logo

Sudda vakillik qilish. Sud xarajatlari va sud jarimalari

Yuklangan vaqt:

09.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

733.029296875 KB
      Mavzu: Sudda 
vakillik qilish. 
Sud xarajatlari va 
sud jarimalari                            
Reja: 1. Sudda vakillik 
qilishning umumiy 
tushunchasi
2.Vakillik qilishning 
tarixiy taraqqiyoti
3.Sud xarajatlari va 
jarimalariga kirish Sudda 
vakillik 
qilish 
tushunchasi 
va mohiyati Sudda vakillik qilish sud jarayonida 
muayyan shaxs yoki tashkilot 
manfaatlarini himoya qilish uchun 
huquqiy vakil tomonidan amalga 
oshiriladigan faoliyatdir
Vakillik qilish fuqarolik, iqtisodiy va 
jinoyat ishlarida qo‘llanilishi 
mumkin. Vakil sifatida advokatlar, 
yuridik maslahatchilar yoki 
muayyan vakolatlar berilgan 
boshqa shaxslar ishtirok etishi 
mumkin. •
Vakillik qilishning huquqiy asosi O‘zbekiston 
Respublikasining “Sudlar to‘g‘risidagi Qonuni”, 
Fuqarolik protsessual kodeksi, Jinoyat protsessual 
kodekslarida belgilangan.Fuqarolik sudlari 
jarayonida taraflar vakil tayinlash orqali o‘z huquq 
va manfaatlarini himoya qilish imkoniyatiga ega. Vakolatnoma – vakillik qilish 
uchun rasmiy hujjat bo‘lib, 
bu hujjat orqali vakil o‘z 
mijozining ishonchini 
tasdiqlaydi.
Vakillik instituti ko‘p asrlik 
tarixga ega bo‘lib, uning 
rivojlanishi jamiyatda 
adolatli sudlov tizimini 
yaratishga qaratilgan.   Sud jarayonida vakillikning amaliy ahamiyati
Vakillik qiluvchi 
shaxsning sud 
jarayonlaridagi 
ishtiroki taraflar 
o‘rtasidagi nizoni 
adolatli va xolisona 
ko‘rib chiqishda 
yordam beradi. Vakil mijozning 
huquqiy bilimlariga 
ega bo‘lmagan 
holatlarida sudda 
huquqiy yordam 
ko‘rsatadi, hujjatlar 
tayyorlaydi va sudda 
dalillarni taqdim etadi.   Advokat – sud jarayonida 
mijozning himoyachisi sifatida 
ishtirok etadigan vakil. Advokat 
sudda huquqiy bilimlarni tadbiq 
etish orqali mijozning huquq va 
manfaatlarini himoya qiladi.
Advokat jinoyat ishlari bo‘yicha 
ham, fuqarolik ishlari bo‘yicha 
ham sud jarayonlarida ishtirok 
etish huquqiga ega. Sud jarayonlarida advokatning 
ishtiroki nafaqat sudning 
adolatli qaror qabul qilishiga 
ko‘maklashadi, balki 
fuqarolarning sud oldidagi 
ishonchini ham 
mustahkamlaydi.
Sudda vakillik qilishning 
asosiy maqsadi – mijozning 
qonuniy manfaatlarini himoya 
qilish va sud jarayonlarida 
adolatli qaror qabul qilinishini 
ta’minlashdir. Vakolatnoma tushunchasi va vakolatlar
Vakolatnoma – bu 
sudda vakillik qilish 
uchun zarur bo‘lgan 
huquqiy hujjatdir. Bu 
hujjat vakilning mijoz 
nomidan sudda ishtirok 
etishini tasdiqlaydi Vakolatnoma odatda 
advokatga yoki huquqiy 
maslahatchiga beriladi, 
unda vakilning qaysi 
harakatlarni amalga 
oshirishi mumkinligi 
aniqlashtiriladi.   •
Fuqarolik protsessual kodeksi va Jinoyat protsessual kodeksi vakolatnoma 
tuzish va uni rasmiylashtirish bo‘yicha maxsus qoidalarni belgilaydi.
•
Sudda vakillik qilish huquqiy asoslari O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik 
protsessual kodeksi (FPK), Iqtisodiy protsessual kodeks va boshqa tegishli 
qonunlarda belgilanadi. Bu huquqiy asoslar vakilning vakolatlari, uni 
tayinlash tartibi va vakillik faoliyati bilan bog‘liq boshqa masalalarni o‘z 
ichiga oladi. Sud 
xarajatlari 
tushunchasi 
va ularning 
turlari Sud xarajatlari – sud jarayonida 
qatnashish bilan bog‘liq bo‘lgan 
to‘lovlar hisoblanadi. Ular davlat 
bojxona to‘lovlari, hujjatlar 
tayyorlash, ekspertiza xarajatlari 
kabi turli xil xizmatlar bilan bog‘liq 
xarajatlar kiradi.
Sud xarajatlari sud jarayoni 
tugagandan so‘ng taraflar o‘rtasida 
adolatli ravishda taqsimlanishi 
mumkin. Sud xarajatlarining asosiy 
turlari quyidagilarni o‘z 
ichiga oladi:
Davlat boji;
Ekspertiza to‘lovlari
Vakil xizmatlari uchun 
to‘lovlar. Davlat boji – bu davlat organlari 
