logo

Taqlid, undov, modal so‘zlar

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

124.5927734375 KB
Taqlid, undov, modal so‘zlar  Taqlid so’zlar haqida umumiy ma’lumot.
Modal so’z UGMsi
Undov so’zlar haqida umumiy ma’lumot. Reja:              Taqlidiy  so’zlar  shaxs,  predmet  va  turli 
jonivorlar  tovushiga,ularning  harakat  va 
holatiga taqlidni bildiruvchi so’zlardir. Taqlid so’zlar haqida umumiy ma’lumot.     Taqlidiy so’zlar 
turli xildagi 
ixtiyoriy , 
ixtiyorsiz tovush 
va qichqiriqlarni, 
harakat yo holatni 
bildiradi . Taqlid so’zlar 
fikrni ravshan va 
obrazli qilib 
ifodalashda muhim 
o’rin tutadi.   Turli   sharpa-
tovushlarning   yoki  
shu’la-harakatlarning  
holati bo’lgan   so’zlar 
taqlid so’zlar 
deyiladi. Taqlid so’zlarga xos xususiyatlar  Tovushga 
taqlidiy 
so’zlar  Harakat va 
holatga 
taqlidiy 
so’zlarTaqlid so’zlar haqida umumiy ma’lumot.      Taqlid so’zlarning tuzilishiga ko’ra turlari:
Yakka  Takroriy  Juft   Tovushlarga taqlid bildiruvchi so’zlar 
tabiatdagi   xilma-xil tovushlarni  nutq   tovushlariga 
ko’chirishdir.
     Masalan: tars-tars , qars, qars-qurs , shaq, shaq-
shuq,lip-lip, taraq-turuq, gup-gup va boshqalar. Tovushga taqlidiy so’zlar      Odamga xos 
tovushlarga taqlid 
qilinadi Hayvon, parranda, 
harakatlarga xos 
tovushlarga taqlid 
so’zlar Turli jonsiz 
narsalarning, 
qurollarning 
tovushlariga taqlid 
so’zlarTovushlarga taqlid bildiruvchi so’zlar   Shu’la-harakatga   taqlid  bildirgan  so’zlar 
tabiatdagi xilma-xil shu’la, harakat ko’rinishlarini 
tovush orqali   ifodalaydi:  lip-lip,  lim-lim,  lik-lik,  
yalt,   yarq,   gir-gir, apil-tapil kabilar. Shu’la-harakatga   taqlid  bildirgan  so’zlar     Shu’la harakat 
tovush orqali 
tasvirlanadi: 
par-par, pir-pir, 
gup. Narsaning 
turg’un holati 
orqali 
tasvirlanadi: 
lo’q, lang, dang 
kabi.Narsaning 
harakati ko’rish 
orqali 
tasvirlanadi:lip-
lip, lik-lik, gir-
gir. Shu’la-harakatga   taqlid  bildirgan  so’zlar      Ega vazifasida: Uzoqdan qumrilarning “kuk-ku”si eshitildi.
Hol vazifasida: Opasi “pish-pish “uxlar edi.Sifatlovchi aniqlovchi vazifasida: “g’o’ng’ir-g’o’ng’ir” ovoz 
eshitildi.
To’ldiruvchi vazifasida : O’z “ shivir-shivir”i bilan hammani 
o’ziga qaratdi.Taqlid so’zlarning sintaktik vazifasi :              Undovlar his-hayajonni, buyruq-xitobni bildiruvchi 
oraliq so’zlardir. Ular so’zlovchining fikriga 
bo’lgan turli emotsional munosabatlarini ifodalaydi. UNDOVLAR     Undovlarning  o’ziga  xos  xususiyati  shundaki,  ular  faqat 
umumiy  gap  mazmuni  bilan  ma’lum  darajada  bog’lanib, 
ba’zan  u  asosiy  gapning  ekvivalenti,  ba’zan  esa  shu 
gapning  umumiy  sifatida  qo’llanadi.  Ular  gap  sastavida 
