir – oqibat Axeya ittifoqini kuchsizlantirib, uni bosib lishning uddasidan chiqishdi. Rim va Axeya ittifoqi o‘rtasidagi oshkora to‘qnashuv Axeya va spartaliklarning navbatdagi to‘qnashuvi sabab yuzaga keldi. Bunda Sparta Axeya federasiyasi tarkibiga kirishdan bosh tortdi va mazkur muammoda Rim vositachiligiga umid qildi. Mil.avv. 147-yilda Axeya federasiyasi markazi bo‘lmish Korinfga Rim elchisi Avreliy Orest tashrif buyuradi. Elchi Spartani qo‘llabquvvatlash va axeyaliklarning Rimga nisbatan ziddiyatini kuchsizlantirish borasida Senat qarorini olib kelgan edi. Biroq Orest missiyasi teskari natija bilan nihoyalandi.MISR VA AXEYA ITTIFOQIDA RIMLIKLARNING DIPLOMATIK G‘ALABASI (MIL.AVV. II ASR) PERSEYNING DIPLOMATIK MAG LUBIYATIʼSURIYA URUSHI NIHOYALAGACH, MIL.AVV.171-YILGA KELIB YANGI URUSH O‘CHOG‘ISHAKLLANDI . FILIPP V NING O‘G‘LI PERSEY BOSHLAB BERGAN MAKEDON URUSHI URUSHNING BOSHQA FRONTLARIDA BAND BO‘LGAN RIMLIKLAR UCHUN MUTLAQO KUTILMAGAN HOL EDI. GARCHI USTUNLIK MAKEDONIYA TOMONIDA BO‘LSADA, PERSEY DIPLOMATIK KURASHNI BOY BERIBQO‘YDI. JUMLADAN, DASTLABKI MUV AFFAQIYATSIZLIK AXEYA MASALASIDA KELIB CHIQDI. O‘SHA VAQTDA YUNONISTONDA KORINF SHAHRI BOSHCHILIGIDAGI AXEYA ITTIFOQI ENGQUDRATLI DAVLAT SANALARDI. USHBU ITTIFOQNI O‘Z TOMONIGA OG‘DIRISH MAQSADIDA PERSEY ITTIFOQ KENGASHIGA XAT ORQALI MUROJAAT QILIB, ULAR BILAN DO‘STLIK SHARTNOMASINI TUZISHISTAGIDA EKANLIGINI BILDIRDI. AYNI VAQTDA BUNDAY ITTIFOQCHILIK EVAZIGA AXEYA SHAHARLARIGA MAKEDONIYADAN QO‘NIM TOPGAN QULLARNI QAYTARIB BERISHNI VA’DA QILDI. BIROQ RIMNING ARALASHUVI TUFAYLI KELISHUV IMZOLANMADI. SABAB VA NATIJALAR • Perseyning taklifi rad etilgach, bir necha kundan so‘ng bu yerga Makedoniya elchiligi tashrif buyurdi. Biroq rimliklarning noroziligidan xavotirga tushganaxeyaliklar elchilarni qabul qilishdan bosh tortdilar. Shuningdek, Gellespont vaKichik Osiyo sohilbo‘ylari masalasida Makedoniyaning Pergam podsholigi bilanmunosabatlarining yomonlashuvi va ziddiyatning chuqurlashuvida hamrimliklarning qo‘li bor edi. Yuqorida nomlari keltirilgan hududlarning Makedoniyatomonidan bosib olinishidan xavfsiragan Pergam podshosi Evmen Rimdan ushbumasalada hakamlik qilishini so‘radi. Rimda Evmenni hurmat-ehtirom bilan kutib oldilar. CHUNKI ITTIFOQ MAJLISI VAQTIDA RIM TARAFDORLARI BO‘LMISH AXEYA ARXONTLARI (OQSOQOLLARI) MAKTUBNINGNIHOYATD A QISQA SATRLARDA BITILGANLIGINI, BU ESA AXEYA XALQIGA NISBATAN HURMATSIZLIKEKANLIGI NI AYTIB, MAKEDONIYA BILAN ITTIFOQCHILIK QILISH LOZIM EMASLIGINI UQTIRDILAR. KVINT MARSILIY FLIPP ELCHILIGI Ziddiyatni tinchlik yo‘li bilan hal etish istagida Rim legati, o‘zining prokseni bo‘lmish Kvint Marsiy Filipp bilan muzokaralar boshladi. Marsiy muzokaralarga rozilik bildirdi va ular Fessaliyadagi Peneya daryosi bo‘yida uchrashuv belgiladilar. Ushbu uchrashuv Rim diplomatik hujjatlarida batafsil tasvirlangan. Belgilangan kun va vaqtda har ikkala tomon o‘z a’yonlari ishtirokida uchrashuv joyiga yetib kelishdi. Muzokaralarni ko‘rish uchun har tomondan odamlar yig‘ilishdi. Muzokaralar qaysi tomon va necha kishi daryodan birinchi bo‘lib o‘tish masalasidagi bahs bilan boshlandi. Birinchi guruhdagilar podshoning obruyidan kelib chiqib, Persey