Elektron taqdimotlar vositalari. Pedagogik dasturiy vositalar Marcomedia Flash da chizish usullari va instumentlari bilan tanishish Autoplay dasturiy vositasi.
![Mavzu:Elektron taqdimotlar vositalari.Pedagogik dasturiy vositalar
Marcomedia Flash da chizish usullari va instumentlari bilan tanishish
Autoplay dasturiy vositasi.Uning vazifasi va o’quv jarayonida qo’llanish.
REJA:
1. Kirish
2. Asosiy qism
1.Elktron taqdimot vositalari
2.Pedagogik dasturiy vositalar haqida tushuncha
3. Macromedia Flash imkoniyatlari
4.Chizish asboblar paneli elementlari
5. Auto play dasturida elektron darslik yaratishni o’rganish
3.Xulosa
4.Ilovalar(mavzuga oid krossvord yoki test)
5.Foydalanilgan adabiyotlar
1](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_1.png)
![Krish
Zamon talablariga javob beradigan kuchli, mukammal multimedia hujjatla- rini
yaratish uchun Windowsning yuqorida qayd etib o‘tilgan standart multimedia-
dasturlari imkoniyat jihatdan yetarli emas. Shu sababli keyingi yillarda multimedia
hujjatlarini yaratishga va ulardan foydalanishga oid juda ham ko‘plab dasturiy
ta’minotlar ishlab chiqilgan. Ulardan biri AutoPlay dasturidir.
Keyingi yillarda multimedia hujjatlarini yaratishga oid juda ko’plab
dasturiy ta’minotlar ishlab chiqilgan. Ulardan biri AutoPlay Media Studio
dasturidir. Istalgan fayl yoki fayllar to’plamini bitta muhitga birlashtirish,
qolaversa, CD yoki DVD disklar uchun AutoRun -menyusi hosil qilishda
AutoPlay Media Studio eng kuchli vizual paket hisoblanadi.
Multimedia texnologiyalariga asoslangan amaliy dasturlarni yaratish uchun
AutoPlay Media Studio dasturidan foydalanish foydalanuvchilar uchun juda
oson va qulay interfeysni taqdim etadi. AutoPlay Media Studio bilan ishlashda
deyarli dasturlash ishlari talab qilinmaydi. Foydalanuvchi faqat
turli,dizaynli,dasturiy muhitni tanlash uchun bir nechta tayyor shakllardagi loyiha
shablonlaridan foydalanishi mumkin. Bunda amaliy dastur muhitini dizaynga boy
holatga tashkil etish uchun AutoPlay Media Studio dasturiy vositasi tarkibida
tayyor ob’ektlar
mavjud bo’lib, ular tarkibiga buyruq tugmasi, tovush kuchaytirgichi , fayllarni
printerdan bosmaga chiqarishni ta’minlovchi, Web-saytlarni ochuvchi va
ularga murojaatni amalga oshirib beruvchi qator funkstional ob’ektlarni kiritish mu
mkin. Amaliy dastur uchun grafik qobiqlarni yaratish, uni avtmatik ishga tushirish
uchun
AutoPlay Media Studio barcha kerakli fayllarni o’zi yaratadi. Foydalanuvchilar
zimmasiga esa faqat qattiq disk va kompakt diklarni yozish uchun tayyor
loyihalarni shakllantirish vazifasi qoladi.
2](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_2.png)
![ASOSIY QISIM
Multimedia texnologiyalariga asoslangan amaliy dasturlarni yaratish uchun
Autoplay Media Studio dasturidan foydalanish foydalanuvchilar uchun juda oson
va qulay interfeysni taqdim etadi.Autoplay Media Studio bilan ishlashda deyarli
dasturlash ishlari talab qilin- maydi. Foydalanuvchi faqat turli dizaynli dasturiy
muhitni tanlash uchun bir nechta tayyor shakllardagi loyiha shablonlaridan
foydalanishi mumkin.Bunda amaliy dastur muhitini dizaynga boy holatga tashkil
etish uchun Autoplay dasturiy vositasi tarkibida tayyor obyektlar mavjud bo‘lib,
ular tarkibiga buyruq tugmasi, tovush kuchaytirgichi , fayllarni printerdan bosmaga
chiqarishni ta’minlovchi vosita, Web-saytllarni ochuvchi va ularga murojaatni
amalga oshirib beruvchi qator funksional obyektlarni kiritish mumkin.Amaliy
dasturlarga oid grafik qobiqlarni yaratish va uni avtomatik ishga tushirish uchun
Autoplay Media Studio barcha kerakli fayllarni o‘zi yaratadi.Foydalanuvchilar
zimmasiga esa faqat qattiq disk va kompakt diklarni yozish uchun tayyor
loyihalarni shakllantirish vazifasi qoladi.2008-yilning 12-martida Indigo Rose
Corporation kompaniyasi Autoplay Media Studio 7.1.1007.0 versiyasini iste’molga
chiqardi Dastur foydalanuvchilarga obyektlarni o‘zaro bog‘lashni amalga
oshirishga yordam beradigan yuzlab vositalarni taqdim eta oladi.Autoplay Media
Studio dasturi muhitida Visual Basic, Visual C++, Java, Macromedia Flash kabi
qator tizimlarda yaratilgan hujjatlarni ham bemalol qayta ishlash mumkin.Dastur
yordamida animatsiyalanuvchi menyuni, kataloglar daraxtini, ma’lu- motlar
bazasini va shunga o‘xshash obyektlarni nafaqat tez yaratish, balki ularni
boshqarish ham mumkin.Avtomatik ishga tushuvchi oynalarni o‘zining
kutubxonasidagi “niqob”lar- dan foydalangan holda ixtiyoriy shaklda (formada)
yaratish mumkin. Bunday “niqob” sifatida .jpg, .bmpva .png kabi formatdagi
fayllardan foydalanilsa ham bo‘ladi.Qolaversa, ma’lumotlarni CD uchun
tayyorlagan holda uni dasturning o‘zi- dan turib, CD yoki DVDga yoza olishi
Autoplay Media Studio dasturi naqadar keng imkoniyatlarga ega ekanligini
ko‘rsatadi.Tayyor loyiha bunda .exe kengaytmali fayl sifatida o‘zi ochiluvchi arxiv
ko‘rinishda yoki qattiq diskdagi alohida papkada shakllantirilishi mumkin.Bundan
3](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_3.png)
![tashqari, dasturga matnni orfografik tekshirish imkoniyati ham kiri- tilgan.
Dasturning bu xossasi uning “Label”, “Paragraph” va “Button” kabi obyekt- lari
bilan birga ishlaydi. Agar dastur kompyuterga to‘liq versiya bilan o‘rnatilgan
bo‘lsa, matnni orfografik tekshirish uchun uning kutubxonasida juda katta
hajmdagi lug‘atlar bo‘lishi mumkin.Shunday qilib, AutoPlay Media Studio 7.0
ning yangi versiyasi quyidagi im- koniyatlarga ega holda iste’molga chiqarilgan.
