Sharqiy Osiyo
![Sharqiy Osiyo](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_1.png)
![Geografik o‘rni.
Sharqiy Osiyo Xitoy davlatining sharqiy qismini, Koreya
yarimorolini, Yapon orollarini egallaydi. Bu o‘lka shimoldan
janubga qarab dengiz sohillari bo‘ylab bir necha ming
kilometrga cho‘zilgan.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_2.png)
![Tabiiy sharoiti.
Sharqiy Osiyoning zaminida kristall jinslardan tarkib
topgan Xitoy-Koreya va Janubiy Xitoy platformalari
yotadi.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_3.png)
![Platformaning yuzasi Xuanxe
va Yanszi daryolari keltirgan
alluvial yotqiziqlardan tashkil
topgan.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_4.png)
![Bu hudud Buyuk Xitoy
tekisligiga mos keladi.
Pasttekislikning markaziy
qismida uncha baland
bo‘lmagan Shandun tog‘i
ko‘tarilib turibdi.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_5.png)
![Buyuk Xitoy tekisligining shimoliy qismi iqlimi mo‘tadil
mussonli, janubi subtropik mussonli iqlimdir.
Mo ‘tadil
Subtropik](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_6.png)
![Shimolda qish quruq, sovuq (– 6 °C), janubda iliq (+3
°C) bo‘ladi.
– 6 °C
+3 °C](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_7.png)
![Yozi issiq, dengiz sohillarida iyulning o‘rtacha harorati
+26°C.
+26 °C](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_8.png)
![Yillik yog‘in miqdori shimolda 500 mm, janubda 1000
mm. Yog‘inning qariyb 80%i yoz oylariga to‘g‘ri
keladi.
500 mm
1000 mm](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_9.png)
![Musson yomg‘irlari davrida daryolar to‘lib oqadi. Suv
toshqinlarining oldini olish maqsadida daryo bo‘ylariga damba –
to‘siqlar qurilgan.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_10.png)
![Bu tekislikdan Xuanxe, Yanszi va boshqa daryolar oqib
o‘tadi.
Xuanxe
Yanszi](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_11.png)
![Tekisliklarda ko‘llar va suv omborlari ham ko‘p. Eng
yirik ko‘llardan biri Tayxu ko‘lidir.
Tayxu ko‘li](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_12.png)
![Buyuk Xitoy tekisligida unumdor qo‘ng‘ir tuproqlar
hosil bo‘lgan.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_13.png)
![Ular insonning ko‘p yillik faoliyati natijasida to‘liq
o‘zlashtirilgan.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_14.png)
![Shuning uchun o‘lkaning sharqiy qismida fasliy (musson) nam
o‘rmonlar zonasi, g‘arbidagi dasht zonalarida antropogen
landshaftlar tashkil topgan.
2
1 1
2](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_15.png)
![Oz bo‘lsa-da, mangra,](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_16.png)
![qarag‘ay,](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_17.png)
![eman,](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_18.png)
![paporotnik,](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_19.png)
![magnoliya o‘simliklari uchraydi.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_20.png)
![Dehqonlar tekislikning shimolida yiliga ikki marta,
janubida, hatto uch marta hosil yetishtiradilar.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_21.png)
![Sharqiy Osiyo o‘lkasining janubiy qismlarini Janubiy Xitoy past
tog‘lari egallagan. Bu kichik o‘lka balandligi 2 000 m gacha
ko‘tarilgan Nanlin va Uishan tog‘laridan tarkib topgan.
Nanlin Uishan](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_22.png)
![U hududlar iqlim sharotiga ko‘ra subtropik va qisman
subekvatorial mintaqada joylashgan. Musson shamollari past
tog‘larga ko‘p yog‘in keltiradi.
Subtropik
Subekvatorial](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_23.png)
![Qadimda buy yerlarda o‘simlik qoplami bargini to‘kadigan va
doimiy yashil aralash o‘rmonlardan tashkil topgan. Keyinchalik
bu o‘rmonlar insonning xo‘jalik faoliyati tufayli kesib yuborilgan
va ularning o‘rnini madaniy ekinlar egallagan.
Sholi terassasi](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_24.png)
![Faqatgina tog‘larning baland qismlarida ayrim
o‘rmonlar saqlanib qolgan.
Bambuk o‘rmoniSubtropik aralash o‘rmonlar](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_25.png)
![Xuanxe va Yanszi daryolari havzalarining katta maydonlarida
paxta, janubiy qismida shakarqamish, apelsin, mandarin, ananas
va bananlar yetishtiriladi.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_26.png)
![Bu o‘lkaning asosiy ekini sholi va dunyoga mashhur
Xitoy choyi hisoblanadi.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_27.png)
![Bundan tashqari, bug‘doy, soya,](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_28.png)
![tariqning bir turi — gaolyan ham yetishtiriladi.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_29.png)
![Sharqiy Osiyo o‘lkasi turli xil foydali qazilmalarga boy. Janubiy
Xitoy past tog‘lari qalayi va volfram foydali qazilmalari bilan
mashhur.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_30.png)
![Sharqiy Xitoyda toshko‘mir va temir rudasining
zaxirasi juda katta.](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_31.png)
![© Foydalanilgan adabiyotlar:
•
A. Soatov, A. Abulqosimov, M. Mirakmalov. –
Geografiya (Materiklar va okeanlar tabiiy
geografiyasi), umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6-
sinfi uchun darslik – Toshkent: „O‘qituvchi“, 2017/
www.eduportal.uz
•
A. Soatov, A. Abulqosimov – Geografiya (Materiklar
va okeanlar tabiiy geografiyasi), umumiy o‘rta ta’lim
maktablarining 6- sinfi uchun darslik – Toshkent:
„O‘qituvchi“, 2005
•
Geografiya, Atlas, 6-sinf, 2020-yil](/data/documents/071a09b3-1c1e-4ae7-bb5f-5fc3771c6b56/page_32.png)
Sharqiy Osiyo
Geografik o‘rni. Sharqiy Osiyo Xitoy davlatining sharqiy qismini, Koreya yarimorolini, Yapon orollarini egallaydi. Bu o‘lka shimoldan janubga qarab dengiz sohillari bo‘ylab bir necha ming kilometrga cho‘zilgan.
Tabiiy sharoiti. Sharqiy Osiyoning zaminida kristall jinslardan tarkib topgan Xitoy-Koreya va Janubiy Xitoy platformalari yotadi.
Platformaning yuzasi Xuanxe va Yanszi daryolari keltirgan alluvial yotqiziqlardan tashkil topgan.
Bu hudud Buyuk Xitoy tekisligiga mos keladi. Pasttekislikning markaziy qismida uncha baland bo‘lmagan Shandun tog‘i ko‘tarilib turibdi.