Tabiiy va sun'iy polimerlar kimyosi. Ularning xalq xoʻjaligidagi ahamiyati

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

401.671875 KB

Скачать

Mavzu: Tabiiy va sun'iy polimerlar
kimyosi. Ularning xalq xo jaligidagi ʻ
ahamiyati
Reja:
1. Polimerlar haqida.
2. Tabiiy va sun'iy polimerlar.
3. Polimerlarning xalq xo’jaligidagi ahamiyati.

(Polimer yunoncha polimer - ko‘p qismlardan tashkil
topgan; xilma-xil) degan ma’noni ahglatadi.
Molekulalari bir yoki bir necha turli ko‘p sonli
takrorlanuvchi halqalar – monomerlardan tashkil
topgan, yuqori molekulali kimyoviy birikmadir.
Polimerlar tabiiy va sun’iy bo‘ladi.
Tabiiy polimerlarga selluloza, jun, ipak, tabiiy kauchuk
va boshqalar,
sun’iylariga esa organik shisha, polietilen, viskoza,
kapron, neylon, sintetik kauchuk va boshqalar kiradi.
Yuqori molekular organik birikmalar yoki ularning
guruhlari, ko‘pincha, smolalar deb ataladi.

1833 yilda J. Berzelius "polimeriya" atamasini
kiritdi, uni izomeriya turlaridan biri deb ataydi.
Bunday moddalar (polimerlar) bir xil tarkibga
ega bo'lishi kerak, ammo etilen va butilen kabi
molekulyar og'irligi har xil bo'lishi kerak. J.
Berzeliusning xulosasi «polimer» atamasi
haqidagi zamonaviy tushunchaga to‘g‘ri
kelmaydi, chunki o‘sha davrda haqiqiy (sintetik)
polimerlar hali ma’lum emas edi. Sintetik
polimerlarga birinchi murojaatlar 1838
(poliviniliden xlorid) va 1839 (polistirol) ga
to'g'ri keladi.

Tabiiy polimerlar asosan biopolimerlar - oqsil
moddalari, kraxmal, tabiiy smolalar (qarag'ay
rozini), sellyuloza, tabiiy kauchuk, bitum va
boshqalar bo'lib, ularning ko'pchiligi tirik va
o'simlik organizmlari hujayralarida biosintez
jarayonida hosil bo'ladi. Biroq, sanoatda,
ko'p hollarda, sun'iy va sintetik polimerlar
qo'llaniladi.

TABIIY POLIMERLAR STRUKTURASI
Emas, balki birikmalar, bu sinfning barcha a'zolari bir xil
tuzilishga ega. Shunday qilib, tabiiy va sintetik polimerlarni
ancha farq qilishi mumkin. eng qulay va energiya jihatidan
mavjud, shuning uchun, ularning molekulalari yo'naltirilgan.
Biroq, ko'p tabiiy turlari o'zgarib jarayonida va ularning
tuzilishini shishib qodir. zanjir tuzilishi bir necha eng keng
tarqalgan varyantlar bor:
chiziqli;
tarvaqaylab ketgan;
Stellate;
yassi;
to'r;
lenta;
taroqsimon.

TABIIY POLIMER QAYSI MODDA HISOBLANADI?
Bu savolga javob berish uchun, birinchi, biz
sizlarga atrofida qarash. Bu bizni o'rab? ,
Nafas qayta, gul va meva va urug 'ishlab
chiqarish iste'mol biz atrofida tirik
organizmlarni. Va ular nuqtai molekulyar
nazaridan bor? Bu kabi birikmalar:
•
oqsillar;
•
nuklein kislotalar;
•
polisaxaridlar.

Shunday qilib, tabiiy polimer yuqorida birikmalar
har hisoblanadi. Shunday qilib, biz atrofida hayot,
bu molekulalarning mavjudligi faqat rahmat bor,
deb paydo. qadim zamonlardan beri, odamlar,
paxta kiyim-kechak, ipak, jun va hayvonlar terisini
yaratish uchun ishlatiladi to'quv ip, jun,
mustahkamlash va uylarini qurish uchun loy,
aralash va hal ishlatiladi. Tabiiy organik polimer o'z
shakllanishi va rivojlanishining barcha
bosqichlarida odamni hamroh, va ko'p jihatdan biz
bugun bor natijalarga erishish uchun uni yordam
berdi.

sintetik polimerlar bularning barchasi
laboratoriyada yoki sanoat tarozida inson qo'li bilan
qilingan narsalar. Strukturaviy ravishda, ular
monomerlar deb nomlangan kichik birliklarning
birlashuvidan iborat bo'lib, ular polimer zanjiri yoki
tarmoq deb ataladigan narsani hosil qiladi.
Pastki yuqori qismi "spagetti" tipidagi polimer
tuzilishini aks ettiradi. Har bir qora nuqta kovalent
bog'lanish bilan boshqasiga bog'langan monomerni
ifodalaydi. Ballarning ketma-ketligi polimer
zanjirlarining o'sishiga olib keladi, ularning
identifikatsiyasi monomerning tabiatiga bog'liq
bo'ladi.

