Mavzu: Konfliktning o’rganishning asosiy yo’nalishlari. Reja : Kirish I BOB Psixologik konflikt haqida umumiy tushuncha . 1.1.Konfliktlarning obyekti, maqsadi, oqibatlari hamda yo‘nalganligiga ko‘ra tasnifi 1.2.Pedagogik a nuqt ai nazari dan k onfl ik t ning k elib chiqishi v a ay rim xususiy at lari . II BOB Konfliktning mazmun jihati. 2.1.Konfliktning subyektiv tomonlari, konflikt ishtirokchilarining turlari, ularning psixologiyasi 2.2. Pedagogik konfliktlarning oldini olishda muamala madaniyati va muloqot qoidalarining ahamiyati Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar 1

Kirish Farovon hayot - mukammal tarbiyadan boshlanadi. Ma’lumki, yosh avlod tarbiyasi hamma zamonlarda ham muliim va dolzarb aliamiyatga ega bo‘lib kelgan. Ammo biz yashayotgan XXI asrda bu masala haqiqatdan ham hayot- mamot masalasiga aylanib bormoqda. «Tarbiya qancha mukammal bo‘lsa, xalq shuncha baxtli yashaydi» deb bejizga aytishmagan donishmandlar. Hozirgi qaltis davrda tarbiya mukammal bolishi uchun bu masalada bo’shliq paydo bo‘lishiga mutlaqo yo’l qo‘yib bo’lmaydi» - deydi muhtaram Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev1. Shunday ekan, mamlakatimizda olib boriiayotgan izchil islohotlar, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning ijtimoiy va ma’naviy-ma’rifiy sohalarga oid yoshlami tarbiyalashdagi 5 ta muhim tashabbusi, ilm-fan, texnika va texnologiyalaming tezkor rivojlanishi, xorijiy davlatlar oliy ta’lim muassasalarining filialiari va fakultetlarining ochilishi, me’yoriy-huquqiy ta’minotni takomillashtirish harnda moddiy-texnik sharoitlami yaxshilashga qaratilgan yurt istiqboli uchun mas’uliyatni o‘z zimmasiga olishga qodir,.tashabbuskor, shijoatli yoshlami tarbiyalash bilan bir qatorda pedagogika oliy ta’lim muassasalan bo‘lajak o‘qituvchilarining tashabbusiarini 10 ‘zbekislon Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 0 ‘zbekiston yoslilar ittifoqining IV qurultoyida so‘zIagan nutqi, 2017 yil. 3 to‘g‘ri yo‘naltirgan holda, ularda konfliktologik jarayonlaxni bartaraf etishda yangi adabiyotlami joriy etish, rivojlantirish borasida ta’lim tizimiga izchil o‘zgartirishlar kiritilmoqda. 0 ‘zbekiston Respublikasini yanada nvojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasida «Jismonan sog‘lom. ruhiy va intellektual rivojlangan, mustaqil fikrlavdigan, qat’iy hayotiy nuqtayi nazarga ega, Vatanga sodiq yoshlami tarbiyalash, demokratik islohotlami chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini nvojlantirish jarayonida iilaming ijtimoiy faolligini oshirish1» kabi yo‘nalishlar belgilangaii bo‘lib, bu, o‘z navbatida, mazkur jarayonni tadqiqiy va tahliliy yo‘na!ishga ega bo‘lgan 2

pedagogik tizim sifatida ko‘rib chiqish zaruratini izohlaydi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yiI 20-apreldagi PQ-2909-son «Oliy ta’lim tizimini yanada nvojlantirish choratadbirlari to‘gcrisida»gi Qarori, 2017-yil 7- fevraldagi PF-4947-son « O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantmsh bocyicha Harakatlar strategiyasi to‘g’risida bajarilgan ishlar hisoblanadi. Kurs ishining dolzarbligi. Ushbu Kurs ishida maktabda ziddiyatli vaziyatlarni hal qilishning samarali usullarini topish jarayoni muhokama qilinadi. Maqolada ushbu sabablarni konkretlashtirish, ularni o‘zbek maktablarida pedagogik faoliyat va nizolarni hal etish madaniyatini tarbiyalash kontekstida ko‘rib chiqish, pedagogik konfliktlarning turlari, shu jumladan, konfliktlarni hal etish jarayonlarida og‘zaki xalq amaliy san’ati va konfliktning zamonaviy konsepsiyasi nuqtai nazaridan ko‘rib chiqish mantiqiydir. KURS ISHINI MAQSADI:Maqsadi va oqibatlariga ko‘ra konfliktlar quyidagi turlarga bo‘linadi: pozitiv (ijobiy), negativ (salbiy), konstruktiv, destruktiv; cheklanib qolgan hamda shu tufayli konflikt keltirib chiqargan ehtiyojlar xarakteriga ko‘ra ular moddiy, maqomli-rolli (статусно27 ролевой) va ma’naviy (ruhiy) bo‘ladilar; yolnalishiga ko‘ra - gorizontal (hamkasblar va sh.k. o‘rtasida), vertikal (boshliqlar va qo‘l ostidagilar o4rtasida) va aralash (vertikal va aralash konfiiktlar eng ko'p uchraydi); vaqt parametriga ko‘ra - qisqa muddatli va davomli bo'lishi mumkin. KURS ISHINI VAZIFASI:Hech bir pedagogik jamoa, biron bir maktab, biron bir o'qituvchi hech kim yoki jarayonning o'zi tomonlarning ta'lim manfaatlari to'qnashuvi asosidagi nizolardan himoyalanganligini to'liq ishonch bilan ta'kidlay olmaydi. Shu sababli, har bir o'qituvchi uchun nizolarni hal qilish asoslarini bilish muhimdir. O'quv jarayoni doirasidagi barcha ta'lim faoliyatining tashkilotchisi bo'lgan o'qituvchi yuzaga keladigan ziddiyatli vaziyatlarning oldini olish va ularni muvaffaqiyatli hal qilish uchun nizolarni hal qilishning bilim, ko'nikma va usullari bilan qurollangan bo'lishi kerak. Nizolarni hal qilish nizoli vaziyatda odamlar 3

