JISMONIY MADANIYAT YO‘NALISHI TALABALARINING KASBIY-PEDAGOGIK TAYYORGARLIK JAROYONIDA ELEKTRON DARSLIKLARIDAN FOYDALANISH SAMARADORLIGI
JISMONIY MADANIYAT YO‘NALISHI TALABALARINING KASBIY- PEDAGOGIK TAYYORGARLIK JAROYONIDA ELEKTRON DARSLIKLARIDAN FOYDALANISH SAMARADORLIGI MUNDARIJA Kirish……………………………………………………………………….. 4 I bob . Jismoniy madaniyat yo‘nalishi talabalarining kasbiy-pedagogik tayyorgarlik jaroyonida elektron darsliklaridan foydalanish ning o ’ ziga xos xususiyatlari . 7 1 . 1 .Elektron darsliklarning ta’rifi va tuzilishi 7 1.2. O‘quv qoidalarining dasturiy anjomlari, ularning didaktik imkoniyatlari va ularni o‘qishga yo ‘naltirishning asosiy yo‘llari …………………………. 14 1.3. Kompyuterlashtirilgan ta’lim texn o logiyasi ……………………………. 19 1.4. Jismoniy tarbiya sohasida e lektron darsliklar asosida o‘q uv jarayonini tashkil q ilish …………………………………………………………………. 21 1. 5 . Ta’limda elektron resurslar …………………………………………….. 35 1. 6 . Zamonaviy kompyuter texnologiyalarining sport fanlarining o‘sishidagi o‘ r ni va ularning qisqacha tavsifi . …………………………………………. 38 1. 7 . Zamonaviy axborot texnologiyalarini qo‘llagan holda jismoniy madaniyat va sport bo‘yicha mutaxa s sislarni tayyorlash …………………... 39 Bob bo‘yicha xulosa 42 II bob.Tadqiqodning vazifalari, uslublari va tashkil etilishi… ………… 43 2.1. Tadqiqotning vazifalari ……………………………………………….. 43 2.2. Tadqiqot usublari …………………………………………………….. 43 2.2.1. Ilmiy uslubiy adabiyotlarning ma ’ lumotlarini nazariy tahlili va ularni umumlashtirish ………………………….………………………….……… 44 2.2.2. Talabalarning jismoniy madaniyat bo‘yicha amaliy bilimlarini anketalashtirish yordamida natijalarni tahlil qilish ………………………… 44 2.2.3. Pedagogik kuzatuvlar ……………………………………………….. 44 2.2.4. Pedgogik tajriba (eksperiment) …………………………………….. 44 Bob bo’yicha xulosa 45 III bob . Jismoniy madaniyat yo‘nalishi talabalarining kasbiy- pedagogik tayyorgarlik jaroyonida elektron darsliklaridan foydalanish samaradorligi yuzasidan tadqiqot natijalari va ularning tahlili…… 46 3.1. Elektron darsliklar talabalarni kasbiy pedagogik tayyorgarligini shakllantirishdagi innovatsion vositadir ……………………………………. 46 3.2 . Jismoniy tarbiya darslarida axborot texnologiyalaridan foydalanish uslublari… ………………………………………………………………….. 48 3.3. Elektron o‘quv qo‘llanmaning pedagogik stsenariy fragmentlarining ishlanishini tahlil qilish… ……………………………….. 52 3.4 Mutaxassisligi bo‘yicha elektron darslikni ishlatish natijalari …………. 53 1
3.5. Elektron qo‘llanmalarning o‘quv jarayonida qo‘llanishi ………………. 54 Bob bo’yicha xulosa 64 Umumiy xulosa 65 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 66 Ilovalar 71 Kirish Ishning dolzarbligi . Bugungi kunda tez o‘zgaruvchan hamda axborot- kommunikatsiya texnologiyalari rivojlangan davrda raqobatbardosh kadrlarga bo‘lgan ehtiyoj kuchayib, talaba-yoshlarda axborot kommunikatsiya texnologiyalari va internetdan mustaqil foydalanishlari hamda xorijiy tillarda muloqat qilish ko‘nikmasini shakllantirish uzluksiz ta ’ lim tizimining asosiy vazifalaridan biriga aylandi. [15] Shu sababli “Ta’lim