UYUSHIQ BO`LAKLI GAPLAR

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2117.5 KB

Ko'chirib olish

Grammatik jihatdan bir xil
shakllanib ko‘pincha, bir xil so‘roqqa
javob bo‘ladigan, o‘zaro t е ng
bog`langan va barchasi gapning bitta
bo‘lagiga
tob е lanadigan bo‘laklar uyushiq
bo‘lak deyiladi.
Masalan: Bola goh m е nga, goh
unga qarar edi

Uyushiq
bo`laklar Uyushiq ega
Uyushiq
kesim
Uyushiq
aniqlovchi
Uyushiq
to`ldiruvchi
Uyushiq hol

Gapning barcha bo`lagi uyushadi
:
1) Uyushiq ega : Bugun Dilbar yoki Nigina
navbatchilik qiladi;

2) Uyushiq kesim : U asta joyiga o`tirib , gapira
boshladi .

Gapning barcha bo`lagi uyushadi
3) Uyushiq to`ldiruvchi: Biz bugun shifokorlarga,
hamshiralarga minnatdorchilik bildirdik.
4) Uyushiq aniqlovchi: Salqin va bahavo bog`da dam oldik. Olma (ning)
va shaftolining hosili mo`l bo`ldi;
5) Uyushiq hol: Shahar va qishloqda
qurilish avjiga chiqqan.

1.Kesim uyushib kelganda uni shakllantiruvchi
vositalar (zamon, shaxs-son, mayl, tasdiq-inkor
shakllari, bog‘lama va ko‘makchi fe’llar) oxirgi
bo‘lakka qo‘shiladi: Mavzuni yaxshi tushunish
uchun, avvalo, darsni diqqat bilan tinglash,
berilgan topshiriqlarni bajarish, muntazam
takrorlash kerak. Men uzoq yillardan buyon shu
shaharda yashab, o‘qib, ishlab kelyapman.
Agar ushbu vositalar har bir kesimga qo‘shilsa,
bunday gap uyushiq kesimli sodda gap emas,
qo‘shma gap hisoblanadi: Nutq qudratli kuch: u
ishontiradi, undaydi, majbur etadi .

2.Uyushiq bo`lakda ko`plik, egalik va kelishik
qo`shimchasi qo`llanishi ikki xil:
1) ko`plik, egalik va kelishik qo`shimchasi uyushiq
bo`lakning oxirgisiga qo`shilib, barchasiga tegishli
bo`ladi: Noma va ariza larning ba’zisi mirzo,
mufti larga havola qilinar edi ;
2) gapdagi uyushiq bo`lakning har birida son,
egalik, kelishik qo`shimchasi qo`shilishi ham
mumkin: Qor sovug`i qo`l larimni va oyoq larimni ,
peshona mni yalab tursa-da, menga juda yoqimli
tuyuldi .

sanash
ohangi ten
bog`lovchilar
vositasida
bog`lanadi. Gapda uyushiq bo`lak

Gapning uyushiq bo`lagi guruh-guruh bo`lsa, bir-
biridan nuqtali v е rgul bilan ajratiladi:
Yutib chiqish uchun ot chopqir, zotdor bo`lishi
va yaxshi toblanib sovutilishi ; chavondoz usta,
epchil bo`lishi k е rak.

МА VZU : UYUSHIQ BO`LAKLI GAPLAR

Grammatik jihatdan bir xil shakllanib ko‘pincha, bir xil so‘roqqa javob bo‘ladigan, o‘zaro t е ng bog`langan va barchasi gapning bitta bo‘lagiga tob е lanadigan bo‘laklar uyushiq bo‘lak deyiladi. Masalan: Bola goh m е nga, goh unga qarar edi

Uyushiq bo`laklar Uyushiq ega Uyushiq kesim Uyushiq aniqlovchi Uyushiq to`ldiruvchi Uyushiq hol

Gapning barcha bo`lagi uyushadi : 1) Uyushiq ega : Bugun Dilbar yoki Nigina navbatchilik qiladi; 2) Uyushiq kesim : U asta joyiga o`tirib , gapira boshladi .

Gapning barcha bo`lagi uyushadi 3) Uyushiq to`ldiruvchi: Biz bugun shifokorlarga, hamshiralarga minnatdorchilik bildirdik. 4) Uyushiq aniqlovchi: Salqin va bahavo bog`da dam oldik. Olma (ning) va shaftolining hosili mo`l bo`ldi; 5) Uyushiq hol: Shahar va qishloqda qurilish avjiga chiqqan.

O'xshashlar

Uyushiq bo’lak va uyushgan gaplar

Gapning uyushiq bo’laklari

Qo’shma gaplar

Murakkablashgan sodda gaplar

To'liq va to'liqsiz gaplar