logo

Shohnoma”dan “Rustam va Suhrob” dostonini o'rganish

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2071.681640625 KB
MUSTAQIL ISH MAVZUSI: “Shohnoma”dan 
“Rustam va Suhrob” dostonini o'rganish .
REJA:
1.Muallif ( Firdavsiy) haqida.
2. “Shohnoma” asari haqida.
3.   “Rustam va Suhrob” dostonini o’rganish. Abulqosim  Firdavsiy 
Tusiy  
( forscha :  یسودرooo	ف ,	  taxminan	 
934—yilda	
 Tus	 hozirda	 
Firdavs	
 shoirning	 nomi	 
bilan	
 atalgan	 shahrida	 
tavallud	
 topgan	 —	 1030—
yilda	
 vafod	 etgan)	 —	 
forstojik	
 shoiri	 va	 
mutafakkiri. Abulqosim  Firdavsiy Tusiy  ( forscha :  یسودرooo	ف ,	  taxminan	 934—yilda	 Tus	 
hozirda	
 Firdavs	 shoirning	 nomi	 bilan	 atalgan	 shahrida	 tavallud	 topgan	 —	 1030
—yilda	
 vafod	 etgan)	 —	 forstojik	 shoiri	 va	 mutafakkiri.
Tus	
 va	 Nishopur	 shaharlaridagi	 madrasalarda	 tahsil	 olgan.	 Zamonasining	 barcha	 
asosiy	
 ilmlarini	 egallab,	 arab	 va	 pahlaviy	 tillarini	 chuqur	 o rgangan.	 O z	 	ʻ ʻ
davrining	
 qomusiy	 olimi	 bo lib	 yetishgani	 uchun	 ham	 uni	 hakim	 deb	 	ʻ
ulug lashgan.	
 U	 Eron, 	ʻ Turon ,	 Yunon	 va	 Hindiston	 olimlarining	 turli	 sohadagi	 
asarlaridan	
 yaxshi	 xabardor	 bo lgan.	 Firdavsiy	 yoshligidanoq	 she rlar	 mashq	 	ʻ ʼ
qila	
 boshlagan.	 Bu	 haqda	 ma lumotlar	 bo lsada,	 she rlarining	 o zi	 yetib	 	ʼ ʻ ʼ ʻ
kelmagan.	
 Uning	 "Yusuf	 va	 Zulayho"	 nomli	 doston	 yozganligi	 xam	 haligacha	 
munozarali.	
 Firdavsiy	 otasidan	 qolgan	 yerda	 dehqonchilik	 qilib	 kun	 kechirgan.	 
Ba zi	
 manbalarda	 uning	 uzoq	 yillar	 sarbozlik	 xizmatida	 bo lgani	 ham	 aytiladi.	 	ʼ ʻ
Firdavsiyning	
 yoshlik	 yillari	 somoniylar	 davlatining	 gullab	 yashnagan	 davriga	 
to g ri	
 keladi.	 Bu	 davrda 	ʻ ʻ Eron  va	 Turon	 xalqlarining	 nafakat	 ijtimoiy-siyosiy,	 
balki	
 madaniy	 ma naviy	 hayotida	 ham	 bir	 ko tarilish	 bo lgan.	ʼ ʻ ʻ O zining kimligini	 anglash	 va	 uni	 boshqalarga	 ham	 ko rsatish	 maqsadida	 ular	 	ʻ ʻ
Eron	
 va	 Turonning	 shonli	 tarixini	 tiklashga	 intiladilar.	 Shu	 maqsadda	 qad.	 
