logo

M a s o f a v i y t a ’ l i m . M a s o f a v i y t a ’ l i m i m k o n i y a t l a r

Загружено в:

08.08.2023

Скачано:

0

Размер:

994.53515625 KB
M	avzu:M	asofaviy	ta’lim	.M	asofaviy	ta’lim	im	koniyatlari	Reja:	1.	H	em	is	tizim	iva	undan	foydalanish.Om	m	aviy	m	asofaviy	ta’lim	kurslari.	2.	Elektron	hukum	atasoslari. M	asofaviy	o`qitish	tizim	ihaqida	dastlabkitushunchalar.M	a’lum	ki,harbir	ta’lim	m	uassasasi	o`z	ta’lim	jarayonini	boshqarish	uchun	zam	onaviy	texnologiyalardan	kelib	chiqqan	holda,o`zining	virtualaxborotta’lim	m	uhitini	yaratishga	harakatqiladi.Hozirgivaqtga	kelib,virtualaxborotta’lim	m	uhitini	yaratishning	hojati	qolm	agan,	chunki	W	eb	m	uhitiga	m	oslashgan	har	xil	turdagi	dasturiy	m	ajm	ualar	jonkuyar	dasturchi	va	ta’lim	sohasida	ishlab	kelayotgan	xodim	larning	ham	korlikda	ishlashlari,	shuningdek,	ta’lim	ga	yo`naltirilgan	fondlar	tom	onidan	qo`llab-quvvatlanishi	natijasida,	erkin	va	ochiq	kodlidasturiy	ta’m	inotlaryaratilgan.Bu	o`quv	m	odulim	izda	m	asofaviy	ta’lim	jarayonini	tashkillashtirish	im	koniyatini	beruvchi	erkin	va	ochiq	kodli	dasturlar	m	ajm	uasining	tahlilikeltiriladi.O`quv	m	odulida	keltirilgan	dasturiy	m	ajm	ualartahliliko`p	yillardavom	ida	olib	borilgan	ilm	iy-tadqiqotlarnatijasidir.	M	asofaviy	o`qitish	–	eng	yaxshi	an’anaviy	va	innovatsion	m	etodlar,	o`qitish	vositalari	va	form	alarini	o`z	ichiga	olgan	sirtqi	va	kunduzgi	ta’lim	singari	axborot	va	telekom	m	unikatsiya	texnologiyalariga	asoslangan	ta’lim	shaklidir.	M	asofaviy	o`qish	–	bu	yangi	axborot	texnologiyalari,	telekom	m	unikatsiya	texnologiyalariva	texnik	vositalariga	asoslangan	ta’lim	tizim	idir.	U	ta’lim	oluvchiga	m	a’lum	standartlar	va	ta’lim	qonun-qoidalari	asosida	o`quv	shart-sharoitlariva	o`qituvchibilan	m	uloqotnita’m	inlab	berib,	o`quvchidan	ko`proq	m	ustaqilravishda	shug`ullanishnitalab	qiluvchitizim	dir.	Bunda	o`qish	jarayonita’lim	oluvchiniqaysivaqtda	va	qaysijoyda	bo`lishiga	bog`liq	em	as.	M	asofaviy	ta’lim	–	m	asofadan	turib	o`quv	axborotlarini	alm	ashuvchi	vositalarga	asoslangan,	o`qituvchi	m	axsus	axborot	m	uhit	yordam	ida,aholining	barcha	qatlam	lariva	chetellik	ta’lim	oluvchilarga	ta’lim	xizm	atlarini	ko`rsatuvchi	ta’lim	m	ajm	uasidir.	M	asofaviy	o`qitish	tizim	i	–	m	asofaviy	o`qitish	shartlariasosida	tashkiletiladigan	o`qitish	tizim	i.Barcha	ta’lim	tizim	lari	singari	m	asofaviy	o`qitish	tizim	i	o`zining	tarkibiy	m	aqsadi,	m	azm	uni,	usullari,	vositalari	va	tashkiliy	shakllariga	ega.	6	Axborot-	kom	m	unikatsiya	texnologiyalarita’lim	jarayonida	(xususan,m	asofaviy	ta’lim	jarayonini)	qo`llash	asosan	ikki	xil	ko`rinishda	am	alga	oshiriladi.	Birinchi	shartibu	texnik	jihozlarbo`lsa,ikkinchishartiesa	m	axsus	dasturiy	ta’m	inotlar	bilan	ta’m	inlanganligidir.Texnik	jihozlar	bilan	ta’m	inlanganlik:kom	pyuterlar,	tarm	oq	qurilm	alari,yuqori	tezlikdagi	internet	tarm	oqlari,videokonferensiya	jihozlariva	hokazo. H	em	is	tizim	iva	undan	foydalanish.Om	m	aviy	m	asofaviy	ta’lim	kurslari.	HEM	IS	axborot	tizim	i	oliy	taʼlim	m	uassasalarining	asosiy	faoliyatlarini	avtom	atlashtirish	hisobiga	m	aʼm	uriy	xodim	lar,	professor-oʻqituvchilar	va	talabalarga	elektron	taʼlim	xizm	atlarinitaqdim	etadi.Axborottizim	ioliy	taʼlim	m	uassasalari	bilan	Oliy	va	oʻrta	m	axsus	taʼlim	vazirligi	oʻrtasida	axborot	koʻprigivazifasinioʻtaydiham	da	oliy	taʼlim	m	uassasalaridan	olinadigan	turli	xil	m	aʼlum	otlar sonini	keskin	kam	aytirish,	ularning	qogʻoz	shaklidan	voz	kechish	va	boshqaruv	tizim	ini	raqam	lashtirishga	xizm	at	qiladi	Koronavirus	pandem	iyasisharoitida	inson	hayotining	barcha	jabhasida	m	islikoʻrilm	agan	oʻzgarishlar	sodir	boʻlm	oqda.	Ushbu	silsilalar	koʻp	yillik	shakllangan	qadriyatlar,	anʼanalar	va	tam	oyillarning	“darz”	ketishiga	ham	olib	keldi.	Xususan, nufuzliolim	lar,xalqaro	tashkilotlar	ekspertlaritom	onidan	yaqin	va	oʻrta	istiqbolda	kurrai	zam	in	taraqqiyotiga	tahdid	soladigan	xavf-xatarlar	boʻyicha	berilgan	prognoz	koʻrsatkichlarioʻz	tasdigʻinitopm	adi.Aksincha,ular	qaytadan	koʻrib	chiqilayotir.	Am	m	o	shu	narsa	ayon:	dunyo	bir butunlikda	harakatqilm	as	ekan,inson	oʻta	tahlikalivaziyatqurboniga	aylanishihech	gap	em	as.	Yagona	najot	yoʻli	esa	toʻplangan	bilim	,	shakllangan	koʻnikm	a	va	orttirilgan	xulosalarniyagona	m	aqsad	sariyoʻnaltirish,ilm	ham	da	tajribalarni	sam	araliuygʻunlashtira	olishdir.	