logo

DON EKINLARNI HOSILINI YIG’ISHTIRISH VA QABUL QILISH

Загружено в:

12.12.2024

Скачано:

0

Размер:

1212.3232421875 KB
DON EKINLARNI HOSILINI 
YIG’ISHTIRISH VA QABUL QILISH
Reja:
1. Don ekinlari haqida
2. Don ekinlari xosilini yi`g`ishtirish
3. Don ekinlari xosilini yi`g`ishtirish va qabul qilish
4. Xulosa
5. Foydalanilgan adabiyotlar                            Bugungi kunda dunyoda insoniyat tomonidan yechish kerak bo‘lgan  
global muammolar  o‘z yechimini kutmoqda, xususan insoniyatni  
tashvishga soladigan, dunyo hamjamiyati mamlakatlari  o‘rtasidagi   
munosabatlarga, insoniyatni tabiatga  bo‘lgan munosabatlari, tabiiy  
resurslardan foydalanishni birgalikda hal qilish muammolari dolzarb 
bo‘lib qolmoqda.
•  Dunyo hamjamiyati oldidagi eng muhim muammolaridan biri, bu 
oziq- ovqat muammosi. Sayyoramiz aholisining barqaror rivojlanishi 
uchun  zarur  bo‘lgan oziq-ovqat mahsulotlarining yetishmasligi sifatida 
 namoyon   bo‘ladi. Dunyoda oziq-ovqatga bo‘lgan talab, parallel 
ravishda narx oshib bormoqda. Shuningdek, narxlarning  ko‘tarilishi  
dunyoning
ko‘plab mintaqalarida kuchli qurg‘oqchiliklarni sodir bo‘lishi  bilan 
bog‘liq.              •  So‘nggi o‘n yil ichida dunyodagi ko‘pgina mamlakatlar bir necha bor
oziq-ovqat inqirozini boshdan kechirdilar. 2005 –2009-yillarda  
bug‘doy va makkajo‘xori uch baravar, guruch esa besh baravar 
qimmatlashdi. Natijada, yigirmadan ortiq mamlakatlarda oziq-ovqat 
bilan  bog‘liq tartibsizliklar yuz berdi,75 milliondan ortiq kishi
qashshoqlik chegarasidan past  bo‘lgan sharoitda kun kechir- moqda. 
2008-yilda oziq-ovqat mahsulotlari narxi keskin  ko‘tarilib,  Gaitidan 
Bangladeshgacha bo‘lgan oraliqdagi mamlakatlarda oziq- ovqat 
tartibsizliklari kelib chiqdi. Dunyodagi och odamlar soni
allaqachon 1 milliard kishidan oshib ketgan. 2010-yilda 2009-yilga  
nisbatan katta miqdordagi hosil yig‘ilganiga qaramay, jahonda g‘alla  
narxi deyarli 80 foizga oshdi. 2012-yilda donli mahsulotlar narxi tez 
ko‘tarilib, 2010-yil darajasidan oshdi .                            Butunjahon oziq-ovqat tashkiloti statistika portalining ma’lumot- lariga 
ko‘ra, 2020-yilga kelib, dunyoda 750,0 million tonnadan ortiq bug‘doy  
yetishtirilgan. Oxrigi o‘n yillik mobaynida g‘alla yetishtirishda o‘sish  
tendensiyasi kuzatilmoqda. Lekin  o‘sish  ndensiyalarini mavjudligiga  
qaramay muammolar ham yo‘q emas. Ushbu o‘zgarish- lar qishloq  
xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirish uchun noqulay bo‘lgan iqlim 
sharoitining o‘zgarishi bilan bog‘liq (masalan, Yevropada g‘ayri- tabiiy 
qurg‘oqchilik, AQSH va Rossiyada 2010-yilda, Avstraliyada mavsumiy 
 bo‘lmagan yomg‘irlar), donli ekinlarni yetishtirishga ta’sir qiluvchi 
tashqi omillar (masalan, moliyaviy inqiroz 2007  –2008), bir qator 
mamlakatlarda (Braziliya, AQSH,   G‘arbiy Yevropa davlatlari) g‘alla 
maydonlarining kamayishi bilan, shuningdek ko‘plab uchinchi dunyo 
mamlakatlarida tuproqning ommaviy eroziyasiga bog‘liq bo‘lmoqda.                Dunyo bo‘ylab bug‘doy zaxiralarining eng past ulushi Afrika va 
Okeaniyaga (boshqa mintaqalarga nisbatan) tegishlicha 2,44% 
(14,2Mamlakatlar miqyosida don yetishtirish strukturasi 729,0 mln tonna 
uchunmillion tonna) va 3,8% (22,4 million tonna)ga to‘g‘ri keldi. Ushbu 
mintaqalarda  qurg‘oqchilik iqlimi qishloq xo‘jaligi uchun noqulay 
hisoblanadi, bu mintaqalarda ko‘pincha intensiv dehqonchilik tizimi  
qo‘llaniladi, g‘alla ishlab chiqarish hajmini  oshirish uchun asosiy e’tibor 
bular: urug‘chilik, sug‘orish,  zararkunandalarga qarshi kurash, 
agrotexnik texnologiyalarga rioya etish chora-tadbirlarni qo‘llashni talab 
qiladi. 2020-yilga  kelib, don yetishtirish hajmi dunyo  bo‘yicha ortishi 
kuzatildi. Bug‘doy yetishtirish bo‘yicha Osiyo birinchi o‘rinni saqlab 
qolib, uning ulushi 43,4 foizni (311,2 million tonna) tashkil etadi. 2010–
2020-yillar Osiyo 3,9 foizga o‘sdi.                            •  Xulosa
•  Ishlab chiqarishning muhim ko‘rsatkichlaridan biri, bu konsen- tratsiya koeffitsiyenti.
Ishlab chiqarish konsentratsiyasi darajasini tahlil qilishda birinchi navbatda
bug‘doy ishlab chiqaradigan mam- lakatlarning soni va ularning umumiy sonidagi 
ulushi aniqlanadi. • FAO statistik portalining ma’lumotlariga ko‘ra, dunyoda 125 
mamlakatda bug‘doy  yetishtiriladi. Bug‘doy yetishtirishning 10 ta yetakchi davlatlari 
69,71%ni, qolgan 115 ta  mamlakat esa yalpi hosilning 30,29%ni tashkil etdi.
•  Ushbu 10 ta yetakchi mamlakat ulushini birinchi 3 ta (Xitoy, Hindiston, Rossiya; ular
10 ta yetakchi mamlakat ishlab chiqarishining taxminan 55 –56%ni ishlab chiqaradi).
Shuni ham  ta’kidlash kerakki, • eng yirik ishlab chiqaruvchilar dunyoning ko‘plab 
mintaqalarida tarqalgan bo‘lsa-da,  aksariyat mamlakatlar Osiyoda joylashgan 
(tanlangan 10 ta mamlakatdan 4 ta  mamlakat). Bunga ushbu mamlakatlarda aholining
ko‘pligi, qulay agroiqlim sharoiti,  shuningdek katta ekin maydonlari sabab
bo‘ladi.