afsona	
 va	 rivoyatlar,	 buyuk	 shoxlar	 va	 bahodirlar	 tarixi	 to planadi	 va	 yoziladi.	 	ʻ
Bu	
 boradagi	 intilishlarni	 somoniy	 hukmdorlar	 qo llabquvvatlab	 turganlar	 va	 	ʻ
to plangan	
 ulkan	 materialni	 she rga	 solishni 	ʻ ʼ Abu	 Mansur	  Daqiqiyni  so raganlar.	 	ʻ
Lekin	
 shoir	 endigina	 ming	 bayt	 ijod	 kilganda,	 fojiali	 ravishda	 o ddirilgach,	 	ʻ
Buxoro	
 amiri  Nuh  	ibn	 Mansur  Somoniy	 F.ni	 huzuriga	 chorlab,	 unga	 chala	 
qolgan	
 " Shohnoma "ni	 nihoyasiga	 yetkazishni	 buyuradi.	 Bundan	 maqsad	 shonli	 
tarixi	
 va	 buyuk	 sha nshavkatiga	 ko ra	 forsiy	 xalklarning	 arablardan	 kam	 	ʼ ʻ
emasligi,	
 balki	 ustunligini	 ko rsatish	 va	 ularga	 qarshi	 kurashda	 foydalanish	 edi.	 	ʻ
Vatanga	
 va	 uning	 buyuk	 tarixiga	 muhabbat	 ruhida	 tarbiyalangan,	 bolalikdan	 
qad.	
 afsona	 va	 rivoyatlar,	 qaxramonlik	 qissalari,	 jangnomalarni	 jon	 qulog i	 bilan	 	ʻ
tinglab	
 ulg aygan	 F.ning	 o zi	 ham	 xalq	 ichida	 yurib,	 ularni	 yozib	 olgan,	 ko plab	 	ʻ ʻ ʻ
og zaki	
 va	 yozma	 materiallar	 to plagan.	ʻ ʻ                                            «Shohnoma» asari haqida.
Bu asar	 30-35	 yil	 mehnat	 samarasi	 bo‘lib,	 60	 ming	 baytdan	 iborat.	 Asar	 dastlab	 
Abu	
 Mansur	 Daqiqiy	 tomonidan	 «Xudoynoma»	 («Gushtasb»)	 degan	 nom	 bilan	 yozila	 
boshlagan.	
 Biroq	 u	 asarshshg	 ming	 baytchasini	 yozgan	 paytda	 quli	 tomonidan	 o‘ldiriladi.	 
Bu	
 ishni	 Firdavsiy	 davom	 ettiradi.	 Asarda	 qariyb	 4000	 yil	 ichida	 Eron	 zaminida	 
hukmronlik	
 kilgan	 4	 ta	 sulolaga	 mansub	 50	 podshoh	 hayotiga	 tegishli	 voqea-hodisalar	 
o‘z	
 aksini	 topgan.	 «Shohnoma»	 dan	 zolim	 va	 qonxo‘r	 Zahhok	 («ilonshoh»,	 yelkasidan	 
ilon	
 o‘sib	 chiqqan)	 haqida,	 «Rustam	 va	 Suxrob»	 haqida	 va	 shu	 kabi	 ko‘pgina	 dostonlar	 
o‘rin	
 olgan.	 Asar	 qahramoni	 Rustam	 Shag‘odning	 makr-hiylasidan	 o‘ladi.	 Asardagi	 Zoli	 
Zar,	
 Rudoba,	 Suhrob,	 Gudarz,	 Gev,	 Tus,	 Hojir,	 Gurdofarid,	 Humoy,	 Manija	 singari	 
qahramonlar	
 ham	 yer	 yuzida	 adolat	 tantanasi	 uchun	 kurashadilar.	 «Zol	 va	 Rudoba»	 
hamda	
 «Bijon	 va	 Manija»	 dostonlarida	 chinakam	 baynalmilallik	 g‘oyalari	 ilgari	 suriladi.	 
Firdavsiy	
 «Isfandiyr»,	 «O’n	 shasi	 muhoraba»	 dostonlarida,	 ayniqsa,	 mamlakatning	 
butunligiga	
 tahdid	 soluvchi,	 o‘zaro	 urush	 chiqarish	 uchun	 bahona	 izlovchi	 shohlar,	 
shahzoda	
 va	 lashkarboshilarni	 qattiq	 qoralaydi.	 Sharq	 adabiyotida	 birinchi	 bo‘lib,	 
Iskandar	
 mavzusini	 ham	 Firdavsiy	 qalamiga	 olgan. «Shohnoma» da	 peshdodiylar,	 kayoniylar,	 ashkoniylar	 va	 somoniylar	 kabi	 sulolalar	 
tarixi	
 haqida	 so‘z	 yuritilgan.	 Undagi	 pahlavonlar,	 shohlar,	 amaldorlar,	 lashkarboshilar,	 
olimlar,	
 san’atkorlar,	 hunarmandlar,	 dehqonlardan	 iborat	 bir	 necha	 yuz	 personajlarni	 
quyidagicha	
 tasniflash	 mumkin:
a)	
 mifologik	 obrazlar:	 Qayumars,	 Hushang	 Tahmuras,	 Jamshid	 va	 boshq.
