logo

Koreys adabiyotida shamanizm va teatri

Загружено в:

20.11.2024

Скачано:

0

Размер:

47.767578125 KB
Koreys adabiyotida shamanizm va teatr
 
MUNDARIJA
KIRISH...............................................................................................................4
 I BOB. JAHON XALQLARI PEDAGOGIK MANBALARI ……………..6
  1.1  Metodika haqida umumiy tushuncha  …………...….…………….……......6
 1.2  Umumiy padagogika……..…………………..…………………….……..12
 II BOB. OLIY TA‘LIMDA O‘QITISHNING TEXNOLOGIYALARI 
VA ULARNING TURLARI …………………………………………………24
XULOSA............................................................................................................24
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR..........................................................26
1 KIRISH
                  “Uzluksiz   ma naviy   tarbiya   Konsepsiyasi”da   belgilanganidek,   uzluksizʼ
ma naviy tarbiya bu juda katta ijtimoiy jarayon hisoblanadi. Bugun tobora shiddat	
ʼ
bilan   o zgarayotgan   dunyoda   yoshlarni   ijtimoiy   hayotga   tayyorlashda   mas uliyat,	
ʻ ʼ
majburiyat,   ma naviyat,   huquqiy   ong   va   huquqiy   madaniyat,   ma rifatlilik,	
ʼ ʼ
bag rikenglik,   kabi   fazilatlarni   shakllantirish   kun   tartibidagi   asosiy   masalalarga	
ʻ
aylanib   bormoqda.   Yoshlar   tarbiyasida   dunyoda   yuz   berayotgan   murakkab
geosiyosiy   va   mafkuraviy   jarayonlarga   to g ri   baho   bera   olmaslik,   ijtimoiy	
ʻ ʻ
muammolarni hal etishda to g ri qaror qabul qilish, hayotda o z o rnini topish bilan	
ʻ ʻ ʻ ʻ
bog liq   bo lgan   aniq   maqsadlarning   shakllantira   olmaslik   kabi   muammolar   ham	
ʻ ʻ
mavjud.   Bular   o z   navbatida,   oila-jamiyat   o rtasidagi   munosabatlarning   uzilib	
ʻ ʻ
qolishi,   loqaydlik,   huquqbuzarlik,   “ommaviy   madaniyat”ning   turli   ko rinishlarini	
ʻ
osonlikcha qabul qilinishi tuban ma naviy illatlar girdobiga giriftor etayotir.Aynan	
ʼ
mamlakatdagi ta lim - tarbiya tizimi milliy g oya va mafkura g oyalarini hayotga	
ʼ ʻ ʻ
tatbiq   etishda   muhim   omil   hisoblanadi.   Negaki,   yosh   avlod   aynan   ta lim	
ʼ
muassasalarida   to plangan   ijtimoiy-ma naviy,   ma rifiy   tajribaga   boy   milliy	
ʻ ʼ ʼ
tamoyillarni   ilmiy   va   tarbiyaviy   asosda   ta lim   tizimida   o zlashtirib   oladi.   Aslida	
ʼ ʻ
ham, ma naviyatni ta lim-tarbiyasiz insonga yetkazish, qaror toptirishning imkoni	
ʼ ʼ
yo q.  Ta lim  va   tarbiyani  uyg unlikda  olib  borish   iqtisodiy,   ijtimoiy  va  ma naviy	
ʻ ʼ ʻ ʼ
yuksalishga olib keladi.
      O rganilgan tajribalardan tahlil qiladigan bo lsak, pedagoglar guruhdagi har bir	
ʻ ʻ
bolaga   hurmat   asosida   yondashib,   bolalarni   psixologik   jihatlarni   puxta   o rganish	
ʻ
asosida   faoliyatlarini   amalga   oshirsa,   har   qanday   bolani   ta limga   bo lgan	
ʼ ʻ
munosabatiga   mehrini   oshirishga   xizmat   qiladi.   Bolalar   boshqalar   ularning   har
birini   qabul   qilishlari   va   hurmat   qilishlarini   ko rganlarida   hamda   sezganlarida	
ʻ
o zlarini   qulay  his  qiladilar  va  erkin  tutadilar, shu  bilan  birga  o zlarining shaxsiy	
ʻ ʻ
qiziqishlarini faol fikrlash asosida amalga oshiradilar. 1
1
  Dildora NURALIYEVA, https://yuz.uz/uz/news/
2     Mavzuning dolzarbligi .   Til ijtimoiy hodisadir, shuning uchun jamiyatdagi
har   bir   o‘zgarish   unda   o‘z   aksini   topadi.   Jamiyatdagi   bu   holat,   ya’ni   o‘zgarishlar
chet   tilini   o‘rganish   va   o‘rgatishda   ham   aks   etadi.   Hozirgi   kunda   ingliz,   fransuz,
xitoy,   arab   va   shu   bilan   birgalikda   koreys   tilini   o‘rganishga   bo‘lgan   talab   va
qiziqish kundan-kunga oshib  borayapti. Oramizda bu kabi  tillardan bir  nechtasini
birvarakayiga   o‘rganmoqchi   bo‘lganlar   albatta   ushbu   tillarda   yetarlicha
ko‘nikmalarga   ega   bo‘lishlari   lozim.   Bu   yo‘lda   esa   ular   tinimsiz   izlanishlari,   o‘z
ustlarida   ishlashlari   va   o‘rganayotgan   tillarini   bemalol   tushuna   olishlari,   ravon
gapirish mahoratiga ega bo‘lishlari va yozma nutqda ham to‘liq ko‘nikmalarga ega
bo‘lishlari lozim.
     Biz ustozni otaday ulug‘ deb bilgan, doimo ardoqlagan ma’rifatparvar xalqning
vakillarimiz.   Men   ham   o‘qituvchi,   muallim   deganda   o‘zim   uchun   eng   aziz   va
hurmatli   bo‘lgan,   ziyoli   va   zamonaviy,   samimiy   va  mehribon  insonlarni   tasavvur
qilaman. Chunki hammamizga ham shu muallim saboq va ta’lim berib, mehribon
ota-onalarimiz qatorida tarbiyalagan, – dedi davlat rahbari yig‘ilish avvalida 2
.
      Kurs ishining maqsadi.  Ushbu kurs ishi orqali bugungi kunda professional
til   o‘qituvchisi   turli   xil   texnikalar   va   yangi   yondashuvlarda   yaxshi   asosga   ega
bo‘lishi   va   ular   o‘qitish   metodologiyasining   tarixi   va   evolyutsiyasini   bilishi   va
tushunishi,   shuningdek,   chet   tilini   o‘rganishda   turli   xil   zamonaviy   metodlarning
ahamiyatini   yoritib   berishni   maqsad   qildim.     Zamonaviy   o'qituvchi   aslida   turli
metodologiya   va   yondashuvlardan   foydalanadi,   har   bir   usuldan   samarali   deb
hisoblagan  texnikani   tanlaydi   va  ularni  ta'lim  mazmuni   va  maqsadlariga  muvofiq
qo‘llaydi.     Ular   o‘rgatilayotgan   yangi   tilni   tushunishni   osonlashtirish   uchun   o‘z
darslarini   tayyorlaydilar   va   aniq   bir   "eng   yaxshi   usulga"   tayanmaydilar.
Zamonaviy   jamiyatda   chet   tillar   ilmiy-texnik   taraqqiyotning   faollashtiruvchisi
hisoblabadi.
    Kurs ishining vazifalari.   “Mutaxassislik fanlarini o‘qitish metodikasi” fani
bakalavriat   ta’lim   bosqichida   o‘qitilgan   umum   kasbiy   va   ixtisoslik   fanlarining
2
 Shavkat Mirziyoyev;  1-jild. milliy taraqqiyot yo'limizni qattiyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko'ramiz
3 o‘ziga xos davomi sifatida qaraladi. O‘zbekiston Respublikasining ta’lim sohasida
olib   borilayotgan   tub   islohotlarning   amaldagi   tadbig‘iga   ko‘ra   “Mutaxassislik
fanlarini   o‘qitish   metodikasi”   o‘quv   fani   ham   o‘zining   mazmuni   va   mohiyati
jihatidan   talabalarni   tayyorlash   jarayonida   muhim   o‘rin   egallaydi.   Ta’lim   davlat
siyosati   darajasiga   ko‘tarilgan   bir   sharoitda   talabalarni   “Mutaxassislik   fanlarini
o‘qitish metodikasi” fanini zamonaviy qirralaridan xabardor qilish mazkur fanning
asosiy vazifasi bo‘lib hisoblanadi. 3
      Kurs   ishining   hajmi   va   tuzilishi.   Kurs   ishi   kirish,   ikki   bob,   xulosa,
foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan tashkil topib jami 27 varoqdan iborat.  
3
 https://sultonov.wordpress.com/2019/12/25/metod-va-metodika/
4 I BOB .  JAHON XALQLARI PEDAGOGIK MANBALARI
1.1.Metodika haqida umumiy tushuncha
      Metodlarning kelib chiqish tarixi kishilarning amaliy faoliyatiga borib taqaladi.
Biror ishni bajarish metodini egallagan kishi shu ishni boshqalarga nisbatan oson,
tez   va   soz   bajara   oladi,   metodni   egallamagan   inson   esa   bu   ishni   bajarish   uchun
ko p vaqt va kuch sarflaydi. Metodlar o z mazmuni jihatidan amaliy yoki nazariyʻ ʻ
shaklda   bo lishi   mumkin.   Insonning   amaliy   faoliyatiga   oid   metodlar   ham	
ʻ
voqelikka   xos   bo lgan   qonuniyatlarni   anglab   yetish,   bilib   olishga   borib   taqaladi.	
