logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Xorazm Ma’mun akademiyasining 1000-yilligi

Xorazm Ma’mun akademiyasining 1000-yilligi

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

363.01171875 KB
Ko'chirib olish
Mavzu: Xorazm Ma’mun akademiyasining 1000-yilligi. Xorazim mamun akademiyasiʼ, Maʼmuniylar akademiyasi — Xorazmda 10-asr oxiri — 11-asr boshlarida faoliyat koʻrsatgan ilmiy muhit. Maʼmuniylar davlati (992—1017) tarixi bilan bevosita bogʻliq. Siyosiy, iqtisodiy, harbiy qudratga erishgan xorazmshoxlar davlati mamlakatni birlashtirish, unda tartib oʻrnatish boʻyicha tadbirlarni boshlab yuborgan. Kun tartibida davlat ichki va tashki siyosatini olib borishda mafkuraviy masalalarni hal qilish turgan. 18—20-asr tarixchi olimlari tomonidan ilmiy muassasa har tomonlama oʻrganilgan va oʻz faoliyati nuqtai nazaridan bu dargoh oʻz davrining akademiyasi boʻlganligi isbotlangan va unga "Maʼmun akademiyasi" nomi berilgan. Xorazm mamun akademiyasiga ko’plab olimu fuzalolar bo’lgan . Xorazm maʼmun akademiyasida quydagi olimlar o’z faoliyatlarini olib borganlar : Abu Nasr Mansur ibn Ali ibn Iroq al Jaʼdiy (10-asr — 1034), Abulxayr ibn Hammor (941 — 1048), Abu Saxl Iso ibn Yahʼyo al Masihiy al Jurjoniy (970—1011), Abu Rayhon Muhammad ibn Ahmad al Beruniy, Abu Ali al Husayn ibn Abdulloh ibn Sino, Abu Ahmad ibn Muhammad ibn Yaʼqub ibn Miskavayh (1030- yil v.e.), Abu Mansur Abdulmalik ibn Muhammad ibn Ismoil as Saolibiy al Naysaburiy (961 — 1038), Ahmad ibn Muhammad asSahriy (1015-yilv.e.), Abu Ali al Hasan ibn Horis alHububiy alXorazmiy (10—11-asrlar), Abu Abdulloh Muhammad ibn Homid al Xorazmiy (10—11- asrlar) va boshqalar. Xususan Xorazm maʼmun akademiyasining yana bir zabardast qomusiy olimi Ibn Sino jahon fani taraqqiyotiga ulkan hissa qoʻshgan. Xususan, uning "Tib qonunlari" asari butun dunyoga mashhur boʻlgan. Xorazmda Ibn Sino, asosan, mat. va astronomiya bilan shugʻullangan. Olimning Aristotel taʼlimoti xususida Beruniy bilan va oʻzining shogirdi Baxmanyor bilan yozishmalari tarixda mashhurdir. Bu yozishmalar savoljavob tarzida bulib, unda Beruniy va Ibn Sino fazo, issiqlikning tarqalishi, jismlarning issikdan kengayishi, nurning aks etishi va sinishi kabi masalalarda ilmiy munozara olib borganlar. Xorazm maʼmun akademiyasi olimlari Xorazm tabiati, iklimi, sugʻorish tizimi, mineralogiyasi, yer osti suvlari, Amudaryo deltasining tarixi, korizlar qurish orqali tuproqni tozalash yoʻllarini tadqiq etishgan. Akademiya aʼzolaridan Abu Bakr alXorazmiy, tabib AbulFaraj ibn Hindu sheʼriyatda yuksak mahoratga erishganlar. Xorazm tarixi, dinlari, taqvimi, bayramlari, urfodatlari, yozuvi, milliy qadriyatlari haqidagi qimmatli maʼlumotlar ularning faoliyati tufayli bizgacha yetib kelgan. Ularning oʻzlariga xos shiori: "Ilm — insonlar hojatini chiqarmoqlikka xizmat qilsin", — deya atalgan edi. Xorazm maʼmun akademiyasi olimlariga ilmda qatʼiylik xos boʻlgan. Aristotel yoʻl qoʻygan koʻp xatolar tekshirishlar davomida tuzatilgan, qutbdagi davomiy tun va kunlar masalasi osonlik bilan falakiyot fani nuqtai nazaridan tushuntirilib yechilgan. Xorazmshoh Maʼmun ibn Maʼmun (Maʼmun II) saroyidagi olimlar shuhrati oʻz davrida uzok, ulkalarga tarkalgan. Bu esa Mahmud Gʻaznaviyning gʻashiga tekkan. U uyushtirgan suiqasd natijasida 1017-yilning bahorida Maʼmun II uldirilgan va usha yilning iyunida kuyovi uchun qasos olish bahonasi bilan Mahmud Gʻaznaviy Xorazmga bostirib kirgan. Katta qirgʻin va talontorojliklar natijasida X.Xorazm maʼmun akademiyasi faoliyati tugatilgan va bu yerdagi olimlarning kupchiligi Gʻaznaga majburan olib ketilgan. . Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov Xiva shaxrining 2500-yilligi tantanalarida insoniyat tarixidagi ilk akademiyalardan bo’lmish Ma’mun akademiyasi Xorazm zaminida tashkil topgani bilan xalqimiz xar qancha faxirlansa arzishini takidladlab o’tdilar. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Xorazm Ma’mun akademiyasini qaytadan tashkil etish to’g’risida”gi farmoni, O’zbekistonning ilmiy saloxiyatini yuksaltirish, uning jaxon ilmiy xamjamiyatidagi o’rnini mustaxkamlash, mintaqalarda fanni rivojlantirish xamda istedodli va fidoyi olimlarni qo’llab-quvvatlash, yuqori intelektual muxit yaratishdagi milliy ananalarni rivojlantirishda qo’yilgan muxim qadam bo’ldi. Birinchi Prezidentimiz Islom Karimovning 1997-yil 11- noyabirdagi farmoniga muvofiq qayta tashkil etilgan. . 1997-yil noyabir oyida akademiyaning tarkibida “ arxeologiya, tarix va falsafa”, “ Til va adabiyot”, “Biologiya muammolari”, bo’limlari tashkil qilinib, 9ta ilmiy mavzu bo’yicha, 26 ta ilmiy xodim, shu jumladan, 5 nafar fan doktorlari va 9 nafar fan nomzodlari ilmiy tadqiqotlar olib borishdi. . 2006-yil Yunesko tashabusi bilan xorazim Ma’mun akademiyasini ng1000-yiligi nishonlandi. Bugungi kunda bu ilm-fan dargoxida 41 nafar ilmiy xodim, jumladan, 7 nafar fan doktori, 19 nafar fan nomzodi faoliyat yuritmoqda. Ular xorazm davlatchilik tarixi, ona yurtimizdan yetishib chiqqan olimlarning jaxon fani va madaniyati rivojiga qo’shgan xisasi beqiyosdir. Bugungi kunda akademiyamiz olimlari nafaqat respublikamizning fanlar akademiyasi ilmiy tekshirish institulari bilan, balki jaxonning yetakchi ilmiy markazlari va oliy ta’lim muassasalari, xususan Amerika, germaniya, Moskvadagi, universitetlar bilan tadqiqotlar olib borilmoqda. Xulosa. Xorazm ma’mun akademiyasi olimlari Yunoniston, Yaqin va Oʻrta Sharq, Hindiston ilmfan yutuqlarini ijodiy, tanqidiy oʻrganib, uni yanada yuksak bosqichga koʻtarganlar. Akademiya aʼzolarining aksariyati olim sifatida Markaziy Osiyoda shakllanganlar. Ularning ilmiy faoliyati, asarlari tufayli Qadimgi Xorazm badiiy sanʼati, adabiyoti, astronomiyasi, matematikasi, sugorish madaniyati yutuklari jahon tamadduni xazinasiga kirgan va butun insoniyat manfaatlariga xizmat kila boshlagan. E’tiboringiz Uchun Raxmat 205-guruh talabasi Abdulbarov Murodjon.

