UNLI TOVUSHLARNING UYGʻUNLASHISH HODISASI

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

64.4755859375 KB

Ko'chirib olish

MAVZU :UNLI TOVUSHLARNING
UYG UNLASHISH HODISASIʻ
(SINGARMONIZM)


REJA:

1.Turkiy tIllarda singarmonizm

2.Singarmonizmning hozirgi
turkiy tillarda saqlanish darajasi

3.Turkiy tillarda tovush
o zgarishlariʻ


Singarmonizm dunyoda juda ko p ʻ
tillarda mavjud. Tilshunoslikning
yetuk nomoyondalari Avgust
Shleyxer,Nikolay Trubetskoy kabi
olimlarning fikriga ko ra singarmonizm
ʻ
eng yorqin va izchil voqelanish
hodisasi faqat turkiy tillarga xos.


N.K.Dmitriyevning
fikricha,singarmonizm
assimilyatsiyaning bir ko rinishidir;ʻ

A.Nurmonov- Singarmonizm
tovushlar moslashuvining bir
ko rinishidir .
ʻ


SINGARMONIZM

1. SINGARMONIZM HOZIRGI
TURKIY TILLARNING
BARCHASIDA HAM
SAQLANMAGAN.


2.CHUVASH VA O ZBEK ʻ
TILLARINIG TARIXIY
TARAQQIYOTIDA UCHRAYDI.


3.O ZBEK ADABIY TILIDAGI ʻ
SO ZLARNING O ZAK VA
ʻ ʻ
QO SHIMCHALARIDAGI UNLI
ʻ
TOVUSHLAR MOSLASHISHI
YO QOLGAN.
ʻ


Singarmonizm hodisasining yo qolish ʻ
sabablari:

1.Hozirgi o zbek adabiy tilining
ʻ
singarmonizmlashmagan o zbek
ʻ
dialektlari asosida tarkib topganligi.


2.9- asrdan boshlab
singarmonizmning yo qolish ʻ
seziladi.Eroniy va arab
tillarining ta siri katta bo lgan.
ʼ ʻ


3.Sug d,Xorazmiy,sak,fors-ʻ
tojik va Eroniy tillar ta sirida
ʼ
fonetik, leksik va ayrim
grammatikadagi o zgarishlar.
ʻ


Tanglay uyg unligi:ʻ

-Eng qadimgi hodisa;

-Qaraim va o zbek tilidan boshqa
ʻ
turkiy tillarga mansub;

-O zbek tilining esa noqarindosh
ʻ
tillar bilan chatishuvi sabab bo lgan.
ʻ


Lab uyg unligi:ʻ

-So z o zagi lablangan
ʻ ʻ
bo lsa,qo shimchalar ham lablangan
ʻ ʻ
bo ladi;
ʻ

-O zakda lablanmagan
ʻ
bo lsa,qo shimchalar ham lablanmagan
ʻ ʻ
bo ladi;
ʻ

-Quduqtu,qoldu.


Ayrim turkiy tillarda singarmonizm o z ʻ
kuchini yo qotib bormoqda:
ʻ

-O zbek tilida juda zaif;
ʻ

-Qirg iz,Oltoy va yoqut tillarida juda
ʻ
kuchli;

-Turkiy tillarda singarmonizmning
amal qilinishi bir xil emas.

MAVZU :UNLI TOVUSHLARNING UYG UNLASHISH HODISASIʻ (SINGARMONIZM)

 REJA:  1.Turkiy tIllarda singarmonizm  2.Singarmonizmning hozirgi turkiy tillarda saqlanish darajasi  3.Turkiy tillarda tovush o zgarishlariʻ

 Singarmonizm dunyoda juda ko p ʻ tillarda mavjud. Tilshunoslikning yetuk nomoyondalari Avgust Shleyxer,Nikolay Trubetskoy kabi olimlarning fikriga ko ra singarmonizm ʻ eng yorqin va izchil voqelanish hodisasi faqat turkiy tillarga xos.

 N.K.Dmitriyevning fikricha,singarmonizm assimilyatsiyaning bir ko rinishidir;ʻ  A.Nurmonov- Singarmonizm tovushlar moslashuvining bir ko rinishidir . ʻ

 SINGARMONIZM  1. SINGARMONIZM HOZIRGI TURKIY TILLARNING BARCHASIDA HAM SAQLANMAGAN.

O'xshashlar

Unli tovushlarning uyg'unlashuvi

Unli tovushlar

Fonetika fanining predmeti. Tovushlarning artikulyatsiya xususiyatlari

Transkripsiya va uning turlari

Turkiy tillar fonetikasi