logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Sud xarajatlari

Sud xarajatlari

Yuklangan vaqt:

19.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3759.3994140625 KB
Ko'chirib olish
Sud x ar ajat lar i R eja 1. Fuqar olik pr ot sessida sud x arajat lar i t ushunchasi va t ur lar i 2. Ishni sudda ko' r ish bilan bog' liq x ar ajat lar 3. Sud x ar ajat lar ini t araflar o' rt asida t aqsimlash 4. Sud x ar ajat lar ini t o' lashdan ozod qilish asoslari 5. Sud x ar ajat lar ini qayt arish uchun asoslar Sud xarajatlari deganda, fuqarolik ishini ko‘rish va hal qilish bilan bogMiq ishda ishtirok etuvchi shaxslar tomonidan qilinadigan qonunda nazarda tutilgan xarajatlar tushuniladi.Sud xarajatlarining joriy etilishi bir qator maqsadlarni ko'zda tutadi. Davlat boji natijasida olinadigan mablag‘lar unchalik ahamiyat kasb etmasa-da, biroq, sud faoliyatini davom ettirish jarayonidagi xarajatlami qoplashga qaratiladi. Mamlakatimiz fuqarolik protsessual qonunchiligi sud xarajatla_x0002_rining quyidagi ikki turini nazarda tutadi: • da v lat boji; • ishni k o‘ri sh bil an bog‘l iq chiqimlar. Davlat boji Davlat boji yuridik ahamiyatga molik harakatlarni amalga oshirganlik va (yoki) bunday harakatlar uchun vakolatli muassa_x0002_salar va (yoki) mansabdor shaxslar tomonidan hujjatlar ber_x0002_ganlik uchun olinadigan majburiy toMovdir (Soliq kodeksining 326-moddasi). Fuqarolik ishlari bo‘yicha undiriladigan davlat boji fuqarolik ishini ko‘rib hal qilganlik uchun davlat daromadiga undiriladigan pul summasi hisoblanadi. Soliq kodeksining 328-moddasiga ko‘ra, umumiy yurisdiksiya sudlarida davlat boji quyidagilardan undiriladi: • sudlarga beriladigan da'v o ari zalaridan; • organt arni ng v a ular mansabdor shaxsl arining harak at lari (qarorl ari) ust idan beril gan shi k oy at lardan; • alohida t art ibda y uri t il adigan ishlarga doir arizalardan; • sudlami ng qarorlari ust idan beriladigan apel lat siy a, k assat siy a shik oy at l ari dan v a arizalaridan, nazorat t art i bida prat est k elt irish t o‘g‘risidagi shik oy at l ar v a arizalardan; • hak amlik sudining hal qi luv qarorlari ni bek or qilish t o‘g‘risi_x0002_dagi ari zal ardan, hak aml ik sudining qarorlarini majburiy ijro et ish uchun ijro v araqasi berish t o‘g‘risidagi ari zal ardan; • sudlar t omonidan hujjat l arning nusx alarini berganlik uchun. Davlat bojlari da'vogar tomonidan taqdim etilgan da’vo ariza_x0002_laridan tashqari, javobgar taqdim etgan qarshi da’vo arizalaridan, shuningdek, uchinchi shaxslarning ishga mustaqil da'vo talablari bilan kirishganligi to‘g‘risidagi arizalardan ham umumiy asoslarda undiriladi. Shuningdek, sud dastlabki da'vogami uning roziligi bilan boshqa shaxs bilan almashtirganda, bu shaxs davlat bojini umumiy asoslarda to‘lashi kerak bo‘ladi. Davlat bojining miqdori FPKning 105-moddasi va Vazirlar Mahkamasining «Davlat boji stavkalari to‘g‘risida»gi qarori bilan belgilanadi. Da'vogar tomonidan da'vo talablari kamaytirilgan taqdirda, to‘langan davlat boji qayta hisoblab chiqilmaydi. Da’vo summasi ko‘paytiriigan taqdirda, davlat bojining yetishmayotgan summasi da'voning ko'paytirilgan summasiga