Turli yosh davrlarida jinsiy bezlar faoliyati

Turli yosh davrlarida jinsiy bezlar faoliyati

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

748.3759765625 KB

MAVZU:Turli yosh davrlarida jinsiy
bezlar faoliyati

Gipotalamus -Gipofiz-Jinsiy bezlar o’qi
Asosiy
boshqaruv
tuzilmalari
(♂&♀)
Miya
(gipotalamus) Gipofiz bezi Jinsiy bezlar
(moyak va
tuxumdonlar)

1-GipotalamusKo’payishda qanday gormonlar ishtirok
etadi ?
1. Gonadotropin chiqaradigan
gormon (GnRH).
2. Tirotropinni chiqaradigan
gormon (TRH).
3. Prolaktinni ishlab
chiqaruvchi gormon (PIH).

2- Gipofiz bezi
A- oldingi gipofiz labi
1. Luteinlashtiruvchi gormon(LG).
2. Folikulaniogohlantiruvchi
gormon(FOG)
3. Prolaktinni hosil qiluvchi gormon
(PHQG).

B-Orqa gipofiz labi
•
Oksitoksinlar.

3. Jinsiy bezlar
A- Moyaklar
1.Testosteron .
3. Mullerian sintez qiluvchi gormon
(MSQG).

B-Tuxumdon
1. Estrogen.
2. Progesteron.

Gormonlar Hujayra
turlariga
qarab
ajratiladi Kimyoviy
tuzilishi Asosiy maqsadli
to’qima Printsipial harakatlar
Folikulani
ogoxlantiruvchi
gormonlar (FOG) Gonadatroplar Peptid Jinsiy bezlar Tuxumdon follokularining rivojlanishi-
ni rag’batlantiradi; moyakdagi
spermatogenezni tartibga soladi
Luteinlashtiruvchi
gormon (LHG Gonadatroplar Peptid Jinsiy bezlar Tuxumdonda ovulyatsiya va sariq
tananing shakillanishiga olib keladi,
estrogen va progesteron ishlab
chiqaradi
Qalqonsimon bezni
ogohlantiruvchi
gormon (QBOG) Tirotroplar Peptide Qalqonsimon bezda Qalqonsimon bez gormonlarining
sekretsiyasi
Adrenokortikotrop
gormon
(AG) Kartikotroplar Peptid Buyrak usti bezi Glukokortikoid, mineralokortikoid va
androgenlarning sekretsiyas
Melanotsitlarni
ogohlantiruvchi
gormon(MOG) Kartikotroplar Peptide Teri va sochdagi
melnotsitlarda Melanin ishlab chiqarish
O’sish gormoni Somatotroplar Peptid Jigar va yog’
to’qimalarida Rag’batlantiradi(tananing o’sishi,
insulinga o’xshash o’sish omillari
sekretsiyasi, lipoliz) insulinning
uglevod va lipidmetabolizmiga tasirini
sintez qilad
Prolaktin Laktotrplar Peptid Tuxumdonlar va sut
bezlarida Sut sekretsiyasini ishlab chiqarishOLDINGI GIPOFIZ BEZINING
HUJAYRA TURI

Gonadotropin sekretsiyasini nazorat qilish

Oldingi gipofiz tomonidan
gonadotropin gormonlari sekretsiyasi-
ga gipotalamus-gipofizial darvoza
tomirlari deb ataladigan kichik qon
tomirlar orqali gipofizga o’tkaziladi
GnRH tomondan boshqariladi

Oldingi gipofizda GnRH hujayralariga
ta’sir qilib, sekretsiyani nazorat qiladi.


Gipotalamus neyronlarining bir necha guruhlarini GnRH
pulsatsiyalanuvchi tarzda(soatiga bir marta) chiqaradi.
GnRH sekretsiyasi miyaning boshqatuzilmalari (sezgi
orqali muhit) , tana vazni va aylanma gormonlar tasirida
bo’ladi

-ve
-ve -ve
-ve-ve
-ve +ve
+veGipotalamus
Oldingi gipofiz
Reproduktiv
trakt Xulq-atvor tasiri
Jinsiy bezlar FSH & LH GnRH
Jinsiy bez steroidlari
Testosteron
Estrogen(oraliq)
Progesteron
Estrogen 
Testosteronlar :
GnRH sekretsiyasini kamaytiradi