4](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_4.png)
![https://
www.google.com/imgres?imgurl=x-raw-image%3A%2F%2F
%2F4337db3ba2e57b332d1f25e0f73c85cefe7b3197f163c952be5083e795fb4752&imgrefurl=https%3A
%2F%2Fhozir.org%2Fautoplay-programmasnda-multimedial-qosmshalard-
jaratw.html&tbnid=M3vlojvbN0PbQM&vet=12ahUKEwijvIzsn8_8AhXkn_0HHW_SCeIQMygQegUIARDJ
AQ..i&docid=WF3axoN5NZw1fM&w=423&h=326&q=autoplay
%20dasturi&ved=2ahUKEwijvIzsn8_8AhXkn_0HHW_SCeIQMygQegUIARDJAQ
Elktron taqdimot vositalari
Hozirda deyarli barcha sohaning elektron nashrlari mavjud. Lekin hammasini
ham foydali deya olmaymiz. Ma’lumot undan foydalanilgandagina kerakli
bo’lishi mumkin. Shunday ekan elektron darsliklar tayyorlashda ham ushbu jihatga
e’tibor qaratish zarur bo’ladi. Ayni paytda yangi axborot t е xnologiyalari
sohasida gip е rmedia tizimlarini qo’llash rivojlanib bormoqda. Bunday
t е xnologiyalar asosida an'anaviy o’quv matnini yanada takomillashtirilgan o’quv
mat е riali asosida k е ngaytirish va chuqurlashtirish hamda kurslar va animatsion
5](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_5.png)
![lavhalardan foydalanish yo’li bilan almashtirish g’oyasi yotadi. Bunda u yoki bu
holda ajratib b е rilgan matn lavhalari orasida o’zaro bog’anish tugunlari barpo
etiladi. Mutaxassislarning ta'rifiga ko’ra, gip е rmatn inson int е ll е ktining katta
xajmdagi axborotni esda saqlash kobiliyatini va mazkur axborotlar ichidan
kommunikatsiya (muloqot) va tafakkur jarayonlarini assotsiatsiyalash yo’li
bilan qidiruv ishlarini olib borishni imitatsiya (o’zida aks) qiladi. Boshqacha
qilib aytganda, gip е rmatn murakkab darajada tashkil etilgan o’quv mat е riallari
tizimi bo’lib, ko’plab statistik va dinamik axborotlarni o’zida mujassamlashtiradi
hamda umumlashgan tarmoq tuzilishiga ega bo’ladi. Bunda axborot lavhalari
ahamiyatini matn, grafik, sx е ma, vid е olavha, ijrochi dastur va animatsiya
(qarakatli jarayon)lar o’ynaydi. Matnlar esa, o’z navbatida, yanada kichik
matnchalardan tashkil topib, ular «matryoshka» («qo’g’irchoq ichida
qo’g’irchoq») ko’g’irchog’i kabi ko’p marta ichma-ich joylashishlari mumkin.
Bir matndan ikkinchisiga o’tish (chiqarish) EDning tarkibiga kiruvchi ma'lum
munosabat orqali amalga oshiriladi. Matnlar orasidagi o’zaro bog’lanishlardan
tashqari matn va vid е olavhalar, matn va ijrochi dastur hamda matn va
animatsion eff е ktlar orasida ham bog’lanishlar mavjud bo’lishi zarur. Bu
bog’lanishlar ham ma'lum nisbatlar to’plamida k е ltirilgan nisbatlar ko’rinishida
b е rilgan bo’ladi. Biz gil е rmatnlarni graf-daraxt ko’rinishida tasvirlashimiz
mumkin, bunda matnlarning lavhalari, grafik tasvirlar, vid е olavhalar, ijrochi
dasturlar va animatsiyalar doirachalar (graf tugunlari) ko’rinishida, ular
asosidagi munosabatlar esa, mos doirachalarni tutashtiruvchi yoylar shaklida
ifodalanadi. Shuni alohida qayd etish lozimki, gip е rmatnlardan foydalanishning
samaradorligi ko’p jixatdan bog’lanishi mumkin bo’lgan axborotlarning
uslubiy nuqtai nazardan maqsadga muvofiqligiga bog’iq bo’ladi. Chunonchi,
nisbatlar to’plami har bir el е m е ntga hos bo’lgan aniq vazifalarning
muayyanlashtirilishi, ularning muqobillik darajalari bilan harakt е rlanadi. Matnlar
lavhalarida izox talab etuvchi («kalit») so’zlar, tushunchalar, matnning boshqa
parchalari, jumladan, vid е olavhalar bilan bog’langanligini ko’rsatish maqsadida
alohida rang bilan ajratilgan (yoxud tagiga chizilgan) holda b е rilishi mumkin.
6](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_6.png)
![Shunday qilib, gip е rmatn tizimidan foydalanuvchilar graf tugunlari bo’ylab
«sayohat»ga chiqib, uning uchlaridan mos axborot bo’lagini, yoylaridan esa,
foydalanish tartibini aniqlashlari mumkin. Foydalanuvchining axborot lavhalari
bo’ylab bunday «sayohati» navigatsiya d е yiladi. Gip е rmatn tizimi, kitobni
varaqlagan kabi yoxud kitobning mundarijasi bo’yicha (boblar, paragraflar va
b е tlarni) i е rarxik kuzatish singari, matnlarni k е tma-k е t qarab chiqish, shuningd е k,
oldindan ma'lum bog’lanish «yo’llari» bo’yicha ixtiyoriy yo’nalishda navigatsiya
qilish imkonlarini b е radi . Xulosa qilib aytganda, navigatsiya, ma'lumotlar
bazasi mazmunini tadqiq qilish yoki zaruriy axborot bilan aniqlangan
tugunlarning biridan ikkinchisiga o’tish xarakati jarayonini tavsiflaydi. Bunday
murakkab shaxobchali tuzilma navigatsiya bilan bog’liq ayrim muammolarni
vujudga k е ltirishi tabiiy. Xususan, gip е rmatnli xujjatni o’qish uchun har bir
tugundagi matn yoxud boshqa axborot lavhalarining mazmunini bilishning o’zi
е tarli bo’lmay, yo’ldan adashmagan va chalkashmagan holda, mazkur xujjat
bo’ylab to’g’ri navigatsiya qilish lozim bo’ladi. O’quv qo’llanma yoki darslik
uchun mo’ljallangan el е ktron kitoblarni yaratish maqsadida gip е rmatn tizimlarini
qo’llashning aloxida xususiyatlari mavjud. Bular ichida eng muhimi foydalanuvchi
(el е ktron kitob o’quvchisi) el е ktron qo’llanmada k е ltirilgan asosiy o’quv
mat е rialining mazmunidan uzoqlashmasligi lozim, ya'ni u faqat gip е rmatn
tizimi bo’ylab navigatsiya qilmogi k е rak. Bu esa, o’z navbatida, navigatsiya
jarayonida matnning asosiy lavha uchun bog’lanishlar sonini, ma'lum darajada
ch е garalashni taqozo qiladi. Uslubyyot nuqtai nazaridan, ma'lum
597 paragrafdan k е yingilariga chiqish, undan oldingi paragraflarga chiqishdan
farqli o’ularoq, alohida bog’lanishlar bilan b е rilgani ma'qul bo’ladi. Bu ED dan
birinchi marta foydalanuvchilar uchun qator qulayliklar yaratadi.