muvofiq undiriladi. Da'vo birgalikda bir nechta da'vogar tomonidan bir yoki bir nechta javobgarga nisbatan taqdim etilganda, davlat boji da'voning umumiy summasidan kelib chiqqan holda hisoblab chiqariladi va da'vogarlar tomonidan ular qo‘ygan talablar ulushiga mutanosib tarzda to‘lanadi. “ There i s a higher court t han court s of just ice and t hat is t he court of consci ence. It supercedes all ot her court s.” (Adolat sudlaridan yuqoriroq sud bor va bu vijdon sudi. U boshqa barcha sudlardan ustun turadi.) — Mahatma G andhi Sud xarajatlari davlat bojidan tashqari ishni ko‘rish bilan bog‘liq bo‘lgan chiqimlarga bo‘linadi. Ishni ko‘rish bilan bog‘liq bo‘lgan chiqimlarguvohlarga, ekspertlarga, mutaxassislarga, tarjimonlarga to‘lanishi lozim bo‘lgan summalarFPKni ng 165 - modda sida na zarda tutilga n hollard a javobg arni qidiris h uchun qilinga n xarajat lar ; sud xabar nomal ari va sud hujjatl arini yubori sh bilan bog‘li q pocht a xaraja tlari sud majlisi ni videok onfere ntsalo qa rejimi da o‘tkazi sh bilan bog‘li q xarajat lar joyida ko‘zda n kechiri sh bilan bog‘li q bo‘lga n xarajat larsud tomoni dan tan olinga n boshqa zarur xarajat larGuvohlar, ekspertlar, mutaxassislar, tarjimonlarga to‘lanishi lozim bo‘lgan summalarni undirish miqdori va tartibi Fuqarolik protsessual kodeksi hamda O‘zbekiston Respublikasining “Guvohlar, jabrlanuvchilar, ekspertlar, mutaxassislar, tarjimonlar va xolislarning qilgan xarajatlarini to‘lash tartibi va miqdorlari to‘g‘risida”gi 1992-yil 3-iyuldagi Qonuni bilan tartibga solinadi. Ishni ko‘rish bilan bog‘liq chiqimlarning yana bir turini joyga borib ko‘zdan kechirish bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar tashkil qiladi. Fuqarolik protsessual qonunchilik joyga borib ko‘zdan kechirish bilan bog‘liq bo‘lgan bir qator holatlarni nazarda tutadi. Xususan, FPKning 239-moddasiga ko‘ra, sudga olib kelish imkoni bo‘lmagan yozma va ashyoviy dalillar ular turgan joyda ko‘zdan kechiriladi va tekshiriladi. Joyida ko‘zdan kechirishni o‘tkazish to‘g‘risida sud ajrim chiqaradi. Javobgarni qidirish uchun qilingan xarajatlar ishni ko‘rish bilan bog‘liq bo‘lgan chiqimlar turiga mansub hisoblanadi. FPKning 165-moddasiga ko‘ra, aliment undirish haqidagi, mayib bo‘lish yoki sog‘liqqa boshqacha tarzda shikast yetganligi, shuningdek boquvchisining o‘limi natijasida ko‘rilgan zararning o‘rnini qoplash haqidagi da’volar bo‘yicha javobgarning (qarzdorning) amaldagi yashash joyi noma’lum bo‘lsa, javobgar (qarzdor) qidirilishi shart. Bunday hollarda sud ichki ishlar organlari javobgarni (qarzdorni) qidirishi to‘g‘risida ajrim chiqaradi. Ishni ko‘rish bilan bog‘liq bo‘lgan chiqimlar ichida sud majlisini videokonferensaloqa rejimida o‘tkazish bilan bog‘liq xarajatlar alohida o‘rin tutadi. Undan tashqari, O‘zbekiston Respublikasining 2001-yil 29- avgustdagi “Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to‘g‘risida”gi Qonunining 75-moddasiga ko‘ra, ijro harakatlarini amalga oshirish xarajatlariga quyidagilar kiradi: • qarzdorning mol-mulkini tashish, saqlash va realizatsiya qilishga sarflangan mablag‘lar; • ijro harakatlarini amalga oshirishga belgilangan