DON EKINLARNI HOSILINI YIG’ISHTIRISH VA QABUL QILISH Reja: 1. Don ekinlari haqida 2. Don ekinlari xosilini yi`g`ishtirish 3. Don ekinlari xosilini yi`g`ishtirish va qabul qilish 4. Xulosa 5. Foydalanilgan adabiyotlar

Bugungi kunda dunyoda insoniyat tomonidan yechish kerak bo‘lgan global muammolar o‘z yechimini kutmoqda, xususan insoniyatni tashvishga soladigan, dunyo hamjamiyati mamlakatlari o‘rtasidagi munosabatlarga, insoniyatni tabiatga bo‘lgan munosabatlari, tabiiy resurslardan foydalanishni birgalikda hal qilish muammolari dolzarb bo‘lib qolmoqda. • Dunyo hamjamiyati oldidagi eng muhim muammolaridan biri, bu oziq- ovqat muammosi. Sayyoramiz aholisining barqaror rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan oziq-ovqat mahsulotlarining yetishmasligi sifatida namoyon bo‘ladi. Dunyoda oziq-ovqatga bo‘lgan talab, parallel ravishda narx oshib bormoqda. Shuningdek, narxlarning ko‘tarilishi dunyoning ko‘plab mintaqalarida kuchli qurg‘oqchiliklarni sodir bo‘lishi bilan bog‘liq.

• So‘nggi o‘n yil ichida dunyodagi ko‘pgina mamlakatlar bir necha bor oziq-ovqat inqirozini boshdan kechirdilar. 2005 –2009-yillarda bug‘doy va makkajo‘xori uch baravar, guruch esa besh baravar qimmatlashdi. Natijada, yigirmadan ortiq mamlakatlarda oziq-ovqat bilan bog‘liq tartibsizliklar yuz berdi,75 milliondan ortiq kishi qashshoqlik chegarasidan past bo‘lgan sharoitda kun kechir- moqda. 2008-yilda oziq-ovqat mahsulotlari narxi keskin ko‘tarilib, Gaitidan Bangladeshgacha bo‘lgan oraliqdagi mamlakatlarda oziq- ovqat tartibsizliklari kelib chiqdi. Dunyodagi och odamlar soni allaqachon 1 milliard kishidan oshib ketgan. 2010-yilda 2009-yilga nisbatan katta miqdordagi hosil yig‘ilganiga qaramay, jahonda g‘alla narxi deyarli 80 foizga oshdi. 2012-yilda donli mahsulotlar narxi tez ko‘tarilib, 2010-yil darajasidan oshdi .