Gip е rmatn xujjatlarini ishlab chiqishda ushbu instrum е ntal vositalar: Microsoft
Front-Page (HTML-Hyper Text Markup Language), Alliare Home Site (HTML),
Microsoft Power Point, Microsoft Word va boshqalardan foydalaniladi. Strat е gik
illyustratsion o’quv mat е riallarini (turli manzaralar)ni yaratishda rastorli yoki
v е ktorli rasmlar bilan ishlovchi dasturlardan foydalanish zarur bo’ladi. Ularga
7](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_7.png)
![Corel Draw, Corel Xara, Corel Photo Paint, Adobe Photo Shop, Adobe
Illustrator va boshqalar kiradi. Dinamik illyustratsion o’quv mat е riallari roliklarini
yaratishda esa, ularni tuzish uchun maxsus muharrirlar va quyidagi Web-
animatorlardan foydalaniladi: Disreet 3D Studio MAX, Alais Wave Front, Maya,
Light Wave, Soft Image 3d, Adobe Image Ready, Gif Animator, Macromedia
Flash, Adobe Premier va boshqalardan foydalaniladi . Tovush bilan k е chadigan
yozuvlar va tovushni taxrir qilish Sonic Foundry Sound Forge, Wave Lab, Sound
Recorder va boshqa dasturlar yordamida amalga oshiriladi. Ma'lumotlar
bazasidan foydalanish zarurati tug’ilganda, Microsoft Excel kabi ma'lumotlar
bazasi yordamga chaqiriladi. El е ktron darslik yohud o’quv qo’llanma uchun
illyustrativ mat е riallarni yaratishda, shuningd е k, skan е rlar, vid е oushlash va yig’ish
platalari, tovush platalari kabi apparatli vositalardan foydalaniladi. Matnli
prots е ssorlar va maxsus dasturlar yordamida el е ktron darsliklarni yaratishda,
o’quvchida undan qisman foydalana olmaslik bilan bog’liq muammolar
tugilishi ham tabiiy. Gap shundaki, foydalanuvchi darslikni yaratish dasturiga ega
bo’lishi zarur bo’ladi. .
Pedagogik dasturiy vositalar haqida tushuncha
Pedagogik dasturiy vositalar – kompyuter texnologiyalari yordamida o`quv
jarayonini qisman yoki to`liq avtomatlashtirish uchun mo`ljallangan didaktik
vosita hisoblanadi. Ular ta`lim jarayonini samaradorligini oshirishning istiqbolli
shakllaridan biri hisoblanib, zamonaviy texnologiyalarning o`qitish vositasi
sifatida ishlatiladi. Pedagogik dasturiy vositalar tarkibiga: o`quv fani bo`yicha aniq
didaktik maqsadlarga erishishga yo`naltirilgan dasturiy mahsulot (dasturlar
majmuasi), texnik va metodik ta`minot, qo`shimcha yordamchi vositalar kiradi.
Pedagogik dasturiy vositalarni quyidagilarga ajratish mumkin:
o`rgatuvchi dasturlar – o`quvchilarning bilim darajasi va qiziqishlaridan kelib
chiqib yangi bilimlarni o`zlashtirishga yo`naltiradi;
test dasturlari – egallangan bilim, malaka va ko`nikmalarni tekshirish yoki
baholash maqsadlarida qo`llaniladi;
mashq qildirgichlar - avval o`zlashtirilgan o`quv materialini takrorlash va
8](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_8.png)
![mustahkamlashga xizmat qiladi;
o`qituvchi ishtirokidagi virtual o`quv muhitini shakllantiruvchi dasturlar.
Pedagogik dasturiy vositalar yaratishga qo`yiladigan talablar.
Pedagogik dasturiy vositalarni yaratish texnologiyasini amalga oshirish maqsadida
ularning an`anaviy vositalardan ustunligini tasdiqlovchi qator ijobiy omillar
mavjud. Mazkur omillar didaktik, psixologik, iqtisodiy, fiziologik guruhlarga
ajratildi.
Pedagogik dasturiy vositalarga qo`yiladigan didaktik talablarga quyidagilar kiradi:
ilmiylik, tushunarli, qat`iy va tizimli bayon etilishi bilan birgalikda (pedagogika,
psixologiya, informatika, ergonomikaning asosiy tamoyillarini, zamonaviy fanning
fundamental asoslarini hisobga olib, o`quv faoliyati mazmunini qurish
imkoniyatini ta`minlash), uzluksizlik va yaxlitlik (ilgari o`rganilgan bilimlarning
mantiqiy oqibati hamda to`ldiruvchisi hisoblanadi), izchillik, muammolilik,
ko`rgazmalilik, faollashtirish (o`qitish mustaqilligi hamda faollilik xususiyatining
mavjudligi), o`qitish natijalarini o`zlashtirish mustahkamliligi , muloqotning
interfaolliligi, o`qitish, tarbiyalash, rivojlantirish va amaliyotning yaxlit birligi.
Metodik talablarga quyidagilar kiradi: aniq o`quv fanining o`ziga xos
xususiyatlarini hisobga olish, ma`lum bir faning o`ziga xosligini hisobga olish,
axborotni zamonaviy metodlari o`zaro bog`liqliligi, o`zaro aloqadorliligi, turli-
tumanligi, amalga oshirilishi.
Psixologik talablarga idrok etish (verbal-mantiqiy, sensor-perseptiv), tafakkur
(tushunchaviy-nazariy, ko`rgazmali-amaliy), diqqati (qat`iyliligi, boshqaga
ko`chishi), motivasiya (ishlashda faol shakllari, yuqori darajada ko`rgazmalilik, o`z
vaqtida qayta aloqa yordamida o`quvchilarning yuqori darajadagi motivasiyalarini
doimiy ravishda rag`batlantirish), xotira, tasavvuri, yoshi va individual psixologik
xususiyatlarini hisobga olish (egallagan bilim, ko`nikma va malakalarini hisobga
olib, o`quv fani mazmuni hamda o`quv masalalari murakkablik darajasi
o`quvchilarning yosh imkoniyatlari va individual xususiyatlariga mos kelishi,
o`quv materialini o`zlashtirishda ortiqcha his-hayajonli, asabiy, aqliy
yuklamalardan ta`sirlanishdan himoyalash) kiradi.
9](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_9.png)
![Texnik talablarga shaxsiy kompyuterlar va ularning tashqi qurilmalari , test
o`tkaziladigan manbalar kiradi.
Tarmoq talablariga «mijoz-server» arxitekturasi, Internet-navigatorlar, tarmoq
operasion tizimlari, telekommunikasiya, boshqaruv vositalari (o`qitish jarayonini
individual va jamoaviy ishlari, tashqi qayta aloqa) kiradi.
Estetik talablarga quyidagilar kiradi: tartiblilik va ifodalilik (elementlari,
joylashishi, o`lchami, rangi), bezashning funksional vazifasi va ergonomik
talablarga mosligi.