b)	
 afsonaviy	 qahramonlar:	 Som,	 Narimon,	 Zol,	 Rustam,	 Gev,	 Bijon	 va	 boshq.
v)	
 tarixiy	 personajlar:	 Iskandar,	 Bahrom	 Go‘r,	 Mazdak,	 Anushirvon,	 Xusrav	 Parviz	 va	 
boshq.
Firdavsiyning	
 «Shohnoma»	 dostonlari	 syujeti	 asosida	 «Zahhoki	 moron»	 (G’ozi	 Yunus),	 
«Siyovush»	
 singari	 sahna	 asarlari	 yaratildi.	 Shoirning	 bu	 asari	 ilk	 bor	 1682	 yilda	 Mulla	 
Xomush	
 oxun	 - Xomushiy	 tomonidan	 o‘zbek	 tiliga	 tarjima	 qilingan.	 Oradan	 bir	 qancha	 
vaqt	
 o‘ggach,	 Mulla	 Nodir	 Muhammad	 Buxoriy	 «Shohnoma»	 ning	 o‘zbekcha	 nasriy	 
variantini	
 yaratgan.	 XX	 asrning	 70-yillarida	 III.	 Shomuhamedov,	 J.	 Jabborov,	 Nazarmat	 
kabi	
 o‘zbek	 shoirlari	 tomonidan	 she’riy	 yo‘l	 bilan	 tarjima	 qilingan.                        «Rustam va Suxrob» dostoni haqida
Bu asar	 «Shohnoma»	 dagi	 eng	 qayg‘uli	 dostonlardan	 biridir.	 Unda	 
Rustam	
 o‘zining	 mashhur	 oti	 Raxsh	 bilan	 ovga	 chiqib	 Turon	 o‘lkasiga	 borib	 
qoladi.	
 U	 charchab	 dam	 oladi,	 ovlangan	 qulonni	 pishirib	 yeydi,	 so‘ng	 uxlab	 
qoladi.	
 U	 yerdan	 o‘tayotgan	 turonlik	 sipohiylar	 Raxshni	 o‘g‘irlab	 ketishadi.	 
Ko‘zini	
 ochgan	 Rustam	 otini	 topolmay	 piyoda	 yo‘lga	 tushadi	 va	 Samangan	 
shahriga	
 borib	 qoladi.	 Samangan	 shohi	 uni	 izzat-ikrom	 bilan	 kutib	 oladi	 va	 
ziyofat	
 boshlaydi.	 Bu	 orada	 shohning	 qizi	 Taxmina	 Rustamni	 yaxshi	 ko‘rib	 
qoladi.	
 Rustam	 ham	 unga	 ko‘ngil	 qo‘yadi	 va	 uylanadi.	 Oradan	 bir	 oz	 o‘tib	 
Rustam	
 o‘z	 yurti	 - Seyistonga	 otlanadi.	 Bu	 paytda	 uning	 oti	 Raxsh	 qaytarib	 
berilgan	
 edi.	 Ketar	 chog‘ida	 u	 Taxminaga	 bir	 gavhar	 berib,	 uni	 tug‘ilajak	 
farzandiga,	
 agar	 qiz	 bo‘lsa	 sochiga,	 o‘g‘il	 bo‘lsa	 qo‘liga	 taqib	 qo‘yishni	 aytadi.	 
Rustam	
 yurtiga	 qaytadi.	 To‘qqiz	 oydan	 so‘ng	 Taxminaning	 ko‘zi	 yorib,	 o‘g‘il	 
tug‘iladi.	
