OSSURIYA DIPLOMATI K HUJ J ATLARI X USUSIYATLARI OSSURIYA DAVLATI DA ELCHILIK VA RAZVEDKA FAOLIYATI. RE J A: 1.OSSURI YA DIPLOMATIK HUJ J ATLARI - SHARTNOMALA RN I NG X USUSIYATLA RI . 2.ELCHILA R FAOLIYATI VA MUZOKA RA LAR. 3.OSSURI YA RAZVEDKA FAOLIYATI .

OSSURIYA DI PLOMATI K HUJ J ATLA RI – SHARTN OMALARN IN G X USUSIYATLA RI. OSSURI YA TARI X I BILA N BOG‘LIQ MAN BALA RDA HUKMDORLARN I NG O‘ZIGA VASSAL BO‘LGAN HUKMDORLAR BILAN TUZGA N SHARTN OMALARI HAQI DA. KO‘PLA B QAY DLA R SAQLAN IB QOLGA N. ULARDAN KAM SON LI LARIGI N A BIZGACHA Y ETI B KELGA N. J UMLADA N , MIL.AVV. I X ASR 20-Y ILLA RI DA OSSURIYA PODSHOSI SHAMSHI-A DAD V BI LAN . BOBIL HUKMDORI MARDUK-ZA KIRSHUMI I O‘RTASI DA SHARTNOMA AN CHAY IN PARCHA LA N GAN .

holat da y et ib k elgan bo‘lib, aft idan, uni ossuriy alik larning Bobilga y urishidan v a Bobil podshosi Bauaxiddinni asirlik k a olib k et gandan k ey in huk mdorning o‘g‘li Adad-nerari II I (mil.av v. 810-783-y y.) v a Bobil huk mdori t uzishgan: " Ossuriy a v a Kardeny ash (Bobil) xalqlari ... mint aqa bo‘y lab bir-birlari bilan v ijdonan chegara o‘rnat dilar " – dey iladi shart nomada X uddi shunday ossuriy alik lar g‘alabasidan k ey in t uzil gan shart nomalarga misol t ariqasida mil.av v. 754- y ilda Ashshur-nerari V (mil.av v.754-745-y y.) v a Suriy adagi Bit -Agusi huk mdori Mat iil u o‘rt asi da t uzi lgan shart nomani ham k iri t ish mumk in. O‘z-o‘zidan bunday mazmundagi shart nomalarda g‘ol ib t omon y et ak chi so‘zga ega bo‘lgan.Mat ii lu shart nomani xudolar, o‘zi , farzandlari, ahli ay onlar, mamlak at aholisi nomi bilan “abadiy muddat ga” t uzgan. Shart noma k o‘ra, Mat i ilu A shshur- nerari V v a uning v ori sl ari ga qarshi chi qmasl ik , Ossuriy aga harbiy, ay ni qsa jang arav alari bil an y ordam berish, jang maydonidan qochib k et maslik , ossur huk mdori dushmanl ari ni y ashi rmaslik v a ularni ng boshqa mamlak at larga qochib k et ishiga .

Shart nomani buzadigan bo‘lsa Bit -Agusi aholisi xudolar qahriga uchrashi k o‘rsat iladi. Shart noma xot imasida qanday dir bir sirli (afsunli) marosim t art iblari amalga oshirilganligini k uzat ish mumk in: “ Bu bosh (uzilgan) qo‘y boshi emas, balk i Maiiluning boshidir... Agar Mat iilu bu k elishuv ni buzsa, xuddi qo‘y boshi k esib olinganidek , uning boshi ham t anasidan judo et iladi” . Yana Mat iilu fuqarolariga ossur huk mdori v a uning farzandari v a ahliay onlariga “ hay ot i” uchun x udolarga ibodat qilish majburiy at i y uk langan. Shart nomalar mazmuniga k eladigan bo‘lsak , ularga qat ’iy ri oya qilish t alab qili ngan. Yuqorida ay t ganimizdek , uning t uzili shi x udolar oldida afsunli , rit ual harak at lar, qasamy odlar bilan amalga oshgan v a muqaddas it t ifoq k uchi ga t eng bo‘lgan. Shart nomaning buzil ishi xudol arning “ muqaddasl igiga” oy oq qo‘y ish bilan barobar bo‘lgan. Bu shav qat sizlarcha jazolangan. Shart nomani buzgan t omon, odat da o‘z maml ak at i must aqil ligini y o‘qot ish, “ol dingidan k o‘ra k o‘proq” o‘lpon t o‘lash bilan jav ob bergan, k o‘pi ncha u v a uning mamlak at i o‘z erk ini y o‘qot ib, asirli k k a ol ib k et il gan v a hat t o huquqiy me’y or hisoblangan. Lek in shart nomalar bo‘y icha ik k inchi darajali hisoblanuv i sherik larga t aqiqlangan holat lar ossuriy alik larning o‘zlari t omonidan hech qanday andishasik lik bilan amalga oshirilgan, y a’ni g‘olib sifat ida ossuriy alik larda majburiy at bo‘lmagan v a shart nomalardagi majburiy at lar odat da bir t omonlama xarak t erni k asb et gan

MUZOKARALAR VA ELCHI LI KLAR. MIL.AV V. I MI N G Y I LLI KDA MUZOKARALAR OLIB BORISH VA ELCHILI KLAR Y UBORISH DAV LATLARARO MUN OSABATLARN I N G ODATIY N ORMALARI DAN BI RI BO‘LGAN . URUSH YOKI TI N CHLIK PALLALARI DA MAN FAATDOR TOMON LAR O‘RTASIDA MUZOKARALAR OLI B BORILGAN , MAKTUBLAR Y UBORILGAN , TURLI VAZIFALAR BA J ARUVCHI ELCHILAR ALMASHILGAN .