Estrogen(oraliq konsentratsiyasi):
sekretsiyani pasaytiradi, impulsda
ajraladigan miqdorni kamatiradi

Progesteron :
Estrogenning tasirini
kuchaytiradi, impulslar
chastotasini pasaytiradi

Faqat estrogen (yuqori
konsentratsiyali.):
GnRH ning chiqarilishiga yordam
beradi, bu “ to’lqin”ni keltirib
chiqaradi

Progesteron:
GnRH ko’tarilishini keltirib
chiqaradigan yuqori darajadagi
estrogenni oldini oladi Gonadal steroid
hormones

Gonadatropinlarning moyaklar va tuxumdonga
tasiri

LH moyaklarning leydig hujayralarini (interstitsial hujayralar)
rag’batlantiradi, androgenlar (jinsiy steroid gormonlar), asosan
testesronni (kuniga 4-10 mg) chiqaradi. LH ning tasiri prolaktin
va inhibin tomondan kuchaytiriladi .
•
Testosteron o ’z navbatida spermatogenezni rag’batlantirish
uchun sertoli hujayralariga tasir qiladi va reproduktiv tizimni
saqlash uchun tananing boshqa qismlariga ham tasir qiladi

FSH moyaklar sertolin hujayralarida spermatozoidlarning
kamayishiga olib keladi. Moyaklar

Gipotalamus
Oldingi gipofiz
gonadatroplari
Moyak leyding
hujayralari FSHGnRH
LH
Moyak sertolin
hujayralari
Inhibinspermatogenez -ve-ve -ve Gipofiz portal tomirlari
Testosteron (kuniga 4-10mg)
Parvarishlash ichki genitalin
metabolik tasiri xulq-atvor
tasiri +ve
Prolaktin+veLH & FSH ning moyaklarga tasiri

1- Antral faza Tuxumdolar
•
LH hujayralari bilan bog’lanadi va ular androgen
gormonlarini(asosan androstenedion) ishlab chiqaaradi
•
FSH granuloza hujayralari bilan bog’lanadi, FSh
androgenlarni estrogenlarga aylantirish uchun tekal
hujayralar orqali androgenlarning biokimyoviy
o’zgarishiga olib keladi
Folikula o’sishi u-n ma’lum bir gonadotropik
stimulyatsiya uchun ko’proq estrogenlar ishlab
chiqariladi

Gipotalamus
Tuxumdonlarnin
g ichki qismiAntral faza (erta va o’rta
folikula
FSHGnRH
LH
Tuxumdon
granuloza
hujayrasi
Inhibin
Estrogen (oraliq) -ve
-ve-ve-ve
Androgenlar Gipofizning portal tomirlari
(sekretsiya miqdorini kamayishi)
Oldingi gipofi z
gonadot rofl ari

2- Ovlatsiyadan oldingi bosqich
•
Granuloza hujayralari LH retseptorlarini ifodalay boshlaydi.
. LH sekretsiya tezligi sezilarli darajada (6-10) marta oshadi, FSH ham bir vaqtning
o’zida taxminan (2-3) marta ortadi
•
LH ko’tarilishi bu retseptorlarni rag’batlantirdi va folikulada tez o’zgarishiga olib
keladi
•
FSH va LH sinergik tasir ko’rsatadi va follikulaning tez shishiga oilb keladi
•
Estrogen o’rniga progesteron ajralib chiqadi (progesteron chiqaradigan
hujayralar).
•
LH kolleginaza faoliginirag’batlantiradi, bu folikulaning yorilishiga olib keladi.
•
Yuqori darajadagi estrogenlar FSH sekretsiyasiga ijobiy qayta aloqa tasiriga ega.
•
FSH hali ham inhibin tomonidan sintez qilinadi

Gipotalamus
Oldingi gipofiz
gonadotroplari
Ichki follikulaOvulyatsiyadan keyingi
bosqich
(ovulyatsiyadan 37 soat
oldin)
FSHGnRH
LH to’lqin
Folikula
granuloza
hujayralari
Inhibin
Ostrogen (yuqori) +ve
-ve+ve +ve
Androgenlar Gipofiz poral tomirlari
LH retseptor-
larigranuloza
hujayralari-ning
tashqi
qatlamida
paydo bo’ladi FSH ning selektiv
inhibitsyon LH
ko’payishini
anglatadi(to’lqin)
(Follikula o’sib ko’proq hosil bo’ladi)