va a’yonlarining daryodan birinchi bo‘lib o‘tishi lozimligini ta’kidlagan bo‘lishsa, ikkinchi guruhdagilar Persey muzokarani boshlashni so‘raganligi bois, Rim legati va a’yonlari daryodan birinchi bo‘lib o‘tishga haqli, deb uqtirdilar. Bu yerda Marsiy bahsga chek qo‘ydi. U o‘g‘il otaning yoniga kelishi kerak, degan hazil ibora ortida o‘zining Perseyning otasi singari Filipp ismiga ega ekanligiga ishora qildi. Shuning uchun Persey bu masalada rimliklarga yon bosdi. S E K S T Y U L I Y S E Z A R VA G N E Y P O P I R I Y E L C H I L I G IIkkinchi elchilikka aqlli va ehtiyotkor kishisifatida nom qozongan Sekst Yuliy Sezar boshliq etib tayinlandi. Unga shuningdek, ziddiyatni chuqurlashtirmaslik va shunday holat yuzaga keladigan bo‘lsa, diplomatik yo‘l bilan muammoni bartaraf qilish vazifasi yuklatildi. Elchi ushbu vazifani vijdonan bajardi. Umumittifoq kengashida o‘zidan oldin bu yerga kelgan va tahqirlangan elchilarni gap orasida shunchaki aytib o‘tib ketgan elchi kelajakda axeyaliklarning Rim va uning ittifoqchisi bo‘lmish Spartaga nisbatan dushmanlik kayfiyatida bo‘lmaslikka chaqirdi. Rimga xayrihoh bo‘lgan bir guruh kengash a’zolari Rim legatining bu nutqini olqish bilan kutib olishdi, biroq kengash a’zolarining ko‘pchiligi notiqqa qay yo‘sinda e’tiroz bildirishni bilmay, sukut saqlashni lozim topishdi. Shunda demokratik partiya sardorlari Diey, Kritolay va boshqalar kengashdan hyech qanday yakuniy qaror chiqarmaslikni, 4 oydan so‘ng yangi umumittifoq yig‘ininichorlashni, hozircha esa Rimga Axeya ittifoqidagi ahvol yuzasidan hisobot berish uchun elch yo‘llash zarurligini taklif qilishdi. Mil.avv. 146-yilning bahorida Korinfga Gney Papiriy boshchiligidagi yangi Rim elchiligi tashrif buyurdi. Papiriy asosiy qismi hunarmandlardan tashkil topgan ko‘p sonli yig‘inda nutq so‘zlashi lozim edi. O‘sha vaqtda Korinf O‘rta yer dengizi havzasining eng yirik sanoatlashgan markazlaridan bo‘lib, bu yerdagi hunarmandlarning aksariyat ko‘pchiligini ozodlikka chiqarilganlar va qullar tashkil etardi. Tarixchi Timeyning ma’lumot berishicha, bu vaqtda Korinfdagi qullar soni 400 ming nafarga yetgan. Shu tariqa Papiriyning diplomatik missiyasi natijasi yig‘inning ijtimoiy tarkibidan kelib chiqib, hal qilingan edi. Rim elchisining diplomatik san’atiga qaramay, kengash uning nutqini oxirigacha eshitmadi. Baqir- chaqir, haqoratlar ostida Rim legatlari yig‘inni tashlab chiqib ketishdi. AXXEYANING BOSIB OLINISHIIKKI TOMON SHOSHILINCH RAVISHDA URUSHGA TAYYORGARLIK KO‘RA BOSHLADI. MIL.AVV. 147-YILDA AXEYA ITTIFOQINING BOSH STRATEGI ETIB TAYINLANGAN DIEY MAMLAKATDAGI BARCHA KUCHLARNI MUDOFAAGA CHORLAB, BIRMUNCHA YIRIK DEMOKRATIK ARMIYANI TO‘PLASHGA MUVAFFAQ BO‘LDI. BIROQ AXEYA ITTIFOQI QO‘SHINI UMIDSIZLIK KAYFIYATIDABO‘LGANI BOIS RIMNI QO‘LLAB- QUVVATLOVCHI AXEYA ZODAGONLARI BU VAZIYATDAN FOYDALANIB QOLISHGA HARAKAT QILDILAR. MIL.AVV.146-YILDA ISTMADAGI LEVKOPETRA YONIDA BO‘LIB O‘TGAN HAL QILUVCHI JANGDA RIMLIKLAR G‘ALABA QOZONDILAR. AXEYA ARMIYASINING BIR QISMI ASIRGA OLINDI, YANA BIR QISMI HALOK BO‘LDI YOKI TARQAB KETDI. SARKARDA DIEY ESA ONA SHAHRI BO‘LMISH MEGALOPOLGA KETIB SHU YERDA O‘Z JONIGA QASD QILDI. E TIBORINGIZ UCHUN RAHMATʼ