Bilim	va	ilm	ning	shakllanishiesa	bevosita	taʼlim	tizim	iga	borib	taqaladi.	Taʼlim	tizim	i	sam	aradorligini	oʻqituvchi	saviyasi, talaba	ehtiyoji,	oʻquv	adabiyotlari	m	azm	uni	ham	da	m	ustaqil	taʼlim	ni	shakllantirishga	qaratilgan	infratuzilm	a	bevosita	taʼm	inlab	beradi.	Dem	ak,	ilgʻor	kadrlarni	tayyorlash,	ularni	m	ehnat	bozori	talablariga	m	uvofiq raqobatdoshligini	oshirish,	ijodiy	fikrlaydigan	m	utaxassislarni	yetishtirish	oʻquv	dargohlarida	yoʻlga	qoʻyilgan	taʼlim	berish	jarayonibilan	cham	barchas	bogʻliq.	Elektron	hukum	atasoslari.	Elektron	hukum	at —	Barcha	ham	„ichki“,	ham	„tashqi“	aloqalar	va	jarayonlarm	ajm	uasibo'lib,tegishliaxborot-kom	m	unikatsiya	texnologiyalari	bilan	quvvatlanib	va	taʼm	inlanib	turadigan	hukum	at. Kom	m	unikatsiya tarm	oqlari	(shu	jum	ladan	Internet)	orqali	axborotga	ishlov	berish,uniuzatish	va	tarqatishni elektron vositalariasosida	davlat	boshqaruvini	tashkil	qilishni,	davlat	hokim	iyati	organlarini	barcha	boʻgʻinlaritom	onidan	fuqarolarning	barcha	toifalariga	elektron	vositalarbilan	xizm	atlar	koʻrsatish,	oʻsha	vositalar	yordam	ida	fuqarolarga	davlat	organlarining	faoliyati	haqida	axborot	berish.	„Elektron	hukum	at“	tushunchasi 1990-yillarning boshida	paydo	boʻlgan,	lekin	am	aliyotga	soʻnggi	yilardan	boshlab	tatbiq	qilina	boshladi.	Elektron	hukum	atniishlab	chiqish	bilan	birinchigalda AQSh va Angliya,ham	da Italiya,  Norvegiya, Singapur, Avstraliya va	ayrim	boshqa	davlatlar	(Fransiya,	Germ	aniya,	Katar,	BAA	va	h.k.)	shugʻullandilar.	Elektron	hukum	atning	uch	asosiy	rivojlanishitizim	iajratiladi:-hukum	at-aholi(G2C);-hukum	at —	biznes	(G2B);-	hukum	at —	hukum	at	(G2	G).Oʻzbekistonda	ham	elektron	hukum	at	barpo	qilish	ishlariboshlab	yuborilgan.Jahon	tajribasiga	m	avjud	am	aliyotga	koʻra,u	ikkioʻzaro	bogʻlangan,lekin	funksionaljihatdan	m	ustaqilqism	lardan,	Hukum	at	Intranetidan	va	tashqi	infratuzilm	adan	tarkib	topgan.	Hukum	at	Intraneti	axborot	tizim	ining	ichki	infratuzilm	asini	qam	rab	oladi,	u	davlat	tuzilm	alari	tom	onidan	davlat	korporativ	vazifalarini	am	alga	oshirishdagi	oʻzaro	m	unosabatlarda	foydalaniladi.Tashqiinfratuzilm	a,davlatnifuqarolar	(G2C)	va	tashkilotlar	(G2B)	bilan	oʻzaro	ishlashinitaʼm	inlaydigan	om	m	aviy	axborotinfratuzilm	asiniqam	rab	oladi.	—	O‘zbekiston	Respublikasi	Aloqa,	axborotlashtirish	va	telekom	m	unikatsiya	texnologiyalari	davlat	qo‘m	itasi	huzuridagi	«Elektron	hukum	at»	tizim	inirivojlantirish	m	arkazi(keyingio‘rinlarda	m	arkaz)«Elektron	hukum	at»	tizim	i	borasida	jahondagi	rivojlanish	odim	lari	ham	da	xorijiy	m	am	lakatlar	tajribasinitahlilqilish	va	tadqiq	etish	asosida	takom	illashtirish	va	yanada	rivojlantirishning	strategik	yo‘nalishlariniishlab	chiqish	m	aqsadida	tashkiletilgan.Bundan	tashqari,m	arkaz	davlat	organlarida	foydalaniladigan	m	a’lum	otlar	bazasiva	axborot-resurslariniloyihalashtirish,ishlab	chiqish	va	m	ujassam	lashtirish	m	exanizm	ini	nazarda	tutadigan	«Elektron	hukum	at»	tizim	ini	shakllantirishga	yagona	texnologik	yondashuvni	ta’m	inlashi,	loyihalariniam	alga	oshirishnita’m	inlovchim	e’yoriy-huquqiy	bazaning	tashkil	etilishiga	yordam	berishi	zarur.	M	arkazning	m	uhim	vazifalaridan	yana	biri	davlatorganlarifaoliyatining	funksionalva	operatsiya	jarayonlarinitizim	li	asosda	qayta	tashkiletish,davlat	xizm	atlariko‘rsatish	bilan	bog‘liq	biznes	jarayonlarini	boshqarishning	innovatsion	m	exanizm	larini	joriy	etish,	takom	illashtirish	va	optim	allashtirish	bo‘yicha	takliflartayyorlashdan	iboratdir.	Shuni	ham	ta’kidlash	lozim	ki,	m	arkaz	«Elektron	hukum	at»	tizim	ining	sam	arali	joriy	etilishi	uchun	am	aldagi	m	e’yoriy-huquqiy	bazani	takom	illashtirish	bo‘yicha	tahlilva	takliflarnitayyorlaydi.	M	ASOFAVIY	TA’LIM	VA	M	ASOFAVIY	O‘QITISH	TUSHUNCHALARI.	Reja:	1.M	asofaviy	ta’lim	tushunchasi.	2.M	asofaviy	o`qitish	usullari.M	asofaviy	o‘qitish	kontseptsiyasi.	3.M	asofaviy	o`qitishning	rivojlantirish	bosqichlari.	Hozirgi	zam	on	ta’lim	jarayoniga	ananaviy	tushunchalar	qatorida	yangiyangi	tushunchalar	kirib	kelm	oqda.	Quyida	shu	tushunchalardan asosiylari	keltirilib,	ularga	ta’riflar	berib	o`tilgan.	O`qitish	–	bu	m	a’lum	bir	m	aqsadga	yo`naltirilgan	tizim	li	bilim	va	ko`nikm	alar	bilan	qurollangan	jarayondir.Ta’lim	–	bu	o`qitishning	natijasibo`lib,shaxsiyatnitarbiyalash	va	rivojlantirishdir.	