logo

BUYRAK KASALLIKLARI

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

685.5029296875 KB
B U Y R AK  
K ASALLI K LAR I ■ Ko’pincha bemor o’zida buyrak 
kasalligining o’tkazib yuborilgan 
bosqichi mavjudligini tasodifan 
bilib qoladi, u shifokor huzuriga 
mutlaqo boshqa muammodan 
shikoyat qilib kelgan bo’ladi. 
Shifokorlar buyraklarni hatto 
o’zaro «soqov a’zolar» deb ham 
atashadi, chunki kasallikning 
dastlabki belgilari ayrim 
holatlarda buyrak ishdan 
chiqganidagina paydo bo’ladi. B U Y R AK  K ASALLI GI : P I ELONEFR I T
■ Pielonefrit — surunkali buyrak kasalligi. Kasallik urologik amaliyotda keng 
tarqalgan. Urologga qilingan barcha tashriflar holatlarining 2/3 qismi o’tkir yoki 
surunkali pielonefrit kasalligiga tashxis qo’yish bilan yakunlanadi. B U Y R AK  K ASALLI K LAR I : GLOM ER U LONEFR I T
■ Glomerulonefrit — bu asosan buyrak koptokchalarining shikastlanishi bilan kechadigan immunoyallig’lanishli 
kasallik. Patologik jarayonga shuningdek buyrak naylari va interstiyalar ham jalb etiladi. Patologiya ham 
birlamchi bo’lishi, ham boshqa tizimli kasalliklar fonida rivojlanishi mumkin.
■ Ko’pincha glomerulonefritdan bolalar aziyat chekadi, bu kasallik siydik tizimining infektsion kasalliklaridan 
keyin ikkinchi o’rinda turadi. Bundan tashqari, glomerulonefrit boshqa urologik kasalliklarga qaraganda 
ko’proq nogironlikka olib keladi, chunki u buyrak yetishmovchiligining erta rivojlanishini keltirib chiqaradi. B U Y R AK  Y ETI SH M OVCH I LI GI
■ O’tkir buyrak yetishmovchiligi — bu buyak faoliyatining buzilishi bo’lib, ba’zi 
hollarda bu jarayonni ortga qaytarish mumkin. Kasallik a’zoning jiddiy darajada 
yoki to’liq ishdan chiqishi bilan tavsiflanadi. Buyraklar bajaradigan barcha 
funktsiyalar buziladi: ajratuvchi, sekretor, filtrlash. SI Y DI K -TOSH  K ASAL L I GI  — U ROL I TI AZ
■ Siydik-tosh kasalligi — bu buyraklarda toshlar shakllanishi bilan kechadigan 
kasallik hisoblanadi. Agar tosh faqat buyraklarning o’zida bo’lsa, buyrak-tosh 
kasalligi (nefrolitiaz) haqida gapiriladi. Ammo ko’pincha toshlar siydik pufagi va 
boshqa a’zolarda ham uchraydi. Ushbu kasallik keng tarqalgan, asosan 25-50 
yoshli bemorlarda tashxislanadi. GI DRONEFROZ
■ Gidronefroz — siydik passaji buzilishi hissasiga binoan kosacha-jom 
kompleksining kengayishi sababli rivojlanadigan buyrak to’qimasining 
atrofiyasidir. 60 yoshgacha kasallikka ko’proq ayollar chalinadi, 60 yoshdan 
keyin esa erkaklar. Bu erkaklarda prostata adenomasi yoki prostata saratoni 
rivojlanishi bilan bog’liq. B U Y R AK  R I VOJ LANI SH I NI NG ANOM ALI YALAR I
■ B U Y R AK  
NEFROP TOZI
■ Buyrak nefroptozi 
a’zoning patologik 
harakatchanligi — 
uning o’rnini vertikal 
holatda 2 sm, 
gorizontal holatda 3 
sm`dan ko’proqqa 
siljishi bilan 
tavsiflanadi. ■ B U Y R AK  
P OLI K I STOZI
■ Buyrak polikistozi 
a’zolarning tug’ma 
anomaliyalariga mansub 
bo’lib, ularda ko’plab 
kistalar hosil bo’lishi 
bilan tavsiflanadi. 
Patologik jarayonga har 
doim ikkala buyrak ham 
jalb qilinadi. ■ B U Y R AK  DI STOP I YASI
■ Buyrak distopiyasi — bu 
buyrak joylashuvining 
buzilishidir. Ushbu 
anomaliya 
rivojlanishning tug’ma 
nuqsonlariga mansub. 
Buyraklar past 
joylashishi, chanoq 
bo’shlig’i, ko’krak 
qafasiga siljigan bo’lishi 
mumkin. B U Y R AK NI NG YOM ON SI FATLI  O’SM ALAR I
■ Buyraklarning  yomon  sifatli 
o’smalari  —  buyrak  to’qimasining 
turfa  xil  yomon  sifatli 
transformatsiyalarini 
birlashtiradigan  kasalliklar 
guruhidir. Onkologik kasalliklarning 
umumiy  massasi  ichra  buyrak 
saratoni  2-3%  hollarda  uchraydi. 
Ko’pincha  kasallikdan  40  yoshdan 
oshgan kishilar aziyat chekishadi. B OSH QA TU R DAGI  B U Y R AK  K ASALLI K LAR I
Buyrakning kamroq tarqalgan boshqa kasalliklariga quyidagilar kiradi:
•
Albuminuriya  — proteinuriya, siydikda oqsil bo’lishi;
•
Ksantogranulematoz pielonefrit  — buyrak to’qimasi 
yallig’lanishining o’ta kamyob shakli bo’lib, unda ko’p 
miqdorda makrofaglar va limfoid hujayralar paydo bo’lishi 
bilan tavsiflanadi;
•
Nefrit  — turli etiopatogenezli buyrakning yallig’lanishli 
kasalliklari.
•
Nefritik sindrom  — buyrak kasalliklari fonida 
rivojlanadigan simptomakompleks;
•
Nefropatiya  — buyrak koptokcha apparati va 
parenximasining turli etiologiyali shikastlanishlari;
•
Nefroskleroz  — buyrak to’qimasining biriktiruvchi 
to’qima bilan almashishi bilan tavsiflanadigan patologiya;
•
Nefroskleroz  — buyrak to’qimasining biriktiruvchi 
to’qima bilan almashishi bilan tavsiflanadigan patologiya;
•
Nefrotik sindrom  — generalizatsiyalangan shishlar, 
massiv proteinuriya, gipoproteinemiya va 
gipoalbuminemiya, giperlipidemiya bilan tavsiflanadigan 
holat; •
Pionefroz  — yiringli-destruktiv pielonefritning terminal 
bosqichi hisoblanadigan kasallik;
•
Buyrak tubulyar atsidozi  — raxitsimon kasalliklardan 
biri bo’lib, doimiy metabolik atsidoz, qon zardobida xlor 
konsentratsiyasining oshishi va past darajadagi 
bikarbonatlar bilan tavsiflanadi;
•
Denta sindromi  —  Хр11.22  xromosomasida joylashgan 
xlorid kanal geni (CLCH5-gen) mutatsiyasi tomonidan 
chaqirilgan kasallik;
•
Tubulopatiyalar  — organik moddalar va 
elektrolitlarning naychali transporti buzilishi bilan 
kechadigan kasalliklar guruhi;
•
Sistinuriya  — sistin aminokislotasi reabsorbtsiyasi 
buzilishi va uning siydik bilan chiqib ketishi ko’payishi;
•
Emfizematoz pielonefrit  — o’tkir yiringli 
pielonefritning kamyob shakli bo’lib, buyrak to’qimasida 
glyukozani kislota va CO
2  ga parchalaydigan 
mikroorganizmlar tomonidan chaqiriladi;
•
IgA-nefropatiya  — mezangial hujayralarning o’choqli 
yoki diffuz proliferatsiyasi bilan tavsiflanadigan kasallik.