tartibda jalb etilgan tarjimonlar, mutaxassislar va boshqa shaxslarga haq to‘lashga sarflangan mablag‘lar; • undirilgan summalarni undiruvchiga pochta orqali o‘tkazishga (jo‘natishga) sarflangan mablag‘lar; • qarzdorni, uning mol-mulkini yoki qarzdordan sudning qarori bo‘yicha olib qo‘yilgan bolani qidirishga sarflangan mablag‘lar; • ijro hujjatini ijro etish jarayonida amalga oshiriladigan boshqa zarur ijro harakatlariga sarflangan mablag‘lar. ISud xarajatlarini taraflar o rtasida ʼ taqsimlash • Hal qiluv qarori qaysi tarafning foydasiga chiqarilgan bo lsa, sud shu tarafga ikkinchi ʼ tarafdan, garchi bu taraf davlat daromadiga tushadigan sud xarajatlarini to lashdan ozod ʼ etilgan bo lsa-da, ish bo yicha qilingan hamma ʼ ʼ xarajatlarni undirib beradi. • Аgar arz qilingan talablar qisman qanoatlantirilgan bo lsa, ushbu moddada ʼ ko rsatilgan summalar javobgardan da vogarga ʼ ʼ talablarning sud tomonidan qanoatlantirgan qismiga mutanosib ravishda, javobgarga esa da vogar arz qilgan talablarning rad etilgan ʼ qismiga mutanosib ravishda undirib beriladi. rz qilingan talablardan voz kechilganda va kelishuv А bitimi tuzilganda sud xarajatlarini taqsimlash Da vogar arz qilgan talablaridan voz kechsa, uning xarajatlarini ʼ javobgar to lamaydi. Аgar taraflar kelishuv bitimi tuzish chog ida ʼ ʼ sud xarajatlarini taqsimlash tartibini nazarda tutmagan bo lsa, ʼ sud bu masalani kelishuv bitimini tasdiqlashda FPKning 136, 138 va 141-moddalariga muvofiq hal qiladi. Qonunning maqsadi bekor qilish yoki cheklash emas, balki erkinlikni saqlash va kengaytirishdir. Chunki huquqqa qodir yaratilgan mavjudotlarning barcha davlatlarida qonun bo'lmagan joyda erkinlik ham bo'lmaydi. John Locke Sud x arajat lar ini t o‘lashdan ozod qilish va uning asoslar i FPKning 133-moddasida, davlat bojini to‘lashni kechiktirish, bo‘lib-bo‘lib to‘lash va ularning miqdorlarini kamaytirish belgilangan. Agar ishni muhokamaga tayyorlash paytida da’vogar alimentlarni undirish to‘g‘risidagi ishni tugatish haqida ariza bergan bo‘lsa, bunday hollarda javobgardan davlat boji undirilmaydi. Fuqarolik protsessual kodeksiga muvofiq, sud taraflarning mulkiy ahvoliga qarab, ulardan birining yoki ikkalasining davlat daromadiga undiriladigan sud xarajatlarini to‘lashni kechiktirishga yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lashga yo‘l qo‘yishi, shuningdek bu xarajatlarning miqdorini kamaytirishi mumkin. O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksining 329-moddasida fuqarolik ishlari bo‘yicha sudga murojaat qilganda davlat boji to‘lashdan ozod qilish asoslari ko‘rsatilgan. Fuqarolik protsessual kodeksiga muvofiq, sud fuqaroning mulkiy ahvoliga qarab, uni davlat daromadiga undiriladigan sud xarajatlarini to'lashdan ozod qilishga ham haqli bo'ladi. Bundan tashqari, sud yoki sudya ham, ayrim hollarda, fuqarolaming mulkiy ahvoliga qarab, agar to'lovlami to‘lashni kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash yoxud uning miqdorini kamaytirish imkoniyati bo‘lmasa, uni davlat foydasiga undiriladigan davlat boji va boshqa sud xarajatlarini to'lashdan ozod qilishga haqli. “ Ochig'ini aytsam, hech kim qonundan ustun