 Unga	 Suhrob	 deb	 nom	 berishadi: Bir oy	 o‘tib	 bir	 yosh	 ulg‘aydi	 o‘g‘il,
Misoli	
 Rustamu	 Som	 yo	 Zoli	 zil.
Uch	
 yoshda	 maydonni	 etdi	 u	 talab,
Beshida	
 palangga	 chiqar	 tik	 qarab.
Kim	
 bilan	 o‘n	 yoshda	 agar	 qilsa	 jang,
Bo‘ldi	
 har	 pahlavon	 holi	 g‘oyat	 tang. Kunlardan birida	 Suhrob	 onasidan	 ajdodlari	 kim,	 otasi	 
kimligini	
 so‘raganda	 onasi	 uning	 bilagiga	 Rustam	 berib	 
ketgan	
 gavharni	 taqib	 qo‘yadi	 va	 Rustami	 Doston	 farzandi	 
ekanligini	
 aytadi.	 Suhrob	 otasini	 ko‘rish	 ishtiyoqida	 safarga	 
otlanib,	
 Raxsh	 zotidan	 bo‘lgan	 Qulunni	 tanlaydi.	 Suhrobning	 
dovrug‘i	
 Afrosiyobgacha	 borib	 yetadi.	 U	 makkorlik	 bilan	 
urush	
 olovini	 qo‘zg‘aydi.	 Suhrob	 Eronga	 qarshi	 jangga	 
otlanadi.	
 Jang	 maydonida	 ota-bola	 bir-birini	 tanimasdan	 
to‘qnash	
 keladi,	 Otasi	 jangda	 ustun	 kelib	 o‘g‘lining	 ko‘ksiga	 
hanjar	
 uradi.	 O’limi	 oldidan	 Suhrob	 o‘zini	 tanitadi.	 Rustam	 
dardu	
 hasratlar	 ichida	 qoladi: O’g‘limni o‘ldirdim	 qarigan	 chog‘im,
Ildizin	
 quritdim,	 shu	 yurak	 dog‘im.
Tig‘imdan	
 o‘z	 o‘g‘lim	 tasjm	 etdi	 jon,
To	
 qiyomat	 unga	 yig‘lagay	 osmon!..
...Mendekni	
 ko‘rganmi	 diydai	 jahon,
Go‘dak	
 tepasida	 bo‘lsam	 zo‘ravon.
Kesilsa	
 bo‘lardi	 har	 ikki	 qo‘lim,
Qaro	
 yer	 sari	 yo‘nalsa	 yo‘lim.     RUSTAM VA	 SUHROB	 DOSTONINI	 QISQACHA	 BAYONI	 
Kunlardan	
 bir	 kun	 Rustam	 Turon	 chegaralariga	 ovga	 boradi.	 Bir	 kancha	 kulonlarni	 
yer	
 tishlatadi.	 O't	 sepib	 ulardan	 birini	 pishiradi.	 Uni	 yebto'ygandan	 so'ng	 uyquga	 ketadi.	 
liiy	
 yerdan	 o'tib	 ketayotgai	 otlikdar	 yaylovda	 o'tlab	 yurgan	 Raxshni	 ushlab	 Samangonga	 
eltadilar.	
 	Uykudan	 	turgan	 	Rustam	 	Raxshni	 	topolmay.	 	uni	 	kidirib	 	Samangonga	 	boradi.	 
Samangon	
 	shoxi	 	va	 	uluglari	 	Eronning	 	buyuk	 	jaxonpaxlavoni	 	kelganini	 	eshitib,	 	unga	 
psshvoz	
 	chikadilar	 	va	 	shox	 	bir	 	kecha	 	mexmon	 	bo'lishini	 	iltimos	 	kiladi	 	va	 	Raxshni,	 
albatta,	
 	topamiz	 	dsydi.	 	Samongon	 	shoxining	 	kizi	 	Taxmina	 	yarim	 	tunda	 	Rustamning	 
xobgoxiga	
 	boradi	 	va	 	unga	 	ish	 	k	 	izxor	 	etadi.	 	Natijada,	 	ikkovlari	 	ko'shilishadp.	 	To'kkiz	 
oydan	
 	keyin	 	Taxmina	 	bir	 	o'gil	 	tug'adi.	 	U	 	kslbatda	 	bobosi	 	Somga	 	o'xshar	 	edi.	 	Bolaga	 
Suxrob	
 dsb	 nom	 ko'yishadi.	 Suxrob	 o'n	 to'rt	 yoshga	 knrganda	 onasidan	 o'z	 ajdodini	 bilib	 
oladi.	