ʻ
Metodlar haqidagi ta limot fanda 	
ʼ metodologiya  deb ataladi. Inson dastlab atrofdagi
narsa   va   hodisalarni   kuzatish,   ularni   bir-biriga   taqqoslash,   o xshatish,   farq   qilish	
ʻ
asosida   voqelik   haqida   bilimlarini   to plab   borgan.   Shuningdek,metodlar   ham	
ʻ
takomillashib   brogan   va   natijada   fanning   amaliy     va   nazariy   metodlari   vujudga
kelgan. Fan metodlarining asosiy mazmunini amaliyotda sinalgan ilmiy nazariyalar
tashkil   etadi.   Har   qanday   ilmiy   nazariya   mohiyati   jihatidan   metod   funksiyasiga
egadir.   Metodlar   o z   navbatida,   yangi   ilmiy   nazariyalar   va   qonuniyatlarning	
ʻ
ochilishiga   vosita   bo ladi.   Shu   nuqtai   nazardan   metod   bilan   ilmiy   nazariya	
ʻ
funksiyasiga   ko ra,   bir-biridan   farq   qiluvchi   ilmiy   amal   hisoblanadi.   Falsafa   va	
ʻ
fanlar   tarixida   ilmiy   metodning   mohiyatini   tadqiq   etish,   yangi-yangi   metodlarni
kashf  etish  alohida ahamiyatga egadir. Har  qanday   ilmiy kashfiyotlarga nisbatan
olimning   biror   yangilikni   kashf   qilishda   qo llagan   ilmiy   metodi   ko proq	
ʻ ʻ
ahamiyatga   egadir,   chunki   boshqa   kashfiyotchilar   ham   shu   olim   qo llagan   ilmiy	
ʻ
metodga tayanib ko plab kashfiyotlarni ochishi mumkin.Bilish metodlari voqelikni	
ʻ
qamrab olishi jihatidan 3 turga bo linadi: yalpi umumiy bilish metodlari — hamma	
ʻ
fanlarda   va   bilishning   barcha   bosqichlarida   ham   qo llaniladigan   umumiy   va	
ʻ
universal  metodlar — metodologiya; umumiy bilish metodlari — bir qancha yoki
barcha fanlarda qo llaniladigan va bilishning muayyan bosqichi  (empirik, nazariy	
ʻ
yoki   empirik   bosqichdan   nazariy   bosqichga   o tish   chegarasi)da   qo llaniladigan	
ʻ ʻ
bilish   metodlari;   xususiy   yoki   maxsus   metodlar   —   ayrim   fan   doirasida
qo llaniladigan bilish metodlaridir.	
ʻ
5 O rta   Osiyo   olimlaridan   Forobiy,   Xorazmiy,   Beruniy,   Ibn   Sino   va   boshqalar   fanʻ
metodlarini   rivojlantirishga   katta   hissa   qo shganlar.   Xorazmiy   olimlarni   uchga	
ʻ
bo lib, ularning bir qismi ilmiy kashfiyotlarni ochishda qo llaniladigan yo l-yo riq	
ʻ ʻ ʻ ʻ
va   usullarni   ishlab   chiqib   boshqa   olimlarning   ilmiy   izlanishlarini   osonlashtiradi,
deb   yozganida,   aynan   shu   metodlarni   ishlab   chiquvchi   olimlarni   nazarda
tutgan.Yaqin davr mobaynida Yevropa faylasuf olimlari ham metod taraqqiyotiga
salmoqli   hissa   qo shishdi.   F.   Bekon,   G.   Galiley,   R.   Dekart,   G.   Leybnits   singari	
ʻ
faylasuflar metodlar haqida maxsus asarlar ham yozishdi.
       Hozirgi zamon fanlarida ko plab umumiy, xususiy ilmiy metodlar qo llaniladi.	
ʻ ʻ
Ayniqsa, keyingi asrda modellashtirish va matematik metodlarning yangi shakllari
rivojlandi,   kibernetik   modellashtirish   va   kompyuter   modellashtirish   metodlari
jamiyatning   qariyb   barcha   sohalarida   keng   miqyosda   qo llanilmoqda.   Zamonaviy	
ʻ
ilmiy metodlar tadqiqotchilarga dunyo sir-asrorlarini ochishda yordam bermoqda 4
.
Bugungi   kunda   xorijiy   tillarni   bilish   ko‘nikmasi   proffessionl   ta‘limning   ajralmas
qismlaridan biri bo‘lib bormoqda. Turli sohalardagi mutaxassislarda chet ellik:
hamkorlar bilan hamkorlik qilish ko‘rsatkichi yuqori bo‘lganligi sababli, ularda til
o‘rganishga   bo‘lgan   talab   yuqoridir.   Zamonaviy   jamiyatda   chet   tillari   kasbiy
ta‘limning   muhim   tarkibiy   qismiga   aylanmoqda.   Bunday   bilimlarni   insonlar
dastlab   maktab,   kollej,   litsey,   keyinchalik   institutlarda,   o‘quv   kurslarida   yoki
mustaqil   ravishda   xorijiy   tilni   o‘rganishga   yordam   beruvchi   asosiy   ma‘lumot
to‘plamlari   bilan  tanishgan   holda   o‘rganadilar.  Bugungi  kunda  turli   darajadagi   til
bilimiga ega kishilar uchun o‘quv materiallarining katta to‘plamlari mavjud. Ushbu
maqsadga  yetishishda  muvaffaqiyatga erishish,  o‘qituvchilarning amaliy uslublari
va malakasiga bog‘liq. Axborot texnologiyalari va zamonaviy o‘qitish usullaridan
foydalanish qobiliyati yangi materiallarni tezkor tushunishga yordam beradi.
1.Turli   usullarni   birlashtirib   o‘qituvchi   muayyan   ta‘lim   dasturlarini   yechishga
qodir   bo‘ladi.   Shu   munosabat   bilan   o‘qituvchilar   va   talabalar   xorijiy   tillarni
4
  EgamberdiyevA.  Sottsialiqtisody  kartografiya. T.:TashDU.  1989
6 o‘qitishning   zamonaviy   usullari   bilan   tanishishlari   kerak.   Natijada   maqsadlariga
erishish uchun eng samarali usullarni tanlay bilish ko‘nikmalari shakllanadi. Bunda
o‘qitish   va   o‘rganishning   bir   necha   metodlaridan   foydalanish   samarali   natija
beradi.   O‘qitish   kichik   bosqichlarda   amalga   oshiriladi   va   o‘quvchining   mavjud
bilim tizimiga asoslanadi.
2.Zamon   ilgarilab   borgani   sari   har   sohada   yangilik   ko‘payib   bormoqda.   Til
o‘rgatishda   ham   turli   uslublar   paydo   bo‘lmoqda.   Ingliz   tilini   o‘rgatishda
o‘rganuvchining   salohiyat   va   darajasi,   yoshidan   kelib   chiqqan   holda   bosqichma-
bosqich o‘rgatish yaxshi  natija beradi. Bunda o‘quvchilar boshlang‘ich bosqichda
o‘qitish,   o‘rta   bosqichda   o‘qitish,   yuqori   bosqichda   o‘qitish   asosida   guruhlarga
bo‘linadi.   Har   bir   bosqich   uchun   o‘qituvchi   tomondan   maxsus   dastur   ishlab
chiqiladi.
3.Boshlang‘ich   bosqichda   talaffuzga   muhim   e‘tibor   beriladi.   Harmerning
ta’kidlashicha,   suhbat   davomida   ona   tilini   biladiganlardan   birinchi   talab-   bu
talaffuz.   O‘quv   jarayonining   boshlanishida   o‘qituvchi   asosiy   e’tiborni
o‘quvchining   talaffuziga   qaratishi   kerak.   Grammatika   va   lug‘at   asosiysi
hisoblansada,   ma’ruzachi   talaffuzi   notog‘ri   bo‘lsa,   buning   hammasi   befoyda.
Native  speakerlar  agar   so‘zlovchi  so‘zlarni   to‘gri  talaffuz qilsa  nutqni   grammatik
xatolar   bilan   ham   tushunishlari   mumkin.   Shuning   uchun   o‘qitishda   dastavval
asosiy   e‘ribor   talaffuzga   qaratiladi.   Bunda   native   speakerlarning   turli   xil
audiolaridan   faydalanish   yaxshi   natija   beradi.   O‘qituvchi   dars   davomida   harflar,
so‘zlarni   to‘gri   talaffuz   qilishni   o‘rgatishi   kerak.   Shuningdek,   boshlang‘ich
bosqichda   og‘zaki   nutqqa   va   o‘qish   texnikasini   o‘stirishga   katta   e‘tibor   beriladi.
Bunda   chet   tilini   o‘qitishning   nutq   faoliyati   turlari   bo‘yicha   ko‘rib   chiqadigan
bo‘lsak, ularni o‘rgatishda quyidagi vazifalarni bajarish zarur:
a) O‘qish mexanizmini hosil qilish;
b) Og‘zaki o‘qish texnikasini o‘stirish;
c) O‘qiganini tushunishga o‘rgatish .
7 Boshlang‘ich bosqichda o‘qishning asosan ovoz chiqarib o‘qish turiga kеng
o‘rin ajratiladi. O‘qish uchun ajratilgan matnlar ham eng sodda va oddiydan asta-
sеkin   murakkablashib   boradi.   Lеkin   shuni   aytish   kеrakki,   boshlang‘ich
bosqichlardagi   ish   faoliyati   asosan   og‘zaki   nutqiy   ko‘nikmalarni   rivojlantirishga
yo‘naltirilgan bo‘lishiga qaramay koreys  tilida og‘zaki nutqni o‘stirish masalasini
hal   qila   olmaydi.   U   haqiqiy   og‘zaki   nutq   ustida   ishlash   uchun   faqat   tayyorgarlik
bosqichini o‘taydi. Qolaversa, so‘zlarni chiroyli va ravon o‘qish o‘quvchining shu
tilni o‘rganishga bo‘lgan muhabbatini oshiradi.
Bundan   tashqari,   o‘quvchilar   boshlang‘ich   bosqichda   o‘tgan   zamon,   hozirgi
zamon,   kelasi   zamon   kabi   fе'l   zamonlarini   yaxshi   bilishlari   va   fе'l   shakllaridan
ushbu zamonlarda yorqin foydalana oladigan bo‘lishlari talab etiladi. O‘quvchilar
otlarni   birlikda   va   ko‘plikda   ishlatilishini,   gaplarning   so‘roq,   inkor   va   buyruq
shakllarini ham boshlang‘ich bosqichda o‘qish davrida egallaydilar. 5
              Koreys   tilini   o‘rgatishning   o‘rta   etapida   asosiy   e‘tibor   ko‘proq   hajmdagi
matnlarni   o‘qib   tushunishda   fikrlashni,   nutq   faoliyatini,   tashabbuskorlikni
oshirishga   yordam   bеradigan   usullardan   foydalanish   kеrak.   O‘quvchilarga   uy
vazifasi sifatida matnlar berib boriladi.
