Mav zu: Qizil dengiz

RE JA • Qizil dengizni geografik o’rni • O’rganilish tarixi • Hayvonat dunyosi

Qizil dengiz  —  Hind  okeanining  materiklar   oralig idagi  ʻ dengizi .  Afrika  va  Arabiston   yarim   orol  oralig ida.  ʻ Misr ,  Sudan ,  Eritreya ,  Isroil ,  Iordaniya ,  Saudiya   Arabistoni  va  Yaman  davlatlari  qirg oqlariga  tutash.  ʻ Bob   ulMandab   bo g ozi ʻ ʻ  orqali  Hind  okeani,  Suvaysh   kanali  orqali  O rta ʻ   dengiz  bilan   tutashgan.  Maydoni  460  ming  km².  Eng   chuqur  joyi  3039  m.  Dengizning  qirg oq   ʻ chizig i  tekis,  shakli  tektonik  uzilma   ʻ chegarasiga  mos.  Shimolida  Suvaysh  va  Aqaba   qo ltiqlari ʻ ,  ular  orasida  Sinay   yarim   orol  bor.

• Eng yirik oroli —  Dahlak . Dengiz tubi relyefi xilmaxil, katta qismi soylik (chuq. 1000 m), uning oʻrta qismida tor va chuqur novlar bor. Chuq. 200 m gacha boʻlgan joylarda marjon va materik oroli koʻp. Dengiz tubining katta qismi kristalli zamindan iborat boʻlib, ustini 1–4 km qalinlikdagi ohaktosh va evaporitlar qoplagan. Iqlimi mussonli, biroq dengiz Arabiston yarim orol va  Shim. Afrikadagi  choʻllar oraligʻida joylashganligi uchun ancha quruq. Tez-tez changli tuman va saroblar boʻlib turadi. Qizil dengiz suvi iliq (32° gacha) va shoʻr (38—42%o) dengizlardan. Sababi Qizil dengizda bugʻlanish nihoyatda kuchli boʻlib, chetdan daryo quyilmaydi. Suv sathining koʻtarilishi har yarim sutkada takrorlanadi (balandligi 0,6 m gacha). Chuqurlikdagi shoʻr suv Bob ulMandab boʻgʻozi orqali Hind okeaniga oʻtib turadi. • Qizil dengizda oʻsimlik turi kam, biroq hayvonot dunyosi xilmaxil. Dengizdan baliq ovlanadi, marvarid olinadi. Muhim portlari:  Suvaysh  (Misr),  PortSudan  (Sudan),  Jidda  (Saudiya Arabistoni),  Hudayda  (Yaman) va boshqalar Dengizda suvoʻtlar toʻplanib, unga qizgʻish rang berishi sababli shunday nomlangan, degan taxmin bor.