M	asofaviy	o`qitish	–	eng	yaxshi	an’anaviy	va	innovatsion	m	etodlar,o`qitish	vositalariva	form	alarinio`z	ichiga	olgan	sirtqiva	kunduzgi	ta’lim	singari	axborot	va	telekom	m	unikatsiya	texnologiyalariga	asoslangan	ta’lim	form	asidir.	M	asofaviy	o`qish	–	bu	yangi	axborot	texnologiyalari,	telekom	m	unikatsiya	texnologiyalariva	texnik	vositalariga	asoslangan	ta’lim	tizim	idir.	U	ta’lim	oluvchiga	m	a’lum	standartlar	va	ta’lim	qonun-qoidalari	asosida	o`quv	shartsharoitlariva	o`qituvchibilan	m	uloqotnita’m	inlab	berib,	o`quvchidan	ko`proq	m	ustaqilravishda	shug`ullanishnitalab	qiluvchitizim	dir.	Bunda	o`qish	jarayonita’lim	oluvchiniqaysivaqtda	va	qaysijoyda	bo`lishiga	bog`liq	em	as.	M	asofaviy	ta’lim	–	m	asofadan	turib	o`quv	axborotlarini	alm	ashuvchi	vositalarga	asoslangan,	o`qituvchi	m	axsus	axborot	m	uhit	yordam	ida,aholining	barcha	qatlam	lariva	chetellik	ta’lim	oluvchilarga	ta’lim	xizm	atlarini	ko`rsatuvchi	ta’lim	kom	pleksidir.	Dem	ak,	m	asofaviy	o`qitish	m	asofaviy	ta’lim	kom	pleksidagi	jarayon	ekan.	M	asofaviy	o`qitishning	va	m	asofaviy	ta’lim	ning	o`ziga	xos	xususiyatlari,pedagogik	tizim	i,zarurligiva	m	aqsadim	avjud.	M	asofaviy	ta’lim	an’anaviy	ta’lim	turidan	quyidagixarakterlixususiyatlari	bilan	farqlanadi.	M	oslashuvchanlik	–	Ta’lim	oluvchiga	o`ziga	qulay	vaqt,joy	va	tezlikda	ta’lim	olish	im	koniyatim	avjudligi.	M	odullilik	–	Bir	biriga	bog`liq	bo`lm	agan	m	ustaqil	o`quv	kurslari	to`plam	idan	-m	odullardan	individualyokiguruh	talabiga	m	os	o`quv	rejasini	tuzish	im	koniyatim	avjudligi.	Parallellik	–	O`quv	faoliyatiniish	faoliyatibilan	birga	parellelravishda,ya’ni	ishlab	chiqarishdan	ajralm	agan	holda	olib	borish	im	koniyatim	avjudligi.	Keng	qam	rovlilik	–	Ko`p	sonlio`quvchilarning	bir	vaqtning	o`zida	katta	o`quv	(elektron	kutubxona,	m	a’lum	otlar	va	bilim	lar	bazasi	va	boshqalar)	zahiralariga	m	urojaat	qila	olishi.	Bu	ko`p	sonli	o`quvchilarning	kom	m	unikatsiya	vositalariyordam	ida	o`zaro	va	o`qituvchibilan	m	uloqotda	bo`lish	im	koniyati.	Iqtisodiy	tejam	korlik	–	O`quv	m	aydonlari,	texnika	vositalari,	transport	vositalariva	o`quv	m	ateriallaridan	sam	aralifoydalanish,o`quv	m	ateriallarini	birjoyga	yig`ish,ularnitartiblangan	ko`rinishga	keltirish	va	bu	m	a’lum	otlarga	ko`p	sonlim	urojaatnitashkilqilib	bera	olish	m	utaxassislarnitayyorlash	uchun	ketadigan	xarajatlarnikam	aytiradi. Ijtim	oiy	teng	huquqlilik	–	Ta’lim	oluvchining	yashash	joyi,	sog`lig`i	va	m	oddiy	ta’m	inlanish	darajasidan	qat’iy	nazarham	m	a	qatoriteng	huquqlita’lim	olish	im	koniyati.	Internatsionallilik	–	Ta’lim	sohasida	erishilgan	jahon	standartlariga	javob	beradigan	yutuqlarniim	portva	eksportqilish	im	koniyati.	O`qituvchining	yangiroli–	M	asofaviy	o`qitish	o`qituvchining	o`qitish	jarayonidagi	rolini	yanada	kengaytiradi	va	yangilaydi.	Endi	o`qituvchi	o`zlashtirish	jarayoninim	uvofiqlashtirishi,yangiliklarva	innovatsiyalarga	m	os	ravishda	berayotgan	faninim	untazam	m	ukam	m	allashtirishi,saviya	va	ijodiy	faoliyatiniyanada	chuqurlashtirishitalab	etiladi.	Sifat–	M	asofaviy	o`qitish	usulita’lim	berish	sifatibo`yicha	kunduzgita’lim	turidan	qolishm	aydi.Balki,m	ahalliy	va	chetellik	dars	beruvchikadrlarnijalb	qilib,eng	yaxshio`quv-m	etodik	darsliklarva	nazoratqiluvchitestlardan	foydalangan	holda	o`quv	jarayoninitashkiletish	sifatinioshirishim	um	kin.	Yuqoridagilarnihisobga	olinganda	m	asofaviy	ta’lim	kom	pleksiancha	qulayliklarga	ega	ekan.Lekin,nim	a	uchun	m	asofaviy	ta’lim	kerak	bo`lib	qoldi?	–degan	savoltug`ilishitabiiy.Bu	savolga	javob	tariqasida	quyidagilarnisanab	o`tish	m	um	kin:-Ta’lim	olishda	yangiim	koniyatlar(ta’lim	olishning	arzonligi,	vaqtva	joyga	bog`liqm	asligiva	boshqalar).	-Ta’lim	m	askanlariga	talaba	qabulqilish	sonining	cheklanganligi.	-Ta’lim	olishnixohlovchilarsonining	oshishi.	-Sifatliaxborottexnologiyalarining	paydo	bo`lishiva	rivojlanishi.	-Xalqaro	integratsiyaning	kuchayishi.	Yuqorida	sanab	o`tilgan	sharoitva	im	koniyatlarm	asofaviy	o`qitishga	ehtiyoj	borliginiko`rsatadi.Um	um	an	olganda	m	asofaviy	ta’lim	ning	m	aqsadiga	quyidagilarkiradi:	1)	M	am	lakat	m	iqyosidagi	barcha	hududlar	va	chet	eldagi	barcha	o`quvchilar,	talabalar,	ta’lim	olishni	xohlovchilarga	birdek	ta’lim	olish	im	koniyatiniyaratib	berish.	2)	Yetakchi	universitetlar,akadem	iyalar,institutlar,tayyorlov	m	arkazlari,	kadrlarni	qayta	tayyorlash	m	uassasalari,	m	alaka	oshirish	institutlari	va	boshqa	ta’lim	m	uassasalarining	ilm	iy	va	ta’lim	berish	potensiallaridan	foydalanish	evaziga	ta’lim	berishning	sifatdarajasinioshirish.	