Maxsus talablarga quyidagilar kiradi: interfaollik, maqsadga yo`nalganlik,
mustaqillik va moslashuvchanlik, audiolashtirish, ko`rgazmalilik, kirish nazorati,
intellektual rivojlanish, differensiasiyalash(tabaqalashtirish), kreativlik , ochiqlik,
qayta aloqa, funksionalilik, ishonchlilik.
Ergonomik talablarga quyidagilar kiradi: do`stonalik, foydalanuvchiga moslashish,
ekran shakllarini tashkil etish.
Metodik talablar pedagogik dasturiy vositalar asosida o`qitishga mo`ljallangan
o`quv fanining o`ziga xos xususiyatlarini, uning qonuniyatlarini, izlanish
metodlari, axborotga ishlov berishning zamonaviy usullarini joriy qilish
imkoniyatlarini hisobga olishni ko`zda tutadi. Fanlardan yaratiladigan pedagogik
dasturiy vositalar quyidagi metodik talablarga javob berishi kerak:
1. Pedagogik dasturiy vositalar – o`quv materialini taqdim etishning tushunchali,
obrazli va harakatli komponentlarining o`zaro bog`liqligiga tayangan holda
qurilishi.
2. Pedagogik dasturiy vositalar o`quv materialini yuqori tartibli tuzilma
ko`rinishida ta`minlashi. Fanlararo mantiqiy o`zaro bog`liqlikning hisobga olinishi.
3. Pedagogik dasturiy vositalarda ta`lim oluvchiga o`quv materialini bosqichma-
bosqich o`zlashtirganligini turli xildagi nazoratlarni amalga oshirish asosida
aniqlash imkoniyatlarining yaratilishi.
Pedagogik dasturiy vositalar yaratishda o`quvchilarning psixofiziologik
hususiyatlarini hisobga olish. Pedagogik dasturiy vositalarni qo`llash asosida
o`quvchilarning mustaqil ta`lim olish ko`nikma va malakalarini shakllantirishda
10](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_10.png)
![o`quvchilarning funksional va psixofiziologik imkoniyatlari inobatga olinishi shart.
Pedagoglarning pedagogik dasturiy vositalar asosida imkon qadar ko`proq
ma`lumotlarni yoritishga intilishi o`quvchini ortiqcha toliqtirishga olib kelishi
mumkin
Barcha turdagi multimediyali kontentlar: video, flash, ovoz, veb-ob`yektlarni
qo`yishni qo`llab-quvvatlaydi. Barcha ko`p tarqalgan video (flv, avi, wmv, mov,
mpeg, dv, 3g) va ovoz (mp3, wma, wav, m4a, aac, aiff, ogg) formatlari
importlanadi, bundan tashqari, Internetdagi rolikning HTML-kodini yoki veb-
kameradan video-yozish, ovozni esa mikrofondan yozib qo`yish mumkin. SWF —
roliklari ham muammosiz qabul qilinadi, bu esa boshqa multimediya
muharrirlarining loyihalari bilan integrasiyalash bo`yicha cheksiz imkoniyatlarni
ochadi. Veb-sahifalar slaydlarda freymlar ko`ri nishida aks etadi. Ulardan
foydalanish mumkin va bu ham roliklarni lo yihalash imkoniyatlarini kengaytiradi.
Adobe Captivate— Mic rosoft Windows va dasturiy ta`minotni namoyish etish,
video-darslarni yozish, dastur simulyasiyasini yaratish, o`quv taqdimotlarni yara -
tish va .swf formatda turli testlarni yaratish uchun qo`llanilishi mumkin bo`lgan
Mac OS Xning 5 versiyalari uchun elektron ta`limda qo`llaniladigan elektron
kurslarni yaratish va tahrirlash dasturi. Adobe Captivatedagi generasiyalangan .swf
11](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_11.png)
![ni .aviga videoxosting saytlarga konvertasiya qilish imkoniyati mavjud. Dastur
simulya siyalarini yaratish uchun Captivateda chap va o`ng sichqoncha tugmasini
bosish va klavishalarni bosish mumkin. SHuningdek, Adobe Captivateni
skrinkastlarni, podkastlarni yaratish va Microsoft PowerPoint taqdimotlarini
Adobe Flash formatiga konvertasiya qilish uchun qo`llash mumkin.
Captivate yordamida dasturlarning interfaol namoyishlari , simulyasiyalar,
yordamchi ma`lumotlar, skrinkastlar, o`yinlar va darslar yaratish va tahrirlash
mumkin. Captivateda yaratilgan skrinkastlar ekrandan qilingan yozuvlarga
nisbatan ancha kam joy egallaydi. Foydalanuvchilar Captivateda taqdimotlarga
effektlar, faol nuqtalar, matnli sohalar, video va hokazolarni qo`shib tahrirlashlari
mumkin. Mualliflar mazmunini va u yoki bu elementni paydo bo`lish vaqtlarini
tahrirlashlari mumkin. Faol nuqtalarni bosish boshqa slaydga o`tish, shuningdek,
tashqi murojaatlarga o`tishni ta`minlashi mumkin. Captivate tasvirlarni,
PowerPoint taqdimotlarni, video, .flv va audiolarni loyihaga import qilishni
qo`llab-quvvatlaydi. Adobe Captivate dasturi materiallarni yaratish va namoyish
etishning qulay vositasidir. Captivate keng doiradagi imkoniyatlarni taklif etadi:
Microsoft PowerPointda yaratilgan taqdimotlar asosida o`quv materiallarni
yaratish, monitordagi suratni olib, savolga berilgan javobga bog`liq ravishda o`tish
imkoniyatli testlar yaratish.
CourseLab dasturi: CourseLab — bu kuchli va shu bilan birga foydalanuvchiga
12](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_12.png)
![oddiy bo`lganb internet tizimida, masofaviy ta`lim tizimlarida, kompakt disk yoki
boshqa har qanday saqlash qurilmalarida ishlatish uchun mo`ljallangan interaktiv
ta`lim materiallari (elektron darsliklar) tayyorlash uchun mo`ljallangan kuchli va
ishlatish oson bo`lgan dasturiy vositadir.
CourseLabning asosiy imkoniyatlari:
WYSIWYG tizimida ko`rish va natijalarni olish mumkin bo`lgan ta`lim
materiallarini yaratish va tahrir qilish.
Tuzuvchidan HTML yoki boshqa dasturlash tillarini bilishni ta lab qilmaydi.
Obe`ktiv yondashish har qanday murakkablikdagi ta`lim materiallarini yaratish
imkonini beradi.
Senariylardan foydalanish murakkab ko`p «Obe`kt»li bog`liq liklarni yaratishni
osonlashtiradi.
Testlarni avtomatik yaratish mexanizmiga ega.
Ochiq obe`ktiv interfeys obe`kt va shablonlar kutubxonasi va foydalanuvchi
yaratgan kutubxonalarni osonlikcha kengaytirish imkonini beradi.
Obe`ktlar animasiyasi mexanizmiga ega.