tomonidan ma’lum bir huquqiy 
harakatlarni amalga oshirish yoki 
hujjatlarni rasmiylashtirish uchun 
fuqaro yoki tashkilot tomonidan 
davlat foydasiga to‘lanadigan 
majburiy to‘lovdir
Ushbu to‘lovlar, asosan, sud 
jarayonlarida amalga oshiriladigan 
protsessual harakatlar uchun 
olinadi. Davlat bojini to‘lash bilan 
sud jarayonida ishtirok etish 
huquqiga ega bo‘lish mumkin. Ekspertiza xarajatlari – sud jarayonida 
qo‘shimcha ilmiy yoki texnik bilimlarni talab 
etuvchi masalalar bo‘yicha maxsus 
tayinlangan ekspertlarning xizmatlari 
uchun to‘lanadigan to‘lovlar.Sudning 
tegishli qarori asosida ish bo‘yicha 
tayinlangan ekspertlar dalillarni aniqlash, 
baholash va taqdim etish uchun xizmat 
ko‘rsatadilar. •
Sudda vakillik qilayotgan advokat yoki 
boshqa vakilning xizmatlari uchun 
to‘lovlar vakolatnoma asosida 
belgilangan.Bu to‘lovlar vakilning 
ishtiroki, huquqiy maslahat berishi, 
hujjatlarni tayyorlashi va sudda 
himoya qilish uchun olinadi.To‘lovlar 
vakil va mijoz o‘rtasida tuzilgan 
shartnoma asosida rasmiylashtiriladi. Sud ishida guvohlar, mutaxassislar yoki 
boshqa taraflarning ishtirok etishi bilan 
bog‘liq xarajatlar ham sud xarajatlariga 
kiradi. Bular quyidagilarni o‘z ichiga 
oladi:
•
Guvohlar uchun kompensatsiyalar: 
Guvohlik berish uchun sudga 
chaqirilgan shaxslar transport yoki 
boshqa xarajatlar bilan ta’minlanadi. Sud jarimalari 
tushunchasi •
Sud jarimalari – sud jarayonida 
taraflar tomonidan 
qoidabuzarlik yoki sudga 
hurmatsizlik ko‘rsatilganda 
tayinlanadigan jarimalar.Sud 
jarimalari davlat foydasiga 
olinadi va qoidabuzar shaxsga 
qarshi jazo chorasidir.Sud 
jarimalarining turlari, miqdori 
va qo‘llanish tartibi protsessual 
kodekslarda belgilangan. •
   Sud jarimalarining turlari:
•
Sudga hurmatsizlik uchun 
jarimalar.
•
Sudda noto‘g‘ri hujjatlar taqdim 
qilish yoki yolg‘on guvohlik berish 
uchun jarimalar.
•
Sud qarorlarini bajarmaganlik 
uchun jarimalar. •
Ular sud protsessining normal 
faoliyatini ta’minlash, sudning 
nufuzini himoya qilish, sud 
qarorlarini bajarishni majburiy 
qilish va qonun buzilishining oldini 
olish maqsadida belgilangan.
•
Jarimalar sud tomonidan ma’muriy, 
fuqarolik, jinoyat yoki iqtisodiy 
jarayonlarda tayinlanishi mumkin •
            Jarimalarni to‘lash 
tartibiSud tomonidan 
belgilangan jarimalarni 
to‘lash tartibi qonunda aniq 
ko‘rsatilgan.Jarimalarni 
belgilangan muddatda 
to‘lamagan shaxslar uchun 
qo‘shimcha jazo choralari 
qo‘llaniladi. •
Sud xarajatlari va jarimalar bo‘yicha mas’uliyat
•
. Jarimani tayinlash: Sud o‘z qarorida jarimani tayinlaydi va uning miqdorini, 
to‘lash muddatini ko‘rsatadi.
•
2. Jarimani to‘lash muddati: Sud qarorida ko‘rsatilgan muddat ichida jarima 
to‘lanishi lozim. Agar jarima belgilangan muddat ichida to‘lanmasa, jarimani 
majburiy undirish choralari ko‘riladi.
•
3. Majburiy undirish: Agar jarima ixtiyoriy ravishda to‘lanmasa, sud 
ijrochilari orqali jarima mol-mulk yoki boshqa aktivlar hisobidan undiriladi. Foydalanilgan adabiyotlar
•
1. O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik protsessual kodeksi – T.: O‘zbekiston 
Respublikasi Adliya vazirligi, 2020.
•
2. O‘zbekiston Respublikasining Jinoyat protsessual kodeksi – T.: O‘zbekiston Respublikasi 
Adliya vazirligi, 2020.
•
3. O‘zbekiston Respublikasi Sudlar to‘g‘risidagi qonuni – T.: O‘zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisi, 2019.
•
4. Abdurahmonov A. “Sud vakilligi va advokatlik instituti” – T.: O‘zbekiston Milliy universiteti 
nashriyoti, 2018.
•
5. Xalqaro sud amaliyoti to‘plamlari – Oliy sud axboroti, 2022
•
.6. Ergashev S. “Sud xarajatlari va jarimalar bo‘yicha huquqiy asoslar” – Yuridik jurnal, 2021 . 
  7. Dunyo davlatlari sud tizimlari: xalqaro amaliyot – Yuridik adabiyotlar nashriyoti, 2022.