emas. Siyosatchi ham, ruhoniy ham, jinoyatchi ham, politsiyachi ham emas. Har birimiz o‘z harakatlarimiz uchun javobgarmiz”. Antonio Villaraigosa Sudlar tarafiardan biri foydasiga undirilishi lozim bo‘lgan sud xarajatlarini toMashdan da’vogaryoki javobgami ozod qilishga haqli emasliklarini nazarda tutishlari kerak. U shbu qoida ko‘rsatilgan s haxslar sud xarajatlarini davlat foydasiga toMashdan ozod etilgan hollarda ham tatbiq etiladi. Soliq kodeksining 328- moddasi va 336- moddasining birinchi qismiga muvofiq, ushbu kodeksda boshqacha qoida belgilanmagan bo ’ sa, sudlarga beriladigan arizaiardan davlat boji ariza berilgunga qadar to ’l anadi. Davlat boji quyidagi hollarda t o‘liq yoki qisman qayt ar iladi: - davlat boji qonun hujjatlarida talab qilinganidan ortiqcha miqdorda to‘langanida; - sud arizani (shikoyatni) qabul qilishni rad etganida, shuningdek davlat notarial idoralari yoki shaharcha, qishloq va ovullar fuqarolar yig‘inlari raislari (oqsoqollari) notarial harakatlarni amalga oshirishni rad etganda; - arizasi (shikoyat) harakatsiz qoldirilganligi munosabati bilan da’vogarga qaytarib berilganda; - agar ish sudga taalluqli bo‘lmasa, ishni yuritish tugatilganda; - ariza ko‘rmasdan qoldirilganda, agar u muomalaga layoqatsiz shaxs tomonidan berilgan bo‘lsa; - ishda qatnashgan shaxs vafot etganida, agar nizoli huquqiy munosabat huquqiy vorislikka yo‘l qo‘ymasa; - da’vogar nizoni sudga qadar hal etish (pretenziya bildirish) tartibiga rioya etmaganida, agar bu hol qonunda ushbu toifadagi nizolar uchun yoki taraflarning shartnomasida nazarda tutilgan hamda bunday hal etish imkoniyati boy berilgan bo‘lsa; - voyaga yetmagan bolalari bo‘lmagan erxotinning nikohi o‘zaro rozilik asosida bekor qilinganligini qayd etish uchun davlat boji to‘langanda, agar erxotinning yarashishi yoki ulardan birining sudga kelmaganligi tufayli nikohni bekor qilish amalga oshirilmagan bo‘lsa; - agar ishda qatnashayotgan yuridik shaxs tugatilgan bo‘lsa; - sud buyrug‘i chiqarish to‘g‘risidagi arizani qabul qilish rad etilganda; - O‘zbekiston Respublikasi fuqarolariga chet elga chiqish huquqi uchun hujjat berish rad etilganda (Soliq kodeksining 342-moddasi). Davlat boji O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan boshqa hollarda ham to‘liq yoki qisman qaytarilishi mumkin. Davlat boji summalarini qaytarish to‘lovchining yozma arizasiga binoan yoki sudning hal qiluv qarorlari asosida amalga oshiriladi. Davlat boji summasini qaytarish uchun arizachi davlat bojini undirgan tegishli davlat organiga yoki tashkilotga murojaat qilishi kerak. Davlat bojini undirgan davlat organi yoki tashkilotning rahbari uni qaytarish qonuniyligini tasdiqlagan taqdirda, davlat organi yoki tashkilot va davlat bojining boshqa oluvchilari ilgari o‘z hisobvaraqlariga o‘tkazilgan davlat boji summalarining tegishli qismlarini qonun hujjatlariga muvofiq qaytaradilar. O‘z navbatida, davlat organi yoki tashkilot qaytarilishi lozim bo‘lgan, ilgari davlat budjeti daromadiga o‘tkazilgan davlat boji summasining bir qismini qaytarish to‘g‘risida davlat soliq xizmati organiga yozma shaklda xabar yuboradi. E’TIBOR ING IZ UC HUN R AHMAT