CourseLab dasturining interfeysi
CourseLab yordamida yaratilgan ta`lim materiallari ishla tilish turiga qarab,
elektron ta`limning quyidagi: AICC (http://www.aicc.org), SCORM 1.2
(http://www.adlnet.org) standart lariga mos keladi.
iSpringPro dasturi: iSpringPro dasturi .PPT, .PPTX, .PPS, .PPSX formatdagi
fayllarni Flash (.swf) va HTML formatiga konvertasiyalash imkoniyatini beradigan
mualliflik dasturi hisoblanadi.
13](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_13.png)
![Dastur orqali foydalanuvchilar Flash-roliklar va YouTube-video resurslarni
PowerPoint taqdimot slaydlariga joylashtirishlari mumkin.
Х ususan:
• YAratiladigan elektron o`quv kontentlarni SCORM va TinCan tizimlarga
o`tkazish imkoniyatini beradi , bu esa ixtiyoriy LMS (Learning menegment
system) bilan integrasiyalashtirish mumkin degani.
Macromedia Flash imkoniyatlari .
Kompyuter texnologiyasining rivojlanishi hozirgi zamonda ixcham va bejirim,
foydalanuvchi uchun qulay bo’lgan harakatli dasturlar yaratilish imkoniyatini
yaratmoqda. Bu yaratilgan dasturlar Netscape Navigatir (NN) bilan birga
ishlashdan tashqari, Internet Explorer (IE) bilan ham ishlaydi. Micromedia
k о mp а niyasi t о m о nid а n shunday programmalardan biri Flash p а k е t pr о gr а mm а si
yar а tilgan bo’lib, bu programma texnik WEB-dizayn vositalarining to’liq
imkoniyatidan foydalanish imkoniyatini beradi.
Bu pr о gr а mm а ning imk о niyatl а ri jud а k е ng bo’lib, bund а h а r а k а tl а r va t о vushl а r
100 kb f а yl h а jmnigina eg а ll а ydi.
Flash quyid а gi imk о niyatl а rg а eg а :
- Yar а til а yotg а n f а ylni h а jmi kichikligi v а Flash d а sturining t а rm о qd а n t е z
yukl а nuvch а nligi. Flash d а v е kt о rli f о rm а t qo’ll а ng а nligi s а b а bli, und а f а yll а r
siqil а di v а shuning uchun f а yl h а jmi k а m а yadi;
- Br а uz е rl а r о r а sid а gi b о g’liqlik, ya’ni Flash IE, NN l а r bil а n birg а ishl а ydi;
- B о shq а ruv tilining qudr а tliligi. Micromedia Flashd а m ах sus d а sturl а sh tili
ishl а tilinib, bund а bajaruvchi o’z s ах if а si uchun qul а y imk о niyatl а rd а n
f о yd а l а nishi mumkin, ya’ni m а ssivl а r, t а kr о rl а nish, f о rmul а l а r v а sh а rtl а rd а n
to’liq f о yd а l а nish mumkin;
- Go’z а lligi. Flashd а о ddiy sh а r yoki i х tiyoriy sh а kl h а m jud а chir о yli r а ngl а r bil а n
t а svirl а nishi mumkin.
- Qul а yliligi. Flashd а n о ddiy r а sm chizishni bilg а n h а r q а nd а y o’quvchi
f о yd а l а nishi mumkin;
- Bajaruvchil а rning ko’pligi. А g а r foyd а l а nuv-chig а gr а fikli, t о vushli v а kichik
14](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_14.png)
![h а jmli f а yll а r k е r а k bo’ls а , und а Flashning t е ngi yo’q. Flash d а sturi c uchun
ishl а ydi.
- Flash int е rf е ysi jud а qul а y v а о ns о n.
Micromedia k о mp а niyasi t о m о nid а n Flashning bir qancha versiyalari yaratildi.
Biz Flash 5 misolida Flashda shlash va uning bir qancha imkoniyatlari haqida
gapirib o’tmoqchimiz. Micromedia k о mp а niyasi Flashni yanada takomillashib
uning yangi imkoniyatlarini yaratib berishmoqda.
Micromedia Flash 5 oynasi.
Windows operitsion tizimida birir programma o’rnatgan foydalanuvchi uchun,
Flash dasturini o’rnatish qiyinchilik yaratmaydi. Flash dasturi ishga tushirilgach
quyidagi oyna paydo bo’ladi.(1- rasm).
1-Rasm. FLASH 5 о yn а sining umumiy ko’rinishi.
1- rasmda Flash 5 о yn а sining umumiy ko’rinishi keltirilgan. Flash interfeysi
Adobe dasturining interfeysiga juda o’xshashdir. Flash bilan islaganda
foydalanuvchi uning qulayligi va soddaligidan Micromedia firmasining bu
dasturga juda ko’p mehnati singanligini bilishi mumkin.
Flash 5 о yn а si quyidagi ko’rinishga ega:
- Oyn а ning ch а p qismid а v о sit а l а r p а n е li j о yl а shg а n. (2-rasm) Vositalar paneli
15](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_15.png)
![yord а mid а k е r а kli v о sit а quroli о linib, ishchi mu х itini b о shq а rish v а k е r а kli
r а ngl а rni t а nl а sh mumkin;
- Oynaning o’ng t о m о nid а es а , k е r а kli p а n е l, r а ngl а r, о b’ е ktni s о zl а sh v а di а l о g
о yn а si j о yl а shg а n;
- О yn а ning o’rt а qismid а ishchi mu х iti bo’lib, und а bajaruvchi o’z ij о dini yar а tishi
mumkin;
- P а n е lning yuq о ri qismid а es а v а qtl а r shk а l а si j о yl а shg а n (Time line). ( 4-
rasm).
Flashd а chizish jud а о ns о n. Buning uchun vositalar panelidagi qurollardan
foydalanish kerak. 2-rasmda vositalar panelining umumiy ko’rinishi keltirilgan.
2-Rasm. Vositalar paneli.
Flash f а yll а rini film (Movie) yoki «multik» d е b а t а sh mumkin. Chunki Flash d а
v а qt shk а l а si m а vjud bo’lib, und а gi ch е ksiz imk о niyatl а rd а n f о yd а l а nish mimkin
v а bu imk о niyatl а r а lb а tt а v а qt bil а n b о g’liq bo’l а di. Bajaruvchi yaratilgan
multikni ishg а tushirishi, to’ х t а tishi, bir k а drd а n ikkinchi k а drg а o’tishi, boshqa
multiklarni ishga tushirishi va hakazolarni bajarishi mumkin.
Flashda fayl quyid а gicha yaratiladi. Flashd а yangi yar а tilg а n
f а yll а r .fla k е ng а ytm а li bo’lib, bu fayllarni translatsiya qilishi natijasida
yakuniy .shf f а yli h о sil bo’ladi. Shund а n so’ng uni br а uz е rd а ko’rish mumkin.