Mavzu: Sudda vakillik qilish. Sud xarajatlari va sud jarimalari

Reja: 1. Sudda vakillik qilishning umumiy tushunchasi 2.Vakillik qilishning tarixiy taraqqiyoti 3.Sud xarajatlari va jarimalariga kirish

Sudda vakillik qilish tushunchasi va mohiyati Sudda vakillik qilish sud jarayonida muayyan shaxs yoki tashkilot manfaatlarini himoya qilish uchun huquqiy vakil tomonidan amalga oshiriladigan faoliyatdir Vakillik qilish fuqarolik, iqtisodiy va jinoyat ishlarida qo‘llanilishi mumkin. Vakil sifatida advokatlar, yuridik maslahatchilar yoki muayyan vakolatlar berilgan boshqa shaxslar ishtirok etishi mumkin.

• Vakillik qilishning huquqiy asosi O‘zbekiston Respublikasining “Sudlar to‘g‘risidagi Qonuni”, Fuqarolik protsessual kodeksi, Jinoyat protsessual kodekslarida belgilangan.Fuqarolik sudlari jarayonida taraflar vakil tayinlash orqali o‘z huquq va manfaatlarini himoya qilish imkoniyatiga ega.

Vakolatnoma – vakillik qilish uchun rasmiy hujjat bo‘lib, bu hujjat orqali vakil o‘z mijozining ishonchini tasdiqlaydi. Vakillik instituti ko‘p asrlik tarixga ega bo‘lib, uning rivojlanishi jamiyatda adolatli sudlov tizimini yaratishga qaratilgan.