logo

Markaziy Osiyo xalqlari

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

4353.33203125 KB
Mav zu: Mark aziy  Osiy o 
xalqlari
1.Mark aziy  Osiy o 
xalqlarining urf-odat lari
2.Mark aziy  Osiy o 
xalqlarining lingv ist ik asi
3.Madaniy at  v a din O’rt a Osiy o v a 
Qozog’ist on xududlari: 
quruq cho’l v a 
dasht lardan, janubda v a 
janubiy -sharqda Ty an-
Shan, Pomir v a Kopet  
Dog’ t og’ t izmalari bilan 
t ugay di. Uning janubiy - 
garbida subt ropik  
zonalari xam mav jud. 
Duny o dengizlariga 
chiqish y o’q Kaspiy  v a 
Orol dengizlari aslida 
k at t a k o’llardir. Ishlab 
chiqarish xo’jaligi asosan 
dary o, soy  v a buloqlarga 
y aqin joy larda qadim 
zamonlarda riv ojlangan.  Mark aziy  Osiy o  xududi 4 mln k v.k m. Bu erda 5 t a must aqil dav lat : 
O’zbek ist on, Qozorist on, Qirg’izist on, Turk manist on v a Tojik ist on 
respublik alari 1991 y ida Sobiq SSSRning parchalanishidan v ujudga 
k elgan.  Oʻzbek  
milliy  
liboslari:
O’zbek  milliy  
libosiga 
ay ollar uchun  
—  z ar ch o pon, 
doʼppi v a 
at las ,  erk ak lar 
uchun-do’ppi, 
chopon, 
belbog’ v a 
y ax t ak  k iradi. Qozoq 
milliy  
liboslari:
erk ak lar  —
shapan,bos
h k iy im —
t imak , 
ay ollar esa 
k amzul,bes
hmet ,bosh 
k iy imi   —
t aqiy a Qirgʻiz 
milliy  
liboslari: 
erk ak lar —  
chepk en, 
k ement ay, 
bosh k iy imi 
—  malaxay, 
ay ollar esa 
an ʼ anav iy  
libosi   —  
beldemchi, 
bosh k iy imi 
esa elechek Turk man 
milliy  
liboslari: 
erk ak lar - 
balak , 
t oʻn, 
chek men, 
ay ollar 
libosi 
dizdan,k u
rt e,ichme
k Tojik  
milliy  
liboslari: 
erk ak lar- 
jelak , 
k oʻy lak , 
k amzul,a
y ollar - 
chak ion 
xalat ,k ur
t acha, 
k urt ai 
marmar Markaziy Osiyo 
xalqlarining oʻziga xos 
milliy liboslari    Oʻzbek tili (Oʻzbekcha) — Oltoy 
tillari oilasining turkiy tillar 
turkumiga kiruvchi tildir. Ushbu 
til Oʻzbekiston Respublikasining 
Konstitutsiyasiga muvofiq 
davlat tili hisoblanadi
Amudaryo va Sirdaryo oraligʻida 
yashovchi oʻzbeklar va tojiklar yer 
yuzidagi mavjud uch irqning 
(yevropeoid, negroid va mongoloid) 
biri — yevropeoid irqining «Oʻrta 
Osiyo ikki daryo oraligʻi tipi»ga 
mansub deb topildi. Moskvalik 
antropolog A. I. Yarxo bu irqni 
«Pomir-Fargʻona tipi» deb atadi Turkman tili — turkiy tillardan biri. Asosan, 
Turkmanistonda, shuningdek, Oʻzbekiston, 
Tojikiston, Qozogʻiston respublikalarining 
ayrim tumanlarida, Rossiya Federatsiyasining 
Stavropol oʻlkasida, Afgʻoniston, Turkiya, Eron 
va boshqa mamlakatlarda tarqalgan. 
Turkmanistonning rasmiy  tili.Asosiy  laxjalari: 
taka, yovmut, ersari, goʻklan, sariq, salir, 
chovdur va boshqa Stavropoldagi Turkman 
tili lahjasi truxmen tili deb ataladi.
Turkmanlar o‘zbeklardan farqli o‘laroq, yuzi 
kengroq, qomati to‘qroq, shuning uchun ular 
qalmoqlarga ko‘proq o‘xshaydi. Ularning eng 
kuchli qabilasi — teke; ularning hammasi 
ko‘chmanchi bo‘lib, Amudaryoning chap 
qirg‘og‘ida, Qarshidan Xiva chegarasigacha 
yashashni afzal ko‘radilar. Qirgʻiz tili — turkiy tillarning qirgʻiz-
qipchoq guruhiga mansub tillardan, 
Qirgʻiziston Respublikasining davlat tili. 
Asosan, Qirgʻi-zistonda, shuningdek. 
Oʻzbekiston, Tojikiston, Qozogʻiston, 
Xitoy, Afgʻoniston, Rossiya Federatsiyasi, 
Pokiston va boshqa Hududlarda 
tarqalgan.Qirgʻiz tili 2 ta: shimoliy  va 
jan ubiy  lahja guruhlariga boʻlinib, bu 
lahjalar, asosan, fonetika va leksika 
sohalarida oʻzaro farqlanadi; ayni jihatlari 
bilan boshqa turkiy tillardan ham ajralib 
turadi. Janubiy lahjaga oʻzbek tilining 
taʼsiri kuchli.Qirgʻizlarning kelib chiqishi haqida turli qarashlar mavjud, xususan ularning 
Yenisey qirgʻizlari deb atalmish xalqdan tarqalgani masalasi munozarali. 
Qirgʻizlarning ilk etnik tarixi qad. qabila ittifoklari (hunlar, dinlinlar, saklar va 
usunlar) bilan bogʻliq. Turk xoqonligi va koʻchmanchi davlat uyushmalari 
davrida (6—10-asr), keyinchalik qirgʻizlar tarkibiga kirgan qabilalar Sayan-Oltoy, 
Irtish boʻyi, Sharqiy Tyanshanning turkiy aholisi orasida shakllanganlar. Qozoq t ili (Qozoqcha)— t urk iy  
t illarning qipchoq guruhiga 
mansub t illardan; qoraqalpoq 
v a noʻgʻay  t illari bilan bir-
galik da qipchoq t illarinnng 
qipchoq-noʻgʻay  guruhchasini 
t ashk il et adi. Qozogʻist on  
Respublik asining dav lat  t ili.
Qozoqlarning etnogenezi turli 
koʻchmanchi qabilalarning uzoq muddat 
davomida aralashuvi sharoitida kechgan. 
Qozoqlarning qadimgi ajdodlariga saklar, 
usunlar va boshqalar kirgan. Milodning 
boshlarida Orol dengizidan gʻarbda 
qozoq etnogeneziga tasir etgan alanlar 
yashagan. Tojik tili — hindevropa oilasidagi 
eroniy tillar guruhining janubi-gʻarbiy 
guruhchasiga mansub til. Asosan, 
Tojikiston va Shimoliy Afgʻonistonda, 
Oʻzbekiston, Qirgʻiziston va 
Qozogʻistonning ayrim tumanlarida, 
qisman Eronda tarqalgan. 
Tojiklar eroniy xalqlardan biri boʻlib 
fors-tojik kontinuumining turli 
lahjalarida gaplashadi va hozirgi 
Afgʻoniston, Tojikiston, Oʻzbekiston, 
Qirgʻiziston hamda Pokistonda 
joylashgan hozirgi Eronning sharqi 
va shimoli-sharqidagi hududlarda 
istiqomat qiladi. Oʻzbek 
milliy 
taomlari:
Norin va 
osh Turkman 
milliy 
taomi:toʻ
gʻrama Tojik 
milliy 
taomlarid
an biri 
binkoba Qozoq milliy 
taomi: 
beshbarmo
q Qirgʻiz milliy 
taomi:kerchoo