 	U	 	Eron	 	shoxini	 	o'ldirib,	 	taxtni	 	Rustamga	 	olib	 	bsrishga	 	va	 	undan	 	so'ng	 	Turon	 
shoxini	
 xam	 oradan	 ko'tarish	 ga	 qaror	 kiladi.	 O'zi	 Turonga	 sh	 oxbo'lish	 ni	 ko'zlaydi.	 Ana	 
shu	
 	niyatlarini	 	amalga	 	oshirish	 	uchuy	 	Suxrob	 	Eronga	 	karshi	 	lashkar	 	tortadi.	 	O'z	 	shum	 
rejalari	
 	payidan	 	bo'lgan	 	Afrosiyob	 	xam	 	o'n	 	ikki	 	ming	 	lashkar	 	yig'ib	 	Hummon	 	va	 
Barmonlar	
 boshchiligida	 Suxrob	 yordamiga	  jo'natadi va	 ularga	 ota-bola	 bir-birini	 tanishlariga	 yo'l	 qo'ymaslikni	 
topshiradi	
 va	 ota	 o'g'il	 qo'lida	 o'ldirilishini	 o'ylaydi.	 SHundan	 so'ng	 
kechasi	
 yashirin	 xolda	 Suxrobni	 o'ldirishni	 xam	 buyuradi.	 SHunday	 kilib,	 
Kovus	
 va	 Eronni	 osonlikcha	 ko'lga	 kiritishii	 mo'ljallaydi.	 Suhrob	 Eron	 
chegarasidagi	
 qal'aga	 yetib	 keladi.	 Unga	 qarshi	 chikkan	 Hajir	 va	 
Gurdofarid	
 olishib,	 ularni	 mag'lub	 etadi.	 Bundan	 xabar	 topgan	 Kovus	 
Rustamga	
 noma	 yuboradi.	 
SHox	
 mamlakat	 a‘yonlari	 bilan	 maslaxatdan	 so'ng	 Rustamdan	 boshqa	 
hech	
 kim	 bu	 ssh	 baxodirga	 bas	 kelolmasligiga	 tushunib	 yetadi.	 Rustam	 
istar-istamas	
 kechikib	 yetib	 keladi.	 Natijada,	 ota	 va	 o'g'il	 jang	 maydonida	 
ro'baro'	
 bo'ladilar.	 Suxrob	 Rustamning	 kim	 ekanligini	 bilishga	 intiladi.	 
Ammo	
 buning	 iloji	 bo'lmaydi.	 Ikkovlari	 jangga	 kirishadi.	 Birinchi	 
kurashda	
 Suxrob	 Rustamni	 dast	 ko'tarib	 erga	 yotqizadi	 va	 xanjar	 bilan	 
boshini	
 tanidan	 judo	 kilmokchi	 bo'ladi.	  Shunda Rustam:	 -	 Bizning	 odatda	 baxodir	 yigit	 hamroxini	 birinchi	 gal	 
yikitkanda	
 	o'ldirmaydilar,	 	-	 	deb	 	aldab	 	kutilib	 	ketadi.	 	Ikkinchi	 	daf'a	 
kurash	
 	ga	 	kirish	 	adi.	 	Bu	 	saf	 	ar	 	Rustam	 	Suxrobni	 	yiqitadi	 	va	 	sh	 	osh	 
ilinch	
 	suratda	 	bagriga	 	xanjar	 	sanchadi...	 	“Shoxnoma"’dagi	 	eng	 
ta'sirchan	
 va	 g'amgin	 bo'lgan	 bu	 dostonning	 ko'plab	 gafsir	 va	 talkinlari	 
mavjud.	
