Mavzu:Ikki daryo oralig’ining qadimgi sivilizatsiyasi

Mesopotamiya  (Ikki daryo oralig i) — Dajla va Furot ʻ daryolarining o rta va quyi oqimidagi hudud (G arbiy ʻ ʻ Osiyoda). Qad. Sharqning madaniy markazlaridan biri. Miloddan avvalgi 4—3ming yillikda M. hududida ilk davlatlar (Ur, Uruk, Lagash va boshqalar) vujudga kelgan.

Mesopotamiya ba zan ʼ „ tamaddun  beshigi“ deb ataladi, bunga sabab bu mintaqada  Shumer ,  Akkad ,  Bobil  va  Ossuriya  saltanatlari bo lganligidir.  ʻ Temir asrida  Mesopotamiya  Yangi Ossuriya  va  Yangi Bobil  imperiyalari, keyinchalmk  Axamoniylar  hukmronligi ostida bo ldi.  ʻ VII asr   Islom  fathigacha  Sosoniylar  tomonidan boshqarilgan bu hudud fathdan so ng Iroq degan nom bilan ataladigan bo ldi. ʻ ʻ

 Dajla  Turkiya  va  Irokdagi   daryo , qisman  Suriya  hududidan o tadi. ʻ Uz .  1850 km,  havzasining   mayd .  375 ming km². Turkiyaning jan.sharqidagi  tog lardan ʻ  boshlanadi. Al-Qurn  sh.  yaqinida  Furot  daryosi bilan qo shilgach,  ʻ Shatt ul-Arab  deb ataladi va  Fors qo ltig iga ʻ ʻ  quyiladi. Eng yirik  irmoqlari :  Katta Zab ,  Kichik Zab  va  Diala . Yuqori  oqimi , asosan tog lar orasidan, o rta va quyi oqimi  ʻ ʻ Mesopotamiya tekisligidan  o tadi.  ʻ Qishda   Mesopotamiyaga  yoqqan  yomg irdan ʻ ,  bahorda  tog lardagi  ʻ qor  va  muzlarning  erishidan toshadi. O rtacha suv sarfi  ʻ Bag dod ʻ  sh. yaqinida 1240 m³/sek, maksimal suv sarfi 10000 m³/sek, minimal suv sarfi 150 m³/sek.  Yog in ʻ  kam yog ishi,  ʻ bug lanish ʻ  va  sug orishga ʻ  sarflanishi natijasida quyi oqimida  suvi  ancha kamayib ketadi. Daryo ko plab  ʻ loyqa ,  qum ,  shag al ʻ  oqizib keladi. Quyilish joyidan Bag dod sh.gacha (suv ko payganda  ʻ ʻ Mosul  sh.gacha)  kema  qatnaydi.