Mav zu: Mark aziy Osiy o xalqlari 1.Mark aziy Osiy o xalqlarining urf-odat lari 2.Mark aziy Osiy o xalqlarining lingv ist ik asi 3.Madaniy at v a din

O’rt a Osiy o v a Qozog’ist on xududlari: quruq cho’l v a dasht lardan, janubda v a janubiy -sharqda Ty an- Shan, Pomir v a Kopet Dog’ t og’ t izmalari bilan t ugay di. Uning janubiy - garbida subt ropik zonalari xam mav jud. Duny o dengizlariga chiqish y o’q Kaspiy v a Orol dengizlari aslida k at t a k o’llardir. Ishlab chiqarish xo’jaligi asosan dary o, soy v a buloqlarga y aqin joy larda qadim zamonlarda riv ojlangan.

Mark aziy Osiy o xududi 4 mln k v.k m. Bu erda 5 t a must aqil dav lat : O’zbek ist on, Qozorist on, Qirg’izist on, Turk manist on v a Tojik ist on respublik alari 1991 y ida Sobiq SSSRning parchalanishidan v ujudga k elgan.

Oʻzbek milliy liboslari: O’zbek milliy libosiga ay ollar uchun — z ar ch o pon, doʼppi v a at las , erk ak lar uchun-do’ppi, chopon, belbog’ v a y ax t ak k iradi.

Qozoq milliy liboslari: erk ak lar — shapan,bos h k iy im — t imak , ay ollar esa k amzul,bes hmet ,bosh k iy imi — t aqiy a