 
Nedur	
 	jangi	 	Suxrob	 	va	 	Rustam	 	-	 	e	 	sh	 	i 	t 	, 	Ko'p	 	eshitding,	 	endi	 	buni	 
xam	
 	eshit.	 	Bu	 	shundok	 	dostonkim,	 	to'lur	 	ko'zga	 	yosh	 	va	 	Rustam	 
ishidan	
 	dil	 	bo'lur	 	xarosh	 	. 	Izg'irin	 	g'orati	 	bo'lsa-yu	 	tayin,	 	yulsa	 	g'o'r	 
mevani	
 	hali	 	pish	 	mayin.	 	Sitamkor	 	desammi,	 	yoxud	 	dodgar,	 
Hunarmand	
 	desammi	 	va	 	yo	 	behunar?	 	O’lim	 	-	 	shafkat	 	bo'lsa.	 	nedur	 
g'am-sitam	
 ?	 Nedur	 dodu	 faryod,	 ne	 oxu	 alam?	 
Bu	
 sirdan	 jonginang	 to	 ogox	 emas,	 Parda	 orti	 sirin	 etmagil	 xavas   Bul eshik	 oldida	 kishi	 bordi	 kup	 Va	 
lekin	
 ochilmay,	 solar	 ko'zga	 chup.	 
O'lim	
 yaxshiroqmi,	 magarkim	 yo'ling,	 
Digar	
 jo'yda	 orom	 topolmas	 diling.	 
Ajal	
 kishilarni	 olmasa	 nari.	 
Yer	
 uzra	 sig'armi	 javonu	 kari.	 
Banagox	
 avj	 olsa	 otash	 va	 tugun,	 
Ajabmas,	
 chor	 atrof	 bo'lsa	 kul-kukun.	 
Kuyar	
 qo'psa	 o'rmon	 ichinda	 bu	 xol,	 
Undagi	
 to'ngaku	 yana	 
navnixol.	
 O'lim	 vakti	 essa	 ajalning	 
yeli,	
 Qari-yoshni	 eltar	 ayovsiz	 seli.	    Bu	
 dunda	 yoshlar	 kuvonchi	 
nechun,	
 Keksalik	 o'limga	 
sababmas	
 butun.	 Na	 tulki	 qoladir	 
va	
 na	 narra	 sher.	 U	 na	 ko'rkoqni	 
der,	
 na	 botirni	 der.	 Ketar	 joying	 
oxir	
 o'shal	 joy	 bashang,	 Qazo	 
otiga	
 min,	 diling	 etma	 tang.	 Bilib	 
ko'y,	
 o'lim	 xak,	 bilib	 qo'y:	 bu	 
chin.	
 Agar	 xak	 bo'lsa,	 dod-
nadom	
 ayt	 nechun?	 Qarimi,	 
yoshgami	
 yetgani	 maxal.	 Barin	 
bitta	
 bilgay	 ayovsiz	 ajal. Imon 	bo'lsa	 	ko'ksing	 	gar	 	arzandasi,	 	Nadomat	 
nedur.	
 	ey	 	Xudo	 	bandasi?	 	Bu	 	olam	 	takozo	 
kilur	
 
ishni
 	bil,	 	Neki	 	lozim	 	ersa,	 	sen	 	o'shani	 	kil.	 
qazoning	
 	ishiga	 	tushun	 	ok	 	kiyin.	 Agar	 
ko'ksing	
 	ichra	 
kirolmabdi	
 	jin.	 	Bu	 	dunyoda	 	shunga	 	etib	 	qol	 
jadal,	
 Yetkaz	 	yaxshi	 	noming,	 	elitsa	 	ajal. E’TIBORINGIZ UCHUN KATTA RAHMAT.

MUSTAQIL ISH MAVZUSI: “Shohnoma”dan “Rustam va Suhrob” dostonini o'rganish . REJA: 1.Muallif ( Firdavsiy) haqida. 2. “Shohnoma” asari haqida. 3. “Rustam va Suhrob” dostonini o’rganish.

