XALQARO MEHNAT

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

5

Hajmi:

4.8 MB
XALQARO MEHNAT 
TAQSIMOTI
Qabul qildi:   Reja:

Kirish

Qiyosiy ustunliklar

XMT va Xalqaro migratsiya

Xulosa   X alqaro mehnat  t aqsimot i

X alqaro mehnat  t aqsimot i (X MT) – 
iqt isodiy  geografi y aning  asosiy  
t ushunchasidir. U alohida 
mamlak at larni mahsulot  v a 
xizmat larning  muay y an t urlarini 
ishlab  chiqarishi v a k ey inchalik  
ularni ay irboshlashidan iborat .   X alqaro mehnat   t aqsimot ining  
dast labk i iqt isodiy  maqsadi

X alqaro mehnat   t aqsimot ini ng  
dast labk i i qt isodiy  maqsadi  turli 
mamlakatlar o‘rtasida mustahkam 
iqtisodiy aloqalarni o‘rnatish 
yordamida milliy xo‘jalikning 
tuzilmasiga eng qulay iqtisodiy ta’sir 
ko‘rsatishdan iborat. Bunday ta’sir 
shuning bilan belgilanganki, XMTda 
qatnashish mamlakatga  o‘zida eng 
y axshi sharoit  mav jud bo‘lgan 
t ov arlarni ishlab chiqarishga o‘z 
harak at lari ni jamlash uchun  ruxsat 
beradi   Xalqaro mehnat taqsimotining 
afzalliklari

XMT da davlatlar vaqtni samarali tejashga erishishi mumkin

Muayyan turdagi mahsulotni ishlab chiqarishdagi vaqtni kamaytirishga 
erishadi, chunki ishlab chiqarish yengillashgan bo’ladi.

Ishlab chiqarish hajmi oshadi

Muayyan mahsulot turini ishlab chiqarishga ixtisoslashganlik  tufayli 
ishchilar o’zlarida katta tajribaga ega bo’lishadi.

Mahsulolar narxi tushib, sifati ortadi va bundan istemolchilar ham 
manfaatdor bo’lishadi    XMT ni shakllantirishning  uch asosiy 
omili:

  Mazkur mahsulotni ishlab chiqaruvchilarining hech bo‘lmasa bir 
qismidan ustunlik qilish  (masalan, arzon xom ashyoga  ega bo‘lish, 
ishlab chiqarish texnologiyasining sirlaridan xabardor bo‘lish va h. k.).

Jahon bozorida ushbu mahsulotga  talab bo‘lishi shart.