kelganda  shu  gapdan  ifodalangan  umumiy  ma’noga 
so’zlovchining  munosabatini  bildiradi,  unga  emotsional 
bo’yoq beradi.  1. 
Ekspressiv 
undovlar  2. 
Imperativ 
undovlar  Undovlar     Emotsional  undovlar 
so’zlovchining tuyg’ulari, 
kechinmalari, turli his-
hayajonini bildiradi:
oh, eh, e, voy, o’hho’ ,  ehhe, 
ohho, uh, ha, uf, tuf, dod
voy, obbo, ura, o’ho’,  eha, 
ehhe, ana, mana, be  kabi. Imperativ    undovlar   
ogohlantirish, 
xitob qilish, taklif,  chaqiriq,  
buyruq,  man qilish, do’q 
qilish,  haydash kabi  
ma’nolarni  ifodalaydi:
o’h, oh, hey, hoy, hay, ey, 
obbo, balli, rahmat, xayr,
xo’sh  kabi. Modal  so zlar  (lot.  modalis  —  o lchov,  usul)  — ʻ ʻ
so zlovchining o z fikriga turlicha munosabatini anglatadigan va 	
ʻ ʻ
fikrning  aniqligi,  rostligi,  gumonli  yoki  shartliligini  ifodalash 
uchun  xizmat  qiladigan  so zlar;  shaklan  o zgarmasligi  bilan 	
ʻ ʻ
tavsiflanadi,  gap  bo lagi  vazifasida  kelmaydi,  gapning  boshqa 	
ʻ
bo laklari bilan sintaktik aloqaga kirishmaydi; butun fikrga yoki 	
ʻ
uning  biror  qismiga  taalluqli  bo lib,  odatda,  kirish  so z  bo lib 	
ʻ ʻ ʻ
keladi.  Dialoglarda avval 
aytilgan fikrga 
munosabatni 
ifodalab, so’z –gap 
bo’lib keladi: - 
Bugun kelasanmi? – 
Albatta. Kirish so’z 
vazifasida keladi: 
Ehtimol, hammasi 
to’g’ridir.Modal so’zlarning sintaktik vazifasi:      Otdan : haqiqatan, chamasi, aftidan
Sifatdan : So’zsiz, shubhasiz, to’g’risi.
Fe’ldan : demak, demoqchi …
Ravishdan : albatta , avvalo, ayniqsa .
Sondan : birinchidan, ikkinchidan Modal so’zlar quyidagi so’z turkumlaridan ko’chib o’tgan:  FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1.  Qalandar Sapayev. Hozirgi o’zbek  tili.- Toshkent, 2009
2. Sayfullayeva R.R., Mengliyev B.R., Boqiyeva  G.H.,   
Qurbonova M.M., Yunusova Z.Q., Abduzalova M.Q. 
Hozirgi o’zbek adabiy tili.-Toshkent, 2011
3.O’zbek tili grammatikasi. Morfologiya. I tom. 
Toshkent:”Fan”-1975 E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !

Taqlid, undov, modal so‘zlar

Taqlid so’zlar haqida umumiy ma’lumot. Modal so’z UGMsi Undov so’zlar haqida umumiy ma’lumot. Reja:

Taqlidiy so’zlar shaxs, predmet va turli jonivorlar tovushiga,ularning harakat va holatiga taqlidni bildiruvchi so’zlardir. Taqlid so’zlar haqida umumiy ma’lumot.

Taqlidiy so’zlar turli xildagi ixtiyoriy , ixtiyorsiz tovush va qichqiriqlarni, harakat yo holatni bildiradi . Taqlid so’zlar fikrni ravshan va obrazli qilib ifodalashda muhim o’rin tutadi. Turli sharpa- tovushlarning yoki shu’la-harakatlarning holati bo’lgan so’zlar taqlid so’zlar deyiladi. Taqlid so’zlarga xos xususiyatlar

Tovushga taqlidiy so’zlar Harakat va holatga taqlidiy so’zlarTaqlid so’zlar haqida umumiy ma’lumot.