        Savol - javob mashqlaridan foydalangan holda o‘quvchi nutqini kuchaytirish, 
xotirasini yaxshilash, takrorlash natijalariga erishiladi. Matnlar ichidan chiqqan 
yangi so‘zlar yod olinadi. Savol-javob qilish natijasida o‘sha so‘zlarning xotirada 
takrorlanishi hamda nutqda qo‘llay bilish ko‘nikmalari shakllanadi. Bundan 
tashqari darslarda turli xil o‘yinlarni tashkil etish o‘quvchini til o‘rganishga 
bo‘lgan qiziqishini orttirib, o‘rganish sur’atini oshiradi. “Hot ball” o‘yinida 
o‘quvchilar aylana bo‘lib oladilar, koptokni bir-birlariga yangi so‘zlardan birini 
aytib otadilar. Ishtirokchilar bir-birlarining aytgan so‘zlarini takrorlamaydi, 
takrorlagan yoki so‘z ayta olmay to‘xtab qolgan holda o‘yindan chiqariladi. Shu 
tarzda o‘yin davom ettiriladi.
5
  Ushbu maqolada   O zbekiston milliy ensiklopediyasiʻ (2000-2005) ma lumotlaridan foydalanilgan	ʼ
8                 O‘rta   bosqichda   grammatika   birinchi   bosqichga   nisbatan   chuqurlashtirilib
o‘rgatiladi,   o‘tilgan   grammatik   qoidalar   asosida   o‘quvchilarga   mashqlar,   testlar
berilib bilimlari sinaladi.
        Kompyuter, telefonlardagi til o‘rgatuvchi programmalar ham boshlang‘ich va
o‘rta   bosqichda   til   o‘rgatishga   yaxshi   yordam   beradi.O‘rganilgan   yangi   so‘zlarni
telefon   diktafoniga   yozdirib   bo‘sh   vaqtlarda   eshitish   takorlash   uchun   yana   bir
yaxshi   usul.   Bundan   tashqari   koreys   tilidagi   subtitrli   filmlarni,   multfilmlarni
ko‘proq ko‘rsatish ham til o‘rgatishda samarali usullardan hisoblanadi.
      Yuqori bosqichda mustaqil ishlash alohida rol o‘ynaydi, ayniqsa chеt tili bilan.
Bu   bosqichda   darsga   qo‘yilgan   talablar   oldingi   etaplardagidan   farq   qiladi.   Endi
dars   og‘zaki   nutq   asosida   ko‘rilmaydi,   chunki   bu   bosqichda   til   matеrialining
ko‘pchilik   qismi   passiv   ravishda   (rеtsеptiv   holda)   o‘rganiladi.   Ya’ni   o‘qib
tushinish asosiy rol kasb etadi. Tеkstlar ham hajmi jihatidan katta, til matеriali esa
murakkabdir.
             O‘qish,  eshitish,  gapirish  mashqlari   doimiy  o‘tkizib  boriladi.  Darsni   tashkil
etishda   O‘qishga   alohida   kun,   Gapirishga   alohida   kun,   Eshitishga   alohida   kun
belgilanadi.   Uyga   beriladigan   vazifalar   ham   oldingi   bosqichlardan   ko‘proq   va
murakkabroq   tuziladi.   Gapirish   darslarida   o‘rtaga   biror   mavzu   tashlanib   2
daqiqalik  nutq belgilanadi. Yana bir usulda matn mavzulari yozilgan kartochkalar
o‘quvchilarga   tarqatiladi.   Har   bir   o‘quvchi   o‘zi   tanlagan   kartochkada   berilgan
mavzu haqida o‘z fikr  mulohazalarini bildiradi. Nutqda avval o‘tilgan birikmalar,
frazalar, kirish so‘z, yangi so‘zlar, sinonimlardan foydalanish talab etiladi.
                      Matbuot,   davriy   nashrlar,   ommaviy   axborot   vositalari,   internet
materiallaridan   foydalanib   qo‘shimcha   matn   mavzularini   tayyorlab   kelishni   uy
vazifasi sifatida berish mumkin. Qiziqarli izlanishlar va ilmiy kashfiyotlar haqidagi
matnlarni o‘quvchilar qiziqish bilan o‘rganadilar.Zamonaviy tilni o‘rgatish ko‘proq
madaniyatli shaxsni  shakllantirishga qaratilgan bo‘lib, u o‘z-o‘zini tahlil qilish va
yangi bilimlarni tizimlashtirish ko‘nikmalariga ega ekan. Innovatsion usullar butun
9 tizimni   modernizatsiya   qilishning   ajralmas   qismidir.   Shunga   amin   holda
o‘qituvchilar   eng   ilg‘or   yondoshuvlar   bilan   tanishishlari   va   keyinchalik   ularni
birlashtirishi   va   o‘z   ishlarida   foydalangan   holda   ta‘lim   tizimida   sezilarli   o‘sishga
erishish   mumkin.   Ko‘plab   tashkilotlar   axborotni   jo‘natish   va   olish   uchun
multimedia   imkoniyatlaridan   foydalangan   holda   yangi   darajaga   o‘tmoqda.
Kompyuterlar   va   boshqa   qurilmalardan   foydalanish   butun   ta‘lim   jarayonining
muvaffaqiyatini belgilaydi.
                      Ta‘lim   jarayonida   o‘tkaziladigan   treninglarda   nutq   ko‘nikmalarini
shakllantirishga   va   ijtimoiy   moslashuvchanlikni   rivojlantirishga   yetarli   e‘tibor
berilishi   kerak.   Bundan   tashqari   ta‘limda   har   bir   darsning   muvaffaqiyati   ko‘p
jihatdan   mashg‘ulotni   to‘g‘ri   tashkil   etishga   bog‘liqdir.   Dars   o‘qituvchi   va
o‘quvchining   ijodiy   hamkorligiga   asoslanishi   lozim.   Shundagina   o‘quvchilar
mustaqil erkin fikrlay oladilar, irodalari tarbiyalanadi.
1.2.  Metodika turlari
              Pedagogik   faoliyatda   «metod»,   «metodika»va   «texnologiya»   tushunchalari
keng   qo‘llaniladi.   Hatto,mazkur   tushunchalar   mohiyatini   tavsiflashda   xilma-xil
yondashuvlar mavjud bo‘lib, mutaxassislar o‘rtasida ham ko‘pgina tortishuv, baxs-
munozaralarga   sabab   bo‘lib   kelmoqda.   Ammo   adabiyotlarni   tahlil   qilish,
ma’lumotlarni   umulashtirish   orqali   tushunchalarning   aniq   ta’rifini   shakllantirish
mumkin.Muayyan   ta’lim-tarbiyaviy   maqsadga   qaratilgan   biror   harakatni   amalga
oshirish   yo‘li,   usuli   yoki   ko‘rinishidan   iborat   bo‘lib   shakllangan   faoliyat   shu
maqsadga   erishishga   xizmat   qiluvchi   o‘ziga   xos   ta’lim   metodini   hosil   qiladi.
Hukumatimizning “Chet tillarini o‘rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-
tadbirlari   to‘g‘risida”   qarori   koreys   tilining   O‘zbekiston   aholisi   o‘rtasida
ommalashishiga zamin yaratadi. Mazkur qaror chet tillarni o‘qitish tizimini tubdan
isloh   qilish,   uni   zamon   talablari   darajasida   tashkil   etishni   nazarda   tutadi.Qisqa
fursatda   chet   tillar   bo‘yicha   mamlakatimizda   uzluksiz   ta’lim   tizimi   uchun   davlat
10 standartlari   ishlab   chiqildi,   ta’limning   barcha   bosqichlari   bitiruvchilarining
tayyorgarlik   darajasiga   qo‘yiladigan   talablar   belgilandi.   Koreys   tilini   o‘qitishda
juda   ko‘p   takliflar   mavjudligini   inobatga   olsak,   “Siz   qaysi   metod   bo‘yicha   dars
berasiz   degan   savol   yanada   dolzarblashib,intellektual   mahsulot   iste’molchilari
darajasining o‘sganligi namoyon bo‘ladi.Ta’lim bozori til o‘qitish bo‘yicha har xil
turdagi   kurslarni   taklif   etayotgan   shiddatli   zamonamizda,   vaqtni   oltinga   teng   deb
bilgan   va   o‘z   ishi,o‘qishi   va   biznesini   rivojlantirishni   o‘ylaganlar   ko‘p   hollarda
“Ikki   hafta   ichida   chet   tilini   o‘rganish”,   “Samarali   ekspress-metod”,   “Ongosti
darajasidagi   ingliz   tili”   va   boshqa   shu   kabi   nomlardagi   qisqa   muddatli   kurslarni
tanlashadi 6
.Xo‘sh, mazkur o‘qitish metodlari qay darajada samarali? Ular kutilgan
natijani   beradimi?   Yaqin   o‘tmishda   koreys   tilini   o‘qitishda   asosan   grammatikaga
e’tibor   berilar   edi.O‘qish   va   matnlar   tarjimasiga,   ba’zan   esa   bir   xillikni   biroz
bo‘lsa-da  jonlantirish   uchun  «topik»   larni   yod  olish   hamda   diktant   yozishga   juda
ko‘p   vaqt   ajratilar   edi   va   mazkur   jarayon   mashaqqatli   mehnatni   talab   etar   edi.
Bugun til bozorida asosiy taklif iste’molchining talabiga qarab shakllantirilmoqda.
Bugungi   kunda   tilni   o‘qitish   funksionnallashib,integratsiya   jarayonlarining
kuchayishi   natijasida   xorij   tillari,   xususan,   ingliz   tilini   o‘rganish   yanada
dolzarblashdi.Ammo   zamonaviytil   o‘rganuvchilarni   tilning   tarixi   yoki   uning
nazariyasi qiziqtirmaydi.Chet tili ular uchun hayotiy ehtiyojlarini qondirish uchun
zarur bo‘lib qoldi. Hozirda chet tilini o‘rganayotgan talabalarga bir necha metodlar
taklif   etilmoqda.   Ulardan   biri   –   fundamental   metoddir.   U   kamida   2-3   yillik
o‘qishni,   grammatikani   chuqur   o‘rganishni   taqozo   etadi.Ushbu   metod,asosan,
professional   tarjimonlarni   tayyorlashda   qo‘l   kelib,   o‘qish   yakunida   talabalar
dunyoga “native speaker”, ya’ni til egasining(tashuvchisining) ko‘zi bilan qarashga
erishadilar.Uning   asosida   til   real   va   to‘liq   muloqot   vositasi   sifatida
o‘rganiladi.Hozirda   fundamental   metod   o‘z   maqsadini   o‘zgartirmagan,   ammo
boshqa   ko‘plab   metodlar   aynan   fundamental   metod   bilan   raqobat   maydoniga
chiqishgan.Tilni   o‘rganish   jarayonida   eng   muhimi–uzatilayotgan   axborot
mazmunining qay darajada to‘g‘ri ekanligidir.