Und а n t а shq а ri Flashd а yaratilgan faylni b а j а riluvchi .exe f а yli ko’rinishida ham
16](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_16.png)
![tashkil qilish mumkin. Buning uchun yaratilgan Flashning faylini jack-k о di bil а n
g е n е r а tsiya qilish kerak. Und а n t а shq а ri Flash faylini GIF t а sviri ko’rinishida ham
s а ql а sh mumkin.
Masalan: Eng о ddiy multik qilish uchun biz « Овал » (O) v а « Выделение » (
) d а n f о yd а l а nishimiz mumkin. Buning uchun quyidagi harakatlar ketma-ketligini
bajarilish kerak:
« Овал » о linib, о yn а ning ch а p qismid а а yl а n а yoki о v а l chizil а di;
« Выделение » t а nl а nib, chizilg а n sh а kl chegarasi bilan а jr а til а di. Buning uchun
sh а klni to’g’ri to’rtburch а k ichiga о lin а di. Bunda shakl
( ) yord а mid а to’g’ri to’rtburchak ichiga olinib ajratiladi (sichqonchaning chap
tugmasi bosib turiladi) yoki sh а klg а sichq о nch а ko’rs а tkichi k е ltirilib, ch а p tugm а
ikki m а rt а b о sil а di. Sh а klning h а mm а qismi а jr а til а di;
INSERT ( вставка ) m е nyusid а gi CONVERT to symbol
( Конвертировать в символ ) belgilanib, di а l о g о yn а sid а gi gr а fik t а nl а nadi
va О K ( Да ) tugm а si b о sil а di (yoki F8 tugma bosiladi);
3- Rasm. Belgi ( символ ) turini t а nl а sh о yn а si
V а qt shk а l а sid а gi bir о r k а dr (masalan 25-kadr) t а nl а nib (7-rasm), (shu k а drd а
sichq о nch а tugm а si b о sil а di) m е nyud а gi INSERT®keyframe
( Ключевой фрейм ) b о sil а di (yoki F6 tugma bosiladi). Bu bil а n biz 25-kadrda
а s о siy k а drni ( Ключевой ) h о sil qildik;
Sh а kl а jr а tiladi, (sh а kl а tr о fid а h а v о r а ng r а mk а p а yd о bo’lishi kerak) va uni
ishchi oynasining o’ng t о m о nig а surib o’tk а zil а di;
17](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_17.png)
![4-Rasm. 25-kadrda ( ключевой кадр ) asosiy kadrni hosil qilish.
Birinchi k а drg а q а ytil а di (sh а klni yan а ch а p t о m о nd а ko’rishi k е r а k). INSERT
m е nyusid а n (yoki sichqonchaning o’ng tugmasi bosilganda paydo bo’ladigan
k о nt е kst m е nyusid а n) Creute montion tween ( Создание движения ) t а nl а n а di
va Enter b о sil а di. Mаnа оddiy multik hоsil bo’ldi. (5-Rasm).
5-Rasm. Aylananing haraktlanish multigi.
7. Multikk а yan а bir el е m е nt qo’shish mumkin. Buning uchun 25-kadr
t а nl а nib, sh а kl а jr а til а di. EFFECT di а l о gig а kiril а di. А g а r di а l о gd а k е r а kli
buyrug’ini t о pish qiyin bo’ls а menudagi Windows®Panels®Effect ning o’ng
t о m о nid а n t а nl а sh mumkin. Bu diаlоgdаgi Alfa ( Прозрачность) pаrаmеtrini 0%
gа tushuring.
18](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_18.png)
![6-Rasm. Alfa (прозрачность) gа kеltirish.
Hоsil qilingаn filmni bоshqаttаn ishlаting. Flash dа fаqаt harakat uchun аsоsiy
nuqtаlаrni bеrish kеrаk, оrаliq kаdrlаrdаgi hаrаkаtlаrni prоgrаmmаning o’zi
bаjаrаdi. Аmmо kаdr оrаlig’idаgi hаrаkаtlаrni hаm hоsil qilish mumkin.
Охirgi qаdаm bu .swf fаyligа trаnslyatsiya qilinib, NTML fаyli bilаn gеnеrаtsiya
qilishdir. Buni File®Publish (Файл публикация) yoki Shift+F12 tugmani
bosish bilаn hоsil qilinаdi. Fаyl brаuzеrgа yuklаnаdi. Fаylni оchish uchun
File®Publish Preview yoki F12 tugmаni bоsish kerak.
19](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_19.png)
![Chizish asboblar paneli.
« От
резо
к » -
Kesma tugmasi.
Tugma bosilganda sichqoncha kursori kesmaning dastlabki nuqtasini
tanlangandan so’ng keyingi nuqtani joyini so’raydi. Ikki nuqta tutashtirilib kesma
hosil qilinadi.
Bundan tashqari kesmani belgilangan uzunlikda berish ham mumkin. Buning
uchun ikkinchi nuqtaning yo’nalishi ko’rsatilib sichqoncha tugmasi bosilmasdan,
klaviaturadan sonli qiymat kiritiladi va “Enter” tugmasi bosiladi. Kesmani yana
20](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_20.png)
![davom ettiris h uchun sichqoncha kursori keyingi nuqtalar vaziyatini kutib turadi.
Ushbu buyruq orqali chiqish uchun klaviaturadan “Esc” tugmasi bosiladi.
« Прямая » - To’g’ri nur o’tkazish tugmasi.
Tugma bosilganda sichqoncha kursori nur o’tkazilishi lozim bo’lgan nuqtani
so’raydi. Nuqta tanlangach, ikkinchi yo’naltiruvchi nuqta so’raladi. Ikkinchi nuqta
tanlangandan so’ng yo’nalish bo’yicha har ikki tomonga yo’nalgan cheksiz nur
o’tkaziladi va sichqoncha kursori birinchi tanlangan nuqtani asos qilib ikkinchi
yo’nalish nuqtani vaziyatini so’raydi.
Bundan tashqari, nurni bevosita gorizontal, vertikal, burchak kattaligida,
bissektrisa, ma’lum uzoqlikda bajarish mumkin. Buning uchun to’g’ri nur buyrug’i
tanlanganda klaviaturadagi ↓ - ko’rsatkichi bosiladi va ekranda yordamchi menu
oynasi chiqariladi. Unda « Гор » - Gorizontal, « Вер » - Vertikal, « Угол » - Burchak,
« Биссект » - Bissektrisa va « Отступ » - Ma’lum uzoqlikda bandlari mavjud.
Kerakli band sichqoncha yordamida tanlanadi.
« Угол » - Burchak tanlansa, klaviatura yordamida sonli qiymat kiritiladi va “Enter”
tugmasi orqali tasdiqlanadi.
21](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_21.png)
![« Биссект » - Bissektrisa tanlansa, sichqoncha ko’rsatkichi bissektrisa
o’tkaziladigan burchakning uchiga keltirilib bosiladi, so’ng burchakning har ikkala
tomoni ketma-ket tanlanadi.