Xususiyatlari
Polimerlarning mumkin bo'lgan tuzilmalari
xilma-xil bo'lganidek, ularning xususiyatlari
ham har xil. Ular monomerlarning
chiziqliligi, tarvaqaylab ketishi (zanjirlar
tasvirida yo'q), bog'lanishlari va molekulyar
og'irliklari bilan yonma-yon yuribdi.
Biroq, polimerning xususiyatini belgilaydigan
strukturaviy naqshlar mavjudligiga qaramay -
va shuning uchun uning turi - ularning
aksariyati umumiy xususiyatlarga va
xususiyatlarga ega.

Termoplastikalar
Ular chiziqli yoki kam tarmoqlangan polimerlardir,
ularning molekulalararo o'zaro ta'sirini harorat
ta'sirida engib o'tish mumkin. Bu ularning
yumshatilishiga va shakllanishiga olib keladi va
ularni qayta ishlashni osonlashtiradi.
Termostable
Termoplastikalardan farqli o'laroq, termoset
polimerlari polimer tuzilmalarida ko'plab shoxlarga
ega. Bu ularning molekulalararo o'zaro ta'sirlari
tufayli deformatsiyasiz yoki erimay yuqori
haroratlarga bardosh berishga imkon beradi.

Polimerlarning xalq xo’jaligidagi ahamiyati
Polimerlar haqidagi tushunchalar va ularning oddiy
moddalardan farq qiluvchi xossalari hamda uning
sabablari, polimer materiallarini xalq xo’jaligining
turli sohalarida keng ishlatilishini va turmushdagi
ularning rolini tushuntirishga asos bo’ladi. Hozirgi
kunda polimer materiallar ishlatilmaydigan sohani
topish qiyin. Jumladan, ular samaliyotsozlikda,
avtomobilsozlikda, mashinasozlikda, tibbiyotda,
oziq-ovqat sanoatida, radio va elektrotexnikada,
qishloq xo’jaligida, chorvachilik va baliqchilik
tarmoqlarida, qurilish sohalarida, temir yo’l va
boshqa sohalarda keng ishlatiladi.

Polimerlar qishloq xo’jaligi va suv xo’jaligida.
Polimer materiallaridan qishloq xo’jaligi va oziq-ovqat
sanoatining turli sohalarida foydalanish yil sayin ortib
bormoqda. Hozirgi vaqtda qishloq xo’jaligining turli
sohalarida 30 dan ortiq polimerlardan olingan, besh
mingdan ortiq mahsulot ishlatilmoqda. Qishloq xo’jaligi va
bu bilan bog’liq bo’lgan sohalar uchun ishlatilayotgan
polimer pardalarning salmog’i yil sayin ortib bormoqda.
Keyingi yillarda sanoatda ishlab chiqarilayotgan
pardalarning sifatini yaxshilashga ham e’tibor berilmoqda.
Qishloq xo’jaligidagi polimer pardalarning ishlatilish
sohalariga qarab ularning maxsus talablar qo’yilmoqda.
Pardalar pishiq va tiniq bo’lib, quyosh nurini yaxshi
o’tkazish va quyoshga chidamli bo’lishi kerak.

Mavzu: Tabiiy va sun'iy polimerlar kimyosi. Ularning xalq xo jaligidagi ʻ ahamiyati Reja: 1. Polimerlar haqida. 2. Tabiiy va sun'iy polimerlar. 3. Polimerlarning xalq xo’jaligidagi ahamiyati.

(Polimer yunoncha polimer - ko‘p qismlardan tashkil topgan; xilma-xil) degan ma’noni ahglatadi. Molekulalari bir yoki bir necha turli ko‘p sonli takrorlanuvchi halqalar – monomerlardan tashkil topgan, yuqori molekulali kimyoviy birikmadir. Polimerlar tabiiy va sun’iy bo‘ladi. Tabiiy polimerlarga selluloza, jun, ipak, tabiiy kauchuk va boshqalar, sun’iylariga esa organik shisha, polietilen, viskoza, kapron, neylon, sintetik kauchuk va boshqalar kiradi. Yuqori molekular organik birikmalar yoki ularning guruhlari, ko‘pincha, smolalar deb ataladi.

1833 yilda J. Berzelius "polimeriya" atamasini kiritdi, uni izomeriya turlaridan biri deb ataydi. Bunday moddalar (polimerlar) bir xil tarkibga ega bo'lishi kerak, ammo etilen va butilen kabi molekulyar og'irligi har xil bo'lishi kerak. J. Berzeliusning xulosasi «polimer» atamasi haqidagi zamonaviy tushunchaga to‘g‘ri kelmaydi, chunki o‘sha davrda haqiqiy (sintetik) polimerlar hali ma’lum emas edi. Sintetik polimerlarga birinchi murojaatlar 1838 (poliviniliden xlorid) va 1839 (polistirol) ga to'g'ri keladi.

Tabiiy va sun'iy polimerlar kimyosi. Ularning xalq xoʻjaligidagi ahamiyati

10.08.2023

0

401.671875 KB

Похожие