3)	Asosiy	ta’lim	va	asosiy	ish	faoliyatibilan	parallelravishda	qo`shim	cha	ta’lim	olish	im	koniyatiniyaratib	berish.	4)	Ta’lim	oluvchilarnita’lim	olishga	bo`lgan	ehtiyojiniqondirish	va	ta’lim m	uhitinikengaytirish.	5)Uzluksiz	ta’lim	im	koniyatlariniyaratish.	6)Ta’lim	sifatinisaqlagan	holda	yangiprinsipalta’lim	darajasinita’m	inlash.	Yuqoridagilarni	xulosa	qilib	shuni	aytish	m	um	kinki,	m	asofaviy	ta’lim	kom	pleksinita’lim	m	uassasalariga	joriy	etilishihartom	onlam	a	foyda	keltiradi.	Oliy	ta’lim	tizim	ida	bu	kom	pleksnijoriy	qilish	uchun	barcha	shart-sharoitlar	m	avjud.	Respublika	m	iqyosidagi	barcha	Oliy	ta’lim	m	askanlari	(OTM	)	kom	pyuter,	axborot	va	kom	m	unikatsiya	texnologiyalari	bilan	yaxshi	ta’m	inlangan.Ularning	barchasi	Internettarm	og`iga	ulanganlar.Ushbu	texnologiyalarnita’lim	tizim	iga	keng	joriy	etish	OTM	larioldiga	qo`yilgan	ko`p	m	uam	m	olarnio`z	paytida	xaletishga	yordam	beradi.M	asofaviy	o`qitish	nim	a?	Darhaqiqat,m	asofaviy	o`qitish	nim	a,	undan	uzluksiz	ta’lim	tizim	ida	qanday	foydalanish	m	um	kin.	Uning	qanday	shaklva	m	odellarim	avjud?	Insoniyat	yigirm	anchiasr	nihoyasida	bir	turkum	m	uam	m	olarga	duch	keldikim	,	ular	bevosita	axborot	telekom	m	unikatsiya	sohasidagi	jiddiy	o`zgarishlar,	xususan	axborot	texnologiyalarining	jadal	sur’atlar	bilan	rivojlanishiga	bog`liq.	Ta’lim	,	ishlab	chiqarish	va	kishilik	jam	iyatining	turli	jabhalariga	yangiaxborotkom	m	unikatsiya	vositalarikirib	kela	boshladi.	Internet	global	kom	pyuter	tarm	og`ini	rivojlanishi	butun	dunyo	ta’lim	tizim	ini	takom	illashtirishning	yangi	yo`nalishlarini	ochilishiga	sabab	bo`ldi.	Birinchidan,	o`quv	m	uassasalarining	texnik	ta’m	inotini	keskin	o`zgarishi,	dunyoviy	axborot	resurslarga	keng	yo`lochilishio`qitishning	yangishaklva	usullaridan	foydalanish	zaruratini	keltirib	chiqardi.	Zam	onaviy	axborot	va	kom	m	unikatsiya	texnologiyalari	vositalarini	ta’lim	jarayoniga	kirib	kelishi	an’anaviy	o`qitish	usullariga	qo`shim	cha	ravishda	yangi	o`qitish	shakli	-	m	asofaviy	o`qitish	yaratilishiga	om	ilbo`ldi.	M	asofaviy	ta’lim	da	talaba	va	o`qituvchifazoviy	bir-biridan	ajralgan	holda	o`zaro	m	axsus	yaratilgan	o`quv	kurslari,nazoratshakllari,elektron	aloqa	va	Internetning	boshqa	texnologiyalariyordam	ida	doim	iy	m	uloqotda	bo`ladilar.	Internet	texnologiyasini	qo`llashga	asoslangan	m	asofaviy	o`qitish	jahon	axborotta’lim	tarm	og`iga	kirish	im	koniniberadi,integratsiya	va	o`zaro	aloqa	tam	oyiliga	ega	tarm	og`iga	kirish	im	koniniberadi,integratsiya	va	o`zaro	aloqa	tam	oyiliga	ega	bo`lgan	m	uhim	birturkum	yangifunksiyalarnibajaradi.	M	asofaviy	o`qitish	barcha	ta’lim	olish	istagibo`lganlarga	o`z	m	alakasini	uzluksiz	oshirish	im	konini	yaratadi.	Bunday	o`qitish	jarayonida	talaba	interaktiv	rejim	da	m	ustaqilo`quv-uslubiy	m	ateriallarni	o`zlashtiradi,	nazoratdan	o`tadi,	o`qituvchining	bevosita rahbarligida	nazorat	ishlarini	bajaradi	va	guruhdagi	boshqa	«vertikal	o`quv	guruhi»	talabalaribilan	m	uloqotda	bo`ladi.	M	a’lum	sabablarga	ko`ra,ta’lim	m	uassasalarining	kunduzgi	bo`lim	larida	tahsil	olish	im	koniyati	bo`lm	agan,	m	asalan,	sog`ligi	taqoza	etm	aydigan,	m	utaxassicligini	o`zgartirish	niyati	bo`lgan	yokiyoshikatta,	m	alakasini	oshirish	niyati	bo`lgan	kishilar	uchun	m	asofaviy	o`qitish	qulay	o`qitish	shakli	hisoblanadi.	M	asofaviy	o`qitishda	turli	xil	axborot	va	kom	m	unikatsiya	texnologiyalaridan	foydalaniladi,	ya’ni	har	bir	texnologiya	m	aqsad	va	m	asala	m	ohiyatiga	bog`liq.	M	asalan,an’anaviy	bosm	a	usuliga	asoslangan	o`qitish	vositalari(o`quv	qo`llanm	a,darsliklar)	talabalarniyangi	m	aterial	bilan	tanishtirishga	asoslansa,	interaktiv	audio	va	video	konferensiyalar	m	a’lum	vaqt	orasida	o`zaro	m	uloqotda	bo`lishga,elektron	pochta	to`g`riva	teskarialoqa	o`rnatishga,ya’nixabarlarnijo`natish	va	qabul	qilishga	m	o`ljallangan.	Oldindan	tasm	aga	m	uhrlangan	videom	a’ruzalar	talabalarga	m	a’ruzalarnitinglash	va	ko`rish	im	koninibersa,faksim	alaloqa,	xabarlar,topshiriqlarnitarm	oq	orqalitezkor	alm	ashinish	talabalarga	o`zaro	teskarialoqa	orqalio`qitish	im	koniniberadi.	Yuqoridagilarga	asoslanib,ta’lim	jarayonida	aynivaqtda	qayta-qayta	tilga	olinayotgan	ayrim	term	inlar	tavsifi	va	ta’riflarni	keltirib	o`tam	iz.	