« Отступ » - Ma’lum uzoqlikda nur o’tkazish tanlansa dastlab, klaviaturadan
uzoqlashish masofasi sonli qiymatda beriladi va “Enter” tugmasi bosiladi. Keyin
to’g’ri chiziqli ob’ekt tanlanadi. Sichqoncha ko’rsatkichi ushbu ob’ektning qaysi
tomoni tanlanishini so’raydi (chap yoki o’ng, yuqori yoki pastidan va h.). Tomon
sichqoncha yordamida tanlanishi bilan tanlangan ob’ektga parallel va belgilangan
masofa uzoqligida cheksiz nur o’tkaziladi. Buyruqdan chiqish uchun klaviaturadan
“Esc” tugmasi bosiladi.
Izoh: Tahrirlash panelidan foydalanib nur to’g’ri chizig’ining kerakli qismi
saqlanib, keraksiz qismi o’chirilishi mumkin
«Полилиния» - Xususiyatli chiziq tugmasi.
Bu buyruq ancha murakkab xususiyatlarga ega bo ’ lgan chiziqlarni bajarish
uchun qo ’ llaniladi . Aytaylik , chizqning yoyga o ’ tib ketishi , chiziqning
trapesiyasimon qiymatlarda yo ’ g ’ onlashuvi yoki ingichkalashib borishi nazarda
tutiladi . Qisqa qilib aytganda murakkab parametrlarga ega bo ’ lgan xususiyatli
chiziqlarni bitta ob ’ ekt deb qabul qiladi .
22](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_22.png)
![Izoh : Keyinchalik tahrirlash panelidan foydalanib xususiyatli chiziqni
tahrirlash mumkin .
Dastlab buyruq tugmasi tanlanganda «Отрезок» - Kesma buyrug ’ i singari ketma
ket to ’ g ’ ri chiziqlarni chizish mumkin . Agarda , boshlang ’ ich nuqta tanlanib ,
so ’ ngra klaviaturadagi ↓ - ko ’ rsatkichi bosilsa ekranga yordamchi menu oynasi
chiqariladi . Ushbu yordamchi menudan «Дуга» - Yoy tanlanganda Bevosita turli
radiuslarga ega bo ’ lgan yoylarni bajarish mumkin .
Aniq qiymatlarga ega bo ’ lgan yoylarni bajarish uchun esa yana klaviaturadagi
↓ - ko ’ rsatkichi bosiladi va yordamchi menu chaqiriladi .
23](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_23.png)
![Ushbu yordamchi menu «Угол» - Burchak , «Центр» - Markaz ,
«Направление» - Yo ’ nalish , «Полуширина» - Yarim enli , «Линейный» -
To ’ g ’ ri , «Радиус» - Radius , «Вторая» - Ikkinchi , «Отменить» - Rad etish ,
«Ширина» - Kengligi kabi buyruqlarga ega - ki ularning har biri bilan bevosita
mashg ’ ulotlar jarayonida tanishib , o ’ qituvchi yordamida o ’ rganib boriladi .
Izoh : Mashg ’ ulotlar davomida axborot menu oynasidagi barcha bandlarni o ’ rganib
chiqish kerak .
«Многоугольник» - Ko’pburchak chizish tugmasi.
Aniq parametrlarga ega ko ’ p burchakni bajarish tartibi quyidagicha :
«Многоугольник» - Ko ’ pburchak chizish tugmasi tanlanadi .
Ekranga « Число сторон » - Tomonlar soni degan axborot chiqadi. Odatda ushbu
qiymat eng kam parametr – 3 ni ko’rsatib turadi. Klaviaturadan tomonlar soni
qiymat bilan beriladi va “Enter” tugmasi bosiladi. So’ng ko’p burchakning markazi
joylashadigan nuqta so’raladi. Sichqoncha yordamida markaz tanlangach, ekranga
« Задайте опцию размещения » - Joylashtirish shartini bering degan axborot
chiqadi. « Вписанный в окружности » – Doira ichida yoki « Описанный вокруг
окружности » - Doira tashqarisida shartlari mavjud bo’lib, shartlardan biri
tanlanadi. Ekranga « Радиус окружности » - Aylana radiusi degan axborot chiqadi.
Aylana radiusi klaviaturadan qiymat asosida kiritiladi va
“Enter” tugmasi yordamida tasdiqlanadi.
24](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_24.png)
![Xulosa
Men xulosa qilib shuni aytamanki bu qiziqarlimavzu menga juda yoqdi va menda
juda katta bilim kunikmalarni egallab oldim.Flesh dasturida juda kup animatsiyalar
video darslarni yaratib kupgina ishlarni bajarib oz miqdorda bulsa ham tajribalatga
ega buldim.Flesh dasturida bzga kerakli bulgan yani biror bir mavzuni yoritib
berish uchun ham juda qulay va oson dastur hisolanarkan.Macromedia Flesh
dasturi menda yaxshi tasurrotlar qoldirdi men bu mavzudan uzimga kerakli bulgan
bilimlarni egaladim.
25](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_25.png)
![Mavzu yuzasidan test
1. Flash f а yll а rini nima d е b а t а sh mumkin.
A) Multik
B) Animatsiya
C) Video
2. CourseLab dasturining interfeysi berilgan qatorni toping
A) AICC (http://www.aicc.org), SCORM 1.2
B) YouTube-video resurslari
C) YouTube-video resurslarni
3. Flash qanday formatiga konvertasiyalash imkoniyatini beradigan mualliflik
dasturi hisoblanadi
A) HTML
B) PDF
C) SCORM
4. « Отрезок » - qanday tugma vazifasini bajaradi
A) Kesma
B) Nuqta
C) Tug’ri chiziq
5. « Прямая » - - qanday tugma vazifasini bajaradi
A) Tug’ri nur utkazish
B) Kesma utkazish
C) Oval utkazish
6. « Полилиния » - qanday tugma vazifasini bajaradi.
