To'liq va to'liqsiz gaplar

Fikrni ifodalash uchun zarur bo`lgan gap bo`laklarining barchasi qatnashgan gaplar to`liq gaplar dеyiladi: Ulardan xat kеldimi? Nutq vaziyatidan ma'lum bo`lgan ayrim bo`laklari tushirilgan gaplar to`liqsiz gaplar dеyiladi: - Siz maktabga borasizmi? - Boraman (ega - mеn, hol – maktabga tushirilgan).

Enter title To`liqsiz gaplarning turlari: 1) dialogik nutq tarkibidagi: Kim kеlmadi? Ahmad. 2) ibora tarzidagi: Tug`ilgan kuningiz bilan! Navro`zingiz muborak! 3) qo`shma gap tarkibidagi: Yaxshidan ot qoladi, yomondan dod (qoladi). Taklif a'zolarini o'tkazib yuborish - tejashning juda muhim usuli til vositalari, bu sizga ma'lumotlarni qisqacha va tez joylashtirish imkonini beradi. Shuning uchun to'liq bo'lmagan gaplar keng tarqalgan so'zlashuv nutqi va ichida san'at asarlari, birinchi navbatda dialoglar va poliloglarda. Darhaqiqat, savol va javoblarni almashtirganda, replikalar bitta yaxlitlikni tashkil qiladi, unda aytilganlarni takrorlashning hojati yo'q.

Enter title     Tugallanmagan jumlalarda tushib qolgan a'zo (ko'pincha predikat) o'rnida pauza bo'lsa, tire qo'yiladi (To'liq quloq egilib, bo'sh bir tepaga yopishadi (Nar. TV)). Agar maxsus pauza tagiga chizish kerak bo'lmasa, chiziqcha qo'yilmaydi tili kursini (5-9-sinflar) barqaror darsliklar bo'yicha o'rganish. (Baranov M.T., Ladyzhenskaya T.A., Kulibaba I.I.)

Enter title Tugallanmagan gaplar: tinish belgilariga misollar Chiziq ko'pincha oldimizda to'liq bo'lmagan gap borligini bildiruvchi tinish belgisi bo'lib xizmat qiladi. Yo'qolgan so'z o'rniga qo'yiladi. Qoida tariqasida, bu erda intonatsion pauza mavjudligi bilan bog'liq: O'ng tomonda mening do'stim, chap tomonda esa notanish yigit bor edi("turdi" so'zi yo'q).