M	asofaviy	ta’lim	-m	asofaviy	o`qitishga	asoslangan	ta’lim	.M	asofaviy	o`qitish	–	o`zaro	m	a’lum	bir	m	asofada	Internet	texnologiya	yokiboshqa	interaktiv	usullar	va	barcha	o`quv	jarayonlarikom	ponentlari–	m	aqsad,m	azm	un,m	etod,tashkiliy	shakllar	va	o`qitish	usullariga	asoslangan	talaba	va	o`qituvchi	o`rtasidagi	m	unosabat.M	asofaviy	o`qitish	tizim	i–	m	asofaviy	o`qitish	shartlariasosida	tashkil	etiladigan	o`qitish	tizim	i.	Barcha	ta’lim	tizim	lari	singari	m	asofaviy	o`qitish	tizim	i	o`zining	tarkibiy	m	aqsadi,	m	azm	uni,	usullari,	vositalari	va	tashkiliy	shakllariga	ega.M	asofaviy	o`qitishning	pedagogik	texnologiyalari–	tanlangan	o`qitish	konsepsiyasiga	asoslangan	m	asofaviy	ta’lim	ning	o`quv-	tarbiyaviy	jarayoninita’m	inlovchio`qitish	m	etodiva	uslublarm	ajm	uasi.Keys-	texnologiya	–	m	asofaviy	o`qitishni	tashkil	qilishning	shunday	uslubiki,	m	asofaviy	ta’lim	da	m	atnli,audiovizualva	m	ultim	ediali(keys)	o`quv	uslubiy	m	ateriallarm	ajm	uasiqo`llanishga	asoslanadi.	TV-texnologiya	–	m	asofaviy	o`qitishnitashkilqilishning	shunday	uslubiki,u	talabalarga	o`quv-m	etodik	m	a’lum	otlarnitelevidenie	vositasiyordam	ida	yetkazishga	xizm	at	qiladiva	tashqialoqaliixtiyoriy	interaktiv	usullardan	biri	bilan	o`rnatishga	asoslanadi.M	asofaviy	o`qitishning	ta’lim	tizim	ida	bir-biridan	farqlanuvchi	m	odel	va	shakllari	m	avjud	bo`lib,	ular	quyidagi	qo`llanish	shartlaribilan	farqlanadi: -geografik	shartlar(m	asalan,m	am	lakatterritoriyasi,m	arkazdan	uzoqlikda	joylashuvi,iqlim	i);	-m	am	lakatning	axborotlashuviva	kom	pyuterlashtirish	um	um	iy	darajasi;	-kom	m	unikatsiya	va	transportvositalarining	rivojlanish	darajasi;	-ta’lim	jarayonida	axborotva	kom	m	unikatsiya	texnologiyalarivositalarining	qo`llanish	darajasi;	-ta’lim	da	qo`llaniladigan	an’analari	-m	asofaviy	o`qitish	tizim	iuchun	ilm	iy	pedagog	kadrlarm	avjudligiva	ularning	salohiyativa	boshqalar.Bugungikunda	taraqqiyotjuda	tez	rivojlanm	oqda	va	juda	tez	o‘zgarm	oqda.	Deyarli	har	daqiqada	sayyoram	izning	turli	burchaklarida	o‘zgarishlar,yangilanishlarva	kutilm	agan	voqea-hodisalarsodir	bo‘lm	oqda.Harbirkunim	iz	kuchliaxborotoqim	iostida	kechm	oqda.Axborot	oqim	ibizniuyda,ishxona	va	ta’tilda	ta’qib	etadi.Inson	inform	atsiya	ta’siridan	xoli	norm	al	faoliyat	yurita	olm	aydi.	Hayotni	anglash,	uni	o‘rganish	inform	atsiyalarni	yig‘ish	va	o‘zlashtirish	orqali	kechadi.	Insonning	bilim	lilik	darajasi	ham	m	a’lum	davr	ichida	shaxs	tom	onidan	o‘zlashtirilgan	inform	atsiyalarning	ko‘p	yoki	ozligi	bilan	belgilanadi.	Shuning	uchun	zam	onaviy	bilim	larsarikeng	yo‘lochish,ta’lim	otnitakom	illashtirishda	yangi	axborot	texnologiyalardan	unum	li	foydalanish	-bugungi	kunning	talabiga	aylandi.Vaholanki,ta’lim	tizim	ida	sezilarlio‘zgarishlarro‘y	berm	oqda.Ta’lim	tizim	ida	M	asofadan	o‘qitish	uslubishakllariqo‘llanilm	oqda.	M	asofadan	o‘qitish	uslubi	-	bu	sirtqi	o‘qishning	yangi	shaklidir.	M	asofadan	o‘qitish	bu	m	ustaqil	o‘qishdir.	M	ustaqil	o‘qish	insonning	m	ustaqil	fikrlash,	holatni	baholash,	xulosa	va	bashorat	qilish	qobiliyatlarini	rivojlantiradi.	M	asofadan	o‘qitishning	yana	birafzalligishundaki,unda	o‘quvchio‘ziga	qulay	vaqtda	va	hattoki	ishdan	ajralm	agan	holda	o‘qishi	m	um	kin.	Aynan	shu	afzalliklaritufaylibu	uslub	dunyoda	hozirgikunda	keng	tarqalgan.Ko‘pgina	yirik	korxonalarm	utaxassislarim	alakasinioshirish	yokio‘zgartirish	uchun	shu	uslubdan	foydalanib,	yiliga	m	illionlab	dollarlarni	tejam	oqdalar.	M	asofadan	o‘qitishning	yana	bir	afzallik	tom	oni	unda	o‘qish	m	uddatini	o‘quvchi	o‘zi	belgilaydi,	ya’ni	talaba	ixtiyoriy	paytda	o‘qishni	boshlaydi,	m	ateriallarni	o‘qituvchi	nazoratidao‘zlashtiradi.	O‘zlashtirish	topshiriqlarni,	testlarni	bajarishiga	qarab	aniqlanadi.	O‘quvchiberilgan	program	m	aniqanchalik	tez	o‘zlashtirsa,shunchalik	tez	o‘qishni	tugatadi	va	guvohnom	a	oladi.	Dasturni	o‘zlashtira	olm	asa,	unga	m	ustaqil	ishlab,	o‘qishni	davom	ettirishga	im	koniyat	beriladi.	M	asofadan	o‘qitishda	odatda	ishlayotganlar	onalar,o‘qiyotganlar	biror	m	utaxxassislikni egallash	yoki	m	alakasini	oshirish	m	aqsadida	o‘qiydi.	Bu	uslub	nogironlar	uchun	juda	qulaydir.	M	asofadan	o‘qitishda	hattoki	m	axbuslar	ham	o‘qish	im	koniga	ega.	M	asofadan	o‘qitish	uchun	talabalar	uchun	auditoriyalar,	yotoxonalar	zarur	em	as.	M	asofadan	o‘qitishda	m	oliyaviy	harajatlar	asosan	o‘quv	uslubiy	m	ateriallar	tayyorlash	uchun,	m	axsus	auditoriyalar	uchun	sarflanadi.	Bu	xarajatlarning	asosiy	qism	ibu	jarayonnitashkiletish	bosqichida	sarflanadi.	