Mavzu: Xorazm Ma’mun akademiyasining 1000-yilligi.

Xorazim mamun akademiyasiʼ, Maʼmuniylar akademiyasi — Xorazmda 10-asr oxiri — 11-asr boshlarida faoliyat koʻrsatgan ilmiy muhit. Maʼmuniylar davlati (992—1017) tarixi bilan bevosita bogʻliq. Siyosiy, iqtisodiy, harbiy qudratga erishgan xorazmshoxlar davlati mamlakatni birlashtirish, unda tartib oʻrnatish boʻyicha tadbirlarni boshlab yuborgan. Kun tartibida davlat ichki va tashki siyosatini olib borishda mafkuraviy masalalarni hal qilish turgan.

18—20-asr tarixchi olimlari tomonidan ilmiy muassasa har tomonlama oʻrganilgan va oʻz faoliyati nuqtai nazaridan bu dargoh oʻz davrining akademiyasi boʻlganligi isbotlangan va unga "Maʼmun akademiyasi" nomi berilgan. Xorazm mamun akademiyasiga ko’plab olimu fuzalolar bo’lgan .

Xorazm maʼmun akademiyasida quydagi olimlar o’z faoliyatlarini olib borganlar : Abu Nasr Mansur ibn Ali ibn Iroq al Jaʼdiy (10-asr — 1034), Abulxayr ibn Hammor (941 — 1048), Abu Saxl Iso ibn Yahʼyo al Masihiy al Jurjoniy (970—1011), Abu Rayhon Muhammad ibn Ahmad al Beruniy, Abu Ali al Husayn ibn Abdulloh ibn Sino, Abu Ahmad ibn Muhammad ibn Yaʼqub ibn Miskavayh (1030- yil v.e.), Abu Mansur Abdulmalik ibn Muhammad ibn Ismoil as Saolibiy al Naysaburiy (961 — 1038), Ahmad ibn Muhammad asSahriy (1015-yilv.e.), Abu Ali al Hasan ibn Horis alHububiy alXorazmiy (10—11-asrlar), Abu Abdulloh Muhammad ibn Homid al Xorazmiy (10—11- asrlar) va boshqalar.

O'xshashlar

XORAZM MAMUN AKADEMIYASINING 1000 YILLIGI
XORAZM MAMUN AKADEMIYASINING 1000 YILLIGI
Mustaqillik yillarida Xorazm Ma’mun akademiyasining qayta tiklanishi.
Mustaqillik yillarida Xorazm Ma’mun akademoyasining qayta tiklanishi
XORAZM MA’MUN AKADEMIYASIDA TABIIY VA IJTIMOIY FANLARNING RIVOJI