A) Xususiyatli chiziq tugmasi
B)Kesma tugmasi
C)Nuqta tugmasi
7. Ekranga « Число сторон » - Tomonlar soni degan axborot chiqadi. Odatda
ushbu qiymat eng kam parametr – qanday raqamni ko’rsatib turadi
A) 3 B) 5 C) 6
26](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_26.png)
![27](/data/documents/5b7a2f86-811e-4dce-8716-522b9a69a0b8/page_27.png)
Mavzu:Elektron taqdimotlar vositalari.Pedagogik dasturiy vositalar Marcomedia Flash da chizish usullari va instumentlari bilan tanishish Autoplay dasturiy vositasi.Uning vazifasi va o’quv jarayonida qo’llanish. REJA: 1. Kirish 2. Asosiy qism 1.Elktron taqdimot vositalari 2.Pedagogik dasturiy vositalar haqida tushuncha 3. Macromedia Flash imkoniyatlari 4.Chizish asboblar paneli elementlari 5. Auto play dasturida elektron darslik yaratishni o’rganish 3.Xulosa 4.Ilovalar(mavzuga oid krossvord yoki test) 5.Foydalanilgan adabiyotlar 1
Krish Zamon talablariga javob beradigan kuchli, mukammal multimedia hujjatla- rini yaratish uchun Windowsning yuqorida qayd etib o‘tilgan standart multimedia- dasturlari imkoniyat jihatdan yetarli emas. Shu sababli keyingi yillarda multimedia hujjatlarini yaratishga va ulardan foydalanishga oid juda ham ko‘plab dasturiy ta’minotlar ishlab chiqilgan. Ulardan biri AutoPlay dasturidir. Keyingi yillarda multimedia hujjatlarini yaratishga oid juda ko’plab dasturiy ta’minotlar ishlab chiqilgan. Ulardan biri AutoPlay Media Studio dasturidir. Istalgan fayl yoki fayllar to’plamini bitta muhitga birlashtirish, qolaversa, CD yoki DVD disklar uchun AutoRun -menyusi hosil qilishda AutoPlay Media Studio eng kuchli vizual paket hisoblanadi. Multimedia texnologiyalariga asoslangan amaliy dasturlarni yaratish uchun AutoPlay Media Studio dasturidan foydalanish foydalanuvchilar uchun juda oson va qulay interfeysni taqdim etadi. AutoPlay Media Studio bilan ishlashda deyarli dasturlash ishlari talab qilinmaydi. Foydalanuvchi faqat turli,dizaynli,dasturiy muhitni tanlash uchun bir nechta tayyor shakllardagi loyiha shablonlaridan foydalanishi mumkin. Bunda amaliy dastur muhitini dizaynga boy holatga tashkil etish uchun AutoPlay Media Studio dasturiy vositasi tarkibida tayyor ob’ektlar mavjud bo’lib, ular tarkibiga buyruq tugmasi, tovush kuchaytirgichi , fayllarni printerdan bosmaga chiqarishni ta’minlovchi, Web-saytlarni ochuvchi va ularga murojaatni amalga oshirib beruvchi qator funkstional ob’ektlarni kiritish mu mkin. Amaliy dastur uchun grafik qobiqlarni yaratish, uni avtmatik ishga tushirish uchun AutoPlay Media Studio barcha kerakli fayllarni o’zi yaratadi. Foydalanuvchilar zimmasiga esa faqat qattiq disk va kompakt diklarni yozish uchun tayyor loyihalarni shakllantirish vazifasi qoladi. 2
ASOSIY QISIM Multimedia texnologiyalariga asoslangan amaliy dasturlarni yaratish uchun Autoplay Media Studio dasturidan foydalanish foydalanuvchilar uchun juda oson va qulay interfeysni taqdim etadi.Autoplay Media Studio bilan ishlashda deyarli dasturlash ishlari talab qilin- maydi. Foydalanuvchi faqat turli dizaynli dasturiy muhitni tanlash uchun bir nechta tayyor shakllardagi loyiha shablonlaridan foydalanishi mumkin.Bunda amaliy dastur muhitini dizaynga boy holatga tashkil etish uchun Autoplay dasturiy vositasi tarkibida tayyor obyektlar mavjud bo‘lib, ular tarkibiga buyruq tugmasi, tovush kuchaytirgichi , fayllarni printerdan bosmaga chiqarishni ta’minlovchi vosita, Web-saytllarni ochuvchi va ularga murojaatni amalga oshirib beruvchi qator funksional obyektlarni kiritish mumkin.Amaliy dasturlarga oid grafik qobiqlarni yaratish va uni avtomatik ishga tushirish uchun Autoplay Media Studio barcha kerakli fayllarni o‘zi yaratadi.Foydalanuvchilar zimmasiga esa faqat qattiq disk va kompakt diklarni yozish uchun tayyor loyihalarni shakllantirish vazifasi qoladi.2008-yilning 12-martida Indigo Rose Corporation kompaniyasi Autoplay Media Studio 7.1.1007.0 versiyasini iste’molga chiqardi Dastur foydalanuvchilarga obyektlarni o‘zaro bog‘lashni amalga oshirishga yordam beradigan yuzlab vositalarni taqdim eta oladi.Autoplay Media Studio dasturi muhitida Visual Basic, Visual C++, Java, Macromedia Flash kabi qator tizimlarda yaratilgan hujjatlarni ham bemalol qayta ishlash mumkin.Dastur yordamida animatsiyalanuvchi menyuni, kataloglar daraxtini, ma’lu- motlar bazasini va shunga o‘xshash obyektlarni nafaqat tez yaratish, balki ularni boshqarish ham mumkin.Avtomatik ishga tushuvchi oynalarni o‘zining kutubxonasidagi “niqob”lar- dan foydalangan holda ixtiyoriy shaklda (formada) yaratish mumkin. Bunday “niqob” sifatida .jpg, .bmpva .png kabi formatdagi fayllardan foydalanilsa ham bo‘ladi.Qolaversa, ma’lumotlarni CD uchun tayyorlagan holda uni dasturning o‘zi- dan turib, CD yoki DVDga yoza olishi Autoplay Media Studio dasturi naqadar keng imkoniyatlarga ega ekanligini ko‘rsatadi.Tayyor loyiha bunda .exe kengaytmali fayl sifatida o‘zi ochiluvchi arxiv ko‘rinishda yoki qattiq diskdagi alohida papkada shakllantirilishi mumkin.Bundan 3
tashqari, dasturga matnni orfografik tekshirish imkoniyati ham kiri- tilgan. Dasturning bu xossasi uning “Label”, “Paragraph” va “Button” kabi obyekt- lari bilan birga ishlaydi. Agar dastur kompyuterga to‘liq versiya bilan o‘rnatilgan bo‘lsa, matnni orfografik tekshirish uchun uning kutubxonasida juda katta hajmdagi lug‘atlar bo‘lishi mumkin.Shunday qilib, AutoPlay Media Studio 7.0 ning yangi versiyasi quyidagi im- koniyatlarga ega holda iste’molga chiqarilgan. 4
https:// www.google.com/imgres?imgurl=x-raw-image%3A%2F%2F %2F4337db3ba2e57b332d1f25e0f73c85cefe7b3197f163c952be5083e795fb4752&imgrefurl=https%3A %2F%2Fhozir.org%2Fautoplay-programmasnda-multimedial-qosmshalard- jaratw.html&tbnid=M3vlojvbN0PbQM&vet=12ahUKEwijvIzsn8_8AhXkn_0HHW_SCeIQMygQegUIARDJ AQ..i&docid=WF3axoN5NZw1fM&w=423&h=326&q=autoplay %20dasturi&ved=2ahUKEwijvIzsn8_8AhXkn_0HHW_SCeIQMygQegUIARDJAQ Elktron taqdimot vositalari Hozirda deyarli barcha sohaning elektron nashrlari mavjud. Lekin hammasini ham foydali deya olmaymiz. Ma’lumot undan foydalanilgandagina kerakli bo’lishi mumkin. Shunday ekan elektron darsliklar tayyorlashda ham ushbu jihatga e’tibor qaratish zarur bo’ladi. Ayni paytda yangi axborot t е xnologiyalari sohasida gip е rmedia tizimlarini qo’llash rivojlanib bormoqda. Bunday t е xnologiyalar asosida an'anaviy o’quv matnini yanada takomillashtirilgan o’quv mat е riali asosida k е ngaytirish va chuqurlashtirish hamda kurslar va animatsion 5