o'rtasidagi o'zaro munosabatlarning psixoemotsional modellarini o'rganadigan intizom sifatida qabul qilinishi kerak. KURS ISHINI PREDMETI: O'qituvchi va talaba o'rtasidagi ziddiyat odamlar yoki odamlar guruhlari (o'qituvchi-shogird, o'qituvchi-otaona, o'qituvchi-rahbarlik, o'qituvchi-rahbar, o'qituvchi-o'quvchi) turli manfaatlarning faol o'zaro ta'siri bo'lgan niyatlardagi farqlar kabi umumiy sabablarga bog'liq bo'lishi mumkin. talaba-talaba va boshqalar). ) I BOB Psixologik konflikt haqida umumiy tushuncha . 4

1.1.Konfliktlarning obyekti, maqsadi, oqibatlari hamda yo‘nalganligiga ko‘ra tasnifi 1) Iqtisodiy konfliktlar - ular asosida iqtisodiy manfaatlar tocqnashuvi yotib, bunda bir taraf manfaatlari ikkinchi taraf manfaatlari hisobiga qondinladi. Ko‘pincha jamiyat va hokimiyat o‘rtasidagi global inqirozlar asosida aynan iqtisodiy sabablar yotadi; 2) sotsial-siyosiy konfliktlar - ular asosida davlatning hokimiyat va sotsial munosabatlar, partiyalar va siyosiy uyushmalar sohasidagi siyosatiga doir ziddiyatlar yotadi. Ular davlatlararo va xalqaro to‘qnashuvlar bilan yaqindan bog’liq bo‘ladilar; 3) mafkuraviy konfliktlar - ular asosida odamlaming jamiyat, davlat hayotining turli muammolariga bo‘lgan qarashlaridagi. ziddiyatlar yotadi. Ular makro darajada, shuningdek shaxs darajasidagi eng kichik birlashmalarda ham yuzaga kelishlari mumkin;... 4) sotsial-iqtisodiy konfliktlar - ham shaxslar, ham sotsial guruhlar o‘rtasida namoyon bo4ishi mumkin. Ular asosida o‘zaro munosabatlar sohasidagi izdan chiqishlar yotadi. Yuzaga kelish sabablari nihiy (psixologik) nomuvofiqlik, insonning boshqa inson tomonidan besabab qabul qilmaslik, yetakchilik, obro‘-e’tibor, ta’sir doirasi kabilar uchun kurash bo‘lishi mumkin; 5) sotsial-maishiy konfliktlar - guruhlar va alohida shaxslarning hayot, turmush to‘g‘risidagi turli tasawurga ega ekanligi bilan bog‘liq. Ulardan asosiysi - oilaviy munosabatlaming buzilishi. Konflikt sabablari - turmushdagi noxushliklar, ma’naviy-maishiy axloqsizlik, shuningdek jiddiy g‘oyaviy ziddiyatlar. Agar konfliktning asosi sifatida taraflaming ruhiy (psixik) holati hamda odamlaming shu holatga muvofiq konfliktli vaziyatdagi o‘zini tutishi olinsa, bunday holda konfliktlami ratsional va emotsional turlarga ajratish mumkin. Maqsadi va oqibatlariga ko‘ra konfliktlar quyidagi turlarga bo‘linadi: pozitiv (ijobiy), negativ (salbiy), konstruktiv, destruktiv; cheklanib qolgan hamda shu tufayli konflikt keltirib chiqargan ehtiyojlar xarakteriga ko‘ra ular moddiy, maqomli-rolli ( статусно 27 ролевой ) va ma’naviy (ruhiy) bo‘ladilar; yolnalishiga ko‘ra - gorizontal (hamkasblar va sh.k. o‘rtasida), vertikal (boshliqlar va qo‘l ostidagilar o4rtasida) va aralash (vertikal va aralash konfiiktlar eng ko'p uchraydi); 5