6
  Jalolov J. Chet tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent., 2012: – 48-bet
11        Oliy o‘quv yurti talabasi  nafaqat ingliz tilida o‘qish,yozish va tarjima qilishda
yuqori   bosqichlarni   egallashi,   balki   chet   tilini   o‘zga   xalq   madaniyati   rakursida
ko‘ra   olishni   ham   o‘rganishi   lozim.   Chet   tili   o‘qituvchisi   til   o‘rgatish   jarayonida
aynan shu jihatlarga e’tiborni kuchaytirishi kerak. Bugungi shiddatli zamonda chet
tilini   o‘qitishning   ancha   ommalashgan   yana   bir   usuli– intensiv   metoddir.   Intensiv
metod   orqali   ham   2   haftada   chet   tilini   o‘rganish   mumkin   emas,ammo
mehnatsevar,o‘z  ustida  ishlaydigan  talabalar  tilni  3  oyda  bemalol  o‘zlashtirishlari
mumkin.Talabalarga   tilni   o’zlashtirishda   yana   bir   amaliy   yordam   bu   televizor
orqali   namoyish   etilayotgan   chet   tilidagi   ko’rsatuvlardir   ya’ni   tinglovchi   jonli
vaziyatda   tinglaydi,   o‘zlashtirgan   bilimlarini   amalda   sinab   ko‘rish   imkoniga   ega
bo‘ladi.Ular   talaba   uchun   tilni   yanada   tezroq   o‘rganib   olishga   bo‘lgan   qiziqishni
kuchaytiruvchi turtki bo‘lishi  ham mumkin.Bundan asosiy maqsad esa talabalarni
bilimlarni o‘zlari egallashlariga yordam berishdan iborat. Ma’lumki, mamlakatimiz
bo‘ylab   turli-tuman   o‘quv   yurtlari   bor,shu   sababli   ulardagi   o‘qitish   maqsadlarini
ko‘zlangan. 
II BOB .  . OLIY TA‘LIMDA O‘QITISHNING TEXNOLOGIYALARI
12 VA ULARNING TURLARI
2.1 Kommunikativ metod haqida umumiy tushuncha
“Koreys   tilini   qanday   tezroq   o’rgansam   bo’ladi?”   Shu   sababli,   mazkur
maqolada   har   qanday   til   o’rganishda   asosiy   e’tiborni   nimaga   qaratish   kerakligi
haqida 5 maslahat bermoqchiman.
1.   Maqsadni   aniq   belgilab   oling .   Aniq   maqsadsiz   biron   ishda,   x ususan   til
o’rganishda, muvaffaqiyatga erishish mumkin emas.Shu sababli, koreys tilini o’zi
nimaga   o’rganmoqchi   ekanligingiz   haqida   mulohaza   qiling.Talabaligimda
o’qishdan   keyin   xususiy   til   o’rgatish   markazida   koreys   tilidan   dars   beraman.   Ilk
darsni   hamisha   “ Why   do   you   want   to   study   Korean ?”   savolidan   boshlayman.
Afsuski,   sinfning   yarmidan   ko’pi   aniq   maqsadni   ayta   olmas   edi.Soddalik   bilan
“Ota-onam   yuboryapti,   foydasi   tegib   qolar,”   deydiganlar   ko’p   uchraydi.Til
o’rganish uzun va mashaqqati  jarayon bo’lgani sababli, bu yo’lga aniq maqsadsiz
chiqqan   kishi   tilni   hech   qachon   o’rgana   olmaydi.   Aksincha,   oldingizga   qo’ygan
maqsadingiz qancha jiddiy bo’lsa, til o’rganish shuncha  tez va samarali  kechadi. 7
Maqsadni   hamma   shart-sharoitidan   kelib   chiqib   belgilashi   mumkin.Masalan,
maktab   talabasi   “Ikki   yil   ichida   koreys   tilini   o’rganib,   Vestminster   universitetiga
grant asosida o’qishga kiraman” 
deb   maqsad   qilishi   mumkin.Talaba   esa   “TO PIK ga   tayyorlanib,   Amerika
universitetlariga   grant  asosida   magistraturaga   o’qishga   kiraman”   deb  niyat   qilishi
mumkin. Ishbilarmon kishi esa “Koreys tilini o’rganish orqali biznesimga tegishli
yangiliklarni o’rganib, kompaniyamni 5 yilda dunyo bozoriga olib chiqaman” deb
maqsad qo’yishi mumkin. Unutmang, maqsad qanchalik jiddiy bo’lsa, til o’rganish
shuncha tez va samarali kechadi. 
   2. Til asosini takrorlash tashkil etadi  
                    Tilni   doimiy   takrorlashsiz   o’rganib   bo’lmaydi.   Kuniga   10   ta   yangi   so’z
yodlashingiz   mumkin,   ammo   bu   so’zlarni   1-2   kundan   keyin   takrorlamasangiz
esingizdan chiqib ketishi aniq. Bunda eng samarali yo’llardan biri flesh kartalardir.
7
Jalolov J. Chet tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent., 2012:
13 Yoki bo’lmasa, ko’zingiz eng ko’p tushadigan joylardan samarali foydalanishingiz
mumkin.   Shaxsan   men   kompyuter   monitori   atrofi   va   karavotim   taxtasiga   yangi
o’rgangan so’zlarni kichik qog’oz parchasiga yozib yopishtirib qo’yardim.
Muloqot   qilish .   Til   muloqot   vositasidir.   Shu   sababli   tilni   o’rganish   va
rivojlantirish  uchun, tabiiyki,  muloqot   qilishingiz  kerak.  Men     turli   kutubxona  va
resurs markazlarida Speaking Club’larga boraman.   Hali ravon gapira olmasangiz
ham   ishtirok   etishga   qo’rqmang.   Tilni   bilishiga   qaramasdan   bu   kabi   suhbatlarda
ishtirok   etishga   uyalgan   kishidan   tilni   hali   tuzukroq   bilmasa   ham,   gapirishga
harakat   qilgan   kishi   yutadi.   Xullas,   uyalmang,   xatolar   bilan   bo’lsa   ham   gapiring.
Yoki  bo’lmasa,  davomiy koreys tilini  mashq qilish  uchun sherik toping. Tilni  bir
yoki   bir-nechta   sherik   bilan   o’rganishning   yana   bir   foydali   tomoni   shundaki,   bu
usul sheriklar orasida o’ziga hos raqobat muhitini yaratadi. Mahalladoshingiz yoki
maktabdagi sinfdoshingiz sizga sheriklik qilishi mumkin. Har hafta eng kamida 30
ta   yangi   so’z   yod   olishga   va   yakshanba   kuni   uchrashib,   bir-biringizni   sinashga
kelishib   olsangiz,   sherigingizdan   orqada   qolmaslik   uchun   so’zlarni   albatta
yodlashga harakat qilasiz.   4. Til o’rganish jarayonini hayot tarzingizga moslab
borish .   Koreys   tilini   o’rganish   jarayonini   hayot   tarzingizga   moslab   boring.
Masalan,   har   kuni   universitetga   avtobusda   qatnasangiz   kuniga   eng   kamida   30-40
daqiqa   vaqtingiz   avtobusda   kechadi.   Demak,   avtobusdagi   vaqtingizdan   unumli
foydalanish   uchun   turli   Listening   Comprehension’ni   rivojlantirishga   qaratilgan
mashqlarni   tinglab   ketishingiz   mumkin   (masalan,   Investudy
KOREAN   podkastlarini).  Yoki  bo’lmasa,   turli  janrlarda   kino  ko’rmaydigan  kishi
topilmasa   kerak.   Kino   ko’rmoqchi   bo’lsangiz,   uni   koreys   tilida   subtitrlari   bilan
tomosha qiling.
5.   Smartfoningizdan   samarali   foydalanish   Til   o’rganish   uzun   va   mashaqqatli
jarayon   bo’lgani   sababli,   uni   iloji   boricha   osonlashtirishga   harakat   qilishingiz
kerak.   Bunda   sizga   smartfoningiz   qo’l   keladi.   Smartfonlarga   o’rnatib   olish
mumkin bo’lgan bepul koreys tilini o’rganish dasturlari bor. Koreys tilini o’rganish
oson emas. Bunda sizga oldingizga aniq maqsad qo’yish, yangi so’zlarni davomiy
14 takrorlab   borish,   fursat   bo’lganda   uyalmasdan   muloqot   qilish,   koreys   tilini
o’rganish   jarayonini   hayotingizga   moslashtirib   borish   va   nihoyat,   texnologiyadan
samarali foydalanishni talab etadi.        Muloqotga yo'naltirilgan o'qitish usullarining
asosiy   maqsadi   bo'lgan   muloqot   ko'nikmalarining   o'zagi   muloqotning   interaktiv
xususiyatida   yotadi.   Ya’ni,   so‘zlaganimizda   aytmoqchi   bo‘lgan   ma’no   so‘zlovchi
va tinglovchining o‘zaro ta’siri bilan belgilanadi.  Muloqotga yo'naltirilgan o'qitish
usuli   Angliyada   paydo   bo'lgan   va   ingliz   amaliy   tilshunoslari   funksionallik   va
kommunikativ   jihatlarga   urg'u   berishgan.     Funksional   tilshunoslikda   til   uning
amalda qo‘llanish usulidir.  Insonning rivojlanishini, ijtimoiylashishini, individning
shaxs bo‘lib shakllanishini, uning jamiyat bilan aloqasini muloqotsiz aslo tasavvur
etib   bo‘lmaydi.   Muloqot   ham   o‘ziga   xos   ehtiyojdir.   Polshalik   olim   E.Melibruda
aytganidek,   “shaxslararo   munosabatlar   biz   uchun   suv   bilan   havodek   ahamiyatga
egadir”.   Muloqot   o‘ta   murakkab   jarayon   bo‘lganligi   sababli   unga   yagona   to‘g‘ri
ta’rif   berish   oson   emas.   Shuning   uchun   odatda   “muloqot”   tushunchasining
mazmuni uning ayrim tomonlariga urg‘u berish orqali ochib beriladi.Mashhur rus
psixologi A.V.Petrovskiy tahriri ostida chiqqan «Umumiy psixologiya» darsligida
muloqotni   ikki   va   undan   ortiq   kishilar   o‘rtasidagi   axborot   ayirboshlash,   o‘zaro
ta’sir va bir-birini tushunishdan iborat jarayon sifatida talqin etilgan.