Abulqosim Firdavsiy Tusiy   ( forscha :  یسودرooo ف ,   taxminan   934—yilda  Tus  hozirda   Firdavs  shoirning  nomi   bilan  atalgan  shahrida   tavallud  topgan  —  1030— yilda  vafod  etgan)  —   forstojik  shoiri  va   mutafakkiri.

Abulqosim Firdavsiy Tusiy  ( forscha :  یسودرooo ف ,   taxminan  934—yilda  Tus   hozirda  Firdavs  shoirning  nomi  bilan  atalgan  shahrida  tavallud  topgan  —  1030 —yilda  vafod  etgan)  —  forstojik  shoiri  va  mutafakkiri. Tus  va  Nishopur  shaharlaridagi  madrasalarda  tahsil  olgan.  Zamonasining  barcha   asosiy  ilmlarini  egallab,  arab  va  pahlaviy  tillarini  chuqur  o rgangan.  O z   ʻ ʻ davrining  qomusiy  olimi  bo lib  yetishgani  uchun  ham  uni  hakim  deb   ʻ ulug lashgan.  U  Eron,  ʻ Turon ,  Yunon  va  Hindiston  olimlarining  turli  sohadagi   asarlaridan  yaxshi  xabardor  bo lgan.  Firdavsiy  yoshligidanoq  she rlar  mashq   ʻ ʼ qila  boshlagan.  Bu  haqda  ma lumotlar  bo lsada,  she rlarining  o zi  yetib   ʼ ʻ ʼ ʻ kelmagan.  Uning  "Yusuf  va  Zulayho"  nomli  doston  yozganligi  xam  haligacha   munozarali.  Firdavsiy  otasidan  qolgan  yerda  dehqonchilik  qilib  kun  kechirgan.   Ba zi  manbalarda  uning  uzoq  yillar  sarbozlik  xizmatida  bo lgani  ham  aytiladi.   ʼ ʻ Firdavsiyning  yoshlik  yillari  somoniylar  davlatining  gullab  yashnagan  davriga   to g ri  keladi.  Bu  davrda  ʻ ʻ Eron  va  Turon  xalqlarining  nafakat  ijtimoiy-siyosiy,   balki  madaniy  ma naviy  hayotida  ham  bir  ko tarilish  bo lgan. ʼ ʻ ʻ

O zining kimligini  anglash  va  uni  boshqalarga  ham  ko rsatish  maqsadida  ular   ʻ ʻ Eron  va  Turonning  shonli  tarixini  tiklashga  intiladilar.  Shu  maqsadda  qad.   afsona  va  rivoyatlar,  buyuk  shoxlar  va  bahodirlar  tarixi  to planadi  va  yoziladi.   ʻ Bu  boradagi  intilishlarni  somoniy  hukmdorlar  qo llabquvvatlab  turganlar  va   ʻ to plangan  ulkan  materialni  she rga  solishni  ʻ ʼ Abu  Mansur   Daqiqiyni  so raganlar.   ʻ Lekin  shoir  endigina  ming  bayt  ijod  kilganda,  fojiali  ravishda  o ddirilgach,   ʻ Buxoro  amiri  Nuh   ibn  Mansur  Somoniy  F.ni  huzuriga  chorlab,  unga  chala   qolgan  " Shohnoma "ni  nihoyasiga  yetkazishni  buyuradi.  Bundan  maqsad  shonli   tarixi  va  buyuk  sha nshavkatiga  ko ra  forsiy  xalklarning  arablardan  kam   ʼ ʻ emasligi,  balki  ustunligini  ko rsatish  va  ularga  qarshi  kurashda  foydalanish  edi.   ʻ Vatanga  va  uning  buyuk  tarixiga  muhabbat  ruhida  tarbiyalangan,  bolalikdan   qad.  afsona  va  rivoyatlar,  qaxramonlik  qissalari,  jangnomalarni  jon  qulog i  bilan   ʻ tinglab  ulg aygan  F.ning  o zi  ham  xalq  ichida  yurib,  ularni  yozib  olgan,  ko plab   ʻ ʻ ʻ og zaki  va  yozma  materiallar  to plagan. ʻ ʻ