Keyinchalik	m	oliyaviy	harajatlar	kam	ayadi.	Shuning	uchun	talabalar	sonini	oshishibilan	o‘qish	narxiham	pasayadi.	M	asofadan	o‘qitishda	asosiy	e’tiborni	o‘quv-uslubiy	m	ateriallarni	tayyorlashga	qaratish	darkor.	Chunki	o‘quvuslubiy	m	ateriallarning	sifati	m	asofadan	o‘qitish	sifatining	eng	asosiy	om	illaridan	biridir.	O‘quv-uslubiy	m	aterial	qanchalik	tushunarli	va	batafsil	bo‘lsa,	shunchalik	u	o‘quvchiga	foydalibo‘ladi.Ya’nim	aterialuslubiy	jihatdan	puxta	bo‘lm	og‘izarur.	M	asofadan	o‘qitish	nim	a?	M	asofadan	o‘qitish	bu	Internettarm	og‘iorqali	sizga	qulay	bo‘lgan	vaqtda	o‘qishdir.M	asofadan	o‘qitishning	tarkibiy	belgilari:	o‘qituvchi,	o‘quvchi,	kom	m	unikatsiyadir.	M	asofadan	o‘qitish	uslubiy	m	ateriallariquyidagilardir:	•Darslik	•Audio	va	video	darsliklar	•Onlayn	darslar(Internetsahifa)	•Elektron	kutubxonalar	•Testlar	•M	ultim	edia	-elektron	darsliklar	M	asofadan	o‘qitish	qanday	am	alga	oshiriladi.	Dunyoda	ko‘pgina	universitetlarda	va	o‘quv	m	arkazlarida	bu	usul	m	avjud.	Kerakli	m	anzilni	Internetdan	topishingiz	m	um	kin.	M	anzilga	kirib	bu	o‘qish	talabasi	bo‘lish	uchun	m	axsus	shaklnito‘ldirishingiz	zarur.Odatda	avvalkursning	va	o‘qish	tartibitavsifibilan	tanishibchiqish	m	um	kin.Keyin	shakldagisatrlarnito‘ldirib,	kreditkartochkangiz	raqam	inikiritishingiz	zarur.Kursga	kirish	tartibiturlicha,	bu	m	utaxxassilikka	bog‘liq.	O‘qish	tartibiquyidagicha:o‘qituvchikurs	bilan	tanishtiradiva	topshiriqlar	beradi.	Siz	ko‘rsatilgan	m	anbalar	bilan	ishlab	topshiriqlarni	bajarasiz	va	o‘qituvchiga	yuborasiz.O‘qituvchiunitekshirib,javobnisizga	qaytaradi.Zarur	holda	ko‘rsatm	alar	beradi.	Shu	tartibda	kurs	m	avzulari	o‘rganib	chiqiladi.	M	uzoqara	asosan	elektron	pochta	orqaliam	alga	oshiriladi.	Telefon	tarm	og‘idan	ham ba’zan	foydalaniladi.Bosm	a	o‘quv	m	ateriallaripochta	orqaliyuboriladi.O‘qish	jarayonida	talaba	darsliklardan,elektron	kutubxona	va	darsliklardan,elektron	forum	lardan,vidoekonferentsiyalardan	foydalanadi.Bunda	o‘qish	individual	shaklda	olib	boriladiva	o‘qituvchio‘quvchining	qobiliyativa	xususiyatlarini	hisobga	olgan	holda	o‘qitadi.Bu	individuallik	o‘quvchida	qiziqish	uyg‘otadiva	unio‘qishda	aktivlikka	rag‘batlantiradi.	Elektron	hukum	atva	im	zo.	Reja:	1.Elektron	hukum	athaqida	tushuncha	2.Elektron	hukum	atning	asosiy	3	elem	enti	3.Elektron	raqam	liim	zo	Um	um	iy	tushuncha.Elektron	hukum	at–	bu	davlatboshqaruviorganlarida	ichki	va	tashqi	aloqalarning	butun	jam	ini	tegishli	axborot-kom	m	unikasiya	texnologiyalari	bilan	qo`llab	quvvatlash	va	ta'm	inlash	tizim	idir.	U	jum	ladan	quyidagilarnio`z	ichiga	oladi:	-	kom	m	unikasiya	tarm	oqlari	orqali	axborotni	qayta	ishlash,	uzatish	va	yoyishning	elektronvositalari	(shu	jum	ladan	Internet)	asosida	davlat	boshqaruvining	axborot-kom	m	unikasiyata'm	inoti;	-	davlat	hokim	iyatibarcha	tarm	oqlariorganlarining	fuqarolarning	barcha	toifalariga	elektron	vositalarorqalixizm	atko`rsatishi;	-	davlat	organlarining	faoliyati	to`g`risida	fuqarolarga	elektron	vositalar	orqalixabarberish.	Elektron	hukum	atnishakllantirishga	yo`naltirilgan	norm	ativ-huquqiy	baza	Qonunlar:	«Elektron	to`lovlar	to`g`risida»,	«Elektron	tijorat	to`g`risida»,	«Elektron	hujjat	aylanishi	to`g`risida»,	«Elektron	raqam	li	im	zo	to`g`risida»,	«Axboratlashtirish	to`g`risida»,	«Pochta	aloqasi	to`g`risida»,	«Telekom	m	unikasiyalarto`g`risida»,«Radiochastota	spektorlarito`g`risida».	Prezident	farm	onlari:	«Kom	pyuterlashtirishni	yanada	rivojlantirish	va	axborot-kom	m	unikasiya	texnologiyalarinijoriy	etish	to`g`risida»;	«Telekom	m	unikasiyalarsohasida	boshqaruvnim	ukam	m	allashtirish	choralari	haqida»;«Axborot	texnologiyalarisohasida	rayonlashtirishniva	boshqaruvni	m	ukam	m	allashtirish	choralarihaqida».	Davlatva	xo`jalik	boshqaruviorganlarida	AKTniqo`llash	sur'atlari	•300ga	yaqin	axborotlashtirishga	doirnorm	ativ	hujjatlarqabulqilindi;	•axborotxavfsizligiyo`nalishibo`yicha	4ta	standartqabulqilindi;	•	davlatva	xo`jalik	boshqaruviorganlarining	veb-sahifalariga	rasm	iy	m	aqom	berildi(VM	181-sonliqarori,23.08.2007y.);	•	davlat	va	xo`jalik	boshqaruvi	organlarining	veb-sahifalari	uchun	m	axsus him	oyalangan	texnologik	m	aydon	yaratildi.

M avzu:M asofaviy ta’lim .M asofaviy ta’lim im koniyatlari Reja: 1. H em is tizim iva undan foydalanish.Om m aviy m asofaviy ta’lim kurslari. 2. Elektron hukum atasoslari.