                  O‘zbek   psixologiya   fanining   oqsoqollaridan   biri   M.G.Davletshin
muallifligidagi   «Umumiy   psixologiya»   o‘quv   qo‘llanmasida   esa,   muloqot   “ikki
yoki   undan   ortiq   kishilar   orasidagi   affektiv   baholovchi   xarakterda   va   bilish
bo‘yicha   ma’lumot   almashinishdan   iborat   bo‘lgan   o‘zaro   ta’sir   etishdir”-   deb
ta’kidlanadi.  Sotsiologiyadan  entsiklopedik lug‘atda muloqotga quyidagicha ta’rif
beriladi:   “Insonning   boshqa   kishilar   bilan   aloqaga   kirishish   ehtiyojini   qondirish
uchun   individlar   yoki   ijtimoiy   guruhlar   o‘rtasida   bevosita   faoliyatlar,   bilimlar,
malakalar,   tajribalar,   axborotlar   almashinuvidagi   o‘zaro   ta’sir”.   Demak,   muloqot
ikki   va   undan   ortiq   kishilarning   bir-biri   bilan   aloqa   qilish   ehtiyojini   qondirishga
qaratilgan   o‘zaro   ta’sir   jarayoni   bo‘lib,   bunda   axborotlar   almashiniladi,
munosabatlar o‘rnatiladi va rivojlantiriladi. 
15           Muloqotning   hamkorlikda   harakat   qilish   va   faoliyat   ko‘rsatish   jarayonida
odamlarni   birlashtiradigan   vosita   til   bo‘lib,   u   muloqotga   kirishuvchilar   o‘rtasida
aloqa   bog‘lanishini   ta’minlaydi.   Axborotni   boshqaga   yo‘llayotgan   kishi
(kommunikator)   va   uni   qabul   qilayotgan   kishi   (retsepient)   munosabat   va
birgalikdagi   faoliyat   maqsadlariga   erishish   uchun   mohiyatlarni   kodlashtirish   va
kodini ochishning bitta tizimidan foydalanishlari, ya’ni «bitta tilda» so‘zlashishlari
kerak. Agar kommunikator va retsepiyent turlicha «til»da so‘zlashsalar, ular o‘zaro
hamjihatlikka   va   birgalikda   faoliyat   borasida   muvaffaqiyatga   erisha   olmaydilar.
Qo‘llanadigan   belgilar   (so‘zlar,   imo-ishoralar   va   boshqalar)   zamiridagi   mohiyat
muloqotda   ishtirok   etayotganlarga   tanish   bo‘lgan   taqdirdagina   axborot   almashish
imkoni bo‘ladi. 8
 
                                 2.2 Jahonda pedagogik manbalar
          «Kommunikatsiya»   atamasi   fanga   XX   asrning   boshida   kirib   kelgan.
«Kommunikatsiya» lotincha communicatio, communico so‘zlaridan kelib chiqqan
bo‘lib,   bog‘layman,   muloqot   qilaman   ma’nolarini   anglatadi.   Ijtimoiy   fanlarda
kommunikatsiya birgalikda harakat qilish, o‘zaro ta’sir haqidagi ilmiy bilim sohasi
hamda   ushbu   jarayonlar   va   ularning   natijalarini   ifodalash   uchun   qo‘llaniladi.
Kommunikatsiya   –   bu   o‘ziga   xos   axborot   almashinuvi   bo‘lib,   uning   natijasida
jo‘natuvchidan   qabul   qiluvchiga   intellektual   va   emotsional   axborotni   uzatish
jarayoni kechadi. Kommunikativ jarayonning turli modellari mavjud. Misol uchun,
Aristotel   kommunikatsiya   jarayonining   uchta   (notiq   –   nutq   –   auditoriya)
komponentini   ajratgan   bo‘lsa,   zamonaviy   variantda   u   «kommunikator   –   xabar   –
kommunikant»   ko‘rinishiga   ega.   Axborot   almashinuvi   kommunikatsiyaning   ham,
muloqotning   ham   markaziy   xususiyati   ekanligi   tufayli   bu   kategoriyalarni
tushuntirish,  izohlash   borasida,  tabiiy  ravishda,  xilma-xilliklar  kelib  chiqdi  va  bir
qator yondashuvlar paydo bo‘ldi. Birinchi yondashuv mazmunan ikki tushunchani
ma’no   jihatdan   aynanlashtirishdan   iborat.   Bu   yondashuv   yuzaga   chiqishiga
yetakchi   psixolog   va   faylasuflar   L.C.Vigotskiy,   V.N.Kurbatov,   A.A.Leontevlar
8
  Saydaliev S. Chet tilo`rgatish metodikasidan  ma`ruza matnlari. - 2002 .
16 katta   hissa   ko‘shgan.   Qator   qomusiy   va   izohli   lug‘atlarda   «kommunikatsiya»
atamasi «xabar yo‘li, muloqot» deb talqin qilingan.
        Ukrainalik   tadqiqotchi,   muloqot   nazariyasi   sohasida   taniqli   mutaxassis
Yu.D.Prilyuk tarixiy-lingvistik tadqiqotlar asosida ushbu atamalarning dastlabki va
hozirgi   ma’nolarini   etimologik   va   semantik   jihatdan   bir-biriga   yaqin,   shuning
uchun   «jamiyatda   axborot   almashinuvi»ni   bildiruvchi   tushunchalar   sifatida   ular
o‘zaro 
tengdir, degan to‘xtamga keladi. Shunga o‘xshash fikrlarni T.Parsons va K.Cherri
kabi   etakchi   xorijiy   olimlar   ham   bildirishgan.   Ikkinchi   yondashuv
«kommunikatsiya»   va   «muloqot»   tushunchalarini   farqlash   bilan   bog‘liq.   Taniqli
faylasuf   M.S.Kagan   fikricha,   kommunikatsiya   va   muloqot   kamida   ikki   jihatdan
farqlanadi. Birinchidan, «   Koreys tili lug‘atiga oid ushbu turkumda biz koreys tilini
(yoki   boshqa   tillarni)   o‘rganish   yoki   koreys   tilini   bilish   testida   (TOPIK)
muvaffaqiyatga   erishish   uchun   lug‘at   qanchalik   muhimligini   muhokama   qildik.
O'tgan maqolada men ko'pchiligimizning ko'pchiligidan xorijiy til lug‘ati haqida 8
ta keng tarqalgan afsonalar  qayd etildi.   Ushbu  maqolada men koreyscha  lug'atni
yaxshilashga yordam beradigan ba’zi usullar ro‘yxatini tuzmoqchiman.   Bu yerda
sanab o‘tilgan ba’zi lug‘at o‘rganish usullaridan va boshqa koreys tilini o‘rgangan
yoki o‘rgangan boshqa usullardan foydalanaman.  Ammo ro‘yxatga o‘tishdan oldin
shuni   aytmoqchimanki,   bu   ro‘yxat   to‘liq   emas   va   bu   har   bir   kishi   uchun   so‘z
boyligini   o‘rganishning   eng   yaxshi   usullari   emas.     Har   birimiz   har   xilmiz   va
narsalarni o‘rganishning o'ziga xos usullari bor.
           “Muloqot” tushunchasini “kommunikatsiya” tushunchasidan farqlash lozim.
Kommunikatsiya jonli va jonsiz tabiatdagi tizimlar o‘rtasida axborot almashinuvini
anglatadi.   Hayvonlar   o‘rtasidagi   signallar   almashinuvi,   daraxtlardagi   irsiy
belgilarning   uzatilishi,   insonning   turli-tuman   texnik   vositalar   bilan   aloqaga
kirishishi   –   bularning   barchasi   kommunikatsiya   hisoblanadi.   Muloqot   faqat
insonlar   o‘rtasidagina   amalga   oshirilishi   mumkin.   Inson   bolasi   aynan   boshqalar
bilan   muloqotda,   munosabatda   bo‘lish   jarayonida   ijtimoiylashib,   shaxsga   aylanib
17 boradi. Muloqot  tufayli  inson ijtimoiy tajriba va madaniyatni egallaydi. Umuman
olganda, muloqot fenomeni psixologiya fanida atroflicha o‘rganilgan. B.F.Lomov,
L.A.Karpenko va boshqalar muloqotning funksiyalari, ichki tuzilishi, xususiyatlari
borasida   jiddiy   tadqiqotlar   e’lon   qilishgan.   Ularning   fikriga   tayangan   holda
muloqotning   kommunikativ   (axborot   uzatish),   interaktiv   (hamkorlikda   harakat
qilish) va pertseptiv (o‘zaro birgalikda idrok etish) funksiyalarini alohida ko‘rsatish
mumkin.   Ana   shu   uchta   funksiyaning   birligi   muloqot   jarayonida   hamkorlikdagi
faoliyat va ishtirokchilarning o‘zaro ta’sir etishdagi harakatlarini tashkil etish usuli
sifatida   maydonga   chiqadi.   Muloqotning   kommunikativ   jihatida   individlarning
o‘zaro ma’lumot almashinishi sodir bo‘ladi.
        Muloqotning   interaktiv   jihatida   individlar   nafaqat   bilim   va   g‘oyalar,   balki
harakatlar bilan ham o‘zaro ta’sirni amalga oshiradilar. Yanada aniqlik kiritadigan
bo‘lsak,   muloqot   shaxslararo   birgalikdagi   harakat,   ya’ni   odamlarning
hamkorlikdagi   faoliyati   jarayonida   tarkib   topadigan   aloqalari   va   o‘zaro   bir-
birlariga   ta’sirining   yig‘indisi   sifatida   yuzaga   chiqadi.   Hamkorlikdagi   faoliyat   va
munosabat   ijtimoiy   qoidalar   –   odamlarning   birgalikdagi   harakati   va   o‘zaro
munosabatlarini   qat’iyan   belgilab   qo‘yadigan   hamda   jamiyatda   udum   bo‘lgan
xulq-atvor namunalari asosida amalga oshiriladigan ijtimoiy nazorat sharoitida yuz
beradi.   Jamiyat   ijtimoiy   qoidalar   sifatida   qabul   qilgan,   ma’qul   topgan,   udumga
aylangan   va   tegishli   vaziyatda   turgan   har   bir   kishidan   bajarilishini   kutayotgan
namunalarning   o‘ziga   xos   tizimini   yaratadi.   Ularning   buzilishi   qoidadan   chetga
chiqadiganlarning   xulq-atvori   to‘g‘rilanishini   ta’minlaydigan   ijtimoiy   nazorat
mexanizmlarini o‘z ichiga oladi.