QADIMGI RIMDA XALQARO ALOQALAR KO RINISHLARI VA ʻ DIPLOMATIK ORGANLARI

• 1.PODSHOHLIK DAVRI DIPLOMATIYASI • 2.RESPUBLIKA DAVRI DIPLOMATIYASI • 3.IMPERIYA DAVRI DIPLOMATIYASI REJA

• Fesiallar -qabilalar va qabilaviy ittifoqlar o‘rtasida vujudga kelishi mumkinbo‘lgan bahslar va tushunmovchiliklarni nazorat qilishgan. Shu bilan birga, xalqarobitimlarni himoya qilish, urush e’lon qilish va tinchlik sulhini imzolash ularningvakolati doirasiga kirardi. Fesiallar fuqarolik vazifalarini bajaruvchi kohinlar kollegiyasi bo‘lib, hech bir muhim tadbir ularning roziligi va ishtirokisizboshlanmagan va nihoyalanmagan. • Kollegiya 20 nafar taniqli va qadimda ajdodlari shu yerda yashab kelgan kishilardan tashkil topgan bo‘lib, ularning faoliyati qattiq sir saqlangan. Junli matodan tikilgan libos, o‘t hamda verbena o‘simligi ildizlari va kesak solingan bog‘ich fesiallarning asosiy libosi hisoblangan. Bunday libosda kollegiya vakili bo‘lmish “muqaddas ota” qo‘shni davlat chegarasiga ziddiyatli muammoni hal qilish yoki urush e’lon qilish uchun borardi. Har qanday bahsli masalani avvalo tinchlik yo‘li bilan hal qilishga harakat qilishgan. Aks holda qurol kuchiga tayanishga majbur bo‘lishgan. Qadimgi Rimda urush e’lon qilish murakkab diplomatik jarayonning eng oliy bosqichi sanalgan. PODSHOHLIK DAVRI DIPLOMATIYASI

"MUQQADAS OTA" BOSHCHILIGIDAGI KOMISSIYA VAZIFA BAJARILGACH JAVOB KELMASA VA BUZILISHINI OLDIN OLISH UCHIN QUYDAGI ISHLARNI BAJARGAN. Javob kelmagan taqdirda fesiallar Senat va xalqni bu holatdan ogoh qilardi Xalqaro huquqni buzgan tomonga nisbatan qattiq ovozda sehrli so‘zlar va la’natlar aytilardi "Muqaddas ota” so‘nggi marta dushman shahar chegarasiga borib, ularning yeriga uchi yondirilgan va qonga belangan drotik (nayza) tashlab qaytardi.

QADIMGI RIM DIPLOMATIK ORGANLARIANTIK RIMDA DIPLOMATIK ORGANLAR TUZILMASI UNING SIYOSIY HOLATIGA BEVOSITABO‘LIQ BO‘LGAN. AGAR KLASSIK DAVR YUNONISTONDA TASHQI SIYOSATDA XALQ MAJLISLARIASOSIY ROL O‘YNAGAN BO‘LSA, RIMDA QULDORLAR ORGANI SANALMISH- SENAT TASHQISIYOSATNING SIYOSIY RAHBARI SANALGAN ELCHILARGA OID ATAMALAR Elchilik-Legasiy Elchilar- Legatlar Notiqlar- Aso ko‘tarib yuruvchilar

O'xshashlar

Qadimgi rimda xalqaro aloqalar ko'rinishlari va diplomatik organlari
Xalqaro iqtisodiy aloqalar geografiyasi
Xalqaro iqtisodiy aloqalar geografiyasi
Qadimgi Rimda diniy qarashlar
Qadimgi Rimda bozor va bayram kunlari