Sportcha suzish texnika asoslari

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3487.0556640625 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Sportcha suzish
texnika asoslari.


Reja:
1 Sportcha suzish turlarining rivojlanishi
2. Sportcha suzishning texnika asoslari .
3. Suzish texnikasining boshlang'ich uslubiyasi.
Foydalanilgan adabiyotlar.


1 Sportcha suzish turlarining rivojlanishi.

Sportcha suzish usullari texnikasi o‘ziga xos usullarining (“sajenka”, “kuchukcha”,
“yonboshda”, "chalqancha") takomillashuvi natijasida shakllangan. XVI asr fransuz
gumanist yozuvchisi Fransua Rablening “Gargantyua va Pantagryuel” romanida shunday
usullaming tasviri berilgan. U ulkan Gargantyuaning tarbiyalanishi haqida shunday
yozadi: “U daryoda suzishni mashq qilar, ko‘ksida, chalqancha yotib, yonbosh bilan,
butun tanasi bilan, faqat oyoqlari bilan, daryodan bir qoiini chiqargan holatda kitob tutib
suzardi; shu tariqa ukitobga nam tekkizmay, yopinchig‘ini Yuliy Sezarga o‘xshab
tishlarida tishlangancha butun Senani suzib o‘tardi; keyin faqat bitta qoii yordamida
dahshatli kuch bilan qayiqqa sapchib chiqar, undan yana suvga kalla tashlar, daryo tubini
tekshirar, suv ostidagi toshlami paypaslar, o‘pqon va girdoblarga sho‘ng‘ar edi”.


Sportcha suzishning keyingi taraqqiyoti jarayonida faqat brass saqlanib qoldi. Brass
usulida suzish birinchi bor daniyalik N.Vinmanning 1938-yilda chop etilgan “G‘awos”
kitobida tahlil qilinib, tasvirlab berilgan. Brass erkin usulda suzish musobaqalarida,
ayniqsa, uzoq masofalarda keng qoilanila boshlandi. 20-yillaraing o‘rtalarigacha shu
tariqa davom etdi, keyin u suzishning yanada tezkor usullari bilan surib chiqarildi.
1904-yilda brass suzishning mustaqil usuliga aylandi.

O‘shandayoq Olimpiada o‘yin lari dasturiga alohida musobaqa turi sifatida kiiitildi.
Uzoq yillar davomida u “qurbaqacha suzish” nomi bilan tanish edi, faqat XX asrdagina
fransuzcha “Brasse” so‘zi (“qoilami yozish” felining hosilasi) eski suzish usuliga nom
berdi, bu usulda suzish vaqtida mumkin boigan harakatlaming

musobaqa qoidalarida yetarlicha tasvirlanmagani izoh topdi.


1928-yil Olimpiadada I.Indelfonso qo‘ilarini sonigacha eshkaksimon harakatlantirib
brass usulida yuqori natija ko'rsatdi, 1954-yilda esa M.Petrusevich masofaning bir
qismini suv ostida suzib jahon rekordini o‘matdi. Shunday qilib “sho‘ng‘ib brass

suzish” yuzaga keldiki, bunda qoi songacha harakatlantiriladigan boidi. Bu usulni brass
texnikasining ancha tezkor varianti deb hisoblash mumkin, lekin 1957-yilda musobaqa
qoidalarining o‘zgarishi tufayti sportcha suzishda uning qoilanilishi man etildi.

Brass usuli paydo boiganidan beri uning texnikasida jiddiy o‘zgarishlar yuz berdi,
uning suzish tezligini oshirishga imkon beradigan yangi variantlaming tinimsiz
izlanishini aks ettiradi. 0 ‘tgan asming 30-yillarida ayrim sportehilar tezlikni oshirishga
intilib, qoilarini suv yuzasidan olib o‘ta boshladilar.


Brasssningmutlaqo yangi turi — batterflay paydo boidi (ingl. Butterfly – bu
usulda suzayotgan sportchi ulkan kapalakni eslatadi). Batterflay mumtoz brass
usulidan ancha tezkor edi. 1935-yilning 22- fevralida amerikalik Jimmi
Xiggins ushbu yangi usulda 100 m masofani suzib utib, rasmiy musobaqalarda
brass usulida yangi

jahon rekordini o‘matdi (1.10.8). Shu yilning kuzida qoradengizchi matros
S.Boychenko 100 m ni 1.08,099 suzib o‘tdi. Yangi suzish texnikasining
keyingi rivoji taniqli suzuvchilar Semyon Boychenko va Leonid Meshkov
nomlari bilan bog’liq.


Shundan besh yil o‘tgach, 1948-yil o‘yinchilaring final poygasida inumtoz b.rassni
qoilagan suzuvchi 200 m masofani oxirgi boiib yakunladi va 1953-yilning 1-yanvaridan
boshlab FINA brass va batterflay usullarini bir-biridan ajratdi, olimpiada dasturida esa
ulaming har biriga alohida o‘rin berildi. Brass texnikasi tinimsiz takomillashib bordi,
natijada zamonaviy tezkor brass yuzaga keldi. Shu yillarda batterflay texnikasining
yangi tezkor turi – delfin paydo bo‘ldi: oyoqlaming brassdagi harakatlari o'rnini butun
tana va oyoqlaming toiqinsimon harakatlari egalladi. 1935-yilda amerikalik D.Zig shu
usulni (va batterflay uchun rekord tezllikni) birinchi bor namoyish etdi. 1953-yilda
venger suzuvchisi

D.Tumpek ilk bor delfin texnikasini qoilab, jahon rekordini o‘matdi. 0 ‘sha paytdan
boshlab, batterflay usulida start oigan suzuvchilar uning tezkor turidan foydalanadilar.