M asofaviy o`qitish tizim ihaqida dastlabkitushunchalar.M a’lum ki,harbir ta’lim m uassasasi o`z ta’lim jarayonini boshqarish uchun zam onaviy texnologiyalardan kelib chiqqan holda,o`zining virtualaxborotta’lim m uhitini yaratishga harakatqiladi.Hozirgivaqtga kelib,virtualaxborotta’lim m uhitini yaratishning hojati qolm agan, chunki W eb m uhitiga m oslashgan har xil turdagi dasturiy m ajm ualar jonkuyar dasturchi va ta’lim sohasida ishlab kelayotgan xodim larning ham korlikda ishlashlari, shuningdek, ta’lim ga yo`naltirilgan fondlar tom onidan qo`llab-quvvatlanishi natijasida, erkin va ochiq kodlidasturiy ta’m inotlaryaratilgan.Bu o`quv m odulim izda m asofaviy ta’lim jarayonini tashkillashtirish im koniyatini beruvchi erkin va ochiq kodli dasturlar m ajm uasining tahlilikeltiriladi.O`quv m odulida keltirilgan dasturiy m ajm ualartahliliko`p yillardavom ida olib borilgan ilm iy-tadqiqotlarnatijasidir. M asofaviy o`qitish – eng yaxshi an’anaviy va innovatsion m etodlar, o`qitish vositalari va form alarini o`z ichiga olgan sirtqi va kunduzgi ta’lim singari axborot va telekom m unikatsiya texnologiyalariga asoslangan ta’lim shaklidir. M asofaviy o`qish – bu yangi axborot texnologiyalari, telekom m unikatsiya texnologiyalariva texnik vositalariga asoslangan ta’lim tizim idir. U ta’lim oluvchiga m a’lum standartlar va ta’lim qonun-qoidalari asosida o`quv shart-sharoitlariva o`qituvchibilan m uloqotnita’m inlab berib, o`quvchidan ko`proq m ustaqilravishda shug`ullanishnitalab qiluvchitizim dir. Bunda o`qish jarayonita’lim oluvchiniqaysivaqtda va qaysijoyda bo`lishiga bog`liq em as. M asofaviy ta’lim – m asofadan turib o`quv axborotlarini alm ashuvchi vositalarga asoslangan, o`qituvchi m axsus axborot m uhit yordam ida,aholining barcha qatlam lariva chetellik ta’lim oluvchilarga ta’lim xizm atlarini ko`rsatuvchi ta’lim m ajm uasidir. M asofaviy o`qitish tizim i – m asofaviy o`qitish shartlariasosida tashkiletiladigan o`qitish tizim i.Barcha ta’lim tizim lari singari m asofaviy o`qitish tizim i o`zining tarkibiy m aqsadi, m azm uni, usullari, vositalari va tashkiliy shakllariga ega. 6 Axborot- kom m unikatsiya texnologiyalarita’lim jarayonida (xususan,m asofaviy ta’lim jarayonini) qo`llash asosan ikki xil ko`rinishda am alga oshiriladi. Birinchi shartibu texnik jihozlarbo`lsa,ikkinchishartiesa m axsus dasturiy ta’m inotlar bilan ta’m inlanganligidir.Texnik jihozlar bilan ta’m inlanganlik:kom pyuterlar, tarm oq qurilm alari,yuqori tezlikdagi internet tarm oqlari,videokonferensiya jihozlariva hokazo.

H em is tizim iva undan foydalanish.Om m aviy m asofaviy ta’lim kurslari. HEM IS axborot tizim i oliy taʼlim m uassasalarining asosiy faoliyatlarini avtom atlashtirish hisobiga m aʼm uriy xodim lar, professor-oʻqituvchilar va talabalarga elektron taʼlim xizm atlarinitaqdim etadi.Axborottizim ioliy taʼlim m uassasalari bilan Oliy va oʻrta m axsus taʼlim vazirligi oʻrtasida axborot koʻprigivazifasinioʻtaydiham da oliy taʼlim m uassasalaridan olinadigan turli xil m aʼlum otlar sonini keskin kam aytirish, ularning qogʻoz shaklidan voz kechish va boshqaruv tizim ini raqam lashtirishga xizm at qiladi Koronavirus pandem iyasisharoitida inson hayotining barcha jabhasida m islikoʻrilm agan oʻzgarishlar sodir boʻlm oqda. Ushbu silsilalar koʻp yillik shakllangan qadriyatlar, anʼanalar va tam oyillarning “darz” ketishiga ham olib keldi. Xususan, nufuzliolim lar,xalqaro tashkilotlar ekspertlaritom onidan yaqin va oʻrta istiqbolda kurrai zam in taraqqiyotiga tahdid soladigan xavf-xatarlar boʻyicha berilgan prognoz koʻrsatkichlarioʻz tasdigʻinitopm adi.Aksincha,ular qaytadan koʻrib chiqilayotir. Am m o shu narsa ayon: dunyo bir butunlikda harakatqilm as ekan,inson oʻta tahlikalivaziyatqurboniga aylanishihech gap em as. Yagona najot yoʻli esa toʻplangan bilim , shakllangan koʻnikm a va orttirilgan xulosalarniyagona m aqsad sariyoʻnaltirish,ilm ham da tajribalarni sam araliuygʻunlashtira olishdir. Bilim va ilm ning shakllanishiesa bevosita taʼlim tizim iga borib taqaladi. Taʼlim tizim i sam aradorligini oʻqituvchi saviyasi, talaba ehtiyoji, oʻquv adabiyotlari m azm uni ham da m ustaqil taʼlim ni shakllantirishga qaratilgan infratuzilm a bevosita taʼm inlab beradi. Dem ak, ilgʻor kadrlarni tayyorlash, ularni m ehnat bozori talablariga m uvofiq raqobatdoshligini oshirish, ijodiy fikrlaydigan m utaxassislarni yetishtirish oʻquv dargohlarida yoʻlga qoʻyilgan taʼlim berish jarayonibilan cham barchas bogʻliq. Elektron hukum atasoslari. Elektron hukum at — Barcha ham „ichki“, ham „tashqi“ aloqalar va jarayonlarm ajm uasibo'lib,tegishliaxborot-kom m unikatsiya texnologiyalari bilan quvvatlanib va taʼm inlanib turadigan hukum at. Kom m unikatsiya tarm oqlari (shu jum ladan Internet) orqali axborotga ishlov berish,uniuzatish va tarqatishni elektron vositalariasosida davlat boshqaruvini tashkil qilishni, davlat hokim iyati organlarini barcha boʻgʻinlaritom onidan fuqarolarning barcha toifalariga elektron vositalarbilan xizm atlar koʻrsatish, oʻsha vositalar yordam ida fuqarolarga davlat organlarining faoliyati haqida axborot berish. „Elektron hukum at“ tushunchasi 1990-yillarning boshida paydo boʻlgan, lekin am aliyotga soʻnggi yilardan boshlab tatbiq qilina boshladi. Elektron hukum atniishlab chiqish bilan birinchigalda AQSh va Angliya,ham da Italiya,