       Muloqotning pertseptiv jihati  muloqot jarayonida o‘zaro bir-birini idrok qilish
orqali   tushunishdir,   ya’ni   muloqotning  ushbu   jihatida   bir   kishining   ikkinchi   kishi
tomonidan   idrok   qilinishi,   tushunilishi,   baholanishi   kuzatiladi.   Muloqotning
mazkur   jihatida   idrok   qilinayotgan   odamni   idrok   qiluvchi   o‘zining   shaxsiy
xislatlari   bilan   qiyoslash   natijasida   anglaydi   va   tushunadi.   Idrok   qilinayotgan
18 shaxsning   o‘rniga   idrok   qiluvchi   o‘z   xohishi   bo‘yicha   mulohaza   yuritishi,   uni
tushunishga intilishi o‘z-o‘zini anglash negizida namoyon bo‘ladi
        Yuqorida   qayd   etilgandek,   muloqot   –   bu   birinchi   navbatda   axborot   bilan
bog‘liqnoyob   hodisa,   o‘ziga   xos   axborot   jarayonidir.   Umuman   olganda,   axborot
jarayonlari axborotni qabul qilish, saralash, saqlash, uzatish va boshqalardan iborat
ijtimoy jarayonlardir. Axborot jarayonlari butun jamiyat organizmini qurshab olib,
barcha ijtimoiy tizimlarni qamraganligi, ijtimoiy hayotning har qanday, hatto, eng
kichik   qismida   ham   mavjudligi   bilan   ahamiyatlidir.   Ko‘rinib   turibdiki,   ijtimoiy
axborot   asosiy   turlari   ichida   axborot   almashinuvidan   iborat   muloqot   turi   ustunlik
qiladi.   Insonlar   muloqotining   chuqur   ijtimoiy   determinatsiyasi   hayot   faoliyati   va
umuman olganda, butun jamiyat rivojlanishi uchun axborot almashinuvining o‘rni
qanchalik   muhimligidan   dalolat   beradi.Kommunikatsiya   muammolariga
tadqiqotchilar, ayniqsa, Ikkinchi jahon urushidan keyin qiziqa boshlashdi.   9
Bunga
yaqqol   misol   sifatida   1960-yillar   boshiga   kelib,   falsafa   va   sotsiologiya   ilmiy
adabiyotlarida   kommunikatsiya   tushunchasining   yuzdan   ortiq   ta’riflari   mavjud
bo‘lganini aytish mumkin. Tasavvur hosil bo‘lishi uchun mazkur ta’riflardan faqat
to‘rttasni keltirib o‘tamiz:
1- «Kommunikatsiya – bu murakkab dinamik tizimlar va uning axborotni qabul
qilish,   to‘plash,   o‘zgartirish   imkoniga   ega   qismlari   o‘rtasida   axborot
almashinuvi».
2- «Kommunikatsiya – bu axborotni o‘ziga xos almashish, uning emotsional va
intellektual mazmunini aks ettirish jarayoni».
3- «Kommunikatsiya   –   insonlarning   kongitiv   va   mehnat   faoliyati   jarayonida
o‘zaro munosabatlarga kirishishning o‘ziga xos shakli».
4- «Kommunikatsiya – noverbal va verbal harakatlar natijasida axborot olish».
Ko‘rinib turibdiki, bu ta’riflarda mazkur fenomenning ayrim jihatlarigagina urg‘u 
9
  Щукин   А.Н.   Современные   интенсивные   методы   и   технологии   обучения   иностранным   языкам:   Учебное   пособие.   М .:   Филоматис ,
2008. 188  с
19 berilgan.   Shuning   o‘zi   kommunikatsiyaning   naqadar   qamrovi   keng   va   murakkab
hodisa   ekaniga   ishoradir.   Kibernetika   asoschisi   Norbert   Viner   ta’kidlashicha:
“Axborot   almashinuvi   –   bu   jamiyatni   birlashtiruvchi   sement”.   Ijtimoiy
kommunikatsiya   –   insonlarning   o‘zaro   munosabatlarga   kirishishning   o‘ziga   xos
shakli   bo‘lib,   unda   axborot   uzatish   til   va   boshqa   belgilar   tizimlari   yordamida
amalga   oshiriladi.   Kanadalik   sotsiolog   Marshal   Maklyuen   fikricha,
kommunikatsiya   usulining   almashishi   tarixning   rivojlanish   bosqichlarini   ifoda
etadi. Shunga ko‘ra u insoniyat rivojlanishning quyidagi davrlarini ajratgan: 10
—   og‘zaki   kommunikatsiya   (bu   davrda   jamoa   doirasida   kommunikativ   muhit
kommunikantlarni bevosita har tomonlama qamrab olgan);
—   yozma   kommunikatsiya   (yozilgan   xabarlar   vaqt   va   makon   to‘siqlarini   kesib
o‘tgan);
—   nashr-kommunikatsiya   (kommunikantlarni   yalpi   qamrab   olishning   oshishi,
«Gettenberg   galaktikasi»ning   yaratilishi,   ya’ni   bosma   kitoblar   chop   etish
texnologiyasining ixtiro qilinishi);
— multimedia kommunikatsiyasi (bevosita muloqotga global miqyosda kirishish).
           Oliy ta lim muassasalarida koreys tilida tinglash ko nikmalarini rivojlantirishʼ ʻ
va   takomillashtirish   darslarida   masofaviy   tinglash   usuli   qo llaniladi.   Bunda	
ʻ
talabalar koreys tilida nutq tinglashni va idrok qilishni o rganadilar. N.D.Galskova	
ʻ
ta’kidlaganidek,   nutqning   paralingvistik   elementlarining   60%   gacha   bo‘lgan
qismini audio xabarlardagi ma’lumotlar yetkazadi. Audiovizual materiallar nafaqat
eshitish   imkonini   beradi,   balki,   so‘zlashuvlar,   tovushlarni   ko‘tarish   va   tushirish,
pauzalar   va   boshqalar   orqali   nutqning   akustik   elementlari   hamda   imo-ishoralar,
mimikalarni   kuzatish   yordamida   ma’lumotni   idrok   etishni   sezilarli   darajada
osonlashtiradi,   yaxshiroq   tushunish   va   yodlashga   yordam   beradi.   Shu   bilan   bir
qatorda, til muhitiga bilvosita sho‘ng‘ish holati sodir bo‘ladi, bu og‘zaki muloqot
10
  Bim I.L. Chet tillarini o‘qitish metodikasi masalasi to‘g‘risida. // IYaSh 1974, - N2 – S, 19 – 32.
20 ko‘nikmalarini   yanada   muvaffaqiyatli   rivojlantirishga   hamda   til   to‘sig‘ini   olib
tashlashga yordam beradi. 
               Koreys  tilini o'qitish metodikasi  koreys tilini samarali o'rgatish uchun turli
yondashuv   va   usullarni   o'z   ichiga   oladi.   Quyida   tez-tez   ishlatiladigan
metodologiyalar keltirilgan:
1. Kommunikativ yondashuv: Bu yondashuv o‘quvchilarning hayotiy vaziyatlarda
samarali   muloqot   qilish   qobiliyatini   rivojlantirishga   qaratilgan.   U   o quvchilarniʻ
tildan   faol   foydalanishga   undash   uchun   interfaol   harakatlar,   rolli   o yinlar   va
ʻ
haqiqiy materiallarga urg u beradi.	
ʻ
2.   Vazifaga   asoslangan   ta'lim:   Bu   metodologiya   talabalarni   ma'lum   maqsadga
erishish   uchun   koreys   tilidan   foydalanishni   talab   qiladigan   mazmunli   vazifalar
yoki   faoliyatga   jalb   qilishni   o'z   ichiga   oladi.   Bu   talabalar   o‘rtasida   faol   ishtirok
etish, muammolarni hal qilish va hamkorlikni rivojlantirishga yordam beradi. 
3.   Integratsiyalashgan   ko'nikmalar   yondashuvi:   Bu   yondashuv   tinglash,   gapirish,
o'qish va  yozish qobiliyatlarini  o'rgatishni  birlashtiradi. U ushbu  ko‘nikmalarning
o‘zaro   bog‘liqligini   ta’kidlaydi   va   talabalarni   turli   kontekstlarda   tildan
foydalanishni mashq qilishga undaydi.
  4.   Kontentga   asoslangan   ta'lim:   Ushbu   metodologiya   til   o'qitishga   mavzu
mazmunini   kiritadi.   U   koreys   tilini   tarix,   madaniyat   yoki   adabiyot   kabi   boshqa
akademik   fanlar   bilan   bog'liq   mavzular   yoki   mavzular   orqali   o'rgatadi.   Bu
yondashuv   o‘quvchilarning   boshqa   sohalarda   bilim   olishi   bilan   birga   tilni   bilish
darajasini oshirishga yordam beradi.
5.   Texnologiya   bilan   kengaytirilgan   ta'lim:   Texnologiyaning   rivojlanishi   bilan
koreys tilini o'rgatishda raqamli vositalar va resurslarni kiritish tobora ommalashib
bormoqda. Onlayn platformalar, til o rganish ilovalari va multimedia materiallari 	
ʻ
o quvchilarning   faolligini   oshirishi,   interaktiv   amaliyotni   ta minlashi   va   o z-	
ʻ ʼ ʻ
o zidan o rganishni osonlashtirishi mumkin.
ʻ ʻ
21   6. Madaniyatga asoslangan yondashuv: koreys tilini o'qitish koreys madaniyatiga
ham   e'tiborni   o'z   ichiga   oladi.   U   o quvchilarga   til   va   uning   madaniy   kontekstiʻ
haqida   yaxlit   tushuncha   berish   uchun   madaniy   jihatlar,   urf-odatlar,   an analar   va	
ʼ
ijtimoiy me yorlarni taqdim etadi.	
