ТА Қ ДИМОТ ДА Р МА ВЗУИ : К А ЛИМА А З Ҷ ИҲ АТИ СОХ Т

Сох ти к алим а ва ш ак лҳ ои он Бо назардош ти тарк и би сарф и и к алим а сох ти к алим аҳ о м у - айян к арда м еш авад . К алим аҳ о аз ҷ иҳ ати сох т сод да, сох та, м у рак к аб ва тарк и бӣ м еш аванд . Ин ҷ о гуф тан ҷ оиз аст, к и дар натиҷ аи инк иш оф и таърих ии тӯлониро аз сар гу зарони дани забони тоҷ и к ӣ дар баъзе к алим аҳ о вандҳ о бо реш аи к алим аҳ о як лу х т ш уда, ш ак ли як к алим аи ба ҳ иссаҳ о ҷ удонаш авандаро гириф таанд, к и ҳ оло созаҳ ои м аънодор ва ёридиҳ андаи ин гу на к алим аҳ оро ҷ удо к ардан м у м к и н нам егардад . Ин буд , к и к али - м аҳ ои м азк у р дар забони адабии ҳ ози раи тоҷ ик ҳ ам чу н к али - м аҳ ои рех та арзи ву ҷ уд нам удаанд .

К али м аҳ ои рех та аз к алим аҳ ои реш агӣ ва сох та то андозае ф арқ м ек у нанд . Ин гу на к алим аҳ о дар вақ ти к орбастш авиаш он ҳ ам чу н к алим аи сох та ва ё м у рак к аб су рат гириф та буданд, вале ë ҳ ангом и дар таъри х и инк иш оф и тӯлонӣ ба ҳ одисаҳ ои гу ногу н ду чор ш удани забон м у воф иқ и қ оидаву қ ону нҳ ои он м аъ но ё к и тарк иби овози и онҳ о тағ йи р ёф та ш ак лан сод датар ш удаанд .

Рех таш авӣ ё х уд соддаш авии к алим аҳ ои рех та асосан дар ҳ о- латҳ ои зерин ба ам ал м еояд: ҳ ангом и тағ йири м аъно к ардани созаҳ о; дар вақ ти тағ йир ёф тани тарк иби овозии к алим аҳ о; дар ҳ олати барҳ ам х ӯ рдани к алим аҳ ое, к и ҳ ам ин гу на соза до- ранд

Ба сох та будани баъ зеи ин к алим аҳ о пасвандҳ ои тарк и баш он гу воҳ ӣ м едиҳ анд, вале барҳ ам х ӯ рдани м аънои лу ғавии реш аи к али м а и м к оният нам едиҳ ад , к и онҳ о им рӯ з ҳ ам чу н к алим аи сох та ба ҳ исоб гириф та ш аванд . Ба ин навъ и к алим аҳ ои рех та воҳ идҳ ои лу ғавии “ зи м и стон” “ барзгар” “ барзгар” ду редгар С ОРБОН