B U Y R AK K ASALLI K LAR I

■ Ko’pincha bemor o’zida buyrak kasalligining o’tkazib yuborilgan bosqichi mavjudligini tasodifan bilib qoladi, u shifokor huzuriga mutlaqo boshqa muammodan shikoyat qilib kelgan bo’ladi. Shifokorlar buyraklarni hatto o’zaro «soqov a’zolar» deb ham atashadi, chunki kasallikning dastlabki belgilari ayrim holatlarda buyrak ishdan chiqganidagina paydo bo’ladi.

B U Y R AK K ASALLI GI : P I ELONEFR I T ■ Pielonefrit — surunkali buyrak kasalligi. Kasallik urologik amaliyotda keng tarqalgan. Urologga qilingan barcha tashriflar holatlarining 2/3 qismi o’tkir yoki surunkali pielonefrit kasalligiga tashxis qo’yish bilan yakunlanadi.

B U Y R AK K ASALLI K LAR I : GLOM ER U LONEFR I T ■ Glomerulonefrit — bu asosan buyrak koptokchalarining shikastlanishi bilan kechadigan immunoyallig’lanishli kasallik. Patologik jarayonga shuningdek buyrak naylari va interstiyalar ham jalb etiladi. Patologiya ham birlamchi bo’lishi, ham boshqa tizimli kasalliklar fonida rivojlanishi mumkin. ■ Ko’pincha glomerulonefritdan bolalar aziyat chekadi, bu kasallik siydik tizimining infektsion kasalliklaridan keyin ikkinchi o’rinda turadi. Bundan tashqari, glomerulonefrit boshqa urologik kasalliklarga qaraganda ko’proq nogironlikka olib keladi, chunki u buyrak yetishmovchiligining erta rivojlanishini keltirib chiqaradi.

B U Y R AK Y ETI SH M OVCH I LI GI ■ O’tkir buyrak yetishmovchiligi — bu buyak faoliyatining buzilishi bo’lib, ba’zi hollarda bu jarayonni ortga qaytarish mumkin. Kasallik a’zoning jiddiy darajada yoki to’liq ishdan chiqishi bilan tavsiflanadi. Buyraklar bajaradigan barcha funktsiyalar buziladi: ajratuvchi, sekretor, filtrlash.