ʼ
 7. Individuallashtirilgan ta'lim: Talabalarning o'rganish uslublari va ehtiyojlari har
xil ekanligini tan olgan holda, ba'zi koreys tili o'qituvchilari individuallashtirilgan
ta'lim  yondashuvlarini  qo'llashadi.  Bu har  bir  talabaning o‘ziga  xos ehtiyojlari  va
qiziqishlariga   moslashtirilgan   darslar   va   materiallarni   moslashtirishni   o‘z   ichiga
oladi, bu esa o‘rganish tajribasini shaxsiylashtirish imkonini beradi. 
                Koreys   tili   o‘qituvchilari   o‘quvchilarning   malaka   darajasi,   maqsadlari   va
o‘rganish   afzalliklariga   qarab   o‘qitish   metodikasini   moslashtirishlari   muhim.
Ushbu metodologiyalarning kombinatsiyasi talabalarning koreys tilini egallashi va
o‘zlashtirishi uchun dinamik va samarali o‘quv muhitini yaratishi mumkin.  
              Koreys   tili   darslarida   axborot   texnologiyalari   yutuqlaridan   foydalanish
o‘quvchilarning   til   o‘rganishga   bo‘lgan   qiziqishlarini   yanada   oshiradi   va   barcha
yoshdagi   o‘quvchilar,   ularning   dunyo   qarashini   kengaytiradi.   Til   o‘qitishni
individuallashtirish   va   ko‘p   bosqichli   yondashuvni   amalga   oshirishning   samarali
vositasi   elektron   o‘quv   qo‘llanmalaridan   foydalanish   hisoblanadi.   Elektron
ta’limvositalari   talabalarga   ko‘proq   o‘z   ustida   ishlash   imkoniyatini   beradi.
Elektron   qo‘llanmalar   lug‘atga   ehtiyojni   yo‘qotib,   vaqtni   tejaydi.   Elektron
qo‘llanmalar   bosma   nashrlarga   qaraganda   ancha   interaktivdir,   bu   minyudan
foydalanib   qo‘llanmaning   ma’lumot   maydonida   harakat   qilish   imkoniyati
tufaylidir. Hozirgi vaqtda zamonaviy multimediya o‘quv qo‘llanmalarining xilma-
xilligi  mavjud, til  o‘qitishga programmalashtirilgan multimedialar  orqali talabalar
telefon   yoki   kompyuter   ekranida   artikulyar   harakatlarni   kuzatadilar   va   to‘g‘ri
intonatsiyalarni eshitadilar takrorlaydilar. 11
11
  R.P Milrud, I. R. Maksimova Chet tillarni kommunikativ o‘qitishning zamonaviy kontseptual amoyillari. // IYaS., - 2000 – N4 – S,9 – 15, N5 
– S, 17 – 2
22 NAVER, KOREAN-LESSONS, LEARN KOREAN va hokozolar.
                                                         XULOSA
Zamonaviy   jamiyatda   koreys   tillarining   roli   ortib   bormoqda.   Koreys   tilini   bilish
jahon   madaniyatiga   qo‘shilish,   o‘z   faoliyatida   keng   internet   resurslari
imkoniyatlaridan   foydalanish,   shuningdek,   axborot-kommunikatsiya
texnologiyalari   (AKT)   va   multimedia   o‘quv   qurollari   bilan   ishlash   imkonini
beradi.   Shu   munosabat   bilan   koreys   tilini   o‘qitishda   kompyuter   axborot
texnologiyalaridan   foydalanish   metodikasini   ishlab   chiqish   zarurati   paydo   bo‘ldi.
Yangi   axborot   pedagogik   texnologiyalari   ta’lim   jarayonining   bir   qismiga   aylanib
bormoqda.   Kompyuter   texnologiyalari   va   koreys   tili   darsi   metodologiyaning
dolzarb yo'nalishi bo'lib, yangi yondashuvlar va nostandart echimlarni talab qiladi.
2010 - yilgacha   bo'lgan   davrda   Rossiya   ta'limini   modernizatsiya   qilish
kontseptsiyasi maktab ta'limi tizimiga qo'yiladigan ijtimoiy talablarni quyidagicha
belgilaydi:   "Rivojlanayotgan   jamiyat   zamonaviy   bilimli,   axloqiy,   tashabbuskor
odamlarga   muhtoj,   ular   tanlov   sharoitida   mustaqil   ravishda   mas'uliyatli   qarorlar
qabul   qila   oladilar.   mumkin   bo'lgan   oqibatlar,   hamkorlik   qilishga   qodir,
harakatchanlik,   dinamizm,   konstruktivlik   bilan   ajralib   turadi,   mamlakat   taqdiri
uchun   javobgarlik   hissi   rivojlangan.   Jamiyat   rivojlanishining   hozirgi   bosqichida
Rossiyada   ta'lim   mazmunini   modernizatsiya   qilish   nafaqat   koreys   tillarini
o'qitishni   tashkil   etishdagi   innovatsion   jarayonlar   bilan   bog'liq.   Zamonaviy
maktabni   rivojlantirishning   ustuvor   yo'nalishi   ta'limning   insonparvarlik
yo'nalishiga   aylandi,   bunda   etakchi   o'rinni   shaxsiy   salohiyat   (tamoyil)   egallaydi.
Bu   talabaning   ehtiyojlari   va   qiziqishlarini   hisobga   olishni,   ta'limga
tabaqalashtirilgan yondashuvni amalga oshirishni o'z ichiga oladi.   IN o'tgan yillar
maktabda   yangi   axborot   texnologiyalaridan   foydalanish   masalasi   tobora   ko'proq
ko'tarilmoqda. Bular nafaqat  yangi texnik vositalar, balki o'qitishning yangi shakl
va   usullari,   o'quv   jarayoniga   yangicha   yondashuvdir.   Koreys   tillarini   o'qitishning
asosiy maqsadi maktab o'quvchilarining kommunikativ madaniyatini shakllantirish
23 va   rivojlantirish,   koreys   tilini   amaliy   o'zlashtirishga   o'rgatishdir.   O‘qituvchining
vazifasi har bir o‘quvchining tilni amaliy o‘zlashtirishi
uchun   shart-sharoit   yaratish,   har   bir   o‘quvchiga   o‘z   faolligini,   ijodkorligini
namoyon   etish   imkonini   beradigan   o‘qitish   usullarini   tanlashdan   iborat.
O'qituvchining   vazifasi   koreys   tillarini   o'qitish   jarayonida   talabaning   bilim
faolligini   faollashtirishdir.   Hamkorlikda   o‘qitish,   loyiha   metodologiyasi,   yangi
axborot   texnologiyalaridan   foydalanish,   internet   resurslari   kabi   zamonaviy
pedagogik texnologiyalar o‘quvchilarga yo‘naltirilgan ta’lim yondashuvini amalga
oshirishga yordam beradi, bolalarning qobiliyatlari, ularning bilim olish darajasini
hisobga   olgan   holda   o‘qitishni   individuallashtirish   va   differentsiallashtirishni
ta’minlaydi.   .   Koreys   tili   darslarida   kompyuter   o'quv   dasturlari   bilan   ishlash
shakllariga quyidagilar  kiradi:  lug'atni o'rganish;  talaffuzni mashq qilish;  dialogik
va   monologli   nutqni   o'rgatish;   yozishni   o'rganish;   grammatik   hodisalarning
rivojlanishi.   Internet   resurslaridan   foydalanish   imkoniyatlari   juda   katta.   Global
Internet har qanday joyda joylashgan talabalar va o'qituvchilar uchun zarur bo'lgan
har   qanday   ma'lumotni   olish   uchun   sharoit   yaratadi   globus:   o lkashunoslikka   oidʻ
materiallar,   yoshlar   hayotidan   yangiliklar,   gazeta   va   jurnallardagi   maqolalar   va
boshqalar.
                Internetdan   foydalangan   holda   ingliz   tili   darslarida   siz   bir   qator   didaktik
vazifalarni   hal   qilishingiz   mumkin:   global   tarmoq   materiallaridan   foydalangan
holda o'qish ko'nikmalari va ko'nikmalarini shakllantirish; maktab o'quvchilarining
yozish ko'nikmalarini oshirish; talabalarning so'z boyligini to'ldirish; talabalarning
ingliz   tilini   o'rganish   motivatsiyasini   shakllantirish.   Bundan   tashqari,   ish   maktab
o‘quvchilarining   dunyoqarashini   kengaytirish,   ingliz   tilida   so‘zlashuvchi
mamlakatlardagi tengdoshlari bilan ishbilarmonlik aloqalari va aloqalarni o‘rnatish
va   qo‘llab-quvvatlash   uchun   internet   texnologiyalari   imkoniyatlarini   o‘rganishga
qaratilgan.   Talabalar   Internet   orqali   o'tkaziladigan   testlar,   viktorinalar,   tanlovlar,
24 olimpiadalarda   qatnashishlari,   boshqa   mamlakatlardan   kelgan   tengdoshlari   bilan
yozishmalari, chatlarda, videokonferentsiyalarda qatnashishlari mumkin. 12
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1  Dildora NURALIYEVA , https://yuz.uz/uz/news/
2   Shavkat   Mirziyoyev;   1-jild.   milliy   taraqqiyot   yo'limizni   qattiyat   bilan   davom
ettirib, yangi bosqichga ko'ramiz
3 https://sultonov.wordpress.com/2019/12/25/metod-va-metodika/
4 EgamberdiyevA.  Sottsialiqtisody  kartografiya. T.:TashDU.  1989
Ushbu maqolada   O zbekiston  milliy ensiklopediyasiʻ (2000-2005) ma lumotlaridan	ʼ
foydalanilgan
5 Jalolov J. Chet tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent., 2012: – 48-bet
6 Jalolov J. Chet tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent., 2012:
7  Saydaliev S. Chet tilo`rgatish metodikasidan  ma`ruza matnlari. - 2002.
8   Щукин   А.Н.   Современные   интенсивные   методы   и   технологии   обучения
9 иностранным языкам: Учебное пособие. М .:  Филоматис , 2008. 188  с
10 Bim I.L. Chet tillarini o‘qitish metodikasi masalasi to‘g‘risida. // IYaSh 1974, -
N2 – S, 19 – 32.