to‘g‘risidagi” va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to‘g‘risidagi” qonunlar asosida o‘sib kelayotgan yosh avlodni yuksak ma’naviyatli va chuqur bilimli, zamonaviy texnologiyalarni o‘zlashtirishga qodir, intelektual rivojlangan hamda faol fuqoralik pozitsiyasiga ega bo‘lgan shaxs qilib tarbiyalash O‘zbekiston davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biri sifatida izchillik bilan amalga oshirilmoqda. Toshkentda birinchi Prezidentimiz Islom Karimov tashabbusi bilan tashkil etilgan “Yuksak bilimli va intellektual rivojlangan avlodni tarbiyalash – mamlakatni barqaror taraqqiy ettirish va modernizatsiya qilishning eng muhim sharti” mavzusidagi nufuzli xalqaro konferentsiya, aytish mumkinki, mamlakatimizda olib borilayotgan ijtimoiy soha, xususan, ta’lim tizimidagi islohotlarning dunyo miqyosidagi yana bir e’tirofi bo‘ldi . Bugungi kunda biz insoniyat hayotining barcha jab h alariga axborot texnologiyalarini yoppasiga kirib kelayotganining guvo h i bo‘lyapmiz. Yetakchi e kspertlarning fikricha, keyingi ming yillikda ushbu tenden ts iya yanada yaqqolroq bo‘ladi, ko‘pchilik ishga layoqatli a h olinig ish faoliyati e sa, axborot texnologiyasi va axborotni qayta ishlash jarayoni bilan bevosita bog‘liq bo‘ladi. 2
Shak-shubxasiz, axborot uslubiyati va jixozlarini tushunuvchi mutaxassislarga talab kuchayadi. Aholini axborotlashtirish, ta’limni axborotlashtirish bilan uzviy bog‘liq; umumiy va kasbiy ta’limni axborotlashtirish, turli sohadagi raqobatdosh mutaxassislarni tayyorlashda yetakchi omil hisoblanadi. Faqat yetarlicha texnologik tayyorgarlikka va “axborot madaniyatiga ” ega yosh mutaxassis atrof muxitda aniq harakatlanish, muomila jarayonlarda to‘g‘ri yo‘l topish turli muammolarni ratsional usul bilan hal qila oladi. Biroq, zamonaviy axborot texnologiyalarining yuqori potentsialiga qaramay, ular xali, jismoniy tarbiya ta’lim sohasida keng ko‘lamda amalda qo‘llanilmayapti. Muammoning o‘rganilganlik darajasi. Hozirgi kunda jismoniy tarbiya sohasida ko‘plab ilmiy tadqiqot ishlari amalga oshirilgan bo‘lsada, biroq jismoniy madaniyat yo‘ nalishi talabalarining kasbiy - pedagogik tayyorgarlik faoliyati jarayonida e le k tron darsliklardan foydalanish yetarlicha o‘rganilmagan. [46] Tadqiqot maqsadi . Jismoniy madaniyat yo‘nalishi talabalarining kasbiy pedagogik tayyorgarligi jarayonida umumkasbiy va mutaxassislik fanlarini o‘qitishda elektron o‘quv qo‘llanmalarini samaradorligini aniqlash. Tadqiqotning vazifalari. 1. Tadqiqot muammosi o‘rganish bo‘yicha maxsus o‘quv-uslubiy adabiyotlarni tahlilini o‘tkazish. 2. Jismoniy madaniyat fakulteti jismoniy madaniyat yo‘nalishi talabalarining kasbiy pedagogik tayyorgarlik jarayonini o ‘rganish 3. Talabalarda kasbiy-pedagogik bilim, malaka va ko‘nikmalarini shakllantirishda elektron o‘quv qo‘llanmalarini samaradorlik dinamikasini aniqlash. 4.Jismoniy madaniyat ta’limi tizimini takomillashtirishga yo‘naltirilgan elektron o‘quv adabiyotlarini tajriba sinov vositalari yordamida asoslash. 3