Transport xarajatlari ishlab chiqarish tannarxi va sotuv narxi 
o‘rtasidagi farqdan kam bo‘lishi lozim.   Qiy osiy  ust unlik lar
Har bir mamlakat YAIM tarkibiga kiradigan turli xil tovarlarni 
ishlab chiqarish uchun mehnat va kapitalni cheklangan 
miqdoriga  egadir. Alohida tovarlarni ishlab chiqarish uchun 
mamlakatda eng  yaxshi sharoit mavjud bo‘lib, uning bilan 
bog‘liq  sarf-xarajatlar minimal bo‘lsa, ya’ni mamlakat  
mazkur tovarni ishlab chiqarishda  qiy osiy  ust unlik k a 
ega bo‘lsa, bu holda ushbu mamlakat, ishlab chiqarishni 
oshirib va tovarni boshqa mamlakatlarga sotgan holda, 
mamlakat ichida ishlab chiqarishning imkoni bo‘lmagan yoki 
ularning ishlab chiqarilishi juda ham  qimmatga tushadigan 
tovarlarni sotib olishi mumkin  va shu mamlakat XMT dan 
manfaatdor bo’ladi.Q	iy	o	s	iy	 u	s	t	u	n	lik	la	r	 ik	k	i x	il 	
b	o	’la	d	i    Tabiiy  ust unlik lar
Tabiiy  ust unlik larga t abiiy  resurslar  v a o‘ziga xos iqlim sharoit i 
bilan  birga boshqa resurslarga nisbat an aholi soni ort iqchaligini 
ham k irit ish mumk in . Masalan:   Tabiiy  ust unlik lar
Saudiya Arabistoni neft va
  neft mahsulotlarini qazib
olish va ishlab chiqarish i da
http://www.financialpress.com /   Tabiiy  ust unlik lar
Braziliy a esa k ofe 
ishl a b chiqarishda
http://unitedexplanations.org/english/2010/11/13/green-coffee-brazilian-exporter-american-consumer/    Tabiiy  ust unlik lar
X it oy   bug‘doy ni 
y et isht irishda qiy osiy  
ust unlik k a egadir
http://www.agricorner.com/wp-content/uploads/2011/03/world-top-ten-wheat-producers.jpg    Ort t irilgan ust unlik lar
Aholining ma’lumoti va bilimlarni egallashga ahamiyatli  mablag‘ 
ajratadigan  mamlakatlar yuqori texnologik va ilmtalab mahsulotni 
ishlab chiqarishda  orttirilgan  ustunlikka  ega bo‘ladilar 
Masalan:   Ort t irilgan ust unlik lar
Ay ni damda AQSH  k ompy ut erlar,
  reak t iv  samol y ot lar,
k osmi k  apparat lari ning eng 
y angi t izimlarini  ishlab
  chiqarishga  ix t isoslashgan   Ort t irilgan ust unlik lar
Yaponiya esa  bugungi  kunda
  eng yangi  ishlab chiqarish
  asbob-uskunalarini tayyorlaydi.   Xalqaro mehnat migratsiyasi va 
Xalqaro mehnat taqsimoti
Hozirgi k unda Riv ojlangan dav lat lar o’zlarining mehnat ga 
bo’lgan eht iy ojlarini qondirish uchun migrant  mehnat i v a 
immigrant larga t obora bog’lanib qolmoqda. Bunga ik k it a sabab 
bor:
Birinchisi, Ularning aholisi juda 
juda k amay ib k et ay abdi.
Ik k inchisi, Ularning aholsi qarib 
boray ot ganligi sababli, ularda 
y et arlicha ishchi k uchi 
bbo’lmay di v a k at t a av lod 
pensiy asi v a sog’liqni  saqlashga 
djet idan k at a pul ajrat ishga 
t o’g’ri k eladi.   Xalqaro mehnat migratsiyasi va 
Xalqaro mehnat taqsimoti
Ko’pchilik rivojlangan davlatlarda tug’ilish darajasi o’rtacha 
darajadan pastda bo’lib, bu ularning aholisi soni kamayib 
borayotganidan habar beradi.   X alqaro mehnat  migrat siy asi 
v a X alqaro mehnat  t aqsimot i
Misol sifat ida Yaponiy ani oladigan bo’lsak , uning ahol isi 2090 
y ilgacha 54%  ga k amay ishi  k ut ilmoqda, y a’ni 130 mln.dan 60 
mln.ga. 
http:/www9.ocn.ne.jp/-asian.htm   Xalqaro mehnat taqsimoti
XMTning yana bir jihatlaridan biri bu  jinsga oid jihat dir(?).
Bu nimani  
anglatadi?
Erkaklar ayollarga qaraganda ko’proq turdagi 
mehnatlarni bajarishga qodirligi sababli, 
ijtimoiynjamiyat erkaklar va ayollar uchun eng 
mos ishlarni taqsimlab berishi kerak bo’ladi. Bu 
ham o’z navbatida XMTning omillaridan biridir    Xalqaro mehnat taqsimoti
Jinsga oid xalqaro mehnat taqsimotidan tashqari yana irqiy 
va etnik xalqaro mehnat taqsimoti turlari ham mavjud.   Xulosa 
Xulosa qilib aytganda Xalqaro Mehnat taqsimoti orqali ham eksport 
qiluvchi davlatlar, ham import qiluvchi davlatlar katta foyda ko’radilar. 
Bundan tashqari iste’molchilar ham XMT tufayli eng arzon va eng sifatli 
mahsulotlarni iste’mol qila oladir.    E’t iboringiz uchun 
rahmat !

XALQARO MEHNAT TAQSIMOTI Qabul qildi:

Reja:  Kirish  Qiyosiy ustunliklar  XMT va Xalqaro migratsiya  Xulosa

X alqaro mehnat t aqsimot i  X alqaro mehnat t aqsimot i (X MT) – iqt isodiy geografi y aning asosiy t ushunchasidir. U alohida mamlak at larni mahsulot v a xizmat larning muay y an t urlarini ishlab chiqarishi v a k ey inchalik ularni ay irboshlashidan iborat .

X alqaro mehnat t aqsimot ining dast labk i iqt isodiy maqsadi  X alqaro mehnat t aqsimot ini ng dast labk i i qt isodiy maqsadi turli mamlakatlar o‘rtasida mustahkam iqtisodiy aloqalarni o‘rnatish yordamida milliy xo‘jalikning tuzilmasiga eng qulay iqtisodiy ta’sir ko‘rsatishdan iborat. Bunday ta’sir shuning bilan belgilanganki, XMTda qatnashish mamlakatga o‘zida eng y axshi sharoit mav jud bo‘lgan t ov arlarni ishlab chiqarishga o‘z harak at lari ni jamlash uchun ruxsat beradi

Ko'chirib oling, shunda to'liq holda ko'ra olasiz