11   R.P   Milrud,   I.   R.   Maksimova   Chet   tillarni   kommunikativ   o‘qitishning
zamonaviy kontseptual amoyillari. // IYaS., - 2000 – N4 – S,9 – 15, N5 – S, 17 – 2
12 Nuriddinov E. “Yangi tarix” 1-qism T. Moliya-Iqtisod. 2009 y.  210-b
12
  Nuriddinov E. “Yangi tarix” 1-qism T. Moliya-Iqtisod. 2009 y.  210-b
25 26

Koreys adabiyotida shamanizm va teatr MUNDARIJA KIRISH...............................................................................................................4 I BOB. JAHON XALQLARI PEDAGOGIK MANBALARI ……………..6 1.1 Metodika haqida umumiy tushuncha …………...….…………….……......6 1.2 Umumiy padagogika……..…………………..…………………….……..12 II BOB. OLIY TA‘LIMDA O‘QITISHNING TEXNOLOGIYALARI VA ULARNING TURLARI …………………………………………………24 XULOSA............................................................................................................24 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR..........................................................26 1

KIRISH “Uzluksiz ma naviy tarbiya Konsepsiyasi”da belgilanganidek, uzluksizʼ ma naviy tarbiya bu juda katta ijtimoiy jarayon hisoblanadi. Bugun tobora shiddat ʼ bilan o zgarayotgan dunyoda yoshlarni ijtimoiy hayotga tayyorlashda mas uliyat, ʻ ʼ majburiyat, ma naviyat, huquqiy ong va huquqiy madaniyat, ma rifatlilik, ʼ ʼ bag rikenglik, kabi fazilatlarni shakllantirish kun tartibidagi asosiy masalalarga ʻ aylanib bormoqda. Yoshlar tarbiyasida dunyoda yuz berayotgan murakkab geosiyosiy va mafkuraviy jarayonlarga to g ri baho bera olmaslik, ijtimoiy ʻ ʻ muammolarni hal etishda to g ri qaror qabul qilish, hayotda o z o rnini topish bilan ʻ ʻ ʻ ʻ bog liq bo lgan aniq maqsadlarning shakllantira olmaslik kabi muammolar ham ʻ ʻ mavjud. Bular o z navbatida, oila-jamiyat o rtasidagi munosabatlarning uzilib ʻ ʻ qolishi, loqaydlik, huquqbuzarlik, “ommaviy madaniyat”ning turli ko rinishlarini ʻ osonlikcha qabul qilinishi tuban ma naviy illatlar girdobiga giriftor etayotir.Aynan ʼ mamlakatdagi ta lim - tarbiya tizimi milliy g oya va mafkura g oyalarini hayotga ʼ ʻ ʻ tatbiq etishda muhim omil hisoblanadi. Negaki, yosh avlod aynan ta lim ʼ muassasalarida to plangan ijtimoiy-ma naviy, ma rifiy tajribaga boy milliy ʻ ʼ ʼ tamoyillarni ilmiy va tarbiyaviy asosda ta lim tizimida o zlashtirib oladi. Aslida ʼ ʻ ham, ma naviyatni ta lim-tarbiyasiz insonga yetkazish, qaror toptirishning imkoni ʼ ʼ yo q. Ta lim va tarbiyani uyg unlikda olib borish iqtisodiy, ijtimoiy va ma naviy ʻ ʼ ʻ ʼ yuksalishga olib keladi. O rganilgan tajribalardan tahlil qiladigan bo lsak, pedagoglar guruhdagi har bir ʻ ʻ bolaga hurmat asosida yondashib, bolalarni psixologik jihatlarni puxta o rganish ʻ asosida faoliyatlarini amalga oshirsa, har qanday bolani ta limga bo lgan ʼ ʻ munosabatiga mehrini oshirishga xizmat qiladi. Bolalar boshqalar ularning har birini qabul qilishlari va hurmat qilishlarini ko rganlarida hamda sezganlarida ʻ o zlarini qulay his qiladilar va erkin tutadilar, shu bilan birga o zlarining shaxsiy ʻ ʻ qiziqishlarini faol fikrlash asosida amalga oshiradilar. 1 1 Dildora NURALIYEVA, https://yuz.uz/uz/news/ 2

Mavzuning dolzarbligi . Til ijtimoiy hodisadir, shuning uchun jamiyatdagi har bir o‘zgarish unda o‘z aksini topadi. Jamiyatdagi bu holat, ya’ni o‘zgarishlar chet tilini o‘rganish va o‘rgatishda ham aks etadi. Hozirgi kunda ingliz, fransuz, xitoy, arab va shu bilan birgalikda koreys tilini o‘rganishga bo‘lgan talab va qiziqish kundan-kunga oshib borayapti. Oramizda bu kabi tillardan bir nechtasini birvarakayiga o‘rganmoqchi bo‘lganlar albatta ushbu tillarda yetarlicha ko‘nikmalarga ega bo‘lishlari lozim. Bu yo‘lda esa ular tinimsiz izlanishlari, o‘z ustlarida ishlashlari va o‘rganayotgan tillarini bemalol tushuna olishlari, ravon gapirish mahoratiga ega bo‘lishlari va yozma nutqda ham to‘liq ko‘nikmalarga ega bo‘lishlari lozim. Biz ustozni otaday ulug‘ deb bilgan, doimo ardoqlagan ma’rifatparvar xalqning vakillarimiz. Men ham o‘qituvchi, muallim deganda o‘zim uchun eng aziz va hurmatli bo‘lgan, ziyoli va zamonaviy, samimiy va mehribon insonlarni tasavvur qilaman. Chunki hammamizga ham shu muallim saboq va ta’lim berib, mehribon ota-onalarimiz qatorida tarbiyalagan, – dedi davlat rahbari yig‘ilish avvalida 2 . Kurs ishining maqsadi. Ushbu kurs ishi orqali bugungi kunda professional til o‘qituvchisi turli xil texnikalar va yangi yondashuvlarda yaxshi asosga ega bo‘lishi va ular o‘qitish metodologiyasining tarixi va evolyutsiyasini bilishi va tushunishi, shuningdek, chet tilini o‘rganishda turli xil zamonaviy metodlarning ahamiyatini yoritib berishni maqsad qildim. Zamonaviy o'qituvchi aslida turli metodologiya va yondashuvlardan foydalanadi, har bir usuldan samarali deb hisoblagan texnikani tanlaydi va ularni ta'lim mazmuni va maqsadlariga muvofiq qo‘llaydi. Ular o‘rgatilayotgan yangi tilni tushunishni osonlashtirish uchun o‘z darslarini tayyorlaydilar va aniq bir "eng yaxshi usulga" tayanmaydilar. Zamonaviy jamiyatda chet tillar ilmiy-texnik taraqqiyotning faollashtiruvchisi hisoblabadi. Kurs ishining vazifalari. “Mutaxassislik fanlarini o‘qitish metodikasi” fani bakalavriat ta’lim bosqichida o‘qitilgan umum kasbiy va ixtisoslik fanlarining 2 Shavkat Mirziyoyev; 1-jild. milliy taraqqiyot yo'limizni qattiyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko'ramiz 3

o‘ziga xos davomi sifatida qaraladi. O‘zbekiston Respublikasining ta’lim sohasida olib borilayotgan tub islohotlarning amaldagi tadbig‘iga ko‘ra “Mutaxassislik fanlarini o‘qitish metodikasi” o‘quv fani ham o‘zining mazmuni va mohiyati jihatidan talabalarni tayyorlash jarayonida muhim o‘rin egallaydi. Ta’lim davlat siyosati darajasiga ko‘tarilgan bir sharoitda talabalarni “Mutaxassislik fanlarini o‘qitish metodikasi” fanini zamonaviy qirralaridan xabardor qilish mazkur fanning asosiy vazifasi bo‘lib hisoblanadi. 3 Kurs ishining hajmi va tuzilishi. Kurs ishi kirish, ikki bob, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan tashkil topib jami 27 varoqdan iborat. 3 https://sultonov.wordpress.com/2019/12/25/metod-va-metodika/ 4

I BOB . JAHON XALQLARI PEDAGOGIK MANBALARI 1.1.Metodika haqida umumiy tushuncha Metodlarning kelib chiqish tarixi kishilarning amaliy faoliyatiga borib taqaladi. Biror ishni bajarish metodini egallagan kishi shu ishni boshqalarga nisbatan oson, tez va soz bajara oladi, metodni egallamagan inson esa bu ishni bajarish uchun ko p vaqt va kuch sarflaydi. Metodlar o z mazmuni jihatidan amaliy yoki nazariyʻ ʻ shaklda bo lishi mumkin. Insonning amaliy faoliyatiga oid metodlar ham ʻ voqelikka xos bo lgan qonuniyatlarni anglab yetish, bilib olishga borib taqaladi. ʻ Metodlar haqidagi ta limot fanda ʼ metodologiya deb ataladi. Inson dastlab atrofdagi narsa va hodisalarni kuzatish, ularni bir-biriga taqqoslash, o xshatish, farq qilish ʻ asosida voqelik haqida bilimlarini to plab borgan. Shuningdek,metodlar ham ʻ takomillashib brogan va natijada fanning amaliy va nazariy metodlari vujudga kelgan. Fan metodlarining asosiy mazmunini amaliyotda sinalgan ilmiy nazariyalar tashkil etadi. Har qanday ilmiy nazariya mohiyati jihatidan metod funksiyasiga egadir. Metodlar o z navbatida, yangi ilmiy nazariyalar va qonuniyatlarning ʻ ochilishiga vosita bo ladi. Shu nuqtai nazardan metod bilan ilmiy nazariya ʻ funksiyasiga ko ra, bir-biridan farq qiluvchi ilmiy amal hisoblanadi. Falsafa va ʻ fanlar tarixida ilmiy metodning mohiyatini tadqiq etish, yangi-yangi metodlarni kashf etish alohida ahamiyatga egadir. Har qanday ilmiy kashfiyotlarga nisbatan olimning biror yangilikni kashf qilishda qo llagan ilmiy metodi ko proq ʻ ʻ ahamiyatga egadir, chunki boshqa kashfiyotchilar ham shu olim qo llagan ilmiy ʻ metodga tayanib ko plab kashfiyotlarni ochishi mumkin.Bilish metodlari voqelikni ʻ qamrab olishi jihatidan 3 turga bo linadi: yalpi umumiy bilish metodlari — hamma ʻ fanlarda va bilishning barcha bosqichlarida ham qo llaniladigan umumiy va ʻ universal metodlar — metodologiya; umumiy bilish metodlari — bir qancha yoki barcha fanlarda qo llaniladigan va bilishning muayyan bosqichi (empirik, nazariy ʻ yoki empirik bosqichdan nazariy bosqichga o tish chegarasi)da qo llaniladigan ʻ ʻ bilish metodlari; xususiy yoki maxsus metodlar — ayrim fan doirasida qo llaniladigan bilish metodlaridir. ʻ 5