Ko‘krakda va chalqancha yotib krol usulida suzishdan keyin

delfin tezligiga ko‘ra uchinchi usul hisoblanalar edi, unda 1961-1962-yillarda
chalqancha krolga nisbatan yuqoriroq natijalar ko‘rsatila boshlandi. Hozirgi
vaqtda delfin ko‘krakda krol usulidan keyin tezlik nuqtai nazaridan ikkinchi
o‘rinda, turadi.

XX asming boshlarida suzishning yangi, eng tezkor usuli - krol paydo boidi.
Solomon orollarida tug‘ilgan A.Vikkeli musobaqalarda bu usulni birinchi bor
namoyish qildi, uni yerli xalqdan o‘rgangan edi. U 1898-yildayoq deyarli
bugungi kunda mashhur olti zarbali krol usulida suzardi, lekin masofaning
oxirida qattiq holdan toygani uchun uning texnikasi ommalashmagan edi.


Foydalanilgan adabiyotlar:

1. I.Karimov. Barkamol avlod O'zbekistonning taraqqiyotining poydevori. Sharq nashr.
Toshkent. 1998.

2. I.Karimov. Milliy istiqlol g'oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. Qo'llanma.
Toshkent. 2001.

3. I.Karimov. Barkamol avlod –O'zbekiston taraqqiyotining poydevoridir. O'zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisi IX sessiyasida so'zlagan nutqi. Toshkent. 1997 yil 29 avgust.

4. O.A.Sobirova. Bolalarga suzishni o'rgatish. Toshkent. «Medisina» nashriyoti.

5. O.A.Sobirova. «Sog'lom bo'lay desang». Toshkent. «Medisina» nashriyoti

Mavzu: Sportcha suzish texnika asoslari.

 Reja: 1 Sportcha suzish turlarining rivojlanishi 2. Sportcha suzishning texnika asoslari . 3. Suzish texnikasining boshlang'ich uslubiyasi. Foydalanilgan adabiyotlar.

 1 Sportcha suzish turlarining rivojlanishi.  Sportcha suzish usullari texnikasi o‘ziga xos usullarining (“sajenka”, “kuchukcha”, “yonboshda”, "chalqancha") takomillashuvi natijasida shakllangan. XVI asr fransuz gumanist yozuvchisi Fransua Rablening “Gargantyua va Pantagryuel” romanida shunday usullaming tasviri berilgan. U ulkan Gargantyuaning tarbiyalanishi haqida shunday yozadi: “U daryoda suzishni mashq qilar, ko‘ksida, chalqancha yotib, yonbosh bilan, butun tanasi bilan, faqat oyoqlari bilan, daryodan bir qoiini chiqargan holatda kitob tutib suzardi; shu tariqa ukitobga nam tekkizmay, yopinchig‘ini Yuliy Sezarga o‘xshab tishlarida tishlangancha butun Senani suzib o‘tardi; keyin faqat bitta qoii yordamida dahshatli kuch bilan qayiqqa sapchib chiqar, undan yana suvga kalla tashlar, daryo tubini tekshirar, suv ostidagi toshlami paypaslar, o‘pqon va girdoblarga sho‘ng‘ar edi”.

 Sportcha suzishning keyingi taraqqiyoti jarayonida faqat brass saqlanib qoldi. Brass usulida suzish birinchi bor daniyalik N.Vinmanning 1938-yilda chop etilgan “G‘awos” kitobida tahlil qilinib, tasvirlab berilgan. Brass erkin usulda suzish musobaqalarida, ayniqsa, uzoq masofalarda keng qoilanila boshlandi. 20-yillaraing o‘rtalarigacha shu tariqa davom etdi, keyin u suzishning yanada tezkor usullari bilan surib chiqarildi. 1904-yilda brass suzishning mustaqil usuliga aylandi.  O‘shandayoq Olimpiada o‘yin lari dasturiga alohida musobaqa turi sifatida kiiitildi. Uzoq yillar davomida u “qurbaqacha suzish” nomi bilan tanish edi, faqat XX asrdagina fransuzcha “Brasse” so‘zi (“qoilami yozish” felining hosilasi) eski suzish usuliga nom berdi, bu usulda suzish vaqtida mumkin boigan harakatlaming  musobaqa qoidalarida yetarlicha tasvirlanmagani izoh topdi.

O'xshashlar

Suzish musobaqasi qoidalari

Batter flycha suzish usullari

Brass usulida suzish texnikasi.

KO'KRAKDA KROL USULIDA SUZISH TEXNIKASI

Suzishni o’rgatishda zamonaviy texnologiyalar