Sud x ar ajat lar i

R eja 1. Fuqar olik pr ot sessida sud x arajat lar i t ushunchasi va t ur lar i 2. Ishni sudda ko' r ish bilan bog' liq x ar ajat lar 3. Sud x ar ajat lar ini t araflar o' rt asida t aqsimlash 4. Sud x ar ajat lar ini t o' lashdan ozod qilish asoslari 5. Sud x ar ajat lar ini qayt arish uchun asoslar

Sud xarajatlari deganda, fuqarolik ishini ko‘rish va hal qilish bilan bogMiq ishda ishtirok etuvchi shaxslar tomonidan qilinadigan qonunda nazarda tutilgan xarajatlar tushuniladi.Sud xarajatlarining joriy etilishi bir qator maqsadlarni ko'zda tutadi. Davlat boji natijasida olinadigan mablag‘lar unchalik ahamiyat kasb etmasa-da, biroq, sud faoliyatini davom ettirish jarayonidagi xarajatlami qoplashga qaratiladi. Mamlakatimiz fuqarolik protsessual qonunchiligi sud xarajatla_x0002_rining quyidagi ikki turini nazarda tutadi: • da v lat boji; • ishni k o‘ri sh bil an bog‘l iq chiqimlar.

Davlat boji Davlat boji yuridik ahamiyatga molik harakatlarni amalga oshirganlik va (yoki) bunday harakatlar uchun vakolatli muassa_x0002_salar va (yoki) mansabdor shaxslar tomonidan hujjatlar ber_x0002_ganlik uchun olinadigan majburiy toMovdir (Soliq kodeksining 326-moddasi). Fuqarolik ishlari bo‘yicha undiriladigan davlat boji fuqarolik ishini ko‘rib hal qilganlik uchun davlat daromadiga undiriladigan pul summasi hisoblanadi. Soliq kodeksining 328-moddasiga ko‘ra, umumiy yurisdiksiya sudlarida davlat boji quyidagilardan undiriladi: • sudlarga beriladigan da'v o ari zalaridan; • organt arni ng v a ular mansabdor shaxsl arining harak at lari (qarorl ari) ust idan beril gan shi k oy at lardan; • alohida t art ibda y uri t il adigan ishlarga doir arizalardan;

• sudlami ng qarorlari ust idan beriladigan apel lat siy a, k assat siy a shik oy at l ari dan v a arizalaridan, nazorat t art i bida prat est k elt irish t o‘g‘risidagi shik oy at l ar v a arizalardan; • hak amlik sudining hal qi luv qarorlari ni bek or qilish t o‘g‘risi_x0002_dagi ari zal ardan, hak aml ik sudining qarorlarini majburiy ijro et ish uchun ijro v araqasi berish t o‘g‘risidagi ari zal ardan; • sudlar t omonidan hujjat l arning nusx alarini berganlik uchun.

O'xshashlar

SUD XARAJATLARI
Sudda vakillik qilish. Sud xarajatlari va sud jarimalari
Sudda vakillik qilish.Sud xarajatlari va sud jarimalari
Sud notiqligi
Dahshatli sud kitobi