 Norvegiya, Singapur, Avstraliya va ayrim boshqa davlatlar (Fransiya, Germ aniya, Katar, BAA va h.k.) shugʻullandilar. Elektron hukum atning uch asosiy rivojlanishitizim iajratiladi:-hukum at-aholi(G2C);-hukum at — biznes (G2B);- hukum at — hukum at (G2 G).Oʻzbekistonda ham elektron hukum at barpo qilish ishlariboshlab yuborilgan.Jahon tajribasiga m avjud am aliyotga koʻra,u ikkioʻzaro bogʻlangan,lekin funksionaljihatdan m ustaqilqism lardan, Hukum at Intranetidan va tashqi infratuzilm adan tarkib topgan. Hukum at Intraneti axborot tizim ining ichki infratuzilm asini qam rab oladi, u davlat tuzilm alari tom onidan davlat korporativ vazifalarini am alga oshirishdagi oʻzaro m unosabatlarda foydalaniladi.Tashqiinfratuzilm a,davlatnifuqarolar (G2C) va tashkilotlar (G2B) bilan oʻzaro ishlashinitaʼm inlaydigan om m aviy axborotinfratuzilm asiniqam rab oladi. — O‘zbekiston Respublikasi Aloqa, axborotlashtirish va telekom m unikatsiya texnologiyalari davlat qo‘m itasi huzuridagi «Elektron hukum at» tizim inirivojlantirish m arkazi(keyingio‘rinlarda m arkaz)«Elektron hukum at» tizim i borasida jahondagi rivojlanish odim lari ham da xorijiy m am lakatlar tajribasinitahlilqilish va tadqiq etish asosida takom illashtirish va yanada rivojlantirishning strategik yo‘nalishlariniishlab chiqish m aqsadida tashkiletilgan.Bundan tashqari,m arkaz davlat organlarida foydalaniladigan m a’lum otlar bazasiva axborot-resurslariniloyihalashtirish,ishlab chiqish va m ujassam lashtirish m exanizm ini nazarda tutadigan «Elektron hukum at» tizim ini shakllantirishga yagona texnologik yondashuvni ta’m inlashi, loyihalariniam alga oshirishnita’m inlovchim e’yoriy-huquqiy bazaning tashkil etilishiga yordam berishi zarur. M arkazning m uhim vazifalaridan yana biri davlatorganlarifaoliyatining funksionalva operatsiya jarayonlarinitizim li asosda qayta tashkiletish,davlat xizm atlariko‘rsatish bilan bog‘liq biznes jarayonlarini boshqarishning innovatsion m exanizm larini joriy etish, takom illashtirish va optim allashtirish bo‘yicha takliflartayyorlashdan iboratdir. Shuni ham ta’kidlash lozim ki, m arkaz «Elektron hukum at» tizim ining sam arali joriy etilishi uchun am aldagi m e’yoriy-huquqiy bazani takom illashtirish bo‘yicha tahlilva takliflarnitayyorlaydi. M ASOFAVIY TA’LIM VA M ASOFAVIY O‘QITISH TUSHUNCHALARI. Reja: 1.M asofaviy ta’lim tushunchasi. 2.M asofaviy o`qitish usullari.M asofaviy o‘qitish kontseptsiyasi. 3.M asofaviy o`qitishning rivojlantirish bosqichlari. Hozirgi zam on ta’lim jarayoniga ananaviy tushunchalar qatorida yangiyangi tushunchalar kirib kelm oqda. Quyida shu tushunchalardan

asosiylari keltirilib, ularga ta’riflar berib o`tilgan. O`qitish – bu m a’lum bir m aqsadga yo`naltirilgan tizim li bilim va ko`nikm alar bilan qurollangan jarayondir.Ta’lim – bu o`qitishning natijasibo`lib,shaxsiyatnitarbiyalash va rivojlantirishdir. M asofaviy o`qitish – eng yaxshi an’anaviy va innovatsion m etodlar,o`qitish vositalariva form alarinio`z ichiga olgan sirtqiva kunduzgi ta’lim singari axborot va telekom m unikatsiya texnologiyalariga asoslangan ta’lim form asidir. M asofaviy o`qish – bu yangi axborot texnologiyalari, telekom m unikatsiya texnologiyalariva texnik vositalariga asoslangan ta’lim tizim idir. U ta’lim oluvchiga m a’lum standartlar va ta’lim qonun-qoidalari asosida o`quv shartsharoitlariva o`qituvchibilan m uloqotnita’m inlab berib, o`quvchidan ko`proq m ustaqilravishda shug`ullanishnitalab qiluvchitizim dir. Bunda o`qish jarayonita’lim oluvchiniqaysivaqtda va qaysijoyda bo`lishiga bog`liq em as. M asofaviy ta’lim – m asofadan turib o`quv axborotlarini alm ashuvchi vositalarga asoslangan, o`qituvchi m axsus axborot m uhit yordam ida,aholining barcha qatlam lariva chetellik ta’lim oluvchilarga ta’lim xizm atlarini ko`rsatuvchi ta’lim kom pleksidir. Dem ak, m asofaviy o`qitish m asofaviy ta’lim kom pleksidagi jarayon ekan. M asofaviy o`qitishning va m asofaviy ta’lim ning o`ziga xos xususiyatlari,pedagogik tizim i,zarurligiva m aqsadim avjud. M asofaviy ta’lim an’anaviy ta’lim turidan quyidagixarakterlixususiyatlari bilan farqlanadi. M oslashuvchanlik – Ta’lim oluvchiga o`ziga qulay vaqt,joy va tezlikda ta’lim olish im koniyatim avjudligi. M odullilik – Bir biriga bog`liq bo`lm agan m ustaqil o`quv kurslari to`plam idan -m odullardan individualyokiguruh talabiga m os o`quv rejasini tuzish im koniyatim avjudligi. Parallellik – O`quv faoliyatiniish faoliyatibilan birga parellelravishda,ya’ni ishlab chiqarishdan ajralm agan holda olib borish im koniyatim avjudligi. Keng qam rovlilik – Ko`p sonlio`quvchilarning bir vaqtning o`zida katta o`quv (elektron kutubxona, m a’lum otlar va bilim lar bazasi va boshqalar) zahiralariga m urojaat qila olishi. Bu ko`p sonli o`quvchilarning kom m unikatsiya vositalariyordam ida o`zaro va o`qituvchibilan m uloqotda bo`lish im koniyati. Iqtisodiy tejam korlik – O`quv m aydonlari, texnika vositalari, transport vositalariva o`quv m ateriallaridan sam aralifoydalanish,o`quv m ateriallarini birjoyga yig`ish,ularnitartiblangan ko`rinishga keltirish va bu m a’lum otlarga ko`p sonlim urojaatnitashkilqilib bera olish m utaxassislarnitayyorlash uchun ketadigan xarajatlarnikam aytiradi.