Tadqiqot obyekti. Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti jismoniy madaniyat yo‘nalishi talabalarining ta’lim jarayoni . Tadqiqot pridmeti. Axborot kammunikatsiya texnologiyalari vositalarini ishlab chiq ish va ularni takomillashtirish , didaktik imkoniyatlarini ta’lim sohasida samaradorligini oshirish . Tadqiqotning ilmiy yangiligi. Magistrlik dissertatsiyasini ilmiy yangili gi shundan iboratki, talabalarning kasbiy pedagogik tayyorlargik jarayonida umumkasbiy va mutaxassislik fanlaridan zamonoviy axborot-kompyuter vositalarini , didaktik imkoniyatlar tahlil qilindi , hamda yaratilgan elektron qo‘llanmalarni ta ’ lim jarayonida samaradorlik darajasi aniqlandi va tadbiq qilindi. [46] Tadqiqotning amaliy ahamiyati. Jismoniy madaniyat ta ’ lim yo‘nalishi talabalarining kasbiy faoliyatini takomillashtirishda elektron darsliklarning ahamiyati o‘rganildi. Zamonaviy talablarga javob beradigan elektron o‘quv qo‘llanmalarini talim jarayoniga tadbik qilinishi va t ajribalar natijasida elektron qo‘llanmalar oddiy qo‘llanmalarga nisbatan samaradorligi yuqori e kanligi o‘z isbotini topdi.[15] Tadqiqot farazi . Taxminimizcha, elektron o‘quv qo‘llanmaning fragmenti va uni jismoniy madaniyat ta ’ lim yo‘nalishi talabalarning o‘quv jarayonida qo‘llanilishi, umumkasbiy va mutaxassislik fanlar i da berilgan materiallarni yanada samaraliroq o‘rganish imkonini beradi va shu bilan o‘quv jarayoninig sifatini odatiy ishlatiladigan uslublarga qaraganda o‘stiriladi. Tadqiqot natijalarining e’lon qilinganligi. Dissertatsiya yuzasidan muallifning respublika miqyosida bitta, universitet miqyosida bitta maqolasi e’lon qilingan. 4
Dissertasiya ishining tuzilishi va hajmi. Ish kirish 3 ta bob, xulosa va adabiyotlar ro‘yxatidan iborat. Ish 74 betdan iborat matnda bayon qilingan. Adabiyotlar ro‘yhati 51 ta manbani va 6 tasi internet saytini o‘z ichiga oladi. I BOB. JISMONIY MADANIYAT YO‘NALISHI TALABALARINING KASBIY-PEDAGOGIK TAYYORGARLIK JAROYONIDA ELEKTRON DARSLIKLARIDAN FOYDALANISH NING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI. 1.1. T a’lim jarayonida elektron darsliklarning tutgan o’rni Ilm-fan jadal taraqqiy etayotgan davrda zamonaviy axborot- kommunikasiya tizimlari vositalari keng joriy etilgan jamiyatda turli fan sohalarida bilimlarning tez yangilanib borishi, ta’lim oluvchilar oldiga ularni jadal egallash bilan bir qatorda, muntazam va mustaqil ravishda bilim izlash vazifasini qo’ymoqda.[49]O‘quv adabiyotlarining yangi avlodini yaratish, ularni tayyorlash borasidagi choralarni ishlab chiqishni talab qiladi. Elektron darslikning o‘quv jarayonida o‘quv-materiallaridan foydalanish uchun keng imkoniyatlar yaratadigan o‘quv vositasi sifatida alohida o‘rni bor. Tajribadan ma’lumki, inson eshitish a’zolariga nisbatan ko‘rish a’zolari yordamida olingan ma’lumotlarni 5 marotaba ortiq eslab qolishi mumkin. Eshitish a’zolaridan farqli ravishda ko‘rish a’zolaridan olinayotgan ma’lumotlar qayta kodlashtirilmay, to‘g‘ridan-to ’g‘ri xotiraga o‘tadi va uzoq saqlanadi. Elektron darslik an’anaviy darslikka qaraganda o‘quv materiallarini namoyish qilish uchun keng 5