3- Luteal faza
•
Qolgan grazuloza va teka interna hujayralari tezda lutein
hujayralariga (asosan LH gabog’liq) o’zgaradi (tuxum hujayrasi
chiqarub yuborilgandan keyin) .
•
Korpus luteum progesteron va estrogenning katta miqdorini
yashiradi
•
Bu gormonlar FSH va LH ning past sekretsiya tezligini saqlab
qolish uchun oldingi gipofiz beziga kuchli qayta aloqa tasiriga
ega .
•
Lutein hujayralari yashirincha inhibin,bu gormon FSH
sekretsiyasini sintez qiladi.

xolesterin
pregnenlone
DHEA
Androstenedion
testosteron
Teka hujayrasi xolesterin
Pregnenlone
Androstenedion
testosteronProgesteron LH
Estradiol estronLH
FSH+
+ +Kapillyarlar/
hujay-radan
tashqari suyuqlikEstrogen va progesteron sintezi
Granuloza hujay rasi

xolesterin
Pregnenolon
Testosteron (T)
Leydig hujayrasi
Sertoli hujayrasi LH
+ Kapilyarlar/
Hujayradant
ashqari
suyuqlik FSH
Oqsil sintezi
esrtadiol Oqsil sintezi
E
2 TT
+Testosteron sintezi

Jinsiy va boshqa endokrin bezlar gormonlari tasiri ostida jinsiy
organlarning va jinsiy bezlarning to’lig’icha shaklanishi yuz beradi.
Qiz bolalarda jinsiy jinsiy yetilish o’g’il bolalardan oldin boshlanadi.
Qiz bolalarda ya’ni 7-8 yoshdan keyin ularda yog’klechatkasi
ayollar tipiga xos holda rivojlanadi; yog’lar sut bezlarida, sonda ,
qo’ymichlarda o’tiradi, shundan tana shakli aynisa son va gavda
so’ngra yelka sohasi va qo’l aylana ko’rinishi o’zgaradi.
Jinsiy organlarda o’ziga xos o’zgarishlarga uchraydi;bachadonning
o’lchami kattalashadi, tuxumdonda folikulalar
yetiladi,menstruasiya boshlanadi.


O’g’il bolalarda jinsiy yetilish 10-11 yoshdan
boshlanadi. Bu vaqtda jinsiy a’zolarva moyaklaro’sishi
tezlashadi, 12-13 yoshda halqumning shakli
o’zgaradi, 13-14 yoshda skeleterkaklar tipiga o’xshab
shaklanadi, 15-16 yoshda yuzda soqol va mo’ylovlar
ko’rinadi.

Antropologlarning oxirgi ma’lumotiga ko’ra
erkaklarda to’liq suyaklanishi 24-yoshga kelib
tugallanadi- bu esa ularni jismoniy jihatdan
yetilganlik tamoyilidir.


E’TIBORINING UCHUN RAX MAT

MAVZU:Turli yosh davrlarida jinsiy bezlar faoliyati

Gipotalamus -Gipofiz-Jinsiy bezlar o’qi Asosiy boshqaruv tuzilmalari (♂&♀) Miya (gipotalamus) Gipofiz bezi Jinsiy bezlar (moyak va tuxumdonlar)

1-GipotalamusKo’payishda qanday gormonlar ishtirok etadi ? 1. Gonadotropin chiqaradigan gormon (GnRH). 2. Tirotropinni chiqaradigan gormon (TRH). 3. Prolaktinni ishlab chiqaruvchi gormon (PIH).

2- Gipofiz bezi A- oldingi gipofiz labi 1. Luteinlashtiruvchi gormon(LG). 2. Folikulaniogohlantiruvchi gormon(FOG) 3. Prolaktinni hosil qiluvchi gormon (PHQG).

B-Orqa gipofiz labi • Oksitoksinlar.

Похожие

Jahon aholisining jinsiy, yosh, irqiy tarkibi

Ikkilamchi jinsiy belgilar

YOSH DAVRLARINI TABAQALASH

Yosh davrlari psixologiyasi

Yosh davrlarning psixologik xususiyatlari